Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động học tập của sinh viên năm thứ nhất hệ chính quy ( Nghiên cứu so sánh tại trường Đại học cảnh sát nhân dân và trường Đại học luật TPHCM)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC

ĐẶNG THANH TÙNG

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP

CỦA SINH VIÊN NĂM THỨ NHẤT HỆ CHÍNH QUY

(NGHIÊN CỨU SO SÁNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẢNH SÁT

NHÂN DÂN VÀ TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ

CHÍ MINH)

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Hà Nội – Năm 2013

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC

ĐẶNG THANH TÙNG

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP

CỦA SINH VIÊN NĂM THỨ NHẤT HỆ CHÍNH QUY

(NGHIÊN CỨU SO SÁNH TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC CẢNH

SÁT NHÂN DÂN VÀ TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH

PHỐ HỒ CHÍ MINH)

Chuyên ngành: Đo lƣờng và đánh giá trong giáo dục

(Chuyên ngành đào tạo thí điểm)

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Thị Thu Hƣơng

Hà Nội - Năm 2013

1

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. 4

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ 5

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ......................................... 6

MỞ ĐẦU........................................................................................................... 8

1. Lý do chọn đề tài....................................................................................... 8

2. Mục đích, ý nghĩa của việc nghiên cứu. ................................................. 10

3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài. ............................................................... 11

4. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................... 12

5. Câu hỏi nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu. ........................................... 12

6. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu. ....................................................... 13

CHƢƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU................... 14

1.1. Tổng quan............................................................................................. 14

1.1.1. Nghiên cứu trong nước. ................................................................ 14

1.1.2. Nghiên cứu nước ngoài................................................................. 19

1.2. Các khái niệm và cơ sở lý thuyết. ........................................................ 20

1.2.1. Khái niệm về ảnh hưởng. .............................................................. 20

1.2.2. Khái niệm về hoạt động. ............................................................... 21

1.2.3. Khái niệm về hoạt động học tập. .................................................. 22

1.2.4. Khái niệm về nghiên cứu so sánh trong giáo dục......................... 29

1.2.5. Tóm tắt các khái niệm trong nghiên cứu. ..................................... 30

1.2.6. Các mô hình lý thuyết.................................................................... 31

1.2.7. Khung lý thuyết của nghiên cứu................................................... 39

CHƢƠNG 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................ 41

2.1. Tổng thể và mẫu................................................................................... 41

2.1.1. Tổng thể......................................................................................... 41

2

2.1.2. Mẫu và kích thước mẫu................................................................. 44

2.1.3. Cách thức chọn mẫu và tiến hành khảo sát. ................................. 45

2.2. Mô tả mẫu. ........................................................................................... 46

2.3. Quy trình nghiên cứu. .......................................................................... 48

2.4. Xây dựng và đánh giá độ tin cậy của thang đo.................................... 49

2.4.1. Xây dựng thang đo. ....................................................................... 49

2.4.2. Đánh giá độ tin cậy của thang đo................................................. 52

2.4.3. Phân tích nhân tố khám phá EFA. ................................................ 54

2.5. Diễn đạt lại, giải thích trong mô hình và giả thuyết nghiên cứu.......... 58

CHƢƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU....................................................... 60

3.1. Mô tả, so sánh giá trị trung bình giữa hai trƣờng. ............................... 60

3.1.1. Động cơ học tập. ........................................................................... 61

3.1.2. Mục đích học tập........................................................................... 65

3.1.3. Điều kiện học tập. ......................................................................... 68

