Các yếu tố ảnh hưởng đến dự trữ ngoại hối của Việt Nam: Khóa luận đại học chuyên ngành tài chính ngân hàng / Đặng Thị Diễm Phương ; Trần Vương Thịnh người hướng dẫn khoa học

ĐẶNG THỊ DIỄM PHƯƠNG

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN DỰ TRỮ NGOẠI

HỐI CỦA VIỆT NAM

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

----------------

THÀNH PHỐ THỦ ĐỨC - THÁNG 3 NĂM 2022

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

CHUYÊN NGÀNH: NGÂN HÀNG

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

----------------

ĐẶNG THỊ DIỄM PHƯƠNG

CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN DỰ TRỮ NGOẠI

HỐI CỦA VIỆT NAM

Người hướng dẫn khoa học

TS. TRẦN VƯƠNG THỊNH

THÀNH PHỐ THỦ ĐỨC - THÁNG 3 NĂM 2022

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là Đặng Thị Diễm Phương, sinh viên khoa Ngân Hàng, niên khóa 2018 –

2022, Trường Đại học Ngân Hàng Tp. Hồ Chí Minh.

Tôi cam đoan khóa luận được thực hiện và hoàn thành là quá trình nghiên cứu và làm

việc với tinh thần nghiêm túc của tác giả. Kết quả nghiên cứu trong mô hình là trung

thực và chưa từng công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác ngoại trừ các

trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong khóa luận.

Tp. Thủ Đức, ngày…...tháng….. năm

Người cam đoan

ii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin chân thành cảm ơn đến Quý Thầy Cô và Nhà trường Đại học Ngân

Hàng Thành phố Hồ Chí Minh với lòng biết ơn sâu sắc nhất. Tôi xin gửi lời cảm ơn

sâu sắc đến Thầy/Cô các khoa nói chung và các Thầy/Cô khoa Ngân Hàng trường

Đại học Ngân Hàng Tp.HCM nói riêng, đã hỗ trợ giảng dạy nhiệt tình bằng kiến thức,

kinh nghiệm và tận tâm để truyền đạt lại cho thế hệ sinh viên trong suốt quá trình học

tập tại trường.

Và đặc biệt, trong chương trình khóa luận tốt nghiệp với sự hướng dẫn đầy nhiệt

huyết và giàu kinh nghiệm của Thầy Trần Vương Thịnh đã giúp đỡ tôi trong công tác

chọn đề tài, các bước thực hiện trong quá trình nghiên cứu để có thể hoàn thành tốt

nhất.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè đã luôn bên cạnh hỗ trợ, động

viên để tôi hoàn thành khóa luận tốt nghiệp.

Tp. Thủ Đức, ngày…… tháng…… năm

Tác giả

iii

TÓM TẮT KHÓA LUẬN

Dự trữ ngoại hối có vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế của mỗi quốc gia,

là nền tảng để ổn định vĩ mô. Nếu không có dự trữ ngoại hối hoặc lượng dự trữ

thấp, nền kinh tế quốc gia đó có thể bị đình trệ và không có khả năng thanh

toán trong các hoạt động thương mại quốc tế, vay nợ nước ngoài,... Ngoài ra,

nếu xảy ra cú sốc khủng hoảng mà không có tấm khiên dự trữ, sẽ là đòn chí

mạng đánh mạnh vào kinh tế, khiến cho quốc gia phải mất khá nhiều thời gian

mới có thể khôi phục lại và phát triển.

Vì thế, khóa luận nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến dự trữ ngoại hối (DTNH) của

Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2005 đến năm 2020, nhằm xác định hàm nhu cầu

của DTNH. Dữ liệu thứ cấp của bài nghiên cứu được tác giả thu thập từ các kênh

chính thống: IFS, Tổng cục Thống kê, Ngân hàng Vietcombank. Các dữ liệu bao

gồm: Dự trữ ngoại hối (lnfer), quy mô nền kinh tế (lngdp), tỷ giá hối đoái (lnexr),

lạm phát (cpi) và cung tiền M2 (m2).

Dựa trên các dữ liệu đã được thu thập từ các nguồn trên, bài nghiên cứu tiến hành

phân tích ảnh hưởng của các yếu tố này tới DTNH thông qua phân tích định lượng

bằng phương pháp kiểm định đồng liên kết Johansen và mô hình vector hiệu chỉnh

sai số VECM (Vector Error Correction Model) trên phần mềm Eviews 10.

