Đánh giá tác động của chính sách quản lý, bảo về rừng đến phát triển rừng ở huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRIỆU THỊ THÚY

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH

QUẢN LÝ, BẢO VỆ RỪNG ĐẾN PHÁT TRIỂN RỪNG

Ở HUYỆN ĐƠN DƯƠNG, TỈNH LÂM ĐỒNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

THÁI NGUYÊN - 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TRIỆU THỊ THÚY

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH

QUẢN LÝ, BẢO VỆ RỪNG ĐẾN PHÁT TRIỂN RỪNG

Ở HUYỆN ĐƠN DƯƠNG, TỈNH LÂM ĐỒNG

Ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ

Mã số: 8.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN ĐÌNH TUẤN

THÁI NGUYÊN - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn “Đánh giá tác động của chính sách quản lý, bảo

vệ rừng đến phát triển rừng ở huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng” là công trình

nghiên cứu của tôi, với sự hướng dẫn tận tình, trách nhiệm của PGS.TS Trần

Đình Tuấn. Các nội dung nghiên cứu và các kiến nghị, đề xuất trong luận văn là

thành quả lao động tích cực, nghiêm túc, sự nỗ lực của bản thân. Tôi không sao

chép từ bất kỳ một nguồn nào và dưới bất kỳ hình thức nào.

Trong quá trình viết luận văn tôi có tham khảo các tài liệu liên quan nhằm

khẳng định thêm sự tin cậy và sự cấp thiết của đề tài khi thực hiện. Việc tham khảo

các tài liệu đã được thực hiện trích dẫn và ghi nguồn tài liệu tham khảo theo đúng

quy định.

Thái Nguyên, ngày tháng 10 năm 2020

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Triệu Thị Thúy

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian 2 năm học tại Lớp Cao học Quản lý kinh tế - Trường Đại

học Kinh tế và Quản trị kinh doanh, khóa học 2018-2020 được tổ chức tại tỉnh Bắc

Kạn đến nay tôi đã hoàn thành toàn bộ chương trình của khóa học và thực hiện xong

Luận văn Thạc sĩ Kinh tế.

Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới các thầy cô

giáo Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh trong suốt quá trình đào tạo

thạc sĩ đã cung cấp kiến thức và phương pháp để tôi có thể áp dụng trong nghiên

cứu luận văn của mình. Xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới PGS.TS: Trần Đình Tuấn -

Trưởng khoa Kế toán, Người đã nhiệt tình trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi với

những chỉ dẫn khoa học quý báu trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tôi cũng

chân thành cảm ơn Lãnh đạo đơn vị nơi công tác, Phòng chuyên môn huyện Đơn

Dương, các doanh nghiệp, các chủ rừng, các hộ gia đình đã tạo điều kiện, giúp

đỡ tôi được tìm hiểu tình hình cụ thể về quản lý và bảo vệ rừng tại địa phương,

đồng thời đã dành thời gian chỉ bảo, hướng dẫn và tạo mọi điều kiện thuận lợi để

tôi có thể hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Trong quá trình thực hiện luận văn sẽ không thể tránh khỏi những hạn chế,

khiếm khuyết nhất định. Do vậy, tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của

các thầy cô giáo, các nhà khoa học, cùng bạn bè đồng nghiệp để luận văn được

hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

Thái Nguyên, ngày 9 tháng 10 năm 2020

NGƯỜI VIẾT LUẬN VĂN

Triệu Thị Thúy

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN...................................................................................................................... i

LỜI CẢM ƠN............................................................................................................................ii

MỤC LỤC ................................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT....................................................................................... vi

DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................................vii

MỞ ĐẦU................................................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài........................................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................................. 3

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ........................................................................................... 3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ............................................................................ 4

5. Kết cấu của luận văn............................................................................................................. 4

Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CƠ BẢN VỀ

ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ, BẢO VỆ RỪNG

ĐẾN PHÁT TRIỂN RỪNG.................................................................................................. 5

1.1. Một số vấn đề lý luận cơ bản về rừng và tác động chính sách quản lý, bảo vệ

rừng đến phát triển rừng............................................................................................................ 5

1.1.1. Khái niệm về rừng .......................................................................................................... 5

