Các nhân tố tác động đến lợi nhuận của ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam: Khóa luận đại học chuyên ngành tài chính ngân hàng / Trần Thị Thảo Ly ; người hướng dẫn khoa học Nguyễn Thị Mai Huyên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

TRẦN THỊ THẢO LY

CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA

NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

MÃ SỐ: 52340201

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

TRẦN THỊ THẢO LY

CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA

NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

MÃ SỐ: 52340201

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

THS. NGUYỄN THỊ MAI HUYÊN

TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

i

TÓM TẮT KHÓA LUẬN

Trong khoá luận này, tác giả nghiên cứu về lợi nhuận của ngân hàng và tìm

hiểu các nhân tố tác động đến lợi nhuận của ngân hàng thông qua dữ liệu của 30

ngân hàng thƣơng mại cổ phần tại Việt Nam trong giai đoạn 2009-2019 với 324

quan sát.

Với sự hỗ trợ của phần mềm Stata, khoá luận áp dụng phƣơng pháp phân tích

hồi quy dữ liệu bảng với 3 phƣơng pháp sau: phƣơng pháp bình phƣơng tối thiểu

dạng gộp (Pooled OLS), phƣơng pháp hiệu ứng cố định (FEM) và phƣơng pháp

hiệu ứng ngẫu nhiên (REM). Qua đó, đo lƣờng tác động của các biến bên trong

ngân hàng tác động đến lợi nhuận của ngân hàng bao gồm qui mô tín dụng (SIZE),

vốn chủ sở hữu (CAPITAL), tính thanh khoản (LIQUITY), qui mô tín dụng

(LOAN), rủi ro tín dụng (CREDIT), chi phí hoạt động (TETA) cùng các biến bên

ngoài ngân hàng bao gồm tốc độ tăng trƣởng GDP (GDP), tỷ giá trao đổi (ER) và

lãi suất cho vay (IRT). Sau khi thực hiện các kiểm định, tác giả lựa chọn mô hình

REM. Để kiểm định các khuyết tật của mô hình, tác giả sử dụng kiểm định nhân tử

Lagrange và kiểm định Wooldridge cho thấy mô hình có hiện tƣợng tự tƣơng quan

và phƣơng sai sai số thay đổi. Sau khi dùng phƣơng pháp hồi quy GLS để khắc

phục khuyết tật của mô hình, kết quả cho thấy với mức ý nghĩa 5%, các biến SIZE,

CAPITAL, LOAN và GDP có tác động cùng chiều đến lợi nhuận của ngân hàng.

Ngƣợc lại, các biến CREDIT, TETA và ER có mối quan hệ nghịch chiều với lợi

nhuận. Trong khi đó, các biến LIQUITY và IRT không có ý nghĩa thống kê.

Nhƣ vậy, lợi nhuận của ngân hàng chịu tác động bởi cả các nhân tố bên trong

và bên ngoài ngân hàng. Từ đó, tác giả đƣa ra những giải pháp, khuyến nghị cho hệ

thống ngân hàng thƣơng mại tại Việt Nam và cơ quan quản lý Nhả nƣớc có những

chích sách để ổn định và cải thiện lợi nhuận cũa ngân hàng thƣơng mại tại Việt

Nam.

ii

ABSTRACT

The study investigates the factors affecting profitability of commercial banks

in Vietnam through data of 30 commercial banks in Vietnam during the period

2009-2019 with 324 observations.

The author uses Ordinary Least Squares (OLS), Fixed Effects Method

(FEM) and Random Effects Method (REM) to estimate the impact of bank-specific

characteristics, macroeconomic conditions towards the profits of banking. The

independent variables comprise of total assets (SIZE), ratio of equity to total assets

representing capital strength (CAPITAL), ratio of liquid assets to customer and

short-term funding (LIQUITY), ratio of loan to total assets (LOAN), loan loss

reserves to total loans (CREDIT) and operating cost (TETA). Turning to external

determinants, the study consider three variables which are the rate of GDP growth

(GDP), exchange rate (ER) and interest rate (IRT). The study uses Breusch and

Pagan Lagrangian mutiplier test and Wooldridge test for autocorrelation to estimate

and surmount the defects of the model. After using Generalized Least Squares

Method (GLS), the result shows that the variables SIZE, CAPITAL, LOAN and

GDP have a positive and dominant influence on their profitability. While the

variables CREDIT and TETA have negative affect on banking profit, the variables

LIQUITY and IRT have no correlation with banking profitability.

