Các nhân tố tác động đến nợ xấu tại các ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam: Khóa luận tốt nghiệp Đại học / Lê Thị Hương Mai

NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

ĐỀ TÀI

CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NỢ XẤU TẠI

CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN

VIỆT NAM

SVTH: LÊ THỊ HƢƠNG MAI

LỚP: DH30TC05

NIÊN KHÓA: 2014 - 2018

GVHD: ThS. NGUYỄN THỊ NHƢ QUỲNH

TP. Hồ Chí Minh, tháng 05 - 2018

NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

ĐỀ TÀI

CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NỢ XẤU TẠI

CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN

VIỆT NAM

SVTH: LÊ THỊ HƢƠNG MAI

LỚP: DH30TC05

NIÊN KHÓA: 2014 - 2018

GVHD: ThS. NGUYỄN THỊ NHƢ QUỲNH

TP. Hồ Chí Minh, tháng 05 - 2018

i

TÓM TẮT KHÓA LUẬN

Nợ xấu đang trở thành yếu tố chính ảnh hƣởng đến sự vững chắc của hệ thống

tài chính tại Việt Nam. Nhằm nỗ lực gia tăng “sức khỏe” hệ thống tài chính nói

chung và hệ thống ngân hàng nói riêng, khóa luận tập trung nghiên cứu các nhân tố

ảnh hƣởng đến nợ xấu tại các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam. Đề tài cung cấp

bằng chứng thực nghiệm trong giai đoạn 2006 – 2016, thông qua mẫu nghiên cứu

gồm 25 ngân hàng thƣơng mại cổ phần tại Việt Nam. Tác giả tiến hành ƣớc lƣợng

mô hình hồi quy lần lƣợt theo các phƣơng pháp Pooled OLS, REM và FEM, sau đó

lựa chọn đƣợc mô hình thích hợp là FEM. Các kiểm định khuyết tật của mô hình

lần lƣợt đƣợc kiểm tra, mô hình FEM có hiện tƣợng phƣơng sai thay đổi. Sau đó,

tác giả tiến hành chạy mô hình GMM để khắc phục hiện tƣợng phƣơng sai thay đổi

và biến nội sinh do biến trễ của tỷ lệ nợ xấu. Tuy nhiên, kết quả cho thấy mô hình

GMM trong nghiên cứu này chƣa đủ vững để kết luận. Cuối cùng, tác giả dùng mô

hình hồi quy theo phƣơng pháp FGLS nhằm khắc phục khuyết tật phƣơng sai thay

đổi, giúp đảm bảo hiệu quả của mô hình. Kết quả khóa luận cho thấy tốc độ tăng

trƣởng kinh tế, tăng trƣởng tín dụng của ngân hàng và tỷ lệ thất nghiệp tác động

nghịch chiều với tỷ lệ nợ xấu ở mức ý nghĩa thống kê cao (1%). Đồng thời, tỷ lệ

lạm phát và tỷ lệ nợ xấu năm trƣớc tƣơng quan thuận chiều với tỷ lệ nợ xấu hiện tại

với ý nghĩa thống kê 1%. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa yếu tố quy mô và khả năng

sinh lời của ngân hàng với tỷ lệ nợ xấu chƣa đƣợc tìm thấy. Từ đó, tác giả đề xuất

một số kiến nghị giúp hạn chế nợ xấu và đƣa ra những hƣớng nghiên cứu mới cho

đề tài tiếp theo.

Từ khóa: Nợ xấu, ngân hàng thƣơng mại, yếu tố vi mô, yếu tố vĩ mô

ii

LỜI CAM ĐOAN

Khóa luận này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu

là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các

nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ

trong khóa luận.

Tác giả xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình.

TP. Hồ Chí Minh, ngày 18 tháng 05 năm 2018

Tác giả

Lê Thị Hƣơng Mai

iii

LỜI CÁM ƠN

Đầu tiên, tôi chân thành biết ơn đến ThS. Nguyễn Thị Nhƣ Quỳnh – giảng

viên hƣớng dẫn khóa luận tốt nghiệp của tôi. Xin cám ơn cô vì đã tận tình hƣớng

dẫn, hỗ trợ và giúp đỡ tôi, từ việc gợi ý, định hƣớng và hết lòng hỗ trợ tôi trong suốt

quá trình thực tập và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này.

Tôi muốn bày tỏ sự biết ơn đến quý thầy cô trƣờng Đại học Ngân hàng TP.

Hồ Chí Minh và Khoa Tài chính đã truyền đạt kiến thức quý báu cho tôi trong suốt

thời gian học tập vừa qua. Đó là nền tảng giúp tôi làm hành trang kiến thức cho

chặng đƣờng công việc tiếp theo.

Tôi biết ơn những ngƣời bạn đã đồng hành cùng tôi, đã chia sẻ và cùng tạo

nên những hồi ức đẹp của tuổi trẻ tƣơi đẹp suốt bốn năm đại học.

Và cuối cùng, tôi chân thành biết ơn và trân trọng nhất đến gia đình tôi, những

ngƣời thân yêu luôn là chỗ dựa vững chắc cho tôi, động viên khích lệ tôi mỗi khi

gặp khó khăn để tạo nên tôi của ngày hôm nay.

