Các yếu tố ảnh hưởng đến không tuân thủ thuế của doanh nghiệp: Luận án tiến sĩ kinh tế / Nguyễn Việt Hồng Anh; Nguyễn Thị Loan hdkh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN VIỆT HỒNG ANH

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN

KHÔNG TUÂN THỦ THUẾ CỦA

DOANH NGHIỆP

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN VIỆT HỒNG ANH

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN

KHÔNG TUÂN THỦ THUẾ CỦA

DOANH NGHIỆP

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 9 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN THỊ LOAN

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019

i

TÓM TẮT LUẬN ÁN

Trong bối cảnh của nền kinh tế trong nước và trên thế giới, không tuân thủ

thuế là vấn đề luôn tồn tại, đã được các nhà khoa học nghiên cứu cũng như nhận

được sự quan tâm khá nhiều từ Chính phủ. Tại Việt Nam hiện nay, vẫn còn không ít

doanh nghiệp chưa thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế, thể hiện qua những con số thống

kê tiền thuế truy thu và phạt do doanh nghiệp khai thiếu thuế trong các cuộc thanh

tra, kiểm tra mặc dù Nhà nước đã có những nỗ lực nhất định trong vấn đề quản lý

thuế. Do đó, luận án đã nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến không tuân thủ thuế

của doanh nghiệp thông qua những vi phạm pháp luật thuế Việt Nam dẫn đến khai

báo số thuế thu nhập doanh nghiệp không đúng quy định làm thất thu ngân sách. Đề

tài không những phản ánh được thực trạng mà còn đề xuất các giải pháp, khuyến

nghị góp phần hạn chế sự không tuân thủ thuế của doanh nghiệp.

Bằng sự vận dụng lý thuyết cũng như kế thừa các công trình khoa học đã

thực hiện trước đây, luận án sử dụng kết hợp nhiều phương pháp nghiên cứu khác

nhau để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến không tuân thủ thuế của doanh nghiệp,

cụ thể là: phương pháp phỏng vấn, thảo luận nhóm, thảo luận tay đôi, phân tích dữ

liệu, so sánh, thống kê và kỹ thuật định lượng hồi quy Probit. Thời gian nghiên cứu

được giới hạn trong giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2017. Luận án kết luận rằng:

thực trạng không tuân thủ thuế dẫn đến thất thu thuế thu nhập doanh nghiệp cho

ngân sách Nhà nước phản ánh qua 3 nhóm vi phạm pháp luật thuế Việt Nam của

doanh nghiệp và có 8 yếu tố ảnh hưởng là: (1) Vốn lưu động/Tổng tài sản; (2)

Doanh thu/Tổng tài sản; (3) Tổng nợ/Tổng tài sản; (4) Lỗ năm trước liền kề; (5)

Khoản phải thu/Doanh thu; (6) Quy mô doanh nghiệp; (7) Tiền phạt vi phạm hành

chính về thuế/Số thuế phải nộp; (8) Ngành nghề kinh doanh. Kết quả nghiên cứu đề

xuất một số giải pháp về công tác quản lý thuế của cơ quan thuế; các khuyến nghị

đối với Chính phủ về những quy định trong chính sách thuế cũng như đối với các cơ

quan chức năng về nguồn nhân lực quản lý nền kinh tế nhằm góp phần hạn chế thực

trạng không tuân thủ thuế của doanh nghiệp trong môi trường pháp luật thuế Việt

Nam.

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là: NGUYỄN VIỆT HỒNG ANH

Sinh ngày 11 tháng 05 năm 1990 – Tại: Thành phố Hồ Chí Minh

Quê quán: Thành phố Hồ Chí Minh

Hiện đang công tác tại: Chi cục thuế Quận Bình Thạnh – Số 368 Bạch Đằng,

phường 14, Quận Bình Thạnh, TP.HCM

Là nghiên cứu sinh khóa 21 của trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ

Chí Minh – Mã nghiên cứu sinh: 010121160002

Đề tài luận án:

“Các yếu tố ảnh hưởng đến không tuân thủ thuế của doanh nghiệp”

Chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng. Mã số: 9 34 02 01.

