Các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Võ Nguyễn Thảo Quỳnh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

VÕ NGUYỄN THẢO QUỲNH

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO THANH KHOẢN

CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN

VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆTNAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

VÕ NGUYỄN THẢO QUỲNH

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO THANH KHOẢN CỦA

CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VĂN THUẬN

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Quản trị thanh khoản, kiểm soát được rủi ro thanh khoản là một trong những

mục tiêu quan trọng của hoạt động kinh doanh ngân hàng mà các nhà quản lý luôn

quan tâm đến. Thanh khoản tốt là yếu tố quyết định sự an toàn trong hoạt động của

NHTM. Thiếu thanh khoản là một trong những nguyên nhân gây nên phá sản ngân

hàng. Vì thanh khoản của ngân hàng mang một ý nghĩa vô cùng quan trọng ở cả cấp

độ vĩ mô lẫn vi mô nên việc nghiên cứu các yếu tố tác động đến rủi ro thanh khoản

của ngân hàng là cần thiết.

Trên thế giới đã có rất nhiều các công trình nghiên cứu về vấn đề rủi ro thanh

khoản ở các ngân hàng tại nhiều nền kinh tế khác nhau. Riêng đối với Việt Nam,

cho đến nay nghiên cứu về các yếu tố tác động đến rủi ro thanh khoản cũng không

phải hoàn toàn mới mẽ. Tuy nhiên, tác giả chọn đề tài “Các yếu tố tác động đến rủi

ro thanh khoản của các ngân hàng TMCP ở Việt Nam giai đoạn 2008 – 2017” vì

đây là giai đoạn hệ thống ngân hàng Việt Nam có nhiều biến động, là giai đoạn đầu

tiên của quá trình cơ cấu lại hệ thống ngân hàng Việt Nam. Luận văn sử dụng dữ

liệu từ 20 ngân hàng TMCP ở Việt Nam trong khoảng thời gian từ 2008 – 2017.

Tác giả sử dụng tỷ lệ tài sản thanh khoản so với tổng tài sản (LAR) để đo lường rủi

ro thanh khoản. Kết quả ước lượng mô hình hồi quy như sau tỷ lệ cho vay trên tổng

tài sản, thu nhập lãi cận biên, tốc độ tăng trưởng kinh tế có tác động cùng chiều đến

rủi ro thanh khoản nhưng tỷ lệ lạm phát lại tác động ngược chiều đến rủi ro thanh

khoản.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn “Các yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của

các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam” là bài nghiên cứu của chính tôi, được

thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Văn Thuận. Luận văn này

chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường đại học nào.

Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung

thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung

do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận

văn.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày….tháng….năm 2018

Tác giả luận văn

Võ Nguyễn Thảo Quỳnh

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến gia đình đã tạo điều kiện và

động viên để tôi có thể thực hiện và hoàn tất luận văn này.

Tôi trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Văn Thuận đã tận

tình hướng dẫn để tôi hoàn thành luận văn thạc sĩ của mình.

Chân thành cảm ơn quý thầy cô khoa Sau Đại Học của trường Đại Học Ngân

Hàng TP.HCM đã nhiệt tình giảng dạy, cung cấp những kiến thức quý báu cho tôi

học và thực hiện luận văn.

Dù đã có nhiều cố gắng, song luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót.

Kính mong nhận được sự chia sẻ, góp ý của thầy cô, bạn bè.

Xin chân thành cảm ơn !

Học viên Võ Nguyễn Thảo Quỳnh

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Ý nghĩa

BCTC Báo cáo tài chính

BCTN Báo cáo thường niên

FEM Mô hình hồi quy tác động cố định (Fixed Effects Model)

GTCG Giấy tờ có giá

KH Khách hàng

NH Ngân hàng

NHNN Ngân Hàng Nhà Nước

NHTM Ngân hàng thương mại

NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần

NHTMVN Ngân hàng thương mại Việt Nam

NLP Trạng thái thanh khoản ròng (Net liquidity Position)

REM Mô hình hồi quy tác động ngẫu nhiên (Random Effects Model)

