Các yếu tố ảnh hưởng đến thay đổi thu nhập của các hộ dân bị thu hồi đất để xây dựng cụm, tuyến dân cư trên địa bàn huyện Vĩnh Hưng tỉnh Long An

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

________________

LÊ PHƯỚC DUẨN

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THAY ĐỔI

THU NHẬP CỦA CÁC HỘ DÂN BỊ THU HỒI ĐẤT

ĐỂ XÂY DỰNG CỤM, TUYẾN DÂN CƯ

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN VĨNH HƯNG,

TỈNH LONG AN

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HỌC

Tp. Hồ Chí Minh, năm 2016

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn “Các yếu tố ảnh hưởng đến thay đổi thu nhập

của các hộ dân bị thu hồi đất để xây dựng cụm, tuyến dân cư trên địa huyện

Vĩnh Hưng, tỉnh Long An” là bài nghiên cứu của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi

cam đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của bản luận văn này chưa từng được

công bố hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm hoặc nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong

luận văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các

trường đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2016

Tác giả

LÊ PHƯỚC DUẨN

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô Trường Đại học Mở

Thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình truyền đạt những kiến thức vô cùng quý báu và

thiết thực cho tôi trong suốt quá trình học tập. Những kiến thức, phương pháp

nghiên cứu mà tôi đã tiếp thu trong quá trình học tập tại Trường đã và sẽ giúp tôi rất

nhiều trong quá trình làm việc thực tế tại cơ quan tôi đang công tác.

Xin cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh,

quý Thầy, Cô Khoa Đào tạo Sau đại học đã tạo điều kiện cho bản thân tôi và các

anh, chị học viên cùng lớp hoàn thành khóa học.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến PGS.TS. Đinh Phi Hổ đã hướng

dẫn, chỉ bảo, truyền đạt những kinh nghiệm quý báo và tận tình giúp đỡ tôi trong

suốt thời gian thực hiện và hoàn thành nghiên cứu này.

Tôi cũng xin cảm ơn tất cả những người thân, bạn bè và cơ quan đã giúp đỡ,

động viên kịp thời trong suốt thời gian tôi tham gia học tập và thực hiện hoàn thành

luận văn này.

Xin trân trọng cảm ơn!

Tp. Hồ Chí Minh, tháng 10 năm 2016

iii

TÓM TẮT

Huyện Vĩnh Hưng là huyện vùng sâu thuộc khu vực Đồng Tháp Mười và là

huyện biên giới của tỉnh Long An, điều kiện về phát triển kinh tế còn nhiều khó

khăn, hạn chế với sản xuất nông nghiệp là chủ yếu, đặc biệt là điều kiện về kết cấu

hạ tầng. Tiến trình xây dưṇ g các cuṃ , tuyến dân cư để đưa dân vào ở ổn điṇ h dẫn

đến việc thu hồi đất đang diễn ra trên phạm toàn huyêṇ . Tuy nhiên, việc quy hoạch,

thu hồi đất ở nhiều nơi thực hiện chưa tốt, phát sinh tiêu cực, chưa đảm bảo lợi ích

người dân. Thực trạng thu hồi đất tác động đến sự phân hóa giàu nghèo, gây nhiều

bất ổn xã hội, cuộc sống người dân gặp nhiều khó khăn, tình hình khiếu nại, tố cáo

về đất đai diễn biến phức tạp. Với những thiệt hại như vậy thì cuộc sống của người

nông dân sẽ như thế nào? Ai là người quan tâm vấn đề trên? Thông qua bài viết này,

với số mẫu thu thập được tại các xãtrên điạ bàn huyêṇ Viñh Hưng, tỉnh Long An;

bằng phương pháp thu thập số liệu mẫu trên địa bàn huyêṇ Viñh Hưng và phương

pháp phân tích thống kê mô tả và hồi quy định lượng Binary Logistic, tác giả xác

định 05 yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi thu nhập người nông dân gồm: Tuổi của

chủ hộ, tỷ lệ phụ thuộc, đầu tư sản xuất kinh doanh, tá

i điṇ h cư và diêṇ tích đất thu

hồi. Các nhân tố này vừa đảm bảo về mặt thống kê, hồi quy và các kiễm định đã có

mức độ giải thích rất mạnh đến ảnh hưởng thu nhập của người dân trong điều kiện

sinh kế mới. Hơn nữa, bài viết căn cứ vào kết quả nghiên cứu sẽ gợi ý những chính

sách cho chính quyền địa phương nơi tiến hành nghiên cứu để đề ra những giải pháp

tích cực trong công tác tái định cư cho những hộ dân trong diện bị thu hồi đất và

nhận tiền đền bù từ chính quyền. Bài viết hy vọng sẽ là tài liệu tham khảo và có

những đóng góp cho chính quyền làm tốt công tác thu hồi và ổn định đời sống

người dân theo hướng bền vững.

