Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ nợ dài hạn các doanh nghiệp niêm yết trên sàn HOSE

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-------------------------

LÊ THỊ NGỌC DUYÊN

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỶ LỆ

NỢ DÀI HẠN CÁC DOANH NGHIỆP

NIÊM YẾT TRÊN SÀN HOSE

Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng

Mã số chuyên ngành : 60 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SỸ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Người hướng dẫn khoa học:

PGS.TS. NGUYỄN MINH KIỀU

TP. Hồ Chí Minh, Năm 2015

iii

TÓM TẮT NGHIÊN CỨU

Mục đích của nghiên cứu là xem xét mối quan hệ giữa tỷ lệ nợ dài hạn của doanh

nghiệp và các chỉ số như: cơ hội tăng trưởng, quy mô doanh nghiệp, cơ cấu tài sản,

đòn cân nợ, khả năng thanh khoản, khả năng sinh lợi, khả năng phá sản (chỉ số Z￾Score), giá trị doanh nghiệp và tỷ lệ thuế. Mẫu nghiên cứu bao gồm 256 doanh nghiệp

được niêm yết trên sàn HOSE từ năm 2010 đến năm 2014. Luận văn sử dụng phương

pháp ước lượng bình phương tối thiểu, mô hình tác động ngẫu nhiên và mô hình tác

động cố định để đo lường mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến tỷ lệ nợ dài hạn.

Kết quả nghiên cứu cho thấy cơ hội tăng trưởng, quy mô doanh nghiệp, cơ cấu

tài sản, đòn cân nợ, khả năng thanh khoản có mối tương quan thuận chiều với tỷ lệ nợ

dài hạn trong khi khả năng sinh lợi, khả năng phá sản, giá trị doanh nghiệp và tỷ lệ

thuế lại có tương quan âm với tỷ lệ này. Tác động của cơ hội tăng trưởng và tỷ lệ thuế

lên tỷ lệ nợ dài hạn là không có ý nghĩa thống kê; trong khi, sự tác động của các biến:

quy mô doanh nghiệp, cơ cấu tài sản, đòn cân nợ, khả năng thanh khoản, khả năng

sinh lợi, khả năng phá sản và giá trị của doanh nghiệp là có ý nghĩa thống kê ở mức ý

nghĩa 1%. Tức là các yếu tố: cơ hội tăng trưởng, quy mô doanh nghiệp, cơ cấu tài sản,

đòn cân nợ, khả năng thanh khoản có tác động tích cực đến tỷ lệ nợ dài hạn và ngược

lại; khả năng sinh lợi, khả năng phá sản, giá trị doanh nghiệp và tỷ lệ thuế có ảnh

hưởng tiêu cực đến tỷ lệ nợ dài hạn. Kết quả hồi quy cho thấy rằng các yếu tố như: cơ

hội tăng trưởng và tỷ lệ thuế lại không có ý nghĩa thống kê trong việc ảnh hưởng đến

tỷ lệ nợ dài hạn, điều này chứng tỏ rằng chưa có đủ cơ sở để khẳng định vai trò của

các yếu tố kể trên đối với tỷ lệ nợ dài hạn của mẫu nghiên cứu.

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...............................................................................................................ii

TÓM TẮT NGHIÊN CỨU .........................................................................................iii

MỤC LỤC ....................................................................................................................iv

CHƯƠNG 1...................................................................................................................1

GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU.......................................................................1

1.1. Lý do nghiên cứu ..................................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu..............................................................................................2

1.3. Câu hỏi nghiên cứu ...............................................................................................2

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.........................................................................3

1.5. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................3

1.6. Ý nghĩa của nghiên cứu.........................................................................................3

1.7. Bố cục của nghiên cứu ..........................................................................................4

CHƯƠNG 2...................................................................................................................6

TỶ LỆ NỢ DÀI HẠN VÀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỶ LỆ NỢ DÀI

HẠN ...............................................................................................................................6

2.1. Khái quát về nợ dài hạn ........................................................................................6

2.1.1. Định nghĩa nợ dài hạn ......................................................................................6

