Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Phan Thị Thắm ; người hướng dẫn khoa học Đoàn Thanh Hà

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

PHAN THỊ THẮM

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TRẢ NỢ CỦA

KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN Á CHÂU

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

PHAN THỊ THẮM

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TRẢ NỢ CỦA

KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG

THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN Á CHÂU

Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng

Mã ngành : 8 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

1: PGS.TS. ĐOÀN THANH HÀ

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên Phan Thị Thắm, học viên cao học lớp CH20B1, trƣờng Đại học Ngân

hàng TP.Hồ Chí Minh, niên khóa 2018 - 2020. Tôi xin cam đoan luận văn “Các yếu

tố ảnh hƣởng đến khả năng trả nợ của khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng

Thƣơng mại Cổ phần Á Châu” là công trình nghiên cứu của tôi, có sự hỗ trợ từ thầy

hƣớng dẫn là PGS.TS. Đoàn Thanh Hà. Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để

lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trƣờng đại học nào, kết quả nghiên cứu là trung

thực, không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các nội dung do

ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong luận

văn.

TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2020

Phan Thị Thắm

ii

LỜI CẢM ƠN

Trƣớc tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban giám hiệu cùng tất cả

quý thầy cô trƣờng Đại học Ngân hàng TP.Hồ Chí Minh đã truyền đạt cho tôi nhiều

kiến thức hữu ích giúp tôi có đƣợc nền tảng lý thuyết tốt để vận dụng tìm hiểu thực

tế.

Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến giảng viên hƣớng dẫn PGS.TS.

Đoàn Thanh Hà, ngƣời thầy trực tiếp chỉ dẫn tôi tận tình, hỗ trợ tôi tháo gỡ những

khó khăn trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này.

Tiếp theo, tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban lãnh đạo Trung tâm Phân tích Tín

Dụng Doanh nghiệp - Ngân hàng TMCP Á Châu cùng các đồng nghiệp đã hỗ trợ

về mặt số liệu cũng nhƣ tạo điều kiện trong quá trình công tác để tôi chuyên tâm

thực hiện đề tài nghiên cứu.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè đã ở bên cạnh và động

viên tôi trong suốt thời gian qua để tôi có thể hoàn thành luận văn của mình.

TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2020

Phan Thị Thắm

iii

TÓM TẮT

Tiêu đề: Các yếu tố ảnh hƣởng đến khả năng trả nợ của khách hàng doanh

nghiệp tại Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Á Châu.

Tóm tắt:

Luận văn nghiên cứu các yếu tố ảnh hƣởng đến khả năng trả nợ của KHDN tại

Ngân hàng TMCP Á Châu. Đề tài đi sâu nghiên cứu, xem xét những yếu tố nào có

ảnh hƣởng và mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố này đến khả năng trả nợ của

KHDN tại Ngân hàng ACB. Đồng thời, tác giả kỳ vọng kết quả từ mô hình hồi quy

Logit xác định đƣợc sẽ là cơ sở để ACB ra quyết định cho vay đối với KHDN.

Nghiên cứu sử dụng thông tin và dữ liệu gồm 403 khách hàng doanh nghiệp

có quan hệ tín dụng tại ACB trong giai đoạn từ 2016 -2018. Đề tài sử dụng phƣơng

pháp hồi quy Logit nhị phân trên mẫu dữ liệu 253 doanh nghiệp để thực hiện ƣớc

lƣợng mô hình nghiên cứu và 150 doanh nghiệp còn lại để thực hiện mô hình đối

chứng. Luận văn nghiên cứu các yếu tố ảnh hƣởng đến khả năng trả nợ của KHDN

xét trên khía cạnh thời hạn trả nợ (có khả năng trả nợ/trả nợ tốt và không có khả

năng trả nợ/trả nợ không tốt).

Kết quả mô hình định lƣợng cho thấy các biến: Doanh thu thuần/Tổng tài sản,

Vốn chủ sở hữu/Tổng tài sản, Vốn lƣu động/Tổng tài sản, Quy mô doanh nghiệp,

Số năm hoạt động kinh doanh, tỷ lệ Tài sản bảo đảm/Mức cấp tín dụng đều có tác

động cùng chiều đến khả năng trả nợ của KHDN. Riêng biến Thời gian vay cho

thấy tác động ngƣợc chiều đến khả năng trả nợ của KHDN. Ngoài ra, nghiên cứu

cũng phân tích mức độ tác động của các yếu tố này đến khả năng trả nợ của KHDN

tại ngân hàng ACB. Từ đó, đề xuất việc ứng dụng mô hình nghiên cứu thực nghiệm

vào công tác quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu.

Từ khóa: Các yếu tố ảnh hƣởng; khả năng trả nợ; khách hàng doanh nghiệp.

iv

ABSTRACT

Title: Factors affecting the corporate customers‟ solvency at Asia Commercial

Bank.

Summary:

The thesis studies the factors affecting the corporate customers‟ solvency at

Asia Commercial Bank. The topic help to research, consider the factors and to what

extent these factors affect the corporate customers‟ solvency at ACB. At the same

time, the author expects the results from the Logistic regression model will be the

basis for ACB in making decisions to grant a loan for corporate customers.

Information and data used in the study consists of 403 corporate customers

having credit relations at ACB from 2016 to 2018. The thesis uses the Binary

Logistic regression method on the data sample of 253 corporates to make

estimation for the research model and the remaining 150 corporates to implement

the control model. The thesis studies the factors affecting corporate customers‟

solvency in terms of debt repayment term (good debt repayment/repayment

capability and inability to repay debt/bad debt repayment).