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS.Nguyễn Thị Loan

Luận án được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh.

Tôi xin cam đoan luận án này là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi

dưới sự hướng dẫn của PGS.TS. Nguyễn Thị Loan. Kết quả nghiên cứu là trung

thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung

do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận

án.

Trong quá trình thực hiện luận án không thể tránh khỏi những thiếu sót. Tôi

rất mong nhận được sự chia sẻ và hướng dẫn thêm từ Quý Thầy/Cô, các nhà khoa

học để tôi có thể hoàn thiện nghiên cứu tốt hơn.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.

TP.HCM, ngày tháng năm 2019.

Tác giả

Nguyễn Việt Hồng Anh

iii

LỜI CẢM ƠN

Suốt khoảng thời gian là nghiên cứu sinh của trường Đại học Ngân hàng

Thành phố Hồ Chí Minh, tôi đã được trau dồi và tích luỹ thêm nhiều kiến thức quý

báu cho mình. Luận án là kết quả của quá trình nghiên cứu, học tập kết hợp với

những kiến thức được truyền đạt tại trường.

Bên cạnh sự nỗ lực của bản thân, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến tất cả các

giảng viên của trường nói chung và tập thể giảng viên Khoa Sau Đại học nói riêng

đã trang bị cho tôi những kiến thức nền tảng cùng các kỹ năng nghiên cứu để hoàn

thành đề tài luận án này.

Đặc biệt, tôi kính gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Thị Loan đã

tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn chỉnh luận

án.

Cuối cùng, tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè và những người

thân đã hỗ trợ rất lớn về mặt tinh thần, động viên, giúp đỡ tôi vượt qua những khó

khăn để hoàn thành luận án tiến sĩ.

iv

MỤC LỤC

TÓM TẮT LUẬN ÁN ................................................................................................i

LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... ii

LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................... iii

MỤC LỤC .................................................................................................................iv

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................ x

DANH MỤC BẢNG .................................................................................................xi

DANH MỤC HÌNH ............................................................................................... xiii

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ...................................................................................... 1

1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU .......................................................... 1

1.1.1. Bối cảnh nghiên cứu ................................................................................... 1

1.1.2. Tổng quan các nghiên cứu liên quan và khoảng trống khoa học ............... 5

1.2. MỤC TIÊU VÀ CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ..................................................... 9

1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................... 9

1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 10

1.3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU................................................ 10

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu............................................................................... 10

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 10

1.4. PHƯƠNG PHÁP VÀ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU .......................................... 15

1.4.1. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................... 15