1.1.2. Đặc điểm và phân loại rừng........................................................................................... 6

1.1.3. Vai trò của rừng............................................................................................................... 7

1.2. Một số vấn đề lý luận về tác động của chính sách quản lý, bảo vệ rừng đến phát

triển rừng .................................................................................................................................... 9

1.2.1. Các khái niệm cơ bản ..................................................................................................... 9

1.2.2. Đặc trưng của chính sách quản lý, bảo vệ rừng......................................................... 11

1.2.3. Tác động của chính sách quản lý, bảo vệ rừng đến phát triển rừng......................... 12

1.2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến chính sách quản lý, bảo vệ rừng .................................. 15

1.3. Kinh nghiệm quản lý, bảo vệ rừng tại một số địa phương trong nước và bài học

rút ra cho huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng ..................................................................... 17

1.3.1. Kinh nghiệm tại một số địa phương trong nước về thực hiện chính sách quản

lý, bảo vệ rừng ......................................................................................................................... 17

iv

1.3.2. Bài học rút ra cho huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng trong việc thực hiện

chính sách quản lý, bảo vệ và phát triển rừng....................................................................... 24

Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ĐỀ TÀI................................................. 26

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................................... 26

2.2. Khung phân tích và phương pháp phân tích.................................................................. 26

2.3. Phương pháp thu thập, xử lý và phân tích thông tin..................................................... 27

2.3.1. Phương pháp thu thập thông tin................................................................................... 27

2.3.2. Phương pháp xử lý số liệu............................................................................................ 28

2.3.3. Phương pháp phân tích thông tin................................................................................. 28

2.4. Hệ thống các chỉ tiêu phân tích đánh giá tác động của chính sách quản lý, bảo

vệ rừng đến phát triển rừng .................................................................................................... 29

Chương 3: ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ, BẢO

VỆ RỪNG ĐẾN PHÁT TRIỂN RỪNG Ở HUYỆN ĐƠN DƯƠNG......................... 31

3.1. Khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của huyện Đơn Dương, tỉnh

Lâm Đồng ................................................................................................................................ 31

3.1.1. Đặc điểm tự nhiên......................................................................................................... 31

3.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội huyện Đơn Dương............................................................ 35

3.1.3. Đánh giá chung về ảnh hưởng của đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội đến

quản lý, bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Đơn Dương..................................................... 42

3.2. Thực trạng tác động của chính sách quản lý, bảo vệ rừng đến phát triển rừng ở

huyện Đơn Dương................................................................................................................... 45

3.2.1. Tình hình triển khai thực hiện một số chính sách cơ bản trong quản lý, bảo vệ

và phát triển rừng ở huyện Đơn Dương ................................................................................ 45

3.2.2. Đánh giá tác động của các chính sách quản lý, bảo vệ rừng đến phát triển rừng

ở huyện Đơn Dương................................................................................................................ 48

3.3. Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng của việc thực thi chính sách quản lý, bảo vệ

đến phát triển rừng ở huyện Đơn Dương.............................................................................. 59

3.3.1. Ảnh hưởng của các nhân tố tự nhiên .......................................................................... 60

3.3.2. Ảnh hưởng của nhân tố con người.............................................................................. 62

3.3.3. Ảnh hưởng của các nhân tố kinh tế - xã hội............................................................... 63

v

3.3.4. Ảnh hưởng của nhân tố môi trường sinh thái............................................................. 64

3.3.5. Ảnh hưởng của các nhân tố khác ................................................................................ 65

3.4. Đánh giá chung về tác động của chính sách quản lý, bảo vệ rừng đến phát triển

rừng ở huyện Đơn Dương ...................................................................................................... 66

3.4.1. Những kết quả đạt được ............................................................................................... 66

3.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân của hạn chế............................................................. 69

Chương 4: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THỰC HIỆN

CÁC CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ, BẢO VỆ RỪNG ĐỂN PHÁT TRIỂN RỪNG

Ở HUYỆN ĐƠN DƯƠNG .................................................................................................. 74

4.1. Quan điểm tăng cường thực hiện chính sách quản lý, bảo vệ rừng để phát triển

rừng ở huyện Đơn Dương ...................................................................................................... 74

