Các yếu tố thu hút dân di cư đến các tỉnh thành khu vực duyên hải Miền Trung, Tây Nguyên và Nam Bộ giai đoạn 2009-2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LÊ THANH KIỀU

CÁC YẾU TỐ THU HÚT DÂN DI CƯ ĐẾN CÁC

TỈNH THÀNH KHU VỰC DUYÊN HẢI MIỀN

TRUNG, TÂY NGUYÊN VÀ NAM BỘ GIAI ĐOẠN

2009-2015

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HỌC

TP. Hồ Chí Minh, năm 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LÊ THANH KIỀU

CÁC YẾU TỐ THU HÚT DÂN DI CƯ ĐẾN CÁC

TỈNH THÀNH KHU VỰC DUYÊN HẢI MIỀN

TRUNG, TÂY NGUYÊN VÀ NAM BỘ GIAI ĐOẠN

2009-2015

Chuyên ngành : Kinh tế học

Mã số chuyên ngành : 60 31 01 01

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HỌC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS. TS NGUYỄN THUẤN

TP. Hồ Chí Minh, năm 2018

i

Luận văn tốt nghiệp Học viên thực hiện: Lê Thanh Kiều

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn “Các yếu tố thu hút dân di cư đến các tỉnh

thành ở khu vực Duyên hải miền Trung, Tây Nguyên và Nam Bộ giai đoạn

2009 – 2015” là bài nghiên cứu của chính tôi.

Ngoài trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này,

tôi cam đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng

được công bố hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có nghiên cứu, tài liệu nào của những người khác được sử dụng

trong luận văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại

các trường đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2018

Người thực hiện

Lê Thanh Kiều

ii

Luận văn tốt nghiệp Học viên thực hiện: Lê Thanh Kiều

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc đến quý Thầy, Cô của

Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh cũng như các giảng viên thỉnh

giảng, những người đã truyền đạt, trang bị cho tôi những kiến thức quý báu

trong suốt thời gian tôi theo học tại Trường.

Đặc biệt xin chân thành cảm ơn PGS. TS. Nguyễn Thuấn, người hướng

dẫn khoa học của luận văn. Thầy đã dành nhiều thời gian, nhiệt tình hướng

dẫn, định hướng, góp ý, chỉnh sửa từng đoạn văn, câu chữ để tôi hoàn thành tốt

luận văn này.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, những người luôn ở cạnh hỗ trợ,

động viên và tạo mọi điều kiện để tôi tham gia và hoàn thành tốt khoá học và

luận văn.

Sau cùng, tôi xin cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp và các anh chị học viên

lớp ME07B đã nhiệt tình hỗ trợ, động viên, chia sẽ kinh nghiệm, kiến thức

trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu.

Xin kính chúc quý Thầy, Cô, bạn bè, đồng nghiệp, anh chị học viên lớp

ME07B và gia đình thật nhiều sức khoẻ, hạnh phúc và thành công.

Trân trọng !

Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2018

Người thực hiện

Lê Thanh Kiều

iii

Luận văn tốt nghiệp Học viên thực hiện: Lê Thanh Kiều

TÓM TẮT

Đề tài nghiên cứu “Các yếu tố thu hút dân di cư đến các tỉnh thành ở

khu vực Duyên hải miền Trung, Tây Nguyên và Nam bộ giai đoạn 2009-2015”

được thực hiện nhằm xác định, đánh giá tác động của các yếu tố thu hút dân di

cư đến các tỉnh thành ở các khu vực trên. Trên cơ sở đó, đưa ra một số kết luận

và khuyến nghị phù hợp nhằm giúp người dân di cư ổn định cuộc sống và việc

làm tại nơi đến, đồng thời làm cơ sở cho các nhà hoạch định chính sách, các

nhà quản lý chính quyền địa phương trong việc phân bổ sử dụng nguồn lao

động tại chỗ và lao động mới đến, đảm bảo cho sinh hoạt của người dân nhập

cư.

Trên cơ sở tham khảo các lý thuyết và kết quả nghiên cứu trước về di

cư nói chung và các yếu tố thu hút di cư đến nói riêng, tác giả đề xuất mô hình

lý thuyết về các yếu tố thu hút di cư đến ở các tỉnh miền Nam cũ gồm biến phụ

thuộc Y là tỷ suất nhập cư và biến độc lập X với các yếu tố: số doanh nghiệp

đang hoạt động trong và ngoài khu công nghiệp; giá trị bán lẻ hàng hóa và

dịch vụ tiêu dùng theo giá so sánh năm 2010; số cơ sở kinh tế cá thể phi nông

nghiệp bình quân trên 100.000 dân; tỷ lệ dân số đô thị bình quân; thu nhập

bình quân theo giá so sánh năm 2010; tỷ lệ lao động từ 15 tuổi trở lên đang

làm việc so với tổng dân số theo địa phương; số giáo viên đại học và cao đẳng

bình quân trên 100.000 dân; số giường bệnh trực thuộc sở y tế bình quân trên

100.000 dân; số lượng siêu thị.

Nguồn dữ liệu được thu thập từ Niên giám thống kê và từ số liệu thống

kê của Tổng cục thống kê qua các năm từ 2009 đến 2016.