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN................................................................................................................ii

TÓM TẮT.....................................................................................................................iii

MỤC LỤC.....................................................................................................................iv

DANH MỤC HÌNH....................................................................................................viii

DANH MỤC BẢNG, BIỂU .........................................................................................ix

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.............................................................................. x

TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... xi

PHỤ LỤC 1.................................................................................................................. xv

PHỤ LỤC 2.................................................................................................................. xx

PHỤ LỤC 3...............................................................................................................xxiii

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN......................................................................................... 1

1.1. Lý do nghiên cứu...................................................................................................... 1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................. 3

1.2.1. Mục tiêu chung ............................................................................................... 3

1.2.2. Mục tiêu cụ thể............................................................................................... 3

1.3. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................................. 4

1.4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 4

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 4

1.4.2. Phạm vi nghiên cứu...................................................................................... 4

1.5. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................... 5

v

1.6. Ý nghĩa của nghiên cứu............................................................................................ 5

1.7. Kết cấu của luận văn ................................................................................................ 6

CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT............................................................................. 8

2.1. Khái niệm về thu nhập và thu nhập hộ gia đình ....................................................... 8

2.1.1. Thu nhập....................................................................................................... 8

2.1.2. Thu nhập hộ gia đình.................................................................................... 8

2.2. Khái niệm về đất đai và phân tích Luật Đất đai trong việc thu hồi đất của người

dân ................................................................................................................................... 9

2.2.1. Khái niệm về đất đai ..................................................................................... 9

2.2.2. Phân tích Luật Đất đai trong việc thu hồi đất của người dân ..................... 11

2.3. Sinh kế của người dân sau khi bị thu hồi đất nông nghiệp .................................... 13

2.4. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng thu nhập dựa trên khung sinh kế bền vững

(DFID, 2003)................................................................................................................. 14

2.4.1. Khung sinh kế bền vững ............................................................................ 16

2.4.2. Các yếu tố tạo nên khung sinh kế bền vững .............................................. 17

2.5. Phân tích khung lý thuyết ...................................................................................... 20

2.5.1. Nhóm biến động ....................................................................................... 21

2.5.2. Nhóm tài sản sinh kế ................................................................................. 21

2.5.3. Nhóm sinh kế chiến lược ...............................................................................22

2.5.4. Nhóm kết quả sinh kế................................................................................. 23

2.6. Xây dựng khung phân tích nghiên cứu ................................................................. 23

2.6.1. Khái quát về các nghiên cứu trước đây ...................................................... 23

2.6.2. Xây dựng khung phân tích..............................................................................27

vi

CHƯƠNG 3. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU................................................................. 31

3.1. Giới thiệu quy trình nghiên cứu ............................................................................. 31

3.2. Phương pháp nghiên cứu........................................................................................ 32

3.2.1. Phân tích định tính các yếu tố tác động đến thu nhập hộ bị thu hồi đất .... 33

3.2.1.1 Nhóm yếu tố con người ......................................................................33

3.2.1.2 Nhóm yếu tố tự nhiên ..................................................................... 36

3.2.1.3 Nhóm yếu tố việc làm ..................................................................... 37

3.2.1.4 Nhóm yếu tố tài chính, đầu tư ............................................................37

3.2.1.5. Yếu tố tái định cư ........................................................................... 38

3.2.2. Mô hình nghiên cứu đề nghị....................................................................... 38

3.3. Dữ liệu nghiên cứu................................................................................................. 42

3.4. Quy mô mẫu và phương pháp chọn mẫu của nghiên cứu...................................... 43

3.5. Thu thập và xử lý dữ liệu ....................................................................................... 43

CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.................................................................. 45

4.1. Thống kê chung về các biến nghiên cứu ............................................................... 45

4.1.1. Biến phu ̣thuôc̣ (Y: Thu nhâp̣ của chủ hô ̣sau khi bi ̣thu hồi đất) ............. 45

4.1.2. Nhóm biến thuôc̣ đăc̣ điểm chung của chủ hô................................ ̣ ........... 46

4.1.3. Nhóm biến liên quan tớ

i viêc̣ bi ̣thu hồi đất............................................... 50

4.1.4. Tóm tắt thống kê các biến đôc̣ lâp̣ ............................................................. 52

4.2. Kiểm điṇ h mô hình................................................................................................. 52

