Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Đánh giá tác động của chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng đến sinh kế của người dân trên địa bàn huyện Võ Nhai tỉnh Thái Nguyên
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
LÊ ĐĂNG HƯNG
ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH
CHI TRẢ DỊCH VỤ MÔI TRƯỜNG RỪNG ĐẾN
SINH KẾ CỦA NGƯỜI DÂN TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN VÕ NHAI TỈNH THÁI NGUYÊN
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP
THÁI NGUYÊN, NĂM 2020
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM
LÊ ĐĂNG HƯNG
ĐÁNH GIÁ TÁC ĐỘNG CỦA CHÍNH SÁCH
CHI TRẢ DỊCH VỤ MÔI TRƯỜNG RỪNG ĐẾN
SINH KẾ CỦA NGƯỜI DÂN TRÊN ĐỊA BÀN
HUYỆN VÕ NHAI TỈNH THÁI NGUYÊN
Ngành: Kinh tế nông nghiệp
Mã số ngành: 8.62.01.15
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NÔNG NGHIỆP
Người hướng dẫn khoa học: TS KIỀU THỊ THU HƯƠNG
THÁI NGUYÊN, NĂM 2020
i
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của bản thân tôi,
các số liệu và kết quả thực hiện trình bày trong khóa luận là quá trình theo dõi, điều
tra tại cơ sở thực tập hoàn toàn trung thực, khách quan./.
XÁC NHẬN CỦA DVHD Thái Nguyên, ngày 10 tháng 05 năm 2020
NGƯỜI CAM ĐOAN
Lê Đăng Hưng
ii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
LỜI CẢM ƠN
Trong thời gian học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn tại Trường Đại học
Nông lâm Thái Nguyên, tôi luôn nhận được sự dạy dỗ, chỉ bảo, hướng dẫn tận tình, sự
giúp đỡ, góp ý hết sức quý báu từ các thầy cô, cơ quan và các bạn bè đồng nghiệp.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành, lời cảm ơn sâu sắc tới Cô giáo TS.
Kiều Thị Thu Hương đã dành thời gian, công sức đôn đốc, tận tình chỉ dẫn, bồi
dưỡng tôi trong quá trình làm đề cương luận văn tốt nghiệp.
Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ của Ban lãnh đạo cùng cán bộ Quỹ Bảo vệ
và Phát triển rừng tỉnh Thái Nguyên, Hạt Kiểm lâm huyện Võ Nhai, UBND của 05 xã và
18 cộng đồng trên địa bàn huyện Võ Nhai đã tạo điều kiện tốt nhất để giúp đỡ tôi trong
quá trình thực tập tại đơn vị.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè và người thân đã tạo điều kiện và động
viên giúp đỡ em trong suốt quá trình thực tập và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Nông lâm Thái
Nguyên, Phòng đào tạo sau đại học và các thầy, cô trong Khoa Kinh tế đã giúp đỡ
và tạo mọi điều kiện cho tôi hoàn thành đề luận văn.
Tuy nhiên trong quá trình thực hiện nghiên cứu do trình độ và thời gian có hạn,
bước đầu được làm quen với thực tế và phương pháp nghiên cứu vì thế bản luận văn
không thể tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy tôi rất mong nhận được được sự góp ý,
phê bình của quý thầy cô để được hoàn thiện tốt hơn nữa./.