1.4.2. Dữ liệu nghiên cứu ................................................................................... 16

1.5. NHỮNG ĐIỂM MỚI VÀ ĐÓNG GÓP CỦA LUẬN ÁN ............................. 17

1.5.1. Về mặt khoa học....................................................................................... 17

1.5.2. Về mặt thực tiễn ....................................................................................... 18

1.6. KẾT CẤU CỦA LUẬN ÁN ........................................................................... 19

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KHÔNG TUÂN THỦ THUẾ CỦA

DOANH NGHIỆP ................................................................................................... 20

2.1. TỔNG QUAN VỀ THUẾ VÀ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ........ 20

2.1.1. Khái niệm thuế và bản chất của thuế ....................................................... 20

v

2.1.1.1. Khái niệm về thuế .............................................................................. 20

2.1.1.2. Bản chất của thuế .............................................................................. 21

2.1.2. Chức năng của thuế .................................................................................. 22

2.1.3. Phân loại thuế ........................................................................................... 23

2.1.3.1. Phân loại theo đối tượng nộp thuế .................................................... 26

2.1.3.2. Phân loại theo đối tượng chịu thuế ................................................... 26

2.1.4. Tổng quan thuế thu nhập doanh nghiệp ................................................... 27

2.1.4.1. Khái niệm thuế thu nhập doanh nghiệp ............................................ 27

2.1.4.2. Những yếu tố cơ bản của thuế TNDN ............................................... 27

2.1.4.3. Thuế TNDN tại một số quốc gia trên thế giới ................................... 28

2.2. LÝ THUYẾT NỀN TẢNG LIÊN QUAN ĐẾN KHÔNG TUÂN THỦ THUẾ

CỦA DOANH NGHIỆP ........................................................................................... 31

2.2.1. Khái niệm về tuân thủ và không tuân thủ thuế ........................................ 31

2.2.1.1. Tuân thủ thuế ..................................................................................... 31

2.2.1.2. Không tuân thủ thuế .......................................................................... 32

2.2.1.3. Đo lường không tuân thủ thuế ........................................................... 38

2.2.2. Khung lý thuyết nghiên cứu về không tuân thủ thuế ............................... 39

2.2.2.1. Lý thuyết mô hình ngăn chặn kinh tế (Economic Deterrence Model)...

........................................................................................................... 40

2.2.2.2. Lý thuyết mô hình tâm lý xã hội và tài chính (Fiscal and Social

Psychology Models) ........................................................................................... 42

2.2.2.3. Lý thuyết về hành vi gian lận............................................................. 44

2.2.2.4. Thảo luận ........................................................................................... 47

2.2.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến không tuân thủ thuế ....................................... 48

2.2.3.1. Chất lượng dịch vụ công ................................................................... 48

2.2.3.2. Mức độ tham nhũng ........................................................................... 48

2.2.3.3. Mức hình phạt cho các hành vi vi phạm thuế.................................... 49

2.2.3.4. Việc kiểm soát và quản lý thu thuế .................................................... 49

2.2.3.5. Hệ thống pháp luật thuế và quan điểm về công bằng ....................... 50

vi

2.2.3.6. Chi phí tuân thủ ................................................................................. 50

2.2.4. Kết luận khung lý thuyết phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến không tuân

thủ thuế theo mô hình tam giác gian lận Cressey (1953) ...................................... 51

2.3. KHÁI QUÁT VỀ CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CÓ LIÊN

QUAN ....................................................................................................................... 52

2.3.1. Các nghiên cứu trên thế giới .................................................................... 52

2.3.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam ................................................................... 57

2.3.3. Thảo luận về các nghiên cứu trước .......................................................... 60

2.3.3.1. Phương pháp nghiên cứu .................................................................. 60

2.3.3.2. Mô hình nghiên cứu thực nghiệm ...................................................... 61

2.3.3.3. Kết quả nghiên cứu ............................................................................ 63

2.4. KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VỀ QUẢN LÝ GÓP PHẦN HẠN CHẾ

KHÔNG TUÂN THỦ THUẾ CỦA DOANH NGHIỆP VÀ BÀI HỌC KINH

NGHIỆM CHO VIỆT NAM ..................................................................................... 71

2.4.1. Kinh nghiệm về giải pháp giúp hạn chế không tuân thủ thuế đối với

doanh nghiệp tại các quốc gia trên thế giới ........................................................... 71

2.4.1.1. Kinh nghiệm ở một số nước châu Á .................................................. 71

2.4.1.2. Kinh nghiệm tại một số nước ở các châu lục khác............................ 73

2.4.2. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ......................................................... 74

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2.......................................................................................... 77

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ........................ 78

3.1. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ............................................................................. 78

3.2. XÂY DỰNG MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU....................................................... 81

3.2.1. Mô tả các bước thực hiện ......................................................................... 81

3.2.2. Quá trình chọn mẫu nghiên cứu ............................................................... 82

3.2.3. Mô tả kết quả nghiên cứu ......................................................................... 85

3.2.3.1. Mô tả thông tin nghiên cứu ............................................................... 85

3.2.3.2. Xác định các yếu tố ảnh hưởng đến không tuân thủ thuế ................. 89

3.3. NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG ..................................................................... 96

vii

3.3.1. Mô hình các yếu tố ảnh hưởng đến không tuân thủ thuế của doanh nghiệp

.................................................................................................................. 96