TCTD Tổ chức tín dụng

TDH Trung dài hạn

UBGSTCQG Ủy ban giám sát tài chính quốc gia

DANH MỤC BẢNG

Bảng Tên bảng Trang

2.1 Tóm tắt các kết quả nghiên cứu trước đây 25

3.1

Biến phụ thuộc, biến độc lập và tác động dự kiến đến rủi ro

thanh khoản

35

4.1 Bảng thống kê mô tả các biến quan sát 41

4.2

Bảng thống kê giá trị trung bình của các biến theo từng năm

trong giai đoạn 2008 - 2017

42

4.3 Ma trận tương quan giữa các biến 53

4.4 Kết quả ước lượng mô hình theo LAR 54

4.5 Kết quả kiểm định Hausman 54

4.6 Kết quả kiểm định nhân tử Lagrange 55

4.7 Kết quả kiểm định tự tương quan 55

4.8 Kết quả xử lý vi phạm mô hình REM 56

4.9

Bảng kết quả phân tích hồi qui các yếu tố tác động đến rủi ro

thanh khoản

57

DANH MỤC HÌNH

Hình Tên biểu đồ Trang

4.1

Biểu đồ biểu diễn tỉ lệ tài sản thanh khoản so với tổng tài sản

(LAR) trung bình giai đoạn 2008 – 2017

42

4.2

Biểu đồ biểu diễn quy mô ngân hàng (SIZE) bình quân của 20

ngân hàng giai đoạn 2008 – 2017

44

4.3

Biểu đồ biểu diễn quy mô ngân hàng (SIZE) bình quân của 20

ngân hàng theo từng năm giai đoạn 2008 – 2017

44

4.4

Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ vốn tự có trên tổng nguồn vốn (ETA)

bình quân từng năm trong giai đoạn 2008 – 2017

45

4.5

Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ vốn tự có trên tổng nguồn vốn (ETA)

bình quân từng ngân hàng trong giai đoạn 2008 – 2017

46

4.6

Biểu đồ biểu diễn tỷ lệ cho vay trên tổng tài sản (TLA) bình

quân từng năm trong giai đoạn 2008 – 2017

47

4.7

Biểu đồ biểu diễn mức độ phụ thuộc vào nguồn tài trợ bên ngoài

bình quân (EFD) của các ngân hàng giai đoạn 2008 – 2017

48

4.8

Biểu đồ biểu diễn thu nhập lãi cận biên (NIM) bình quân của

từng ngân hàng trong giai đoạn 2008 – 2017

49

4.9

Biểu đồ biểu diễn thu nhập lãi cận biên (NIM) bình quân của các

ngân hàng qua từng năm

49

4.10 Biểu đồ biểu diễn LLPTL qua các năm giai đoạn 2008 – 2017 50

4.11 Biểu đồ biểu diễn GDP qua các năm giai đoạn 2008 – 2017 51

4.12 Biểu đồ biểu diễn INF qua các năm giai đoạn 2008 – 2017 52

MỤC LỤC

TÓM TẮT LUẬN VĂN

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU TỔNG QUAN ĐỀ TÀI………….……….….Trang 1

1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI .......................................................................Trang 1

1.2. MỤC TIÊU VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU .......................................Trang 2

1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................Trang 2

1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu............................................................................Trang 2

1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.....................................Trang 2

1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................Trang 2

1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN ..........................................Trang 3

1.5.1. Ý nghĩa khoa học ..............................................................................Trang 3

1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn ...............................................................................Trang 3

1.6. KẾT CẤU ĐỀ TÀI...............................................................................Trang 3

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC.. Trang 4

2.1. THANH KHOẢN TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA NHTM...................Trang 4

2.1.1. Khái niệm thanh khoản .....................................................................Trang 4

2.1.2. Cung, cầu và trạng thái thanh khoản .................................................Trang 4

2.1.2.1. Cung thanh khoản (còn gọi là luồng tiền vào) ...............................Trang 4

2.1.2.2. Cầu thanh khoản (còn gọi là luồng tiền ra)....................................Trang 4

2.1.2.3. Trạng thái thanh khoản ròng ..........................................................Trang 5

2.2. RỦI RO THANH KHOẢN TRONG HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC NHTM

….................................................................................................................Trang 6