2.1.2. Các nguồn hình thành nợ dài hạn.....................................................................7

2.2. Các lý thuyết về việc lựa chọn tỷ lệ nợ.................................................................9

2.2.1. Quan điểm truyền thống...................................................................................9

2.2.2. Lý thuyết cấu trúc vốn của Modilligani và Miller (mô hình MM) ..................9

2.2.3. Lý thuyết đại diện (Agency Theory)..............................................................10

2.2.4. Lý thuyết đánh đổi (Trade-off Theory)..........................................................10

2.2.5. Thuyết trật tự phân hạng (Pecking Order Theory of Captial structure).........11

v

2.3. Các yếu tố tác động đến tỷ lệ nợ dài hạn ............................................................11

2.3.1. Cơ hội tăng trưởng và tỷ lệ nợ dài hạn...........................................................11

2.3.2. Quy mô doanh nghiệp và tỷ lệ nợ dài hạn......................................................12

2.3.3. Cơ cấu tài sản và tỷ lệ nợ dài hạn...................................................................13

2.3.4. Tỷ lệ đòn bẩy (đòn cân nợ) và tỷ lệ nợ dài hạn..............................................14

2.3.5. Khả năng thanh khoản và tỷ lệ nợ dài hạn .....................................................15

2.3.6. Khả năng sinh lợi và tỷ lệ nợ dài hạn.............................................................17

2.3.7. Chỉ số Z-Score và tỷ lệ nợ dài hạn .................................................................17

2.3.8. Giá trị của doanh nghiệp và tỷ lệ nợ dài hạn..................................................19

2.3.9. Thuế và tỷ lệ nợ dài hạn .................................................................................19

2.4. So sánh với các nghiên cứu trước .......................................................................23

CHƯƠNG 3.................................................................................................................24

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .............................................................................24

3.1. Các giả thuyết nghiên cứu...................................................................................24

3.2. Mô hình nghiên cứu ............................................................................................27

3.2.1. Mô hình hồi quy OLS.....................................................................................27

3.2.2. Mô hình tác động ngẫu nhiên (Random Effects-REM) .................................27

3.2.3. Mô hình tác động cố định (Fixed effects-FEM).............................................28

3.2.4. Các kiểm định để lựa chọn mô hình...............................................................28

3.2.4.1. Kiểm định nhân tử Lagrange của Breusch-Pagan cho việc lựa chọn giữa

OLS và REM.......................................................................................................28

3.2.4.2. Kiểm định Hausman Test cho việc lựa chon giữa REM và FEM..........28

3.3. Các biến trong mô hình nghiên cứu ....................................................................29

3.3.1. Biến phụ thuộc................................................................................................29

3.3.2. Biến độc lập....................................................................................................29

3.3.2.1. Cơ hội tăng trưởng .................................................................................29

3.3.2.2. Quy mô doanh nghiệp ............................................................................29

vi

3.3.2.3. Cơ cấu tài sản .........................................................................................29

3.3.2.4. Tỷ lệ đòn bẩy..........................................................................................30

3.3.2.5. Khả năng thanh khoản............................................................................30

3.3.2.6. Khả năng sinh lợi....................................................................................31

3.3.2.7. Chỉ số đo lường khả năng phá sản của doanh nghiệp ............................31

3.3.2.8. Giá trị doanh nghiệp...............................................................................32

3.3.2.9. Tỷ lệ thuế................................................................................................32

3.4. Phương pháp thu thập dữ liệu .............................................................................33

3.5. Phương pháp phân tích dữ liệu ...........................................................................34

CHƯƠNG 4.................................................................................................................36

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.........................................................................................36

4.1. Thống kê mô tả....................................................................................................36

4.1.1. Thống kê mô tả...............................................................................................36

4.1.1.1. Tỷ lệ nợ dài hạn (DEBM)............................................................................37

4.1.1.2. Cơ hội tăng trưởng (GROW) ......................................................................37

4.1.1.3. Quy mô doanh nghiệp (SIZE).....................................................................38

4.1.1.4. Cơ cấu tài sản (TAN) ..................................................................................39

4.1.1.5. Đòn cân nợ (LEV).......................................................................................39