Quantitative model results show the variables: Net revenue/Total assets,

Equity/Total assets, working capital/Total assets, company size, Number of years in

business, the ratio of collateral assets/credit levels has a positive effect on corporate

customers' ability to repay. Particularly, borrowing time shows the opposite effect

on corporate customers' solvency. In addition, the study also analyzes the impact of

these factors on the repayment capacity of corporate customers at ACB. Since then,

it is proposed to apply an empirical research model to credit risk management at

Asia Commercial Bank.

Keywords: Affecting factors; solvency; corporate customers.

v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nguyên nghĩa

TCTD Tổ chức tín dụng

ACB Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Á Châu

XHTD Xếp hạng tín dụng

DN Doanh nghiệp

KH Khách hàng

CBTD Cán bộ tín dụng

NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc

NHTM Ngân hàng Thƣơng mại

TTS Tổng tài sản

DTT Doanh thu thuần

VCSH Vốn chủ sở hữu

VLĐ Vốn lƣu động

TSĐB Tài sản đảm bảo

vi

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN .................................................................................................... ii

TÓM TẮT .......................................................................................................... iii

ABSTRACT ....................................................................................................... iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT.................................................................. v

MỤC LỤC .......................................................................................................... vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................... x

DANH MỤC CÁC HÌNH ................................................................................. xi

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU................................... 1

1.1. Tính cấp thiết của vấn đề nghiên cứu ....................................................... 1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................. 4

1.2.1. Mục tiêu tổng quát..............................................................................4

1.2.2. Mục tiêu cụ thể ...................................................................................4

1.3. Câu hỏi nghiên cứu................................................................................... 4

1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ............................................................ 5

1.4.1. Cỡ mẫu................................................................................................5

1.4.2. Nguyên tắc chọn mẫu .........................................................................6

1.5. Dữ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu......................................................... 6

1.6. Đóng góp của đề tài .................................................................................. 7

1.7. Kết cấu của luận văn................................................................................. 7

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ KHẢ NĂNG TRẢ NỢ CỦA KHÁCH

HÀNG DOANH NGHIỆP ................................................................................ 8

2.1. Khái quát về khả năng trả nợ của khách hàng.......................................... 8

vii

2.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến khả năng trả nợ của khách hàng doanh nghiệp10

2.2.1. Đặc điểm liên quan đến khách hàng doanh nghiệp ..........................10

2.2.1.1. Tình hình năng lực tài chính của khách hàng...................................10

2.2.1.2. Tình hình phi tài chính của khách hàng............................................12

2.2.2. Đặc điểm liên quan đến khoản vay...................................................12

2.3. Các mô hình thƣờng đƣợc sử dụng để đánh giá khả năng trả nợ của khách

hàng doanh nghiệp.................................................................................. 13

2.3.1. Mô hình chuẩn đoán (Mô hình Heuristic) ........................................14

2.3.2. Mô hình thống kê (Statistical Models) .............................................15

2.3.3. Mô hình nhân quả (Causal models)..................................................19

2.3.4. Mô hình kết hợp................................................................................20

2.4. Tổng quan các nghiên cứu trƣớc ............................................................ 20

2.4.1. Nghiên cứu của Altman (1968) và Altman &Lavalle (1981)...........23

2.4.2. Nghiên cứu của Irakli Niua (2008)...................................................24

2.4.3. Nghiên cứu của Jimenez và Saurina (2003) .....................................25

2.4.4. Nghiên cứu của Chiara Pederzoli, Costanza Torricelli (2010).........26

2.4.5. Các công trình nghiên cứu liên quan khác........................................27

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2.................................................................................... 29

CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TRẢ NỢ CỦA KHDN TẠI

NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU....................................................................... 30

3.1. Trình tự nghiên cứu ................................................................................ 30

3.2. Thiết kế mô hình nghiên cứu .................................................................. 30

3.2.1. Đối tƣợng và mẫu nghiên cứu ..........................................................30

3.2.2. Nguyên tắc lấy mẫu ..........................................................................31

viii

3.2.3. Các bƣớc chọn mẫu nghiên cứu đƣợc thực hiện nhƣ sau.................31

3.2.4. Lựa chọn các nhân tố và biến số đại diện.........................................32

3.2.5. Xác định biến phụ thuộc trong mô hình nghiên cứu ........................32

3.2.6. Xác định biến độc lập trong mô hình nghiên cứu.............................33

3.3. Thu thập và xử lý dữ liệu........................................................................ 38

3.4. Lựa chọn phƣơng pháp và mô hình ƣớc lƣợng ...................................... 39

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3.................................................................................... 41

CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN

KHẢ NĂNG TRẢ NỢ CỦA KHÁCH HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN

HÀNG TMCP Á CHÂU.................................................................................... 42

4.1. Thực trạng khả năng trả nợ khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP

Á Châu .................................................................................................... 42

4.1.1. Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Á Châu..........................................42

4.1.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ....................................................42

4.1.1.2. Lĩnh vực hoạt động kinh doanh chủ yếu: .........................................42

4.1.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh ..........................................................42

4.1.2. Tình hình hoạt động tín dụng khách hàng doanh nghiệp và rủi ro tín

dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu...............................................................43

4.1.2.1. Hoạt động tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Á

Châu ...........................................................................................................43

4.1.2.2. Rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Á Châu .................................44

4.1.2.3. Hoạt động đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng doanh nghiệp tại

ngân hàng TMCP Á Châu..............................................................................45

4.1.2.4. Các phƣơng pháp đánh giá khả năng trả nợ của khách hàng doanh

nghiệp tại ngân hàng TMCP Á Châu.............................................................47