Kết quả hồi quy và kiểm định được biến có ý nghĩa thống kê và tác

động đến tỷ suất nhập cư, cụ thể: ta thấy có 6 biến có ý nghĩa thống kê, trong

đó có 2 biến có ý nghĩa với mức 1%: lnSIEUTHI, DSDT; có 1 biến có ý nghĩa

với mức 5%: lnCSKTCT và 3 biến có ý nghĩa với mức 10%: THUNHAP,

iv

Luận văn tốt nghiệp Học viên thực hiện: Lê Thanh Kiều

lnGIAODUC, VIECLAM. Cụ thể biến THUNHAP tác động ngược chiều với

tỷ suất nhập cư; biến lnCSKTCT có hệ số dương, tác động cùng chiều với tỷ

suất nhập cư; biến lnGIAODUC và biến VIECLAM cũng có hệ số dương, tác

động cùng chiều với tỷ suất nhập cư; biến SIEUTHI và DSDT có hệ số âm, tác

động ngược chiều với tỷ suất nhập cư.

v

Luận văn tốt nghiệp Học viên thực hiện: Lê Thanh Kiều

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................I

LỜI CẢM ƠN...........................................................................................II

TÓM TẮT................................................................................................III

MỤC LỤC..................................................................................................V

DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ..........................................................IX

DANH MỤC BẢNG..................................................................................X

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT............................................................... XII

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU ..................................................................... 1

1.1. Đặt vấn đề và lý do nghiên cứu................................................................................ 1

1.2. Câu hỏi nghiên cứu................................................................................................... 3

1.3. Mục tiêu nghiên cứu. ................................................................................................ 4

1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu. .......................................................................... 4

1.4.1. Đối tƣợng nghiên cứu. .................................................................................... 4

1.4.2. Phạm vi nghiên cứu. ....................................................................................... 4

1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu. ........................................................................................ 4

1.6. Ý nghĩa của nghiên cứu............................................................................................ 5

1.7. Kết cấu luận văn. ...................................................................................................... 5

CHƢƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ NGHIÊN CỨU TRƢỚC...... 7

2.1. Lý thuyết về sự di cƣ................................................................................................. 7

2.1.1. Khái niệm di cƣ............................................................................................... 7

vi

Luận văn tốt nghiệp Học viên thực hiện: Lê Thanh Kiều

2.1.2. Các hình thức di cƣ cơ bản. ........................................................................... 8

2.1.3. Các thƣớc đo di cƣ.......................................................................................... 9

2.2. Một số lý thuyết và mô hình nghiên cứu............................................................... 11

2.2.1. Mô hình khu vực kép (Dual Sector Model) của Arthus Lewis................. 11

2.2.2. Mô hình thu nhập kỳ vọng (Expected Income Model) của Harris￾Todaro. ................................................................................................................. 12

2.2.3. Mô hình chuyển dịch lao động .................................................................... 13

2.2.4. Các yếu tố hút - đẩy di cƣ. ........................................................................... 14

2.3. Tổng quan một số nghiên cứu trƣớc về di cƣ ở Việt Nam. ................................. 18

2.4. Mô hình nghiên cứu đề nghị. ................................................................................. 24

CHƢƠNG 3. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................. 26

3.1. Quy trình nghiên cứu ............................................................................................. 26

3.2. Dữ liệu nghiên cứu.................................................................................................. 28

3.3. Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................................... 28

3.3.1. Phƣơng pháp bình phƣơng nhỏ nhất (Pooled OLS) ................................. 28

3.3.2. Phƣơng pháp tác động cố định (FEM) ....................................................... 29

3.3.3. Phƣơng pháp tác động ngẫu nhiên (REM) ................................................ 30

3.3.4. Kiểm định lựa chọn mô hình ....................................................................... 30

3.3.5. Kiểm định sự phù hợp của mô hình............................................................ 31

3.4. Mô hình nghiên cứu đề xuất .................................................................................. 31

3.4.1. Mô hình nghiên cứu tổng quát .................................................................... 31

3.4.2. Mô tả các biến của mô hình......................................................................... 32

CHƢƠNG 4: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ..................... 38

4.1. Khái quát tình hình di cƣ cả nƣớc ........................................................................ 38

4.2. Địa phƣơng có dân di cƣ ........................................................................................ 45

vii

Luận văn tốt nghiệp Học viên thực hiện: Lê Thanh Kiều

4.3. Thực trạng di cƣ ở khu vực Duyên hải miền Trung, Tây Nguyên và Nam Bộ. 48

4.3.1. Di cƣ giữa các vùng. ..................................................................................... 48

4.3.2. Di cƣ giữa các tỉnh. ....................................................................................... 49

4.4. Thống kê mô tả........................................................................................................ 50

4.5. Ma trận tƣơng quan ............................................................................................... 52

4.6. Kiểm tra đa cộng tuyến .......................................................................................... 53

4.7. Hồi quy và kiểm định mô hình hồi quy ................................................................ 54

4.8. Phân tích kết quả mô hình ..................................................................................... 57

CHƢƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................ 64

5.1. Kết luận.................................................................................................................... 64

5.2. Kiến nghị chính sách. ............................................................................................. 65

5.3. Những hạn chế của luận văn và hƣớng nghiên cứu tiếp theo............................. 69

PHỤ LỤC...................................................................................................X

Phụ lục 1: Thống kê mô tả các biến trong nghiên cứu.................................................. x

Phụ lục 2: Ma trận tƣơng quan....................................................................................... x

Phụ lục 3: Kiểm định Đa cộng tuyến ............................................................................. xi

Phụ lục 4: Chạy lại ma trận tƣơng quan sau khi bỏ biến........................................... xii

Phụ lục 5: Chạy lại Kiểm định đa cộng tuyến sau khi bỏ biến .................................. xii

Phụ lục 6: Mô hình hồi quy Pool OLS.........................................................................xiii

Phụ lục 7: Mô hình hồi quy FE .................................................................................... xiv

Phụ lục 8: Mô hình hồi quy RE..................................................................................... xv

Phụ lục 9: Kiểm định hausman test- lựa chọn mô hình............................................. xvi