In conclusion, the profit of banking is influenced by both bank-specific

determinants and external factors. Based on the research results, the author offer

recommendations for commercial banking system and State management agency in

order to stable operating management, maximize banking profitability. In addition,

the author also points out the limitations of the study and suggestions for future

study of determinants affecting banking profitability.

iii

Chapter 1: Introduction

This chapter presents an overview of the research topics, including the

reasons for choosing topic, the research objectives, the object of study, the scope of

research, the contribute of research methods and layout. To identify the factors

affecting the profitibility profitability of commercial banks in Vietnam during the

period of 2009-2019, the project has identified research goals and formed three

research questions: What factors affecting bank‟s profitability; The level of these

factors influences profitability of commercial banks in Vietnam; From the results of

the research, do the research have any suggestion to improve the commercial banks‟

profitability in Vietnam?

Chapter 2: Literature Review

This chapter presents the theoretical basis of profitability and the factors

affect the profit of commercial bank. Based on the previous emprical studies both

at home and abroad, we have specific overview about the deteminants affecting

commercial bank‟s profitability. The factors affecting the profitability of banks

include bank-specific characteristics and country-specific characteristics, also

referred to as internal factors and external factors, respectively. The internal factors

includes bank size, capital ratio, liquidity ratio, loan ratio, credit risk and operating

cost. The external factors includes rate of GDP growth, exchange rate and average

interest rate.

Bank size is the main characteristic of a bank that affects its profitability.

Existing studies by Adem & Deger (2011), Gul & Zaman (2011), San & Heeng

(2012), Weersainghe & Perera (2013), Adama & Apélété (2017), Nguyen Viet

Hung (2008), Tran Huy Hoang và Nguyen Huu Huan (2016), Phan Thi Hang Nga

(2017) found that bank size has a positive effect on the bank‟s profitability, while

Syafri (2012), Ahmad (2014), Islam & Nishiyama (2016) found a negative effect.

Nguyen Thanh Phong (2015) pointed out bank size have no relation to banking

profit.

iv

The capital ratio is also an important determinant that may affect banks‟

profitability. Some previous studies found that there is a positive impact of capital

ratio on profitability (Yuqi, 2007; Nguyen Viet Hung, 2008; Gul & Zaman, 2011;

Saira, 2011; San & Heeng , 2012; Syafri, 2012; Ahmad, 2014; Islam & Nishiyama,

2016; Adama & Apélété, 2017; Phan Thi Hang Nga, 2017). However, Nguyen

Thanh Phong (2015) has shown that capital ration has no affect on the profit of

bank.

Liquidity ratio is also considered as a determinant on banking profitability.

Some existing researches by Yuqi (2007), Ahmad (2014) pointed out ratio of liquid

assets to customer and short-term funding has a positive effect on the profit of bank.

However, Weersainghe & Perera (2013), Nguyen Thanh Phong (2015), Gul &

Zaman (2011), Syafri (2012) have a answer against the prior result.

Lending activities have a huge positive impact on banking profitability based on the

studies of Gul & Zaman (2011), Syafri (2012). In the reverse direction, Nguyen

Viet Hung (2008), Adem & Deger (2011), Nguyen Thanh Phong (2015) found a

negative effect on the profit of bank.

Operating costs of a bank as a percentage of its profits are expected to have a

negative correlation with profitability (Syafri, 2012; Weersainghe & Perera, 2013;

Ahmad, 2014). However, the studies by Tarus, Chekol & Mutwol (2012), Islam &

Nishiyama (2016), Phan Thi Hang Nga (2017) have shown that there is a positive

affect on banking profit.

There are also country-specific factors that influence the profitability of a

bank. The rate of GDP growth is one of the main determinants of a bank‟s

profitability as it displays the relative country‟s performance. Previous studies such

as Gul & Zaman (2011), Adama & Apélété (2017) found that GDP growth has a

positve affect on the profitability of bank while Tarus, Chekol & Mutwol (2012),

Islam & Nishiyama (2016) pointed out a reverse correlation between GDP and the

banking profit.

v

Some new factors affecting on the profitability of bank includes exchange

rate and average interest rate. Gul & Zaman (2011) examined the positive

correlation between exchange rate and banking profit. In other aspect, Gul & Zaman

(2011) pointed out a negative affect on the profit of bank. The previous studies by

Adem & Deger (2011), Gul & Zaman (2011), Qinhua & Meiling (2014) has shown

that interest rate impacts in the same direction as the profit of bank while Guru &

Balashanmugam (2002), Yuqi (2007), Adama & Apélété (2017) have an against

result.

vi

LỜI CAM ĐOAN

Khóa luận này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là

trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các nội

dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong

khóa luận. Em xin đƣợc gửi lời tri ân đến ngƣời đã hƣớng dẫn khoá luận của em là

cô Nguyễn Thị Mai Huyên cùng với bạn bè và gia đình đã giúp đỡ và hỗ trợ em

trong suốt thời gian thực hiện khoá luận.

