Các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của các ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Trần Thị Thu Hà

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

TRẦN THỊ THU HÀ

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN

CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN

TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành : Tài chính – ngân hàng

Mã ngành : 60 34 02 01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học : TS. Nguyễn Chí Đức

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015

TÓM TẮT

Lợi nhuận luôn là mục tiêu lớn và xuyên suốt của mọi tổ chức kinh tế trong

đó có hệ thống ngân hàng thương mại cổ phần (NHTMCP); và việc nghiên cứu xem

xét các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của NHTMCP luôn là lĩnh vực nhận được

nhiều sự quan tâm cả về mặt lý luận và thực tiễn nghiên cứu. Trên tinh thần đó, tác

giả đã tiến hành thu thập dữ liệu về 18 ngân hàng trong giai đoạn từ 2007-2014 với

mục tiêu tổng thể là tiến hành phân tích diễn biến, phân tích các yếu tố ảnh hưởng

đến lợi nhuận của NHTMCP tại Việt Nam và kiểm chứng các giả thuyết nghiên cứu

về các biến tỷ lệ tăng trưởng GDP thực tế (GDP), tỷ lệ lạm phát (CPI), tỷ lệ thanh

khoản (LA), tỷ lệ thu nhập từ dịch vụ trên tổng thu nhập của ngân hàng (INCOME),

tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR), tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản (ETA), rủi

ro tín dụng (RISK), quy mô ngân hàng (SIZE) ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập trên

vốn chủ sở hữu (ROE) của ngân hàng như thế nào.

Với việc ứng dụng mô hình nghiên cứu ROEit = c + 1GDPt + 2CPIt + 3LAit

+ 4INCOMEit + 5CARit + 6ETAit, + 7RISKit + 8SIZEit + εt được thực hiện dựa trên

các nghiên cứu có liên quan trên thế giới và trong nước có chỉnh sửa. Đặc biệt, mô

hình nghiên cứu thực hiện chủ yếu dựa trên nghiên cứu của Tri Duong Nguyen

(2012),thông qua phương pháp hồi quy GMM bằng phần mềm Eview; tác giả đã thu

nhập được các kết quả quan trọng là: các yếu tố CPI, INCOME có ảnh hưởng cùng

chiều “+” với ROE; RISK có ảnh hưởng ngược chiều “-”với ROE. Kết quả này khá

phù hợp với đa số các nghiên cứu trước đây. Tuy nhiên, một số yếu tố còn lại như

GDP, LA, ETA, CAR, SIZE là chưa kết luận được trong nghiên cứu này.

Trên cơ sở kết quả nghiên cứu, tác giả cũng đã đưa ra các kết luận theo quan

điểm của mình và đưa ra các kiến nghị đối với các NHTMCP và cơ quan quản lý

nhà nước trong lĩnh vực ngân hàng.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên: Trần Thị Thu Hà

Sinh ngày 29 tháng 06 năm 1982

Quê quán: Lộc Hưng, Trảng Bàng, Tây Ninh

Hiện đang công tác tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam chi nhánh

Tây Ninh.

Là học viên lớp Cao học CH15B Trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh

Mã số học viên: 020115130022

Cam đoan luận văn “Các yếu tố ảnh hƣởng đến lợi nhuận của các ngân

hàng thƣơng mại cổ phần tại Việt Nam”.

Người hướng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Chí Đức

Luận văn được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một

trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, kết quả

nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước

đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn

nguồn đầy đủ trong luận văn.

Tôi xin chịu trách nhiệm trước pháp luật về lời cam đoan danh dự của tôi.

Tp. Hồ Chí Minh, ngày 02 tháng 10 năm 2015

TÁC GIẢ LUẬN VĂN

Trần Thị Thu Hà

LỜI CÁM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Quý Thầy Cô đã giúp tôi trang bị kiến

thức; tạo môi trường, điều kiện thuận lợi nhất cho tôi trong quá trình học tập tại

trường Đại học ngân hàng TP Hồ Chí Minh. Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc,

tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành nhất đến thầy Nguyễn Chí Đức, thầy đã

chỉ dẫn tận tình, nghiêm khắc và khuyến khích tôi trong suốt thời gian thực hiện

nghiên cứu này.