2.2.1. Khái niệm rủi ro thanh khoản............................................................Trang 6

2.2.2. Rủi ro thanh khoản ngân hàng thương mại cổ phần..........................Trang 6

2.2.3. Dấu hiệu nhận biết rủi ro thanh khoản ..............................................Trang 6

2.2.4. Những nguyên nhân gây ra rủi ro thanh khoản ngân hàng thương mại........

.....................................................................................................................Trang 7

2.2.5. Phương pháp đo lường rủi ro thanh khoản........................................Trang 9

2.2.5.1. Phương pháp tiếp cận nguồn vốn và sử dụng vốn ........................Trang 9

2.2.5.2. Phương pháp tiếp cận hệ số thanh khoản ......................................Trang 9

2.2.5.3. Phương pháp tiếp cận cấu trúc vốn ..............................................Trang 10

2.2.6. Các yếu tố tác động đến rủi ro thanh khoản....................................Trang 10

2.2.6.1. Các yếu tố bên trong.....................................................................Trang 10

2.2.6.2. Các yếu tố bên ngoài ....................................................................Trang 14

2.2.7. Ảnh hưởng của rủi ro thanh khoản đối với hoạt động của các NHTM.........

...................................................................................................................Trang 14

2.3. CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ĐÂY ................................................Trang 15

2.3.1. Mô hình nghiên cứu trên thế giới ...................................................Trang 15

2.3.2. Mô hình nghiên cứu trong nước .....................................................Trang 19

2.3.2.1. Trương Quang Thông (2013) nghiên cứu các nhân tố tác động đến rủi ro

thanh khoản của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam .....................Trang 19

2.3.2.2. Trương Quang Thông và Phạm Minh Tiến (2014) nghiên cứu các nhân tố

tác động đến rủi ro thanh khoản trường hợp các ngân hàng thương mại cổ phần Việt

Nam ............................................................................................................Trang 20

2.3.2.3. Đặng Văn Dân (2015) nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng rủi ro thanh

khoản của các ngân hàng thương mại ở Việt Nam ....................................Trang 22

2.3.2.4. Võ Xuân Vinh và Mai Xuân Đức (2017) nghiên cứu ảnh hưởng của sở

hữu nước ngoài đến rủi ro thanh khoản của 35 NHTM Việt Nam giai đoạn 2009-

2015 .............................................................................................................Trang 22

TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ...........................................................................Trang 27

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................Trang 28

3.1. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU .........................................................Trang 28

3.2. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ................................................................Trang 32

3.2.1. Mô hình nghiên cứu ........................................................................Trang 32

3.2.2. Đo lường các biến ...........................................................................Trang 33

3.3. PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH DỮ LIỆU ........................................Trang 36

3.3.1. Dữ liệu nghiên cứu ..........................................................................Trang 36

3.3.2. Phân tích dữ liệu..............................................................................Trang 36

3.3.2.1. Các phương pháp ước lượng ........................................................Trang 36

3.3.2.2. Lựa chọn phương pháp ước lượng ...............................................Trang 37

3.3.2.3. Kiểm định sự phù hợp của mô hình .............................................Trang 38

TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ............................................................................Trang 40

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN..................Trang 41

4.1. PHÂN TÍCH THỐNG KÊ MÔ TẢ ...................................................Trang 41

4.2. PHÂN TÍCH TƯƠNG QUAN ..........................................................Trang 53

4.3. PHÂN TÍCH HỒI QUY VÀ KIỂM ĐỊNH .......................................Trang 53

4.4. THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ........................................Trang 57

TÓM TẮT CHƯƠNG 4 ............................................................................Trang 62

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ.....................................Trang 63

5.1. KẾT LUẬN ........................................................................................Trang 63

5.2. GỢI Ý CHÍNH SÁCH........................................................................Trang 64

5.3. NHỮNG HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP

THEO ...........................................................................................................Trang 65

5.3.1. Những hạn chế của đề tài ................................................................Trang 65

5.3.2. Hướng nghiên cứu tiếp theo ............................................................Trang 66

TÓM TẮT CHƯƠNG 5............................................................................Trang 67

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................Trang 68