Các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại tại Việt Nam theo CAMELS: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Trịnh Thanh Tâm ; Nguyễn Trần Phúc người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

TRỊNH THANH TÂM

CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA

CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM THEO

CAMELS

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

TRỊNH THANH TÂM

CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA

CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TẠI VIỆT NAM THEO

CAMELS

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN TRẦN PHÚC

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2021

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi là tác giả của đề tài luận văn “Các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt

động của các Ngân hàng Thương mại tại Việt Nam theo CAMELS”. Tôi xin cam

đoan luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Số liệu nghiên cứu được thu

thập từ nguồn dữ liệu chính thống, có nguồn trích dẫn cụ thể và một số tài liệu

nghiên cứu được ghi đầy đủ trong phần tài liệu tham khảo.

TP. Hồ Chí Minh, tháng 04 năm 2021

Tác giả

Trịnh Thanh Tâm

ii

LỜI CẢM ƠN

Đầu tiên, tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn đến TS. Nguyễn Trần Phúc, thầy

đã luôn tận tình hướng dẫn, hỗ trợ, ủng hộ cũng như động viên tôi trong suốt quá

trình hoàn thành và bảo vệ luận văn.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo, thầy cô trường Đại học Ngân hàng

TP.HCM đã tận tình truyền đạt kiến thức về ngành học, đặt biệt là quý thầy cô khoa

sau đại học đã hỗ trợ thông tin kịp thời để tôi có thể hoàn thành luận văn này.

Và để đạt được những kết quả hôm nay, tôi luôn biết ơn đến ba mẹ, anh chị

em trong gia đình đã luôn động viên và hỗ trợ tôi trong suốt thời gian qua. Tôi xin

gửi lời trân trọng cảm ơn chân thành đến mọi người.

Trịnh Thanh Tâm

iii

TÓM TẮT

1. Phần Tiếng Việt

1.1. Tiêu đề

Các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng Thương mại

tại Việt Nam theo CAMELS.

1.2. Tóm tắt

Lý do chọn đề tài nghiên cứu: Dựa trên mô hình CAMELS, đánh giá các

yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng Thương mại tại Việt

Nam. Mô hình nghiên cứu sự tác động của các yếu tố như: mức độ an toàn vốn,

chất lượng tài sản, hiệu quả quản lý, thu nhập, chất lượng thanh khoản, mức độ

nhạy cảm với rủi ro thị trường và quy mô ngân hàng.

Mục tiêu nghiên cứu: Xác định các nhân tố trong mô hình CAMELS tác

động đến hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng thương mại Việt Nam, từ đó đề

xuất một số khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động cho các Ngân hàng

thương mại Việt Nam.

Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu sử dụng số liệu của 17 ngân hàng

thương mại niêm yết trên thị trường HOSE, HNX, UpCOM, sử dụng phương pháp

thống kê mô tả, phân tích tương quan, phân tích hồi quy dữ liệu bảng không cân

bằng và phương pháp bình phương tối thiểu tổng quát (GLS) được dùng để xác

định yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả của các ngân hàng.

Kết quả nghiên cứu: chỉ ra rằng mức độ an toàn vốn, thu nhập, thanh

khoản, mức độ nhạy cảm với rủi ro thị trường và quy mô ngân hàng có tác động

cùng chiều với hiệu quả hoạt động.

Kết luận và hàm ý: Kết quả nghiên cứu cung cấp thêm bằng chứng khẳng

định các lý thuyết và các nghiên cứu trước về các yếu tố trong mô hình CAMELS

ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng thương mại Việt Nam. Đồng

thời, nghiên cứu cũng đưa ra một số đề xuất các Ngân hàng Thương mại có thể

tham khảo nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động trong tương lai.

1.3. Từ khóa: CAMELS, Hiệu quả hoạt động, Ngân hàng thương mại, NIM,

Tobin’s Q.

iv

2. English

2.1. Title

Factors affecting the performance of Commercial Banks in Viet Nam using

CAMELS.

2.2. Abstract

Reasons for writing: Based on CAMELS model, assessing factors affecting

the performance of commercial banks in Viet Nam. The model studies the impact

of factors such as capital safety, asset quality, management efficiency, income

quality, liquidity quality, sensitivity to market risks and bank size.

Problem: Identifying factors in the CAMELS model the affect the

performance of commercial banks in Vietnam, thereby proposing a number of

recommendations to improve operational efficiency for commercial banks in

Vietnam.

Methods: The study uses data of 17 commercial banks listed on HOSE,

HNX, UPCOM. Using descriptive statistical methods, analysis of correlation,

regression analysis of unbalanced table data và the general least squares method

(GLS) is used to determine the factors affecting the efficiency of banks.

Results: Research results indicate that capital adequacy, income, liquidity,

sensitivity to market risks và bank size have a positive impact on operating

efficiency.

Conclusion: The research results provide additional evidence confirming

theories and previous studies on the factors in CAMELS model affecting

performance of Commercial Banks in Viet Nam. Furthermore, the study also gives

recommend for Commercial Banks to enhance operating efficiency.