3.1.4. Hoạt động học tập......................................................................... 70

3.1.5. Các hành vi học tập....................................................................... 72

3.1.6. Giới tính của sinh viên. ................................................................. 74

3.1.7. Nơi cư trú của sinh viên. ............................................................... 76

3.1.8. Kết quả học tập của sinh viên. ...................................................... 77

3.1.9. Tóm tắt kết quả so sánh trị trung bình giữa sinh viên hai trường 78

3.2. Tƣơng quan giữa các biến độc lập và biến phụ thuộc ......................... 79

3.2.1. Đối với nhóm sinh viên Trường Đại học CSND. .......................... 80

3.2.2. Đối với nhóm sinh viên Trường Đại học Luật TPHCM. .............. 81

3.2.3. So sánh mối tương quan giữa hai trường. .................................... 83

3.3. Hồi quy tuyến tính bội. ........................................................................ 83

3.3.1.Kết quả đối với nhóm sinh viên Trường Đại học CSND. .............. 84

3.3.2.Kết quả đối với nhóm sinh viên Trường Đại học Luật TPHCM.... 88

3

3.3.3. Bàn luận về kết quả phân tích....................................................... 92

3.3.4. Kết quả so sánh mô hình lý thuyết. ............................................... 94

KẾT LUẬN..................................................................................................... 96

1. Kết luận. .................................................................................................. 96

2. Khuyến nghị. ........................................................................................... 97

3. Hạn chế của đề tài và hƣớng nghiên cứu tiếp theo. ................................ 99

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................... 100

PHỤ LỤC...................................................................................................... 104

Phụ lục 1: Bảng hỏi khảo sát – Nội dung phỏng vấn sâu ......................... 104

Phụ lục 2: Kết quả phân tính nhân tố........................................................ 107

Phụ lục 3: Kết quả chạy số liệu trên T-Test.............................................. 110

Phụ lục 4: Thống kê mô tả và so sánh....................................................... 119

Phụ lục 5: Kết quả tƣơng quan và hồi quy................................................ 127

4

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Cảnh sát nhân dân CSND

Công an nhân dân CAND

Công nghệ thông tin CNTT

Đại học ĐH

Đại học quốc gia ĐHQG

Điều kiện học tập ĐKHT

Động cơ bản thân và gia đình ĐCBT&GĐ

Động cơ hoàn thiện tri thức ĐCHTTT

Động cơ học tập ĐCHT

Động cơ quan hệ xã hội ĐCQHXH

Giáo sƣ GS

Hành vi học tập HVHT

Hành vi sử dụng tri thức HVSDTT

Hành vi tiếp nhận tri thức HVTNTT

Hoạt động học tập HĐHT

Mục đích học tập MĐHT

Nghiên cứu khoa học NCKH

Phó giáo sƣ PGS

Thành phố Hồ Chí Minh TPHCM

Sinh viên SV

Thạc sĩ Th.S

Tiến sĩ TS

5

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Bảng phân loại các tầng nhận thức của Bloom (phát triển) .......32

Bảng 2.1. Mô tả cách chọn mẫu..................................................................45

Bảng 2.2. Mô tả mẫu theo giới tính ............................................................46

Bảng 2.3. Mô tả mẫu theo nơi cƣ trú ..........................................................47

Bảng 2.4. Kết quả tính toán Cronbach alpha của các yếu tố ......................52

Bảng 2.5. Kết quả phân tích nhân tố lần cuối với các biến độc lập và

các nhân tố đƣợc rút trích..........................................................55

Bảng 2.6. Các nhân tố đƣợc rút trích từ các biến độc lập...........................57

Bảng 3.1. Các khía cạnh không có sự khác biệt có ý nghĩa về trung

bình của hai nhóm sinh viên. ....................................................61

Bảng 3.2. Tỷ lệ kết quả học tập của SV hai trƣờng ....................................77

Bảng 3.3. Hệ số tƣơng quan tuyến tính giữa các biến ................................80

Bảng 3.4. Hệ số R2

điều chỉnh của các biến đƣa vào mô hình hồi quy

và Hệ số d của nhóm SV Trƣờng ĐH CSND ..........................84

Bảng 3.5. Giá trị về độ phù hợp của mô hình hồi quy tuyến tính của

nhóm SV Trƣờng ĐH CSND ...................................................85

Bảng 3.6. Các hệ số hồi quy riêng của các biến đƣa vào mô hình của

nhóm SV Trƣờng ĐH CSND ...................................................86

Bảng 3.7. Hệ số R2

điều chỉnh của các biến đƣa vào mô hình hồi quy

và Hệ số d của nhóm SV Trƣờng ĐH Luật TPHCM ...............88

Bảng 3.8. Giá trị về độ phù hợp của mô hình hồi quy tuyến tính của

nhóm SV Trƣờng ĐH Luật TPHCM .......................................89

Bảng 3.9. Các hệ số hồi quy riêng của các biến đƣa vào mô hình của

nhóm SV Trƣờng ĐH Luật TPHCM ........................................90

6

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ, ĐỒ THỊ

Hình 1.1. Cấu trúc tâm lý vĩ mô của hoạt động .........................................31