4.2. Định hướng tăng cường chính sách quản lý, bảo vệ rừng ở huyện Đơn Dương....... 76

4.2.1. Định hướng chung ........................................................................................................ 76

4.2.2. Định hướng cụ thể trong giai đoạn 2021-2025.......................................................... 79

4.3. Một số giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường thực hiện chính sách quản lý, bảo vệ

rừng để phát triển rừng ở huyện Đơn Dương ....................................................................... 80

4.3.1. Các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ rừng............................................. 81

4.3.2. Các giải pháp về phát triển rừng.................................................................................. 84

4.3.3. Đề xuất các chính sách hỗ trợ cho phát triển rừng..................................................... 87

4.4. Một số kiến nghị đối với các cấp quản lý ...................................................................... 98

4.4.1. Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Đồng................................................................................ 98

4.4.2. Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.................................................................... 99

4.4.3. UBND huyện Đơn Dương.........................................................................................100

4.4.4. Sở Tài nguyên và Môi trường....................................................................................102

4.4.5. Sở Tài chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư.......................................................................102

4.4.6. Chi cục Kiểm lâm Lâm Đồng....................................................................................102

4.4.7. Hạt Kiểm lâm Đơn Dương ........................................................................................103

4.4.8. Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh, Báo Lâm Đồng ................................................103

KẾT LUẬN ..........................................................................................................................104

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................106

PHỤ LỤC..............................................................................................................................109

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nguyên nghĩa

NSNN Ngân sách Nhà nước

OCOP Hội thi đánh giá và phân hạng sản phẩm

PAM Chương trình lương thực thế giới

PCCCR Phòng cháy chữa cháy rừng

PTNT Phát triển nông thôn

QH Quốc Hội

UBND Ủy ban nhân dân

IFAD Quỹ phát triển nông nghiệp Quốc tế

WB Ngân hàng thế giới

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Các yếu tố khí hậu huyện Đơn Dương năm 2019..................................32

Bảng 3.2: Hiện trạng đất huyện Đơn Dương phân theo loại đất năm 2019 ...........34

Bảng 3.3: Hiện trạng rừng ở huyện Đơn Dương năm 2019...................................34

Bảng 3.4: Hiện trạng đất phân theo loại cây trồng năm 2019................................35

Bảng 3.5: Tình hình giao khoán quản lý, bảo vệ rừng tại huyện Đơn Dương

giai đoạn 2017-2019 ..............................................................................49

Bảng 3.6: Số vụ cháy, chặt phá rừng huyện Đơn Dương giai đoạn 2017-2019.....52

Bảng 3.7: Tình hình phát triển các loại rừng trồng của huyện Đơn Dương giai

đoạn 2017 - 2019 ...................................................................................54

Bảng 3.8: Thu nhập của người dân huyện Đơn Dương giai đoạn 2017-2019 .......56

Bảng 3.9: Ý kiến đánh giá của các hộ gia đình về việc thực hiện chính sách

quản lý, bảo vệ rừng tại địa phương giai đoạn 2017-2019 ....................57

Bảng 3.10: Ý kiến đánh giá của các hộ gia đình về tác động của các chính sách

quản lý, bảo vệ và phát triển rừng..........................................................57

Bảng 3.11: Đánh giá của cán bộ về điều kiện tự nhiên ảnh hưởng đến chính

sách quản lý, bảo vệ rừng tại huyện Đơn Dương ..................................60

Bảng 3.12: Đánh giá của người dân về điều kiện tự nhiên ảnh hưởng đến chính

sách quản lý, bảo vệ rừng tại huyện Đơn Dương ..................................61

Bảng 3.13: Đánh giá của cán bộ về yếu tố con người ảnh hưởng đến chính sách

quản lý, bảo vệ rừng tại huyện Đơn Dương...........................................62

Bảng 3.14: Đánh giá của cán bộ về tình hình kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến

chính sách quản lý, bảo vệ rừng tại huyện Đơn Dương ........................63

Bảng 3.15: Đánh giá của cán bộ về ảnh hưởng của môi trường sinh thái đến

chính sách quản lý, bảo vệ rừng tại huyện Đơn Dương ........................64

Bảng 3.16: Đánh giá của người dân về ảnh hưởng của môi trường sinh thái đến

chính sách quản lý, bảo vệ rừng tại huyện Đơn Dương ........................65

Bảng 3.17: Đánh giá của cán bộ về ảnh hưởng của các nhân tố khác đến chính

sách quản lý, bảo vệ rừng tại huyện Đơn Dương ..................................66