4.1.1.6. Khả năng thanh khoản (LIQ) ......................................................................40

4.1.1.7. Khả năng sinh lợi (PRO).............................................................................41

4.1.1.8. Khả năng phá sản (SCORE)........................................................................42

4.1.1.9. Giá trị doanh nghiệp (TOBIN)....................................................................42

4.1.2. Kiểm định sự tương quan giữa các biến.........................................................44

4.2. Kết quả hồi quy ...................................................................................................45

4.2.1. Phương pháp hồi quy OLS.............................................................................46

4.2.2. Phương pháp Random Effects........................................................................48

vii

4.2.3. Kiểm định nhân tử Lagrange của Breusch-Pagan cho việc lựa chọn giữa OLS

và Random Effects ...................................................................................................49

4.2.4. Phương pháp Fixed effects.............................................................................49

4.2.5. Kiểm định Hausman Test cho việc lựa chọn giữa Random Effects và Fixed

Effects 51

4.2.6. Kiểm định sự phù hợp của mô hình và khắc phục sai phạm..........................52

4.2.6.1. Kiểm định phương sai sai số thay đổi .........................................................52

4.2.6.2. Kiểm định sự tự tương quan của các phần dư.............................................52

4.2.6.3. Khắc phục các vi phạm của mô hình...........................................................53

4.2.7. Thảo luận về kết quả của mô hình được chọn................................................53

4.2.7.1. Giải thích các biến có ý nghĩa thống kê .................................................54

4.2.7.2. Giải thích các biến không có ý nghĩa thống kê ......................................56

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ....................................................................................58

5.1. Kết luận ...............................................................................................................58

5.1.1. Kết quả đạt được ............................................................................................58

5.1.2. Những hạn chế của nghiên cứu và định hướng phát triển..............................59

5.1.2.1. Những hạn chế của nghiên cứu ..............................................................59

5.1.2.2. Định hướng phát triển ............................................................................59

5.2. Kiến nghị.............................................................................................................60

5.2.1. Các lưu ý xuất phát từ nội tại công ty .......................................................60

5.2.2. Đối với các tổ chức tín dụng .....................................................................60

viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

STT Tên hình Trang

Hình 4.1

Tỷ lệ nợ dài hạn 2010-2014 các doanh nghiệp niêm yết sàn

HOSE

37

Hình 4.2

Cơ hội tăng trưởng và tỷ lệ nợ dài hạn 2010-2014 các

doanh nghiệp niêm yết sàn HOSE

38

Hình 4.3

Quy mô doanh nghiệp và tỷ lệ nợ dài hạn 2010-2014 các

doanh nghiệp niêm yết sàn HOSE

38

Hình 4.4

Tỷ tài sản cố định hữu hình và tỷ lệ nợ dài hạn 2010-2014

các doanh nghiệp niêm yết sàn HOSE

39

Hình 4.5

Tỷ lệ đòn bẩy và tỷ lệ nợ dài hạn 2010-2014 các doanh

nghiệp niêm yết sàn HOSE

40

Hình 4.6

Khả năng thanh khoản và tỷ lệ nợ dài hạn 2010-2014 các

doanh nghiệp niêm yết sàn HOSE

40

Hình 4.7 Khả năng sinh lợi và tỷ lệ nợ dài hạn 2010-2014 các doanh

nghiệp niêm yết sàn HOSE

41

Hình 4.8 Khả năng phá sản và tỷ lệ nợ dài hạn 2010-2014 các doanh

nghiệp niêm yết sàn HOSE

42

Hình 4.9 Giá trị doanh nghiệp và tỷ lệ nợ dài hạn 2010-2014 các

doanh nghiệp niêm yết sàn HOSE

42

Hình 4.10

Tỷ lệ thuế và tỷ lệ nợ dài hạn 2010-2014 các doanh nghiệp

niêm yết sàn HOSE

43