Em xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, ngày 10 tháng 05 năm 2020
Tác giả
Lê Đăng Hưng
iii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii
MỤC LỤC................................................................................................................. iii
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT .................................................................vi
DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................vii
DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ......................................................................... viii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................3
3. Đối tượng nghiên cứu..............................................................................................4
4. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................................4
5. Những đóng góp mới, ý nghĩa khoa học hoặc thực tiễn .........................................4
Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA ĐỀ TÀI......................................................5
1.1. Cơ sở lý luận của đề tài........................................................................................5
1.1.1. Một số khái niệm...............................................................................................5
1.1.2. Vai trò, đặc điểm.............................................................................................13
1.1.3. Nguyên tắc chi trả dịch vụ môi trường rừng...................................................14
1.1.4. Các hình thức chi trả dịch vụ môi trường rừng...............................................14
1.1.5. Nguyên tắc xây dựng cơ chế chi trả DVMTR ...............................................15
1.2. Cơ sở thực tiễn của vấn đề nghiên cứu ............................................................177
1.2.1. Kinh nghiệm chi trả DVMTR của một số quốc gia ......................................157
1.2.1.1. Các hoạt động chi trả DVMTR ở Châu Mỹ.................................................17
1.2.1.2. Hoạt động chi trả DVMTR ở Châu Âu........................................................18
1.2.1.3. Hoạt động chi trả DVMTR ở Châu Á..........................................................19
1.2.1.4. Đánh giá chung ............................................................................................20
1.2.2. Hoạt động Chi trả dịch vụ môi trường rừng tại Việt Nam thời gian qua........22
1.2.2.1. Chính sách triển khai thí điểm ...................................................................22
1.2.2.2. Một số bài học kinh nghiệm .....................................................................25
1.2.3. Chi trả DVMT rừng tại tỉnh Thái Nguyên ......................................................37
iv
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.........39
2.1. Đặc điểm địa bàn nghiên cứu.............................................................................39
2.1.1. Điều kiện tự nhiên...........................................................................................39
2.1.2. Tài nguyên thiên nhiên....................................................................................41
2.1.3. Dân số, nguồn nhân lực...................................................................................43
2.2. Nội dung nghiên cứu..........................................................................................44
2.3. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................45
2.3.1. Phương pháp kế thừa.......................................................................................45
2.3.2. Phương pháp tiếp cận......................................................................................45
2.4.3. Phương pháp cụ thể cho từng nội dung nghiên cứu........................................45
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..................................48
3.1. Thực trạng công tác chi trả DVMTR trên địa bàn giai đoạn 2017 - 2019....................48
3.1.1. Chức năng, nhiệm vụ ......................................................................................48
3.1.2. Diện tích và tiềm năng chi trả DVMTR tại tỉnh Thái Nguyên ................49
3.1.3. Đánh giá sự phù hợp của hệ số K trong quá trình áp dụng giá chi trả
DVMTR trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên ...................................................................51
3.2. Thực trạng, tiềm năng chi trả và cung ứng DVMTR tại huyện Võ Nhai, tỉnh
Thái Nguyên...............................................................................................................53
3.2.1. Công tác tuyên truyền và nhận thức của người dân về chính sách
DVMTR ..................................................................................................................594
3.2.2. Kết quả thu, chi ủy thác chi trả DVMTR và phân tích số liệu ...................... 55
3.2.3. Hình thức chi trả DVMTR......................................................................... 59
3.3. Đánh giá tác động của chính sách chi trả DVMTR đến sinh kế người dân.......60
3.3.1. Vai trò hưởng lợi đối với tổ chức cá nhân từ công tác chi trả DVMTR ........60
3.3.2. Chính sách chi trả DVMTR tác động đến nguồn lực tài chính .....................60
3.3.3. Chính sách chi trả DVMTR tác động đến nguồn lực tài sản, vật chất............62
3.3.4. Chính sách chi trả DVMTR tác động đến nguồn lực xã hội...........................62
3.3.5. Chính sách chi trả DVMTR tác động đến nguồn lực con người ....................63
3.3.6. Chính sách chi trả DVMTR tác động đến nguồn lực tự nhiên .......................64
3.3.7. Đánh giá nội dung chính sách, pháp luật về tính cấp thiết, phù hợp, hiệu
lực hiệu quả ...............................................................................................................65
v
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
3.3.8. Đánh giá chung tác động chính sách chi trả DVMTR đến năm nguồn lực
cơ bản trong nghiên cứu............................................................................................67