3.3.1.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất .............................................................. 96

3.3.1.2. Phương pháp nghiên cứu .................................................................. 97

3.3.2. Giải thích các biến trong mô hình và xây dựng giả thuyết nghiên cứu ... 99

3.3.2.1. Đo lường biến phụ thuộc ................................................................. 102

3.3.2.2. Biến độc lập và giả thuyết nghiên cứu ............................................ 102

3.3.3. Mô tả dữ liệu nghiên cứu ....................................................................... 112

3.3.4. Các bước phân tích dữ liệu..................................................................... 112

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3........................................................................................ 114

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN

KHÔNG TUÂN THỦ THUẾ CỦA DOANH NGHIỆP ..................................... 115

4.1. THỰC TRẠNG KHÔNG TUÂN THỦ THUẾ VÀ QUẢN LÝ THUẾ ĐỐI

VỚI DOANH NGHIỆP........................................................................................... 115

4.1.1. Thực trạng không tuân thủ thuế của doanh nghiệp ................................ 115

4.1.1.1. Thực trạng thu ngân sách ................................................................ 115

4.1.1.2. Thực trạng không tuân thủ thuế TNDN qua kết quả thanh tra, kiểm tra

thuế ......................................................................................................... 118

4.1.2. Thực trạng quản lý thuế đối với doanh nghiệp trong môi trường pháp lý

tại Việt Nam ......................................................................................................... 121

4.2. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHÔNG TUÂN THỦ THUẾ TNDN

CỦA DOANH NGHIỆP ......................................................................................... 126

4.2.1. Kết quả nghiên cứu định lượng .............................................................. 126

4.2.1.1. Thống kê mô tả ................................................................................ 126

4.2.1.2. Kiểm định tương quan ..................................................................... 128

4.2.1.3. Kết quả hồi quy Probit .................................................................... 129

4.2.1.4. Kiểm định sự phù hợp của mô hình ................................................. 130

4.2.1.5. Kiểm định các khuyết tật của mô hình ............................................ 131

4.2.1.6. Đánh giá tính hiệu quả của mô hình ............................................... 133

viii

4.2.2. Thảo luận kết quả nghiên cứu ................................................................ 135

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4........................................................................................ 140

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HẠN CHẾ

SỰ KHÔNG TUÂN THỦ THUẾ CỦA DOANH NGHIỆP .............................. 141

5.1. KẾT LUẬN CỦA NGHIÊN CỨU ............................................................... 141

5.1.1. Những vi phạm không tuân thủ thuế TNDN của doanh nghiệp ............ 141

5.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến không tuân thủ thuế của doanh nghiệp........ 142

5.1.3. Những hạn chế về quản lý thuế đối với doanh nghiệp trong môi trường

pháp lý tại Việt Nam ............................................................................................ 144

5.1.3.1. Hạn chế trong việc quản lý thuế của cơ quan thuế .......................... 145

5.1.3.2. Hạn chế trong những quy định pháp lý liên quan đến xác định nghĩa

vụ thuế TNDN ................................................................................................... 146

5.1.3.3. Hạn chế xuất phát từ nguồn nhân lực quản lý nền kinh tế ............... 148

5.2. GIẢI PHÁP GÓP PHẦN HẠN CHẾ SỰ KHÔNG TUÂN THỦ THUẾ CỦA

DOANH NGHIỆP ................................................................................................... 148

5.2.1. Giải pháp về quản lý thuế của cơ quan thuế .............................................. 148

5.2.1.1. Nỗ lực xây dựng hệ thống quản lý việc xuất và kê khai hóa đơn

GTGT chặt chẽ và hiệu quả .............................................................................. 148

5.2.1.2. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thuế các doanh nghiệp... 149

5.2.1.3. Thường xuyên cập nhật cơ sở dữ liệu thông tin về người nộp thuế 150

5.2.1.4. Tăng cường hoạt động tuyên truyền, giáo dục pháp luật thuế và cải

cách hành chính thuế ........................................................................................ 151