TP.Hồ Chí Minh, tháng 03 năm 2021

TÁC GIẢ

TRẦN THỊ THẢO LY

vii

MỤC LỤC

TÓM TẮT KHÓA LUẬN .......................................................................................... i

MỤC LỤC................................................................................................................ vii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................... xi

DANH MỤC BẢNG............................................................................................... xiii

DANH MỤC HÌNH ẢNH ...................................................................................... xiv

CHƢƠNG 1 GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ..................................................1

1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI.................................................................................1

1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU..........................................................................3

1.2.1 Mục tiêu tổng quát ..................................................................................3

1.2.2 Mục tiêu cụ thể .......................................................................................3

1.2.3 Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................3

1.3 ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ..............................................3

1.4 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.................................................................4

1.5 ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI ..................................................................4

1.6 BỐ CỤC CỦA ĐỀ TÀI.................................................................................5

KẾT LUẬN CHƢƠNG 1............................................................................................5

CHƢƠNG 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU...................6

2.1 LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ...................................6

2.1.1 Khái niệm lợi nhuận ...............................................................................6

2.1.2 Cách thức xác định lợi nhuận .................................................................6

2.1.3 Các chỉ tiêu đánh giá hoạt động kinh doanh NHTM..............................8

2.2 CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NHTM ...................9

viii

2.2.1 Các yếu tố bên trong ngân hàng .............................................................9

2.2.2 Các yếu tố bên ngoài ngân hàng ...........................................................13

2.3 TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ CÁC YẾU TỐ

TÁC ĐỘNG ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA NHTM....................................................15

2.3.1 Các nghiên cứu nƣớc ngoài ..................................................................15

2.3.2 Các nghiên cứu trong nƣớc...................................................................20

2.4 MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT .......................................................23

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2..........................................................................................25

CHƢƠNG 3 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................26

3.1 GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU...................................................................26

3.1.1 Qui mô ngân hàng.................................................................................26

3.1.2 Vốn chủ sở hữu.....................................................................................27

3.1.3 Tính thanh khoản ..................................................................................27

3.1.4 Qui mô tín dụng ....................................................................................28

3.1.5 Rủi ro tín dụng ......................................................................................28

3.1.6 Chi phí hoạt động..................................................................................29

3.1.7 Tốc độ tăng trƣởng GDP.......................................................................29

3.1.8 Lãi suất cho vay ....................................................................................30

3.1.9 Tỷ giá ....................................................................................................30

3.2 GIẢI THÍCH CÁC BIẾN TRONG MÔ HÌNH...........................................31

3.2.1 Biến phụ thuộc ......................................................................................31

3.2.2 Biến độc lập ..........................................................................................31

3.3 DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU...........................................................................36

3.4 QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU .....................................................................37

ix

KẾT LUẬN CHƢƠNG 3..........................................................................................39

CHƢƠNG 4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM.....................................40

4.1 PHÂN TÍCH THỐNG KÊ MÔ TẢ.............................................................40

4.1.1 Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản...........................................................41

4.1.2 Qui mô ngân hàng.................................................................................42

4.1.3 Vốn chủ sở hữu.....................................................................................43

4.1.4 Tính thanh khoản ..................................................................................44

4.1.5 Qui mô tín dụng ....................................................................................44

4.1.6 Rủi ro tín dụng ......................................................................................45

4.1.7 Chi phí hoạt động..................................................................................46

4.1.8 Tốc độ tăng trƣởng GDP.......................................................................47

4.1.9 Tỷ giá ....................................................................................................48

4.1.10 Lãi suất cho vay.................................................................................49

4.2 PHÂN TÍCH TƢƠNG QUAN ....................................................................50

4.3 PHÂN TÍCH HỒI QUY ..............................................................................51

4.3.1 Kết quả hồi quy.....................................................................................52

4.3.2 Lựa chọn mô hình .................................................................................53

4.4 THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................55

4.4.1 Các biến tác động bên trong ngân hàng................................................55

4.4.2 Các biến tác động bên ngoài ngân hàng ...............................................59

KẾT LUẬN CHƢƠNG 4..........................................................................................61

CHƢƠNG 5 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................62

5.1 KẾT LUẬN .................................................................................................62

5.2 KHUYẾN NGHỊ .........................................................................................63