3.4. Phân tích những thuận lợi và khó khăn trong thực hiện chính sách chi trả
dịch vụ môi trường rừng ...........................................................................................68
3.4.1. Cơ chế chi trả dịch vụ môi trường rừng và mối quan hệ giữa các bên
liên quan....................................................................................................................68
3.4.2. Tìm hiểu nhận thức của cán bộ và người dân về chính sách chi trả dịch
vụ môi trường rừng ...................................................................................................69
3.4.3. Công tác phối hợp thực hiện chính sách chi trả DVMTR...............................69
3.4.4. Phân tích những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội thách thức trong triển
khai chính sách..........................................................................................................72
3.5. Đề xuất những giải pháp thiết thực nhằm triển khai có hiệu quả chính sách
chi trả dịch vụ môi trường rừng ................................................................................74
3.5.1. Giải pháp về tăng nguồn thu dịch vụ môi trường rừng nâng cao đời sống
của người dân ............................................................................................................74
3.5.2. Giải pháp về chi trả DVMTR..........................................................................75
3.5.3. Giải pháp về phát triển kinh tế bền vững ........................................................75
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.........................................................................78
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................81
PHỤ LỤC
vi
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT
BQLKBT : Ban quản lý khu bảo tồn
BVR : Bảo vệ rừng
CIFOR : The Center for International Forestry Research (Trung tâm Nghiên
cứu Lâm nghiệp Quốc tế)
DVMTR : Dịch vụ môi trường rừng
GĐGR : Giao đất giao rừng
HĐND : Hội đồng nhân dân
ICRAF : The International Council for Research in Agroforestry (Hội đồng
Quốc tế về Nghiên cứu Nông lâm kết hợp)
IUCN : International Union for Conservation of Nature and Natural Resources
(Liên minh Quốc tế bảo tồn thiên nhiên và Tài nguyên thiên nhiên)
MDGs : Millennium Development Goals (Mục tiêu phát triển thiên niên)
NN&PTNT : Nông Nghiệp và phát triển nông thôn
PCCCR : Phòng cháy chữa cháy rừng
PES : Payments for environmental services (Chi trả dịch vụ môi trường rừng)
PFES : Program to pay for environmental services forest (Chương trình
quốc gia về chi trả dịch vụ môi trường rừng)
PTNT : Phát triển nông thôn
PTR : Phát triển rừng
QLBVR : Quản lý bảo vệ rừng
REDD + : Reduced Emission from Deforestation and Forest Degradation
(Giảm phát thải từ mất rừng và suy thoái thoái rừng)
UBND : Uỷ ban nhân dân
VENN : Venn Diagram (Sơ đồ ven)
VNFF : Quỹ Bảo vệ và Phát triển rừng Việt Nam
vii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1. Thống kê các tỉnh đã thực hiện Nghị định số 99/2010/NĐ-CP
ngày 24/9/2010 của Chính phủ (Tính đến tháng 12/2019)....................33
Bảng 1.2. Tổng hợp các tỉnh thu tiền DVMTR giai đoạn 2017-2019 ...................35
Bảng 2.1. Diện tích rừng và đất lâm nghiệp huyện Võ Nhai.................................42
Bảng 2.2. Dân số trung bình phân theo giới tính và khu vực ................................43
Bảng 3.1. Diện tích chi trả cho chủ rừng là tổ chức Nhà nước và các cộng
đồng giai đoạn 2017 - 2019...................................................................49
Bảng 3.2. Mức độ hài lòng đối với hình thức chi trả tiền DVMTR ......................50
Bảng 3.3. Kết quả tuyên truyền chính sách chi trả DVMTR (giai đoạn
2017 - 2019)................................................................................ 54
Bảng 3.4. Kết quả thu tiền DVMTR giai đoạn 2017 - 2019..................................55
Bảng 3.5. Kết quả chi tiền DVMTR giai đoạn 2017 - 2019..................................56
Bảng 3.6. Thu nhập bình quân hàng năm từ nguồn tiền DVMTR của các
cộng đồng huyện Võ Nhai giai đoạn 2017 - 2019.................................57
Bảng 3.7. Thu nhập bình quân hàng năm từ nguồn tiền DVMTR của các hộ
gia đình 04 xóm trên địa bàn 02 xã Lâu Thượng và xã Phú
Thượng huyện Võ Nhai giai đoạn 2017 - 2019.....................................58
Bảng 3.8. Hình thức chi trả DVMTR giai đoạn 2017 - 2019 ................................59
Bảng 3.9. Thu nhập bình quân theo nhân khẩu giai đoạn 2017-2019 ...................61
Bảng 3.10. Tác động của chính sách đến nguồn lực tài chính của người dân.........61
Bảng 3.11. Tác động của chính sách PFES đến nguồn lực cơ sở tài sản vật chất.........62
Bảng 3.12. Các mức tác động của chính sách chi trả DVMTR đến nguồn lực
xã hội .....................................................................................................62
Bảng 3.13. Các mức tác động của chính sách chi trả DVMTR đến nguồn lực
con người...............................................................................................64
Bảng 3.14. Các mức tác động của chính sách chi trả DVMTR đến nguồn lực
tự nhiên..................................................................................................65
Bảng 3.15. Mức độ ảnh hưởng của chính sách PFES đến các nguồn lực sinh
kế của cộng đồng ...................................................................................67
Bảng 3.16. Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội thách thức...............................72
viii
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn
DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ
Hình 1.1. Sơ đồ khung sinh kế bền vững của DFID ...............................................7
Hình 1.2. Sơ đồ tổ chức bộ máy của Quỹ BV&PTR Việt Nam............................29
Hình 1.3. Sơ đồ tổ chức bộ máy của Quỹ BV&PTR tỉnh Thái Nguyên ...............32
Hình 2.1. Bản đồ hành chính huyện Võ Nhai .......................................................39
Sơ đồ 3.1. Cơ chế chi trả dịch vụ môi trường rừng ..............................................688
Sơ đồ 3.2. Mối quan hệ giữa các bên liên quan......................................................69