Hình 1.2. Chu trình học tập của David A. Kolb .........................................36

Hình 1.3. Khung lý thuyết của nghiên cứu ................................................40

Hình 2.1. Quy trình nghiên cứu của đề tài .................................................48

Hình 2.2. Khung lý thuyết của nghiên cứu (hiệu chỉnh).............................59

Hình 3.1. Các khía cạnh của ĐCHT của SV hai trƣờng .............................63

Hình 3.2. Tần suất từng mức điểm của các khía cạnh ĐCHT của SV

hai trƣờng ..................................................................................64

Hình 3.3. Các khía cạnh của MĐHT của SV hai trƣờng ............................67

Hình 3.4. Tần suất từng mức điểm của các khía cạnh MĐHT của SV

hai trƣờng ..................................................................................67

Hình 3.5. Các khía cạnh của ĐKHT của SV hai trƣờng.............................69

Hình 3.6. Tần suất từng mức điểm của các khía cạnh ĐKHT của SV

hai trƣờng ..................................................................................70

Hình 3.7. Các khía cạnh của HĐHT của SV hai trƣờng.............................71

Hình 3.8. Tần suất từng mức điểm của các khía cạnh HĐHT của SV

hai trƣờng ..................................................................................72

Hình 3.9. Mức độ thực hiện các HVHT của SV hai trƣờng .......................73

Hình 3.10. Tần suất từng mức điểm của các HVHT của SV hai

trƣờng ........................................................................................74

Hình 3.11. Giá trị trung bình các yếu tố khảo sát đối với SV nam của

hai trƣờng. .................................................................................75

Hình 3.12. Giá trị trung bình các yếu tố khảo sát đối với SV nữ của

hai trƣờng. .................................................................................75

7

Hình 3.13. Giá trị trung bình các yếu tố khảo sát đối với SV ở nông

thôn – miền núi- vùng sâu của hai trƣờng. ...............................76

Hình 3.14. Giá trị trung bình các yếu tố khảo sát đối với SV ở thành

phố - thị xã của hai trƣờng. .......................................................77

Hình 3.15. Giá trị trung bình về kết quả học tập đối với SV của hai

trƣờng. .......................................................................................78

Hình 3.16. Đồ thị scatter của cặp liên hệ mạnh nhất và yếu nhất của

nhóm SV Trƣờng ĐH CSND ...................................................81

Hình 3.17. Các đồ thị scatter của cặp liên hệ mạnh nhất và không liên

hệ của nhóm SV Trƣờng ĐH Luật TPHCM ............................83

8

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài.

Những năm gần đây Đảng, Nhà nƣớc và ngành giáo dục nƣớc ta đã có

nhiều chủ trƣơng, chính sách và thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt để nâng

cao chất lƣợng giáo dục, trong đó đổi mới, nâng cao chất lƣợng giáo dục đại

học (ĐH) đƣợc xem là khâu đột phá. Là một bộ phận của nền giáo dục nƣớc

nhà, giáo dục ĐH trong Công an nhân dân (CAND) cũng đang tích cực thực

hiện các biện pháp đổi mới toàn diện về mọi mặt nhằm nâng cao chất lƣợng

đào tạo. Một trong những yếu tố tập trung cải tiến, đổi mới trong giáo dục ĐH

CAND là đổi mới phƣơng pháp dạy và học.

Là một trong những cơ sở đi đầu trong đổi mới phƣơng pháp dạy và

học của ngành công an, những năm gần đây, Trƣờng ĐH Cảnh sát nhân dân

(CSND) đã đạt đƣợc những kết quả nhất định trong việc tăng cƣờng, đổi mới

nâng cao chất lƣợng đào tạo. Tuy nhiên, vẫn còn những vƣớng mắc về lý luận

và thực tiễn đòi hỏi cần nghiên cứu giải quyết để việc đổi mới đem lại hiệu

quả thiết thực. Khác với SV các trƣờng dân sự, kể từ lúc nhập học vào trƣờng

sinh viên (SV) Trƣờng ĐH CSND đã chính thức trở thành những chiến sỹ

Cảnh sát. Họ phải ăn ở, học tập, rèn luyện tập trung trong doanh trại, đƣợc

chu cấp toàn bộ kinh phí đào tạo. Hoạt động học tập (HĐHT) của họ vừa tuân

thủ quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, vừa tuân thủ quy định về Điều lệnh

của ngành Công an.

