Các yếu tố tài chính tác động đến lợi nhuận của các ngân hàng thương mại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Lý Thiện Phúc Bảo ; người hướng dẫn khoa học Lê Thẩm Dương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

LÝ THIỆN PHÚC BẢO

CÁC YẾU TỐ TÀI CHÍNH TÁC ĐỘNG ĐẾN LỢI NHUẬN

CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

LÝ THIỆN PHÚC BẢO

CÁC YẾU TỐ TÀI CHÍNH TÁC ĐỘNG ĐẾN LỢI NHUẬN

CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8.34.02.01

Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ THẨM DƯƠNG

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020

i

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Mục tiêu chính của luận văn là tìm kiếm các yếu tố tài chính có tác động đến lợi

nhuận của các NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2008 – 2018. Luận văn đã hệ thống

cơ sở lý luận về các chỉ số tài chính có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận của ngân hàng.

Trong nghiên cứu này, lợi nhuận được đo lường bởi ROE và ROA. Bên cạnh đó, tác

giả đã tìm hiểu và sơ lược các nghiên cứu trước đây để tổng hợp và đưa ra các biến

phù hợp trong nghiên cứu này. Bằng việc sử dụng kết hợp giữa phương pháp nghiên

cứu định tính và nghiên cứu định lượng (thông qua mô hình OLS, mô hình FEM và

mô hình REM), tác giả sẽ lựa chọn mô hình nghiên cứu phù hợp. Đồng thời, để đảm

bảo mô hình không có sai lệch và có tính ổn định, một số kiểm định được tiến hành,

như hiện tượng phương sai thay đổi, hiện tượng tự tương quan.

Kết quả nghiên cứu cuối cùng cho thấy mô hình tác động ngẫu nhiên được chọn

và mô hình có năm yếu tố mang ý nghĩa thống kê ở mức 5% với yếu tố phụ thuộc là

ROE. Các yếu tố độc lập có ý nghĩa thống kê đó bao gồm yếu tố vốn, RRTD, quy mô

ngân hàng, hiệu quả quản lý và tính thanh khoản. Luận văn đã lập luận sự tác động

của từng nhân tố đến lợi nhuận của ngân hàng và sự tương đồng về dấu so với kỳ

vọng ban đầu. Kết quả nghiên cứu của mô hình đã giúp tác giả đề xuất một số kiến

nghị nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của ngân hàng, chẳng hạn như việc giám

sát, xử lý và kiểm soát nợ xấu. Quan trọng hơn nữa là các ngân hàng cần quan tâm

đến hiệu quả quản lý thông qua việc đánh giá và xem xét tỷ lệ chi phí trên thu nhập.

ii

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một

trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả

nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây

hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn

đầy đủ trong luận văn.

TP.HCM, ngày 02 tháng 03 năm 2020

Người cam đoan

Lý Thiện Phúc Bảo

iii

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành nhất đến tất cả các Thầy Cô đã

tận tình giảng dạy và truyền đạt cho tôi những kiến thức hữu ích, những kinh nghiệm

quý giá mà bản thân chưa được biết trong suốt quá trình theo học tại Trường Đại học

Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh. Những kiến thức mà Thầy cô truyền đạt chính

là hành trang vững chắc để tôi tiếp tục thực hiện, hoàn thành nghiên cứu này.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và trân trọng nhất đến người hướng dẫn

khoa học TS. Lê Thẩm Dương đã hướng dẫn tôi thực hiện nghiên cứu này. Thầy đã

tận tình chỉ dẫn, góp ý, truyền đạt những kiến thực, định hướng cho tôi và dành cho

tôi những lời động viên để tôi có thể hoàn thành bài nghiên cứu này.

Bên cạnh đó, tôi cũng gửi lời cảm ơn đến Ban lãnh đạo, cô chú, anh chị và các

bạn đồng nghiệp nơi tôi công tác đã tạo điều kiện cho tôi có thời gian để theo học và

hoàn thành chương trình đào tạo thạc sĩ. Tôi xin chân thành cảm ơn những lời động

viên, những hỗ trợ nhiệt tình từ các đồng nghiệp trong việc thực hiện nghiên cứu này.

