Các yếu tố tác động đến nợ xấu của các ngân hàng thương mại Việt Nam: Khóa luận tốt nghiệp đại học / Võ Ngọc Phương Uyên ; người hướng dẫn khoa học Liêu Cập Phủ

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI

CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NỢ XẤU CỦA

CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

SVTH: VÕ NGỌC PHƯƠNG UYÊN

MSSV: 030135190713

LỚP: DH35NH05

GVHD: THS. LIÊU CẬP PHỦ

TP. HỒ CHÍ MINH

NĂM 2022

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là Võ Ngọc Phương Uyên, tôi xin cam đoan khóa luận tốt nghiệp với đề tài “Các

yếu tố tác động đến nợ xấu của các ngân hàng thương mại Việt Nam” hoàn toàn là

công trình nghiên cứu của riêng tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực. Khóa luận

không có các nội dung được sao chép từ bên ngoài ngoại trừ các tài liệu tham khảo đã

được trích dẫn nguồn đầy đủ.

Võ Ngọc Phương Uyên

TP. Hồ Chí Minh, ngày 28 tháng 10 năm 2022

TÓM TẮT

Khóa luận nghiên cứu các yếu tố vĩ mô và vi mô tác động đến nợ xấu trên phạm vi 21

ngân hàng thương mại đang hoạt động tại Việt Nam trong giai đoạn 2011- 2021. Phương

pháp nghiên cứu là phương pháp hồi quy với dữ liệu bảng. Đầu tiên, tác giả sử dụng

kiểm định Hausman để chọn ra mô hình tối ưu nhất giữa hai mô hình là FEM và REM.

Kết quả cho thấy FEM là mô hình phù hợp. Tuy nhiên, để khắc phục hiện tượng nội

sinh, mô hình tiếp tục được ước lượng theo phương pháp GMM hệ thống 2 bước để thu

được các kết quả vững và đáng tin cậy hơn. Kết quả nghiên cứu cho thấy tỷ lệ nợ xấu

năm trước, tỷ lệ dự phòng rủi ro tín dụng, tốc độ tăng trưởng GDP và tỷ lệ lạm phát đều

có mối quan hệ cùng chiều đến nợ xấu ở mức ý nghĩa 10%. Trái lại, quy mô ngân hàng

và tăng trưởng tín dụng đều tỷ lệ nghịch với nợ xấu ở mức ý nghĩa 5%. Mặt khác, khả

năng sinh lợi và vốn chủ sở hữu được nhận thấy là không có tác động đáng kể đến nợ

xấu.

Từ khóa: Nợ xấu, GMM, ngân hàng thương mại.

LỜI CẢM ƠN

Trải qua quá trình học tập và nghiên cứu tại trường Đại học Ngân hàng TP. HCM trong

những năm qua, tôi đã được trang bị một nền tảng kiến thức vững chắc và những kĩ năng

quý giá, đặc biệt là về chuyên ngành của bản thân. Điều này đã giúp ích cho tôi rất nhiều

trong việc hoàn thành khóa luận tốt nghiệp – cột mốc quan trọng của một sinh viên. Tuy

nhiên, để có được ngày hôm nay, bên cạnh những nỗ lực và kiên trì của bản thân, tôi vô

cùng trân trọng và xin gửi lời cảm ơn chân thành đến những người đã tạo điều kiện, hỗ

trợ tôi trong suốt quãng đời đại học và thời gian hoàn thành khóa luận tốt nghiệp.

Đầu tiên, tôi muốn bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến ThS. Liêu Cập Phủ,

người đã định hướng cho tôi những bước đi đầu tiên, cung cấp những thông tin quý báu

để tôi có thể ngày một hoàn thiện bài khóa luận của mình. Tôi muốn cảm ơn cô rất nhiều

vì đã quan tâm và tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian qua.

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến toàn thể thầy cô trường Đại học Ngân hàng TP.

HCM nói chung và thầy cô khoa Ngân hàng nói riêng vì đã tận tình truyền đạt những

kiến thức mà tôi sẽ không bao giờ có được nếu không học dưới mái trường này.

Cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, người thân và bạn bè đã luôn động viên,

giúp đỡ và tạo điều kiện để tôi có thể an tâm và tập trung làm bài nghiên cứu.

Tuy nhiên, tôi nhận thấy rằng kiến thức của mình vẫn còn nhiều hạn chế, cũng như kỹ

năng nghiên cứu còn chưa thực sự vững vàng nên khóa luận không tránh khỏi những

thiếu sót, tôi rất mong nhận được sự góp ý, lời khuyên của quý thầy, cô và các bạn đọc

để bài nghiên cứu được hoàn thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn.