Kết quả thu được từ mô hình chỉ ra rằng có mối quan hệ giữa DTNH và các biến được

xác định trong bài nghiên cứu. Cụ thể, tỷ giá hối đoái (lnexr) có tương quan ngược

chiều với dự trữ ngoại hối (lnfer) và ngược lại với các biến: quy mô nền kinh tế

(lngdp), lạm phát (cpi) và tính dễ tổn thương của tài khoản tài chính (m2) có tương

quan cùng chiều đến dự trữ trữ ngoại hối (lnfer ). Trong đó, lạm phát (cpi) và tính dễ

tổn thương của tài khoản tài chính (m2) là yếu tố ảnh hưởng nhiều nhất và ít nhất đến

dự trữ ngoại hối. Dựa trên nghiên cứu đó, khóa luận đưa ra một số gợi ý về hàm ý

chính sách cho các nhà quản lý, các tổ chức để có thêm nguồn cơ sở quản trị tốt

DTNH quốc gia.

MỤC LỤC

iv

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................ii

TÓM TẮT KHÓA LUẬN ...............................................................................iii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.........................................................................viii

DANH MỤC BẢNG VÀ HÌNH......................................................................ix

DANH MỤC BIỂU ĐỒ.................................................................................... x

DANH MỤC PHỤ LỤC................................................................................... x

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU....................................... 1

1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI..................................................................... 1

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU.............................................................. 2

1.2.1. Mục tiêu tổng quát .......................................................................... 2

1.2.2. Mục tiêu cụ thể................................................................................ 2

1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ................................................................ 3

1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.................................. 3

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu ..................................................................... 3

1.4.2. Phạm vi nghiên cứu......................................................................... 3

1.5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU..................................................... 4

1.5.1. Phương pháp định tính .................................................................... 4

1.5.2. Phương pháp định lượng................................................................. 4

1.6. DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU................................................................. 5

1.7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI............................................................... 5

1.8. BỐ CỤC CỦA KHÓA LUẬN.......................................................... 6

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN

DỰ TRỮ NGOẠI HỐI...................................................................................... 8

2.1. DỰ TRỮ NGOẠI HỐI........................................................................... 8

2.1.1. Khái niệm ngoại hối........................................................................ 8

2.1.2. Khái niệm dự trữ ngoại hối ............................................................. 9

2.1.3. Hình thức dự trữ ngoại hối.............................................................. 9

2.1.4. Nguồn hình thành dự trữ ngoại hối............................................... 10

2.1.5. Vai trò của dự trữ ngoại hối .......................................................... 11

v

2.2. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN DỰ TRỮ NGOẠI HỐI............. 12

2.2.1. Lược khảo các nghiên cứu liên quan ............................................ 12

2.2.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài ................................................... 12

2.2.1.2. Các nghiên cứu trong nước.................................................... 14

2.3. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN DỰ TRỮ NGOẠI HỐI............. 20

2.3.1. Tính linh động của tỷ giá hối đoái ................................................ 20

2.3.2. Lạm phát........................................................................................ 20

2.3.3. Quy mô nền kinh tế....................................................................... 21

2.3.4. Tính dễ tổn thương của tài khoản tài chính .................................. 21

2.3.5. Tính dễ tổn thương của tài khoản vãng lai.................................... 22

2.3.6. Chi phí cơ hội................................................................................ 22

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2................................................................................ 23

CHƯƠNG 3: MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG

DTNH TẠI VIỆT NAM.................................................................................. 24

3.1. CƠ SỞ ĐỀ XUẤT XÂY DỰNG MÔ HÌNH THỰC NGHIỆM CHO

VIỆT NAM. ................................................................................................ 24

3.2. MÔ HÌNH THỰC NGHIỆM CHO VIỆT NAM................................. 26

3.3. PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH CÁC BIẾN TRONG MÔ HÌNH THỰC

NGHIỆM..................................................................................................... 28

3.3.1. Dự trữ ngoại hối............................................................................ 28

3.3.2. Tỷ giá hối đoái .............................................................................. 28

3.3.3. Lạm phát........................................................................................ 28

3.3.4. Quy mô nền kinh tế....................................................................... 29

3.3.5. Tính dễ tổn thương của tài khoản tài chính .................................. 29

3.4. TRÌNH TỰ THỰC HIỆN MÔ HÌNH THỰC NGHIỆM VÀ DỮ LIỆU

NGHIÊN CỨU............................................................................................ 30

3.4.1. Trình tự thực hiện mô hình VECM............................................... 30

3.4.2. Dữ liệu nghiên cứu........................................................................ 37

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3................................................................................ 38