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Rừng là tài nguyên quý báu của đất nước, có khả năng tái tạo, là bộ phận

quan trọng của môi trường sinh thái, có giá trị to lớn đối với nền kinh tế quốc dân,

gắn liền với đời sống của nhân dân và sự sống còn của dân tộc. Tuy nhiên, tài

nguyên rừng lại dễ bị thay đổi và mất đi do con người tác động như phá rừng, khai

thác rừng quá mức, cháy rừng,... Do vậy, yêu cầu đặt ra là rừng cần phải được bảo

vệ và sử dụng một cách hợp lý. Công tác quản lý và bảo vệ rừng luôn được Nhà

nước ta đặc biệt quan tâm và chú trọng. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật trong

lĩnh vực quản lý và bảo vệ rừng được ban hành tương đối đầy đủ và ngày càng hoàn

thiện, tạo cơ sở hành lang pháp lý cho chính quyền địa phương, lực lượng Kiểm lâm

thực thi nhiệm vụ.

Các chính sách của Nhà nước về quản lý và bảo vệ rừng được thể hiện trong

các đạo Luật, Nghị định, Thông tư, Chỉ thị, Quyết định và qua các Chương trình, dự

án… được ban hành, thực hiện trong những thời kỳ nhất định. Trong đó, Luật Đất

đai số 45/2013/QH13, Luật Lâm nghiệp số 16/2017/QH14, Nghị định 01/2019/NĐ￾CP ngày 01/01/2019 của Chính phủ về Kiểm lâm và Lực lượng chuyên trách bảo vệ

rừng hiện là những căn cứ pháp lý cơ bản và quan trọng để Nhà nước và các địa

phương ban hành, thực thi các chính sách liên quan đến công tác quản lý, bảo vệ và

phát triển rừng.

Năm 2019, đánh dấu bước ngoặt lớn với Luật Lâm nghiệp có hiệu lực thi

hành, nhiều chủ trương, chính sách lớn đã được sửa đổi, bổ sung và ban hành mới

tạo điều kiện thuận lợi, đặc biệt trong bối cảnh ngành nông nghiệp đang quyết liệt

thực hiện tái cơ cấu để hội nhập và phát triển. Nhiều bước tiến lớn về cải cách chính

sách như ngừng chuyển đổi mục đích sử dụng đất, rừng tự nhiên và ngừng khai thác

rừng tự nhiên tại Tây Nguyên và toàn quốc nói chung; cải cách thể chế qua việc sát

nhập giữa Chi cục Lâm nghiệp và Chi cục Kiểm lâm theo Thông tư số

14/2015/TTLT-BNNPTNT-BNV nhằm hướng một lực lượng bảo vệ rừng có tính

chuyên nghiệp cao. Đề án bảo vệ, khôi phục và phát triển rừng bền vững vùng Tây

Nguyên nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu giai đoạn 2016-2020 được Thủ tướng

2

Chính phủ phê duyệt tại Quyết định 297/QĐ-TTg ngày 18/3/2019 về việc phê duyệt

đề án bảo vệ, khôi phục và phát triển rừng bền vững vùng Tây Nguyên giai đoạn

2016-2020, theo hướng phát triển bền vững, chuyển từ nền lâm nghiệp chủ yếu dựa

vào khai thác, lợi dụng tài nguyên rừng sang tăng cường quản lý, bảo vệ và phát

triển rừng; khai thác giá trị dịch vụ môi trường rừng nhằm tạo nguồn tài chính bền

vững cho bảo vệ, khôi phục và phát triển rừng.