5.2.2. Khuyến nghị đối với Chính phủ về những quy định pháp luật thuế.......... 152

5.2.2.1. Quy định về thanh toán từng lần qua ngân hàng ............................ 152

5.2.2.2. Quy định về xuất hóa đơn giá trị gia tăng ...................................... 153

5.2.2.3. Quy định tỷ lệ tối đa sử dụng vốn vay cho hoạt động SXKD .......... 153

5.2.2.4. Quy định đối với chi phí không có hóa đơn mà được phép lập bảng

kê thu mua......................................................................................................... 154

ix

5.2.2.5. Điều chỉnh mức phạt về hành vi vi phạm không tuân thủ thuế của

doanh nghiệp .................................................................................................... 154

5.2.2.6. Điều chỉnh quy định về chuyển lỗ ................................................... 155

5.2.3. Một số khuyến nghị đối với nguồn nhân lực quản lý nền kinh tế .......... 155

5.3. HẠN CHẾ CỦA LUẬN ÁN VÀ ĐỀ XUẤT HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP

THEO ...................................................................................................................... 156

KẾT LUẬN CHƯƠNG 5........................................................................................ 158

KẾT LUẬN CHUNG ............................................................................................ 159

DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ ................................. I

TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... III

Danh mục tài liệu tham khảo Tiếng Việt .................................................................. III

Danh mục tài liệu tham khảo Tiếng Anh ................................................................... V

PHỤ LỤC 1: MÔI TRƯỜNG PHÁP LÝ VỀ THUẾ TNDN .......................... XIV

PHỤ LỤC 2: NỘI DUNG CHI TIẾT THẢO LUẬN NHÓM ........................ XXX

PHỤ LỤC 3: NỘI DUNG CHI TIẾT THẢO LUẬN TAY ĐÔI ................. XXXV

PHỤ LỤC 4: KẾT QUẢ THẢO LUẬN NHÓM ................................................ XL

PHỤ LỤC 5: KẾT QUẢ THẢO LUẬN TAY ĐÔI .....................................XLVIII

PHỤ LỤC 6: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG ................................ LII

PHỤ LỤC 7: DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƯỢNG ............................... LXII

x

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Từ đầy đủ (bằng tiếng Anh) Từ đầy đủ (bằng tiếng Việt)

BCTC Báo cáo tài chính

FDI Foreign Direct Investment Đầu tư trực tiếp nước ngoài

GTGT Giá trị gia tăng

NSNN Ngân sách Nhà nước

OECD Organization for Economic

Cooperation and Development

Tổ chức Hợp tác và phát triển

kinh tế

SXKD Sản xuất kinh doanh

TNDN Thu nhập doanh nghiệp

TNCN Thu nhập cá nhân

TSCĐ Tài sản cố định

xi

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1: Thuế suất thuế TNDN phổ thông qua các giai đoạn tại Việt Nam ........... 30

Bảng 2.2: Tổng hợp các nghiên cứu khoa học trên thế giới liên quan đến không tuân

thủ thuế của doanh nghiệp......................................................................................... 52

Bảng 2.3: Tổng hợp các nghiên cứu khoa học liên quan đến tuân thủ thuế và không

tuân thủ thuế của doanh nghiệp tại Việt Nam ........................................................... 57

Bảng 3.1: Các yếu tố ảnh hưởng đến sự không tuân thủ thuế được đưa ra từ các

doanh nghiệp ............................................................................................................. 90

Bảng 3.2: Các yếu tố ảnh hưởng đến không tuân thủ thuế của doanh nghiệp được

khẳng định bởi các chuyên gia từ cơ quan thuế ........................................................ 92

Bảng 3.3. Kết quả nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến không tuân thủ thuế của

doanh nghiệp ............................................................................................................. 94

Bảng 3.4: So sánh kết quả nghiên cứu của luận án ................................................... 95