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN VỀ CÁC YẾU

TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN DTNH TẠI VIỆT NAM ........................................ 39

4.1. THỰC TRẠNG DỰ TRỮ NGOẠI HỐI VIỆT NAM......................... 39

vi

4.1.1. Quy mô dự trữ ngoại hối Việt Nam .............................................. 39

4.1.2. Cơ cấu dự trữ ngoại hối................................................................. 41

4.2. KẾT QUẢ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU................................................ 44

4.2.1. Thống kê mô tả các biến ............................................................... 44

4.2.2. Kiểm định tính dừng của các biến ................................................ 46

4.2.3. Lựa chọn độ trễ tối ưu................................................................... 47

4.2.4. Kiểm định đồng liên kết Johansen ................................................ 48

4.2.5. Mô hình vector hiệu chỉnh sai số VECM...................................... 49

4.3. KIỂM ĐỊNH SỰ PHÙ HỢP CỦA MÔ HÌNH.................................... 50

4.3.1. Kiểm định tính ổn định của mô hình ............................................ 50

4.3.2. Kiểm định tự tương quan Lagrange .............................................. 51

4.3.3. Kiểm định phương sai thay đổi phần dư....................................... 52

4.3.4. Kiểm định phân phối chuẩn phần dư mô hình VECM ................. 52

4.4. THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.......................................... 53

4.4.1. Tỷ giá hối đoái .............................................................................. 53

4.4.2. Lạm phát........................................................................................ 54

4.4.3. Quy mô nền kinh tế....................................................................... 54

4.4.4. Tính dễ tổn thương của tài khoản tài chính .................................. 55

KẾT LUẬN CHƯƠNG 4................................................................................ 56

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH.................................. 57

5.1. KẾT LUẬN.......................................................................................... 57

5.2. CÁC GỢI Ý CHÍNH SÁCH ................................................................ 58

5.2.1. Các gợi ý chính sách từ biến số yếu tố tỷ giá hối đoái ................. 58

5.2.2. Các gợi ý chính sách từ biến số yếu tố lạm phát........................... 59

5.2.3. Các gợi ý chính sách từ biến số yếu tố quy mô nền kinh tế ......... 60

5.2.4. Các gợi ý chính sách từ biến số tính dễ tổn thương của tài khoản

tài chính................................................................................................... 60

5.3. HẠN CHẾ CỦA KHÓA LUẬN VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU MỚI 61

5.3.1. Hạn chế của khóa luận .................................................................. 61

5.3.2. Hướng nghiên cứu mới ................................................................. 61

KẾT LUẬN CHƯƠNG 5................................................................................ 62

vii

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 63

Tài liệu tham khảo nước ngoài................................................................ 63

Tài liệu tham khảo trong nước ................................................................ 65

PHỤ LỤC........................................................................................................ 67

Phụ lục 1.1. BẢNG DỮ LIỆU THU THẬP ĐÃ ĐƯỢC XỬ LÝ GIAI

ĐOẠN 2005 - 2020..................................................................................... 67

Phụ lục 1.2. DỮ LIỆU CÁC BIẾN SỐ CỦA MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU. 69

Phụ lục 1.3. KIỂM ĐỊNH TÍNH DỪNG CỦA CÁC BIẾN SỐ................. 71

Phụ lục 1.3.1. Kiểm định tính dừng của biến lnfer................................. 71

Phụ lục 1.3.2. Kiểm định tính dừng của biến tỷ giá hối đoái (lnexr)...... 73

Phụ lục 1.3.3. Kiểm định tính dừng của biến cpi.................................... 74

Phụ lục 1.3.4. Kiểm định tính dừng của biến lngdp ............................... 74

Phụ lục 1.3.5. Kiểm định tính dừng của biến m2 ................................... 76

Phụ lục 1.4. KIỂM ĐỊNH ĐỒNG LIÊN KẾT JOHANSEN THEO THỐNG

KÊ TRACE VÀ MAX-EIGENVALUE ..................................................... 78

Phụ lục 1.5. MÔ HÌNH VECTOR HIỆU CHỈNH SAI SỐ VECM ........... 79

Phụ lục 1.6. KIỂM ĐỊNH CÁC KHUYẾT TẬT CỦA MÔ HÌNH............ 80

Phụ lục 1.6.1. Kiểm định hiện tượng tự tương quan Lagrange -LM...... 80

Phụ lục 1.6.2. Kiểm định phương sai thay đổi phần dư.......................... 81

Phụ lục 1.6.3. Kiểm định phân phối chuẩn phần dư mô hình................. 82