Cuối cùng, tôi gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình, chỗ dựa tinh thần vững

chắc của tôi, đã luôn bên cạnh và là hậu phương vững chắc để tôi yên tâm theo học

và thực hiên bài nghiên cứu này.

iv

MỤC LỤC

TÓM TẮT LUẬN VĂN ............................................................................................. i

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... ii

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iii

MỤC LỤC................................................................................................................. iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... viii

DANH MỤC CÁC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ......................................................................x

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU.........................................................................................1

1 Tính cấp thiết của đề tài .....................................................................................1

2 Mục tiêu nghiên cứu...........................................................................................2

2.1.Mục tiêu tổng quát .......................................................................................2

2.2.Mục tiêu cụ thể ............................................................................................2

3 Câu hỏi nghiên cứu.............................................................................................2

4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................3

5 Phương pháp nghiên cứu....................................................................................3

6 Đóng góp của đề tài............................................................................................4

7 Bố cục của luận văn............................................................................................4

8 Khung nghiên cứu của luận văn .........................................................................5

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ LỢI NHUẬN VÀ CÁC YẾU TỐ TÀI CHÍNH

ẢNH HƯỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .....7

2.1. Khái niệm về lợi nhuận của ngân hàng thương mại.........................................7

2.1.1 Khái niệm ngân hàng thương mại .........................................................7

2.1.2 Lợi nhuận của ngân hàng thương mại...................................................8

2.1.2.1. Thu nhập...................................................................................8

2.1.2.2. Chi phí......................................................................................9

2.1.2.3. Lợi nhuận ...............................................................................10

2.1.2.4. Các chỉ tiêu phản ánh lợi nhuận của NHTM..........................12

2.2. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu.................................................................13

2.3. Các nghiên cứu có liên quan ..........................................................................16

2.3.1. Các nghiên cứu nước ngoài.................................................................16

2.3.2. Các nghiên cứu trong nước .................................................................18

v

2.4. Các yếu tố tác động đến lợi nhuận của ngân hàng thương mại .....................20

2.4.1. Các yếu tố tài chính.............................................................................21

2.4.2. Các chỉ số tài chính .............................................................................25

2.5. Mô hình nghiên cứu đề xuất và giả thuyết nghiên cứu ..................................27

2.5.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất................................................................27

2.5.2. Các giả thuyết nghiên cứu...................................................................27

TÓM TẮT CHƯƠNG 2............................................................................................29

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................30

3.1. Quy trình nghiên cứu......................................................................................30

3.2. Phương pháp nghiên cứu................................................................................31

3.2.1. Nghiên cứu định tính...........................................................................31

3.2.2. Nghiên cứu định lượng........................................................................31

3.3. Dữ liệu nghiên cứu và các biến trong mô hình nghiên cứu ...........................33

3.3.1. Dữ liệu nghiên cứu ..............................................................................33

3.3.2. Các biến trong mô hình nghiên cứu ....................................................34

TÓM TẮT CHƯƠNG 3............................................................................................35

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.................................................................36

4.1. Thực trạng hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam...................36

4.1.1. Thực trạng hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam........36

4.1.2. Tỷ lệ an toàn vốn.................................................................................42

4.1.3. Hoạt động tín dụng..............................................................................45

4.1.4. Tỷ lệ nợ xấu.........................................................................................46

4.2. Kết quả nghiên cứu của mô hình....................................................................48

4.2.1. Mô hình thứ nhất .................................................................................48

4.2.1.1. Thống kê mô tả, các kiểm định và ước lượng mô hình..........48

4.2.1.2. Giải thích tác động của các biến ............................................55

4.2.2. Mô hình thứ hai ...................................................................................57

4.2.2.1. Thống kê mô tả, các kiểm định và ước lượng mô hình..........57

4.2.2.2. Giải thích kết quả mô hình.....................................................63

TÓM TẮT CHƯƠNG 4............................................................................................64

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................65

5.1. Kết luận ..........................................................................................................65

5.2. Kiến nghị ........................................................................................................67

vi

5.2.1. Vấn đề về vốn......................................................................................67

5.2.2. Vấn đề về quy mô ngân hàng ..............................................................68

5.2.3. Vấn đề về nợ xấu.................................................................................69

5.2.4. Vấn đề về thanh khoản ........................................................................70

5.2.5. Vấn đề về hiệu quả quản lý .................................................................71

5.3. Hạn chế của đề tài và hướng nghiên cứu trong tương lai ..............................72

KẾT LUẬN...............................................................................................................74

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................75

PHỤ LỤC..................................................................................................................80

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Diễn giải tiếng Anh Diễn giải tiếng Việt

CAR Capital adequacy ratio Tỷ lệ an toàn vốn

LDR Loan to deposit ratio Tỷ lệ cho vay trên tiền gửi

NHTM Commercial bank Ngân hàng thương mại

NHTM CP Joint-stock commercial bank Ngân hàng thương mại cổ

phần

NHTM NN State-owned commercial bank Ngân hàng thương mại nhà

nước

LN Profitability Lợi nhuận

OLS Ordinary Least Square Phương pháp bình phương

nhỏ nhất

ROA Return on asset Lợi nhuận sau thuế trên tổng

tài sản

ROE Return on equity Lợi nhuận sau thuế trên vốn

chủ sở hữu

FEM Fixed effect model Mô hình tác động cố định

REM Random effect model Mô hình tác động ngẫu nhiên

RRTD Credit risk Rủi ro tín dụng

TCTD Credit institution Tổ chức tín dụng