Do vậy, một trong những vấn đề cơ bản là phải nhận diện các đặc

trƣng, tìm ra các điểm tƣơng đồng và khác biệt của SV Trƣờng ĐH CSND và

SV các trƣờng dân sự khác. Từ đó, có cơ sở để áp dụng các biện pháp phù

hợp trong đổi mới phƣơng pháp dạy và học tại Trƣờng ĐH CSND. Xuất phát

từ yêu cầu đó, chúng tôi đã xem xét một số trƣờng ĐH đào tạo các ngành

9

nghề gần hoặc tƣơng đƣơng với Trƣờng ĐH CSND để tiến hành so sánh các

yếu tố ảnh hƣởng đến HĐHT của SV. Chúng tôi nhận thấy có nhiều điểm

tƣơng đồng về chƣơng trình đào tạo và tính chất nghề nghiệp giữa SV Trƣờng

ĐH CSND và Trƣờng ĐH Luật thành phố TPHCM. Cả hai trƣờng đều đào

tạo cử nhân trên lĩnh vực pháp lý. Đặc biệt là ngành Luật Hình sự của Trƣờng

ĐH Luật TPHCM, có chƣơng trình đào tạo rất sát với chƣơng trình đào tạo

của Trƣờng ĐH CSND.

Đã có nhiều công trình nghiên cứu những vấn đề liên quan đến HĐHT

của SV các trƣờng ĐH trong nƣớc nhƣ nghiên cứu của tác giả Đinh Ái Linh

(2006) về những hạn chế trong quản lý HĐHT của SV ĐHQG TPHCM, các

nghiên cứu của PGS.TS. Nguyễn Quý Thanh về tác động của hoạt động giao

tiếp của các phƣơng tiện truyền thông đại chúng đến HĐHT (2003), về mối

quan hệ của việc sử dụng internet và HĐHT của SV (2005), nghiên cứu về

phong cách học của SV ĐHQG Hà Nội của PGS.TS. Nguyễn Công Khanh

(2006), nghiên cứu của Nguyễn Văn Lƣợt (2007) về ý chí trong HĐHT của

SV Khoa Tâm lý học Trƣờng ĐH Khoa học xã hội và nhân văn - ĐHQG Hà

Nội, nghiên cứu của Võ Thị Tâm (2010) về các yếu tố tác động đến kết quả

học tập của SV chính quy Trƣờng ĐH Kinh tế TPHCM, nghiên cứu của Phan

Hữu Tín, Nguyễn Thúy Quỳnh Loan (2011) về các yếu tố ảnh hƣởng đến thái

độ học tập của SV Trƣờng ĐH Đà Lạt.

Trong ngành công an cũng đã có những nghiên cứu đề cập đến một

hoặc một vài khía cạnh của vấn đề này nhƣ: Đề tài cấp Bộ Công an “Giải

pháp nâng cao chất lƣợng dạy và học ở các Trƣờng ĐH CSND góp phần hình

thành nhân cách ngƣời công an cách mạng” của Nguyễn Thị Phƣơng Thảo

(2004). Các đề tài cấp cơ sở Trƣờng ĐH CSND, Trƣờng ĐH Luật TPHCM về

các giải pháp nâng cao chất lƣợng dạy và học các chƣơng trình đào tạo, các

10

chuyên ngành, môn học của giảng viên hai trƣờng cũng đề cập đến một số

khía cạnh của HĐHT và các yếu tố ảnh hƣởng đến HĐHT của SV.

Tuy nhiên, chƣa có nghiên cứu nào thực hiện so sánh các yếu tố ảnh

hƣởng đến HĐHT của SV các trƣờng ĐH. Do vậy, chúng tôi đã chọn đề tài:

“Các yếu tố ảnh hƣởng đến hoạt động học tập của sinh viên năm thứ

nhất hệ chính quy (nghiên cứu so sánh tại Trƣờng ĐH CSND và Trƣờng ĐH

Luật TPHCM)” làm đề tài luận văn thạc sĩ chuyên ngành Đo lƣờng và Đánh

giá trong giáo dục.