4.2.1. Kiểm điṇ h chung dữliêụ đưa vào mô hình ................................................ 53

4.2.2. Kiểm điṇ h Wald ........................................................................................ 54

vii

4.2.3. Kiểm điṇ h mức đô ̣phù hơp̣ của mô hình (Kiểm điṇ h Omnibus)............... 56

4.2.4. Kiểm điṇ h mức đô ̣giải thích của mô hình ................................................. 56

4.2.5. Kiểm định mức độ dự báo tính chính xác của mô hình ............................. 57

4.2.6. Phân tích sự tương quan và đa cộng tuyến................................................. 57

4.2.7. Thảo luâṇ kết quả hồi quy .......................................................................... 58

4.2.8. Vai trò ảnh hưởng của các yếu tố............................................................... 61

4.2.9. Mô hình dựbáo khả năng thay đổi thu nhập của các hộ dân bị thu hồi

đất.................................................................................................................................. 62

CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH ............................................ 65

5.1. Kết luận .................................................................................................................. 65

5.2. Các khám phá, đóng góp của nghiên cứu .............................................................. 66

5.3. Gợi ý chính sách..................................................................................................... 68

5.3.1. Đối vớ

i chính quyến điạ phương................................................................ 68

5.3.2. Đối vớ

i các hô ̣dân...................................................................................... 70

5.4. Hạn chế của nghiên cứu và mở ra hướng nghiên cứu mới .................................... 71

viii

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1. Khung sinh kế bền vững ...........................................................................16

Hình 2.2. Khung phân tích.......................................................................................28

Hình 3.1. Quy trình nghiên cứu ................................................................................32

Hình 4.1. Nhóm số năm đi học của chủ hộ ..............................................................46

Hình 4.2. Nhóm tuổi của chủ hộ ...............................................................................47

Hình 4.3. Nghề nghiệp của chủ hộ...........................................................................48

Hình 4.4. Tỷ lê ̣phụ thuộc..........................................................................................48

Hình 4.5. Số thành viên tạo ra thu nhập trong hộ .....................................................49

Hình 4.6. Diêṇ tích đất bi ̣thu hồi..............................................................................50

Hình 4.7. Tỷ lê ̣hô ̣tá

i điṇ h cư trên cuṃ , tuyến dân cư..............................................51

ix

DANH MỤC BẢNG, BIỂU

Bảng 2.1. Các hoàn cảnh dễbi ̣tổn thương ...............................................................18

Bảng 2.2. Biến và cơ sở chọn biến ..........................................................................29

Bảng 3.1. Biến và kỳ vọng các biến..........................................................................41

Bảng 4.1. Thu nhâp̣ của hô ̣sau khi bi ̣thu hồi đất.....................................................45

Bảng 4.2. Số thành viên tạo ra thu nhập trong hộ ....................................................49

Bảng 4.3. Tỷ lê ̣đầu tư sản xuất kinh doanh sau khi bi ̣thu hồi đất...........................51

Bảng 4.4. Tóm tắt thống kê các biến đôc̣ lâp̣ vớ

i 150 biến quan sá

t ........................52

Bảng 4.5. Kết quả kiểm định chung dữ liệu đưa vào mô hình..................................53

Bảng 4.6. Dependent Variable Encoding..................................................................53

Bảng 4.7. Classification Tablea,b

...............................................................................53

Bảng 4.8. Kết quả của kiểm định Wald ....................................................................54

Bảng 4.9. Kết quả mức độ phù hợp của mô hình......................................................56

Bảng 4.10. Kết quả mức độ giải thích của mô hình..................................................56

Bảng 4.11. Kết quả mức độ dự báo tính chính xác của mô hình ..............................57

Bảng 4.12. Hệ số tương quan giữa các biến độc lập.................................................58

Bảng 4.13. Bảng tính xác xuất tăng thu nhập của các hộ dân bị thu hồi đất ............59

Bảng 4.14. Tổng hơp̣ các biến có ý nghiã

thống kê..................................................61

Bảng 4.15. Kết quả kiểm định Wald sau khi loại trừ các biến không có ý nghĩa

thống kê .....................................................................................................................62

Bảng 4.16. Kết quả dự báo theo kic̣h bản các yếu tố tác đôṇ g .................................63