Tôi xin gửi lời tri ân đến những người bạn đã động viên, hỗ trợ tôi rất nhiều

trong suốt quá trình học tập, làm việc và thực hiện luận văn.

Sau cùng, tôi xin chân thành cảm ơn các thành viên trong gia đình,

những người luôn dành cho tôi những tình cảm nồng ấm và sẻ chia những lúc khó

khăn trong cuộc sống, luôn động viên giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu.

Trân trọng cảm ơn!

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Diễn giải

NHTM Ngân hàng thương mại

NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần

NHNN Ngân hàng nhà nước

TCTD Tổ chức tín dụng

ROE Tỷ lệ thu nhập trên vốn chủ sở hữu

GDP Tỷ lệ tăng trưởng GDP thực tế

CPI Tỷ lệ lạm phát

LA Tỷ lệ thanh khoản

INCOME Tỷ lệ thu nhập từ dịch vụ trên tổng thu nhập của ngân hàng

CAR Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu

ETA Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản

RISK Rủi ro tín dụng

SIZE Quy mô ngân hàng

VAMC Công ty quản lý tài sản của các Tổ chức tín dụng Việt Nam

ABB Ngân Hàng TMCP An Bình

ACB Ngân Hàng TMCP Á Châu

BID Ngân Hàng TMCP Đầu Tư và Phát Triển Việt Nam

BVB Ngân hàng TMCP Bảo Việt

CTG Ngân Hàng TMCP Công Thương Việt Nam

EIB Ngân Hàng TMCP Xuất Nhập Khẩu Việt Nam

LPB Ngân Hàng TMCP Bưu Điện Liên Việt

MBB Ngân Hàng TMCP Quân Đội

MDB Ngân Hàng TMCP Phát Triển Mê Kông

MSB Ngân Hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam

OCB Ngân Hàng TMCP Phương Đông

SCB Ngân Hàng TMCP Sài Gòn

SEA Ngân Hàng TMCP Đông Nam Á

SHB Ngân Hàng TMCP Sài Gòn - Hà Nội

STB Ngân Hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín

TCB Ngân Hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam

VCB Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam

VIB Ngân Hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Tổng hợp tình hình hoạt động chung của nhóm ngân hàng nghiên

cứu……………………………………………………………………….…………33

Bảng 3.1: Giả thuyết nghiên cứu…………………………………………………..47

Bảng 3.2: Thống kê mô tả các biến số được sử dụng trong nghiên cứu…………...56

Bảng 3.3: Tương quan biến nghiên cứu……………………………………………57

Bảng 3.4: Phân tích hồi quy các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận NHTMCP……..58

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ

Hình 2.1: Tăng trưởng huy động của hệ thống ngân hàng 2007-2014…………….26

Hình 2.2: Tăng trưởng tín dụng của hệ thống ngân hàng giai đoạn 2001-2014…...27

Hình 2.3: Lãi suất huy động và cho vay giai đoạn 2008-2014…………………….28

Hình 2.4: Nợ xấu hệ thống ngân hàng giai đoạn 2004-2014………………………31

Hình 2.5: Lợi nhuận trước thuế năm 2014 của các ngân hàng…………………….32

Hình 2.6: Diễn biến chung về ROE của nhóm ngân hàng nghiên cứu…………….34

Hình 2.7: Diễn biến tỷ lệ tăng trưởng GDP giai đoạn 2007-2014………………....36

Hình 2.8: Diễn biến tỷ lệ lạm phát giai đoạn 2007-2014…………………………..37

Hình 2.9: Diễn biến tỷ lệ thanh khoản của ngân hàng giai đoạn 2007-2014………38

Hình 2.10: Diễn biến tỷ lệ thu nhập từ dịch vụ trên tổng thu nhập của ngân hàng

giai đoạn 2007-2014………………………………………………………………..39

Hình 2.11: Diễn biến tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu giai đoạn 2007-2014………….....40

Hình 2.12: Diễn biến tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản giai đoạn 2007-