Trong những năm qua công tác quản lý và bảo vệ rừng tại tỉnh Lâm Đồng

vẫn diễn biến hết sức phức tạp như: tình trạng ken cây, phá rừng, hủy hoại rừng

bằng phương thức khoan lỗ đổ hóa chất gây chết cây rừng hàng loạt đã xảy ra tại

nhiều địa phương gây dư luận không tốt về công tác quản lý bảo vệ rừng trên địa

bàn tỉnh. Nguyên nhân khách quan, đó là: cơ chế, chính sách, quy định của pháp

luật chưa đồng bộ; một số cơ quan chức năng, cấp ủy, chính quyền cơ sở chưa thật

sự quyết liệt thực hiện Chỉ thị số 13-CT/TW của Ban Bí thư, Chỉ thị số 30-CT/TU

của Ban Thường vụ Tỉnh ủy. Do vậy, số vụ vi phạm chưa phát hiện được đối tượng

vi phạm còn nhiều trách nhiệm của một số người đứng đầu đơn vị, địa phương trong

thực hiện công tác quản lý bảo vệ rừng chưa cao; công tác điều tra, xử lý chưa quyết

liệt, chưa triệt để…

Đối với huyện Đơn Dương, công tác trồng rừng có sự phát triển nhưng kém

bền vững, tính đa dạng sinh học của rừng tự nhiên vẫn tiếp tục bị suy giảm, phát

triển chưa đi đôi với quản lý và bảo vệ rừng, vẫn còn tình trạng rừng bị tàn phá

nghiêm trọng, rừng trồng và rừng tự nhiên bị cháy vào 3 tháng cao điểm mùa khô.

Lâm tặc tàn sát rừng, phá rừng già vẫn còn xảy ra trong vực hồ thủy điện Đa Nhim;

đặc biệt khu vực YAHOA giáp với huyện Ninh Sơn tỉnh Ninh Thuận với chiều dài

hơn 60km chủ yếu là rừng, đường đi lại để quản lý và bảo vệ rừng của cả 2 địa

phương là hết sức khó khăn, dốc núi cao, xa khu dân cư. Sức ép tác động trái pháp

luật lên tài nguyên rừng ngày càng gia tăng trước xu thế phát triển kinh tế xã

hội hiện nay và xuất phát từ thực tiễn công tác quản lý bảo vệ, phát triển rừng.

Vì vậy, việc nghiên cứu đề tài “Đánh giá tác động của chính sách quản lý, bảo vệ

rừng đến phát triển rừng ở huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng” là cần thiết và cấp

bách, góp phần giải quyết các hạn chế nêu ở trên.

3

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở đánh giá tác động của chính sách quản lý, bảo vệ rừng đến phát

triển rừng ở huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng nhằm đề xuất các giải pháp tăng

cường quản lý, bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Đơn Dương.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về tác động của chính sách quản lý,

bảo vệ rừng đến phát triển rừng.

- Đánh giá thực trạng tác động của chính sách quản lý, bảo vệ rừng đến phát

triển rừng ở huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng trong giai đoạn 2017 - 2020.

- Đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý, bảo vệ và phát triển

rừng cho huyện Đơn Dương giai đoạn 2021 - 2025 và tầm nhìn đến 2030.

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Là tác động của chính sách quản lý, bảo vệ rừng đến phát triển rừng ở huyện

Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Phạm vi về không gian: Đề tài được thực hiện trên địa bàn huyện Đơn

Dương, tỉnh Lâm Đồng.

- Phạm vi về thời gian: Đề tài tập trung thu thập thông tin đánh giá thực trạng

trong giai đoạn 2017-2020, các giải pháp được xây dựng cho giai đoạn 2021-2025 và

tầm nhìn 2030.

- Về nội dung : Đề tài nghiên cứu, đánh giá tác động của chính sách quản lý,

bảo vệ rừng đến phát triển rừng trong phạm vi huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng.

Trong đó tập trung vào những nội dung chính như: Tình hình thực hiện các chính

sách quản lý, bảo vệ và phát triển rừng của Nhà nước và của địa phương ở huyện

Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng; Đánh giá tác động của các chính sách quản lý, bảo vệ

rừng đến phát triển rừng của huyện; Đánh giá các yếu tố ảnh hưởng của chính sách

quản lý, bảo vệ rừng đến phát triển rừng của huyện Đơn Dương; Đề xuất các định

hướng, giải pháp tăng cường bảo vệ và phát triển rừng ở huyện Đơn Dương trong

giai đoạn tới.