Một lần nữa, xin chân thành cảm ơn.

iv

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Tiếng Anh Nguyên nghĩa

AEG Adivisory Expert Group

Nhóm chuyên gia tƣ vấn của Liên

hợp quốc

CREDIT Credit Growth Tốc độ tăng trƣởng tín dụng

DGMM

Difference generalized method of

moments

Phƣơng pháp Mô-men tổng quát

sai phân

FEM Fixed effects model Phƣơng pháp ƣớc lƣợng hiệu ứng

cố định

FGLS Feasible Generalized Least

Squares

Phƣơng pháp bình phƣơng tối thiểu

tổng quát khả thi

GDP Gross Domestic Product Tốc độ tăng trƣởng kinh tế

GMM Generalized method of moments Phƣơng pháp Mô-men tổng quát

IIF Institute of International Finance Viện Tài chính Quốc tế

IMF International Monetary Fund Quỹ Tiền tệ Quốc tế

INF Inflation rate Tỷ lệ lạm phát

NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc

NHTM Ngân hàng thƣơng mại

NHTMCP Ngân hàng thƣơng mại cổ phẩn

NPL Non-performing Loans Nợ xấu

Pooled OLS Pooled Ordinary Least Squares Phƣơng pháp ƣớc lƣợng bình

phƣơng nhỏ nhất

REM Random effects model Phƣơng pháp ƣớc lƣợng hiệu ứng

ngẫu nhiên

ROA Return on total assets Tỷ số lợi nhuận ròng trên tài sản

ROE Return on common equity Tỷ số lợi nhuận ròng trên vốn chủ

sở hữu

SGMM System generalized method of

moments

Phƣơng pháp Mô-men tổng quát hệ

thống

UNT Unemployment rate Tỷ lệ thất nghiệp

v

VAMC Vietnam asset management

company

Công ty Quản lý tài sản của các Tổ

chức Tín dụng Việt Nam

VIF Varince Inflation Factor Phƣơng pháp phóng đại nhân tử

phƣơng sai

WB World Bank Ngân hàng Thế giới

vi

DANH MỤC BẢNG VÀ HÌNH

Bảng 2.1. Phân loại nợ của một số nƣớc trên thế giới.............................................. 10

Bảng 2.2. Phân loại nợ của World Bank .................................................................. 11

Bảng 2.3. Phân loại nợ của Viện Tài chính Quốc tế (IIF)........................................ 12

Bảng 2.4. Phân loại nợ của Việt Nam ...................................................................... 13

Bảng 2.5. Các nhân tố ảnh hƣởng đến nợ xấu.......................................................... 20

Bảng 3.1. Mô tả các biến đƣợc sử dụng trong mô hình nghiên cứu......................... 29

Bảng 4.1. Thống kê mô tả các biến trong mô hình .................................................. 34

Bảng 4.2. Kết quả phân tích tƣơng quan các biến trong mô hình nghiên cứu ......... 35

Bảng 4.3. Kết quả sử dụng VIF để kiểm định hiện tƣợng đa cộng tuyến ................ 36

Bảng 4.4. Tổng hợp kết quả mô hình nghiên cứu Pooled OLS, FEM và REM....... 36

Bảng 4.5. Kiểm định Hausman để lựa chọn giữa REM và FEM ............................. 38

Bảng 4.6. Kiểm định hiện tự tƣơng quan trong mô hình FEM ................................ 40

Bảng 4.7. Kiểm định Wald để kiểm tra hiện tƣợng phƣơng sai thay đổi................. 42

Bảng 4.8. Kết quả ƣớc lƣợng mô hình GMM .......................................................... 42

Bảng 4.9. Kết quả ƣớc lƣợng mô hình FGLS........................................................... 44

Bảng 4.10. Tóm tắt kết quả nghiên cứu các nhân tố tác động đến nợ xấu của

NHTMCP Việt Nam................................................................................................. 49

Hình 1.1. Nợ xấu hệ thống ngân hàng TMCP Việt Nam giai đoạn 2006 - 2016 ....... 1

Hình 1.2. Kết quả xử lý nợ xấu ngành Ngân hàng theo các hình thức....................... 3

Hình 3.1. Sơ đồ khung nghiên cứu........................................................................... 24

vii

MỤC LỤC

TÓM TẮT KHÓA LUẬN........................................................................................... i

LỜI CAM ĐOAN.......................................................................................................ii

LỜI CÁM ƠN............................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................... iv

DANH MỤC BẢNG VÀ HÌNH ............................................................................... vi

MỤC LỤC................................................................................................................vii

CHƢƠNG 1. GIỚI THIỆU ........................................................................................ 1

1.1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ................................................................ 1

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ......................................................................... 4

1.3. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.............................................. 4

1.3.1. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................. 4

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu................................................................................ 4

1.4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU .............. 5

1.4.1. Phƣơng pháp nghiên cứu........................................................................ 5

1.4.2. Dữ liệu nghiên cứu của đề tài................................................................. 6

1.5. KẾT CẤU CỦA KHÓA LUẬN ................................................................... 6

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1........................................................................................... 7

CHƢƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NỢ XẤU VÀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG

NỢ XẤU TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM......... 8

2.1. TỔNG QUAN VỀ NỢ XẤU TRONG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI..... 8

2.1.1. Khái niệm nợ xấu ................................................................................... 8

2.1.2. Phân loại nợ............................................................................................ 9

2.1.3. Tác động của nợ xấu ............................................................................ 14

2.2. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC........................................... 15

2.2.1. Các nghiên cứu quốc tế về các nhân tố tác động đến nợ xấu............... 15