2. Mục đích, ý nghĩa của việc nghiên cứu.

Mục đích nghiên cứu của đề tài là khảo sát và so sánh một số yếu tố

ảnh hƣởng đến HĐHT của SV năm thứ nhất hệ chính quy của Trƣờng ĐH

CSND và Trƣờng ĐH Luật TPHCM, tìm ra những điểm tƣơng đồng và khác

biệt giữa các yếu tố ảnh hƣởng và sự ảnh hƣởng của từng yếu tố đó đối với

HĐHT của SV hai trƣờng. Từ đó, nghiên cứu sẽ rút ra một số yếu tố đặc

trƣng ảnh hƣởng đến HĐHT của SV hai trƣờng để có những khuyến nghị đổi

mới phƣơng pháp dạy và học nhằm nâng cao chất lƣợng đào tạo. Trong đề tài

nghiên cứu, các yếu tố ảnh hƣởng đến HĐHT của SV sẽ đƣợc khảo sát qua

điều tra thực hiện bằng Bảng hỏi và phỏng vấn bán cấu trúc với mẫu SV năm

nhất của hai trƣờng.

Để đạt đƣợc các mục đích trên, đề tài tập trung giải quyết các vấn đề:

i) Đo lƣờng, mô tả các yếu tố động cơ học tập (ĐCHT), mục đích học

tập (MĐHT), hành vi học tập (HVHT) và một số điều kiện học tập (ĐKHT)

của SV năm nhất hệ chính quy Trƣờng ĐH CSND và Trƣờng ĐH Luật

TPHCM.

ii) Đánh giá mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố ĐCHT, MĐHT, HVHT

và một số ĐKHT đến HĐHT của SV hai trƣờng.

11

iii) Khảo sát tìm ra các điểm tƣơng đồng và khác biệt giữa các yếu tố

ảnh hƣởng, cũng nhƣ sự ảnh hƣởng của các yếu tố đó đến HĐHT của SV hai

trƣờng.

Ý nghĩa của nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu có ý nghĩa to lớn về mặt lý luận và thực tiễn từ cả hai

phía nhà trƣờng và ngƣời học.

Đối với Trƣờng ĐH CSND và Trƣờng ĐH Luật TPHCM: Kết quả của

nghiên cứu sẽ giúp cán bộ lãnh đạo, cán bộ quản lý, cán bộ giảng dạy hiểu

biết sâu sắc hơn về ĐCHT, MĐHT của SV, các HVHT, một số ĐKHT và

mức độ ảnh hƣởng của nó đến HĐHT của SV. Từ đó giúp trƣờng cải tiến, đổi

mới các điều kiện liên quan, đồng thời có những biện pháp tổ chức HĐHT

của SV nhằm phát huy những yếu tố có tác động tích cực và hạn chế những

yếu tố tác động tiêu cực góp phần nâng cao chất lƣợng đào tạo.

Đối với SV: Kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ giúp SV hiểu và nắm rõ

hơn các yếu tố ảnh hƣởng đến HĐHT của mình; phát huy các yếu tố tích cực

và khắc phục, hạn chế những tác động tiêu cực nhằm đạt đƣợc hiệu quả cao

hơn trong học tập.

3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài.

Nghiên cứu so sánh này đƣợc thực hiện tại Trƣờng ĐH CSND và

Trƣờng ĐH Luật TPHCM. Đối tƣợng khảo sát là SV khóa 2010 hệ chính quy

của Trƣờng ĐH CSND (D20S) và SV ngành Luật Hình sự hệ chính quy khóa

2010 của Trƣờng ĐH Luật TPHCM (HS-K35).

Thực tế nghiên cứu tại hai trƣờng cho thấy, có rất nhiều yếu tố ảnh

hƣởng đến HĐHT của SV. Tuy nhiên, với mục đích nghiên cứu đã xác định

và với khả năng và điều kiện cho phép, chúng tôi chỉ tiến hành nghiên cứu

một số yếu tố thuộc đặc điểm cá nhân SV (nhƣ MĐHT, ĐCHT, HVHT) và

một số ĐKHT (nhƣ giáo trình, tài liệu học tập, đội ngũ giảng viên, cơ sở vật