Bảng 3.5: Tổng hợp các biến trong mô hình nghiên cứu đề xuất ............................. 99

Bảng 3.6: Giả thuyết nghiên cứu và kỳ vọng về dấu của biến độc lập ................... 103

Bảng 4.1: Thống kê cơ cấu nguồn thu ngân sách nhà nước tại Việt Nam .............. 116

Bảng 4.2: Doanh số thu theo sắc thuế ở Việt Nam ................................................. 117

Bảng 4.3: Doanh số thu theo sắc thuế ở Thành phố Hồ Chí Minh ......................... 118

Bảng 4.4: Kết quả xử lý về các hành vi vi phạm pháp luật thuế qua thanh tra, kiểm

tra doanh nghiệp của Cục thuế TP. HCM ............................................................... 119

Bảng 4.5: Bảng tổng hợp các quy định pháp lý tại Việt Nam trong công tác quản lý

thuế và góp phần hạn chế sự không tuân thủ, gian lận thuế ................................... 123

Bảng 4.6: Thống kê mô tả các biến trong mô hình nghiên cứu .............................. 127

Bảng 4.7: Kết quả kiểm định tương quan ............................................................... 128

Bảng 4.8: Kết quả hồi quy Probit ............................................................................ 129

Bảng 4.9: Kiểm định lỗi mô tả của mô hình ........................................................... 130

Bảng 4.10: Kết quả kiểm định Hosmer và Lemeshow ........................................... 131

Bảng 4.11: Ma trận hệ số tương quan và nhân tử phóng đại phương sai (VIF) giữa

các biến trong mô hình ............................................................................................ 132

xii

Bảng 4.12: Kết quả hồi quy mô hình bằng kỹ thuật robust .................................... 132

Bảng 4.13: Kết quả phân tích tính hiệu quả của mô hình ....................................... 134

Bảng 4.14: Kết quả xác suất dự báo của biến (nct) tại các giá trị trung bình ......... 139

xiii

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1: Thuế trong các luồng thu nhập và chi tiêu của xã hội .............................. 24

Hình 2.2: Nguồn gốc thu nhập của xã hội................................................................. 25

Hình 2.3: Các khái niệm liên quan đến tuân thủ và không tuân thủ thuế của Alabede

và cộng sự (2011) ...................................................................................................... 33

Hình 2.4: Mô hình tam giác tuân thủ của BISEP ...................................................... 34

Hình 2.5: Mô hình tam giác gian lận (Fraud Triangle) của Cressey (1953) ............. 45

Hình 2.6: Khung nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến ........................................... 69

không tuân thủ thuế TNDN ....................................................................................... 69

Hình 3.1: Quy trình thực hiện nghiên cứu ................................................................ 80

Hình 3.2: Chọn mẫu lý thuyết ở giai đoạn thảo luận nhóm ...................................... 84

Hình 3.3: Chọn mẫu lý thuyết ở giai đoạn thảo luận tay đôi .................................... 84

Hình 3.4. Phân loại đối tượng thảo luận nhóm theo vị trí công tác .......................... 86

Hình 3.5. Phân loại các doanh nghiệp tham gia thảo luận tay đôi theo ngành nghề

kinh doanh chính ....................................................................................................... 87

Hình 3.6: Các yếu tố ảnh hưởng đến sự không tuân thủ thuế được đưa ra từ các

doanh nghiệp theo tỷ lệ đồng thuận .......................................................................... 93

Hình 3.7: Mô hình nghiên cứu đề xuất ..................................................................... 97

Hình 4.1: Xu hướng biến động của tỷ trọng số thu từ doanh nghiệp trong nước giai

đoạn 2013-2017 ....................................................................................................... 116

Hình 4.2: Biến động của tỷ trọng số thu các sắc thuế trong tổng thu NSNN giai đoạn

2013-2017 tại Việt Nam .......................................................................................... 117

Hình 4.3: Số truy thu và phạt về thuế TNDN của Cục thuế TP. HCM giai đoạn

2013-2017................................................................................................................ 120