2.3. Keywords: CAMELS, Performance, Commercial Banking, NIM, Tobin’s Q.

v

MỤC LỤC

Trang

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................. ii

TÓM TẮT ....................................................................................................................... iii

MỤC LỤC ....................................................................................................................... v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................... vii

DANH MỤC BẢNG ....................................................................................................... x

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ..................................................... 1

1.1. Đặt vấn đề .............................................................................................................. 1

1.2. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................ 1

1.3. Mục tiêu của đề tài ................................................................................................ 4

1.3.1. Mục tiêu tổng quát ................................................................................................ 4

1.3.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................................... 5

1.4. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................ 5

1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 5

1.5.1. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................................... 5

1.5.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 5

1.6. Dữ liệu và phương pháp nghiên cứu ..................................................................... 6

1.6.1. Dữ liệu nghiên cứu ............................................................................................... 6

1.6.2. Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 6

1.7. Đóng góp của đề tài ............................................................................................... 7

1.8. Kết cấu luận văn .................................................................................................... 7

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC. ...................... 8

2.1. Tổng quan về hiệu quả hoạt động của Ngân hàng Thương mại ............................... 8

2.1.1. Khái niệm về hiệu quả hoạt động của Ngân hàng Thương mại ............................ 8

2.1.2. Các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của NHTM.................................... 10

2.1.2.1. Các yếu tố trong mô hình CAMELS ................................................................ 10

2.1.2.2. Các lý thuyết khác ............................................................................................ 18

2.2. Các nghiên cứu trước. ............................................................................................. 19

2.2.1. Những nghiên cứu ngoài ngước. ......................................................................... 19

vi

2.2.2. Những nghiên cứu trong ngước. .......................................................................... 29

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................... 35

3.1. Mô hình nghiên cứu ................................................................................................ 35

3.2. Đo lường biến ......................................................................................................... 35

3.2.1. Biến phụ thuộc ..................................................................................................... 36

3.2.2. Các biến độc lập .................................................................................................. 37

3.2.3. Biến kiểm soát ..................................................................................................... 37

3.3. Giả thuyết nghiên cứu............................................................................................. 38

3.4. Dữ liệu nghiên cứu ................................................................................................. 47

3.5. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 48

3.6. Quy trình nghiên cứu .............................................................................................. 50

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ...................................... 51

4.1. Thống kê mô tả ....................................................................................................... 51

4.2. Phân tích tương quan .............................................................................................. 54

4.2.1. Phân tích tương quan mô hình NIM .................................................................... 54

4.2.2. Phân tích tương quan mô hình TOBIN’s Q ......................................................... 55

4.3. Phân tích hồi quy .................................................................................................... 55

4.3.1. Phân tích hồi quy theo mô hình Pooled – OLS, FEM và REM .......................... 55

4.3.2. Lựa chọn phương pháp hồi quy ........................................................................... 57

4.3.3. Kiểm định các khuyết tật mô hình ....................................................................... 58

4.3.4. Phân tích hồi quy GLS ........................................................................................ 60

4.4. Thảo luận kết quả hồi quy theo GLS ...................................................................... 62

4.4.1 Ảnh hưởng của tỷ lệ an toàn vốn đến hiệu quả hoạt động – CAR ....................... 62

4.4.2 Ảnh hưởng của tỷ lệ nợ xấu đến hiệu quả hoạt động – AQ ................................. 62

4.4.3 Ảnh hưởng của tỷ lệ chi phí hoạt động trên lợi nhuận đến hiệu quả hoạt động –

OE......................... ......................................................................................................... 63

4.4.4. Ảnh hưởng của tỷ lệ lợi nhuận trên vốn CSH đến hiệu quả hoạt động – EQ ..... 63

4.4.5. Ảnh hưởng của tỷ lệ cho vay khách hàng trên tiền gửi khách hàng đến hiệu quả

hoạt động – LIQR .......................................................................................................... 64

4.4.6. Ảnh hưởng của tỷ lệ danh mục chứng khoán trên tổng tài sản đến hiệu quả hoạt

động – SEN .................................................................................................................... 64

4.4.7 Ảnh hưởng của quy mô ngân hàng đến hiệu quả hoạt động – SIZE .................... 65

vii

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ........................................................ 67

5.1. Kết luận................................................................................................................... 68

5.2. Một số đề xuất gia tăng hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại Việt Nam68

5.2.1. Đề xuất về tăng tỷ lệ an toàn vốn ........................................................................ 68

5.2.2. Đề xuất về tăng lợi nhuận .................................................................................... 69

5.2.3. Đề xuất về chất lượng thanh khoản ..................................................................... 71

5.2.4. Đề xuất về độ nhạy rủi ro thị trường ................................................................... 72

5.2.5. Đề xuất về tăng quy mô ngân hàng ..................................................................... 73

5.3. Hạn chế của đề tài ................................................................................................... 73

5.4. Hướng nghiên cứu tiếp theo ................................................................................... 74

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................ i

PHỤ LỤC ...................................................................................................................... vii

viii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Diễn giải

BCTC Báo cáo tài chính

CAR Capital Adequacy Ratio - Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu

FEM Fixed Effects Model – Mô hình tác động cố định

AQ Chất lượng tài sản

GLS Generalized Least Squares - Phương pháp bình phương tối thiểu

tổng quát

TCTC Tổ chức tài chính

HNX Sàn chứng khoán Hà Nội

HOSE Sàn chứng khoán TP.HCM

SEN Độ nhạy rủi ro thị trường

OE Hiệu quả quản lý

EQ Chất lượng thu nhập

SIZE Quy mô ngân hàng

NHTM Ngân hàng thương mại

NIM Tỷ lệ thu nhập lãi thuần

LIQR Thanh khoản

OLS Bình phương nhỏ nhất thông thường

OP Chi phí hoạt động

REM Random Effects Model – Mô hình tác động ngẫu nhiên