Võ Ngọc Phương Uyên

TP. Hồ Chí Minh, ngày 28 tháng 10 năm 2022

MỤC LỤC

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ............................................1

1.1 Tính cấp thiết của đề tài..................................................................................1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu ....................................................4

1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...................................................................4

1.3.1 Đối tượng nghiên cứu............................................................................4

1.3.2 Phạm vi nghiên cứu...............................................................................4

1.4 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................5

1.5 Đóng góp của đề tài........................................................................................6

1.6 Bố cục của khóa luận......................................................................................6

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT.........................................................................9

2.1 Tổng quan về nợ xấu ......................................................................................9

2.1.1 Khái niệm nợ xấu..................................................................................9

2.1.2 Phân loại nợ xấu.................................................................................. 11

2.2 Lý thuyết các yếu tố tác động đến nợ xấu ..................................................... 17

2.2.1 Lý thuyết các yếu tố vi mô tác động đến nợ xấu.................................. 17

2.2.2 Lý thuyết các yếu tố vĩ mô tác động đến nợ xấu.................................. 22

2.3 Các nghiên cứu thực nghiệm về nợ xấu ........................................................ 24

2.3.1 Các nghiên cứu trên thế giới................................................................ 24

2.3.2 Các nghiên cứu tại Việt Nam............................................................... 27

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................... 33

3.1 Mô hình nghiên cứu...................................................................................... 33

3.1.1 Biến phụ thuộc .................................................................................... 33

3.1.2 Biến độc lập ........................................................................................ 34

3.2 Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 41

3.2.1 Hồi quy dữ liệu bảng........................................................................... 41

3.2.2 Mô hình tác động cố định (Fixed Effects Model)................................. 42

3.2.3 Mô hình tác động ngẫu nhiên (Random Effects Model)....................... 43

3.2.4 Hiện tượng nội sinh và phương pháp GMM ước lượng 2 bước............ 44

3.3 Trình tự nghiên cứu ...................................................................................... 46

3.4 Dữ liệu nghiên cứu ....................................................................................... 48

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU............................................................... 50

4.1 Thống kê mô tả............................................................................................. 50

4.2 Phân tích tương quan mô hình nghiên cứu .................................................... 51

4.3 Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến ............................................................ 52

4.4 So sánh giữa 2 mô hình FEM và REM.......................................................... 53

4.5 Kiểm định các khuyết tật của mô hình FEM ................................................. 55

4.5.1 Kiểm định hiện tượng đa cộng tuyến................................................... 55

4.5.2 Kiểm định hiện tượng tự tương quan................................................... 56

4.5.3 Kiểm định hiện tượng phương sai sai số thay đổi ................................ 56

4.6 Ước lượng mô hình theo phương pháp GMM hệ thống 2 bước..................... 57

4.7 Thảo luận kết quả nghiên cứu ....................................................................... 60

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ .................................. 65

5.1 Kết luận........................................................................................................ 65

5.2 Một số khuyến nghị ...................................................................................... 65

5.3 Hạn chế của nghiên cứu và định hướng nghiên cứu tiếp theo........................ 67

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1.1 Kết quả xử lý nợ xấu kể từ khi Nghị quyết số 42/2017/QH14 có hiệu

lực ……………………………………………………………………………………3

Bảng 2.1 Phân loại nợ của một số quốc gia trên thế giới………………………….13

Bảng 2.2 Phân loại nợ do IIF đề xuất………………………………………………15

Bảng 2.3 Phân loại nợ ở Việt Nam…………………………………….……………16

Bảng 2.4 Tổng hợp các yếu tố tác động đến nợ xấu……………………………….29

Bảng 3.1 Mô tả tóm tắt các biến trong mô hình và kỳ vọng về dấu………………40

Bảng 4.1 Thống kê mô tả các biến……………………………………………….…51

Bảng 4.2 Kết quả phân tích tương quan mô hình nghiên cứu……………………52

Bảng 4.3 Kết quả kiểm định đa cộng tuyến……………………..…………………53

Bảng 4.4 Kết quả ước lượng mô hình FEM và REM……………………………..53

Bảng 4.6 Kết quả kiểm định đa cộng tuyến mô hình FEM……………………….55

Bảng 4.7 Kết quả kiểm định tự tương quan mô hình FEM………………………57

Bảng 4.8 Kết quả kiểm định phương sai sai số thay đổi mô hình FEM………….57

Bảng 4.9 Kết quả ước lượng mô hình GMM………………………………………58

Bảng 4.10 Tóm tắt kết quả kiểm định giả thuyết…………………………………60

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

NHTM Ngân hàng thương mại

RRTD Rủi ro tín dụng

NHNN Ngân hàng Nhà nước

VAMC Công ty Quản lý tài sản của các TCTD Việt Nam

CSTT Chính sách tiền tệ

TCTD Tổ chức tín dụng

NHTW Ngân hàng Trung ương

IMF International Monetary Fund

BCBS Basel Committee on Banking Supervision

TCTD Institute for International Finance

IFRS International Financial Reporting Standards

REM Random Effects Model

FEM Fixed Effects Model

GMM Generalized Method of Moments

GDP Gross Domestic Product

ROE Return on Equity

ROA Return on Assets

NPL Non Performing Loan

SIZE Quy mô ngân hàng

LLR Tỷ lệ trích lập dự phòng rủi ro tín dụng

LGR Tốc độ tăng trưởng tín dụng

INF Lạm phát