Các yếu tố quyết định giá trị cổ đông của các ngân hàng Thương mại cổ phần tại Việt Nam

BỘGIÁO DUC̣ VÀ ĐÀO TAỌ

TRƯỜNG ĐAỊ HOC̣ MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍMINH

---------------------------------------

TRẦN THỊ LIÊN

CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH GIÁ TRỊ CỔ ĐÔNG

CỦA CÁC NGÂN HÀNG TMCP TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2017

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng luận văn “Các yếu tố quyết định giá trị cổ đông của

các ngân hàng TMCP tại Việt Nam” là bài nghiên cứu của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam

đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công bố

hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm/nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận

văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường

đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

Tp. Hồ Chí Minh, 2017

Trần Thị Liên

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành khóa luận này, tôi xin chân thành cảm ơn sự hỗ trợ, hướng dẫn,

truyền đạt những kiến thức khoa học của PGS-TS Võ Xuân Vinh trong suốt quá trình

nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến quý thầy, cô, giảng viên trong chương trình

đào tạo thạc sĩ Tài chính – Ngân hàng Trường Đại học Mở thành phố Hồ Chí Minh đã

tận tình truyền đạt những kiến thức chuyên môn quý giá trong suốt quá trình học tập.

Sau cùng, xin gửi lời cảm ơn đến người thân trong gia đình, bạn bè, đồng nghiệp

đã động viên, hỗ trợ và giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Trân trọng.

TÓM TẮT

Bài nghiên cứu với mục đích xem xét các nhân tố ảnh hưởng đến giá trị của cổ

đông của các ngân hàng TMCP đang hoạt động tại Việt Nam trong giai đoạn 2006 –

2015. Bằng việc sử dụng phương pháp ước lượng GMM hệ thống hai bước, bài nghiên

cứu tìm thấy bằng chứng rằng hiệu quả chi phí, hiệu quả doanh thu và hiệu quả lợi

nhuận đều có ảnh hưởng đáng kể đến giá trị của cổ đông. Bên cạnh đó, tác giả cũng

phát hiện rằng hiệu quả doanh thu và hiệu quả lợi nhuận sẽ làm cải thiện hiệu quả giá

trị của cổ đông của ngân hàng. Ngoài ra, các loại rủi ro chẳng hạn như rủi ro của ngân

hàng bao gồm rủi ro tín dụng, rủi ro vốn, rủi ro thanh khoản, rủi ro thị trường, rủi ro

hoạt động; các đặc điểm của ngân hàng như quy mô ngân hàng, đa dạng hóa thu nhập,

tốc độ tăng trưởng cho vay, tiền gửi và sự phát triển kinh tế cũng có ảnh hưởng đáng kể

đến giá trị của cổ đông của các ngân hàng.

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG BIỂU

DANH MỤC HÌNH ẢNH

TÓM TẮT

LỜI CẢM ƠN

CHƯƠNG 1.GIỚI THIỆU...............................................................................................1

1.1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................1

1.2. Vấn đề nghiên cứu:.............................................................................................1

1.3. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu: ........................................................................3

1.3.1 Mục tiêu nghiên cứu:.......................................................................................3

1.3.2 Câu hỏi nghiên cứu: ........................................................................................3

1.4. Phạm vi và đối tượng nghiên cứu:......................................................................4

1.5. Nội dung nghiên cứu ..........................................................................................5

1.6. Ý nghĩa đề tài......................................................................................................6

CHƯƠNG 2.CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY7

2.1. Cơ sở lý thuyết....................................................................................................7

2.1.1. Giá trị của cổ đông.......................................................................................7

2.1.1.1 Giá trị kinh tế tăng thêm EVA...................................................................10

2.1.1.2 Chi phí sử dụng vốn cổ phần .....................................................................14

2.1.1.3 Thu nhập hoạt động thuần .........................................................................16

2.1.2. Hiệu quả ngân hàng ...................................................................................16

2.1.3. Rủi ro trong ngân hàng ..............................................................................18

2.1.3.1 Rủi ro tín dụng ...........................................................................................18

2.1.3.2 Rủi ro vốn ..................................................................................................20

2.1.3.3 Rủi ro thanh khoản.....................................................................................21

2.1.3.4 Rủi ro thị trường ........................................................................................23

2.1.3.5 Rủi ro hoạt động ........................................................................................24

2.2 Tổng quan nghiên cứu trước đây......................................................................26

CHƯƠNG 3.PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................................32

3.1. Dữ liệu nghiên cứu ...........................................................................................32

3.2. Phương pháp ước lượng ...................................................................................34

3.3. Mô hình nghiên cứu..........................................................................................35

CHƯƠNG 4.KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.......................................................................46

4.1. Thống kê mô tả và ma trận tương quan............................................................46

4.2. Kết quả ước lượng nhân tố xác định giá trị của cổ đông ngân hàng ................51

4.3. Kết quả ước lượng tính vững chắc nhân tố xác định giá trị của cổ đông ngân

hàng ..........................................................................................................................60

CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN ............................................................................................63

5.1. Kết luận.............................................................................................................63

5.2. Khuyến nghị .....................................................................................................65

5.3. Hạn chế đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo .................................................66

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Tên đầy đủ tiếng anh Tên đầy đủ tiếng việt

CAPM Capital asset pricing model Mô hình định giá tài sản vốn

EPS Earning per share Lợi nhuận trên mỗi cổ phần

EVA Economic Value Added Giá trị kinh tế tăng thêm

GMM Generalized method of moments Phương pháp moment bậc cao

HNX HaNoi Stock Exchange

Sở giao dịch chứng khoán Hà

Nội

HOSE HoChiMinh Stock Exchange

Sở giao dịch chứng khoán

Thành phố Hồ Chí Minh

MVA Market Value Added Giá trị thị trường tăng thêm

ROA Return on Assets Lợi nhuận trên tổng tài sản

ROE Return on Equity Lợi nhuận trên vốn cổ phần

SFA Stochastic Frontier Analysis Phân tích biên ngẫu nhiên

WACC Weight Average Cost Of Capital Chi phí sử dụng vốn bình quân

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.2. Tóm tắt các nghiên cứu mối quan hệ giữa hiệu quả ngân hàng và giá trị của

cổ đông .............................................................................................................................. 30

Bảng 3.1. Danh sách các ngân hàng và giai đoạn nghiên cứu tương ứng ........................ 32

Bảng 3.2. Miêu tả các biến sử dụng trong bài nghiên cứu và kì vọng mối quan hệ với

giá trị của cổ đông ............................................................................................................. 44

Bảng 4.1.1 Thống kê mô tả các biến................................................................................. 46

Bảng 4.1.2. Ma trận tương quan các biến ......................................................................... 49

Bảng 4.2.1 Kết quả ước lượng ảnh hưởng của hiệu quả chi phí và hiệu quả doanh thu

đến giá trị của cổ đông ngân hàng..................................................................................... 52

Bảng 4.2.2 Kết quả ước lượng ảnh hưởng của hiệu quả lợi nhuận đến giá trị của cổ

đông ngân hàng ................................................................................................................. 58

Bảng 4.3. Kết quả ước lượng tính vững chắc của hiệu quả giá trị cổ đông ngân hàng .... 62

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 2.1.2 Phân tích các thành phần của giá trị kinh tế tăng thêm EVA ........................ .13

1

CHƯƠNG 1.GIỚI THIỆU

1.1. Lý do chọn đề tài

Những biến động gần đây của hệ thống ngân hàng trên toàn cầu đã cho thấy,

hiệu quả hoạt động ngân hàng có ảnh hưởng đáng kể đến hiệu quả của việc phân bổ

vốn, sự tăng trưởng của các doanh nghiệp và sự phát triển của nền kinh tế.

Để đo lường hiệu quả hoạt động của ngân hàng cần phải có những thước đo tài

chính và phi tài chính. Những thước đo truyền thống như: lợi nhuận sau thuế, dòng tiền

từ hoạt động (OCF), thu nhập trên mỗi cổ phần (EPS), tỷ suất sinh lợi trên vốn cổ phần

(ROE), tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản (ROA)...được các nhà quản lý sử dụng để đánh

giá hiệu quả hoạt động trên nhiều khía cạnh khác nhau, trong đó ROE là thước đo phổ

biến nhất. Tuy nhiên, trong điều kiện cạnh tranh khốc liệt như hiện nay thì ngoài mục

tiêu lợi nhuận ngân hàng còn theo đuổi mục tiêu giá trị, vì vậy, sử dụng các thước đo

truyền thống để đánh giá hiệu quả hoạt động ngân hàng đã bộc lộ một số hạn chế.

Với bối cảnh cổ phần hóa và nhu cầu niêm yết lên sàn giao dịch chứng khoán

của các ngân hàng đang hoạt động tại Việt Nam như hiện nay, việc xem xét cách tạo ra

giá trị của cổ đông của các ngân hàng cũng như cải thiện hiệu quả hoạt động của các

ngân hàng là vấn đề cần thiết (Zhao và Xu, 2013)

Từ lý do nghiên cứu trên, vấn đề nghiên cứu được đưa ra như sau:

1.2. Vấn đề nghiên cứu:

Thước đo lợi nhuận là phần chênh lệch dương giữa doanh thu và tổng chi phí

trong một kỳ hoạt động. Bản thân chỉ tiêu lợi nhuận không cho biết doanh nghiệp đã

tiêu hao bao nhiêu nguồn lực để tạo ra một lượng lợi nhuận nào đó. Mặt khác, lợi

nhuận cũng không cho thấy doanh nghiệp đã đầu tư thêm bao nhiêu vốn vào tài sản

trong kỳ, đồng thời cũng không phản ánh lượng tiền mặt ròng mà công ty thu về được

sau một kỳ hoạt động. Do đó, nếu lợi nhuận không tương xứng với mức rủi ro thì nhà