2014……………………………………………………………………………...…41

Hình 2.13: Diễn biến rủi ro tín dụng giai đoạn 2007-2014………………………...42

Hình 2.14: Diễn biến quy mô ngân hàng giai đoạn 2007-2014……………………43

1

MỤC LỤC

Trang

MỞ ĐẦU……………………………………………………………………………4

1. Tính cấp thiết của luận văn............................................................................4

2. Mục tiêu của đề tài..........................................................................................5

2.1 Mục tiêu tổng quát..........................................................................................5

2.2 Mục tiêu cụ thể ...............................................................................................5

3. Câu hỏi nghiên cứu .........................................................................................6

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................6

5. Phƣơng pháp nghiên cứu ...............................................................................6

6. Nội dung nghiên cứu.......................................................................................7

7. Đóng góp của đề tài.........................................................................................7

8. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu ................................................................7

8.1 Nghiên cứu các yếu tố vĩ mô ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động ngân hàng

..............................................................................................................................7

8.1.1 Nghiên cứu về tỷ lệ tăng trưởng GDP thực tế.........................................7

8.1.2 Nghiên cứu về tỷ lệ lạm phát...................................................................8

8.2 Nghiên cứu các yếu tố nội bộ ngân hàng ảnh hưởng đến hiệu quả kinh

doanh ngân hàng...................................................................................................9

8.2.1 Nghiên cứu về tỷ lệ thanh khoản.............................................................9

8.2.2 Nghiên cứu về tỷ lệ thu từ dịch vụ trên tổng thu nhập của ngân hàng..10

8.2.3 Nghiên cứu tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu ..................................................11

8.2.4 Nghiên cứu tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản................................11

8.2.5 Nghiên cứu về rủi ro tín dụng ..............................................................12

8.2.6 Nghiên cứu về quy mô ngân hàng.........................................................13

9. Nội dung luận văn .........................................................................................14

2

CHƢƠNG 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ LỢI NHUẬN NGÂN HÀNG VÀ CÁC

YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN NGÂN HÀNG..............................15

1.1 Tổng quan về lợi nhuận ngân hàng thương mại ..............................................15

1.2 Các yếu tố ảnh hưởng đến lợi nhuận ngân hàng .............................................17

1.2.1 Các yếu tố bên trong của ngân hàng thương mại..……………………...17

1.2.2 Các yếu tố ngoại sinh…………………………………………………...17

CHƢƠNG 2 : PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN LỢI NHUẬN

CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN TẠI VIỆT NAM .........22

2.1 Khái quát tình hình hoạt động của hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam

và nhóm ngân hàng nghiên cứu .............................................................................22

2.1.1 Khái quát tình hình hoạt động của hệ thống ngân hàng thương mại Việt

Nam ....................................................................................................................22

2.1.2 Khái quát tình hình hoạt động của nhóm ngân hàng nghiên cứu..............32

2.2 Phân tích chỉ tiêu lợi nhuận của các ngân hàng nghiên cứu giai đoạn 2007-2014. 33

2.3 Phân tích sự ảnh hưởng của các yếu tố đến lợi nhuận của các ngân hàng

thương mại cổ phần tại Việt Nam..........................................................................34

2.3.1 Tỷ lệ tăng trưởng GDP thực tế ..................................................................34

2.3.2 Tỷ lệ lạm phát............................................................................................35

2.3.3 Tỷ lệ thanh khoản......................................................................................36

2.3.4 Tỷ lệ thu nhập từ dịch vụ trên tổng thu nhập của ngân hàng ....................37

2.3.5 Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu.........................................................................38

2.3.6 Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản ......................................................39

2.3.7 Rủi ro tín dụng...........................................................................................40

2.3.8 Quy mô ngân hàng ..................................................................................411

CHƢƠNG 3 : PHƢƠNG PHÁP VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.......................43

3.1 Mục tiêu nghiên cứu và nguồn dữ liệu ............................................................43

3.1.1 Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................43

3.1.2 Nguồn dữ liệu............................................................................................43

3.2 Mô hình và giả thuyết nghiên cứu ...................................................................44

3.2.1 Mô hình nghiên cứu ..................................................................................44