các nhân tố ảnh hưởng tới hiệu quả kinh doanh xnk

Ch ¬ng I: Lý luËn c¬ b¶n vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh XNK

I. Ho¹t ®éng XNK vµ vai trß cña ho¹t ®éng XNK ®èi víi sù

ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.

1. B¶n chÊt cña ho¹t ®éng XNK

NÕu nh th¬ng m¹i nãi chung ®îc xem lµ ho¹t ®éng mua b¸n hµng ho¸, dÞch

vô trong ph¹m vi nÒn kinh tÕ mét níc theo nguyªn t¾c ngang gi¸ trªn c¬ së sù

®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc th× ho¹t ®éng XNK ®îc coi lµ sù trao ®æi hµng ho¸,

dÞch vô gi÷a c¸c níc víi nhau trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi. Sù trao ®æi ®ã lµ mét

h×nh thøc cña mèi quan hÖ x· héi ph¶n ¸nh sù phô thuéc lÉn nhau vÒ kinh tÕ gi÷a

nh÷ng ngêi s¶n xuÊt hµng ho¸ riªng biÖt cña tõng quèc gia.

Nãi c¸ch kh¸c, kinh doanh XNK lµ qu¸ tr×nh bu«n b¸n gi÷a c¸c níc víi

nhau, lµ lÜnh vùc ph©n phèi, lu th«ng hµng ho¸ víi níc ngoµi.

Nh vËy, ho¹t ®éng XNK lµ mét lÜnh vùc mµ qua ®ã mét níc tham gia vµo

lao ®éng quèc tÕ.

Cã thÓ nãi, XNK ra ®êi lµ do kÕt qu¶ cña s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Bëi lÏ khi s¶n

xuÊt ®· ph¸t triÓn ngêi ta sÏ chuyªn m«n ho¸ trong s¶n xuÊt vµ tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn

sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Cïng víi thêi gian khoa häc kü thuËt ph¸t triÓn

®· lµm cho c¸c quèc gia ngµy cµng phô thuéc nhau h¬n khiÕn mét níc kh«ng thÓ

ph¸t triÓn mµ kh«ng tham gia hîp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. ChÝnh v×

vËy, XNK còng ngµy cµng ph¸t triÓn. Nã cho phÐp mét níc më réng kh¶ n¨ng

tiªu dïng cña m×nh ë tÊt c¶ c¸c mÆt hµng víi sè lîng nhiÒu h¬n møc cã thÓ nÕu

gi¶ ®Þnh níc ®ã ®ãng cöa thùc hiÖn chÕ ®é tù cung tù cÊp.

Ho¹t ®éng XNK xuÊt hiÖn tõ sù ®a d¹ng vµ kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn

cña s¶n xuÊt gi÷a c¸c khu vùc vµ c¸c quèc gia. C¸c níc nªn chuyªn m«n ho¸ s¶n

1

xuÊt mét sè mÆt hµng cã lîi thÕ vµ nhËp khÈu c¸c mÆt hµng kh¸c tõ níc ngoµi

mµ s¶n xuÊt trong níc kÐm lîi thÕ th× ch¾c ch¾n ®em l¹i lîi nhuËn lín h¬n.

§iÒu nµy ®· ®îc nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh David Ricardo chøng minh vµ

kÕt qu¶ ®ã lµ quy luËt lîi thÕ t¬ng ®èi ®îc ph¸t biÓu nh sau: "Mét quèc gia hay

mét c¸ nh©n cã thÓ n©ng cao møc sèng vµ thu nhËp thùc tÕ b»ng c¸ch chuyªn

m«n ho¸ c¸c mÆt hµng mµ níc nµy hay c¸ nh©n nµy cã thÓ s¶n xuÊt víi lîi thÕ so

s¸nh cao nhÊt, xuÊt khÈu hµng ho¸ cña m×nh ®Ó ®æi lÊy hµng nhËp khÈu tõ c¸c

quèc gia kh¸c. Lóc nµy XNK sÏ cã lîi cho c¶ hai bªn".

XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do ®ã mµ XNK ra ®êi vµ ngµy cµng ®ãng gãp vai trß

tÝch cùc vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nãi chung vµ nÒn kinh tÕ cña

tõng níc nãi riªng. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ nÐt th«ng qua vai trß cña ho¹t ®éng

XNK ®èi víi nÒn kinh tÕ.

2. Vai trß cña ho¹t ®éng XNK

a. Vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®èi víi nÒn kinh tÕ

a.1. XuÊt khÈu t¹o nguån vèn cho nhËp khÈu phôc vô c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n íc.

ViÖt Nam ®ang ®Èy nhanh c«ng cuéc CNH-H§H ®Êt níc - con ®êng tÊt yÕu

®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng nghÌo ®ãi, l¹c hËu vµ chËm ph¸t triÓn. M¸y mãc; thiÕt bÞ

kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i, chóng lµ ®éng lùc cña qu¸ tr×nh nµy. §Ó

cã thÓ nhËp khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn hiÖn ®¹i chóng

ta cÇn mét sè vèn rÊt lín. Sè vèn nµy cã thÓ ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån nh ®Çu

t níc ngoµi, vay nî viÖn trî, thu tõ ho¹t ®éng du lÞch, dÞch vô ngo¹i tÖ, xuÊt khÈu

lao ®éng,... Nhng vèn cã ®îc tõ ®Çu t níc ngoµi hay tõ vay nî sím muén ®Òu

ph¶i tr¶ b»ng c¸ch nµy hay c¸ch kh¸c. Nguån thu tõ du lÞch, dÞch vô chØ ®¸p øng

®îc mét phÇn nhá. XK lao ®éng chñ yÕu lµ ®Ó t¹o c«ng ¨n viÖc lµm chø kh«ng

ph¶i ®Ó thu ngo¹i tÖ. Do ®ã nguån vèn quan träng nhÊt ®Ó NK, ®Ó CNH ®Êt níc

lµ XK. XK quyÕt ®Þnh quy m« vµ tèc ®é t¨ng cña NK.

a.2. XK ®ãng gãp vµo viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt

ph¸t triÓn.

2

C¬ cÊu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trªn thÕ giíi ®· vµ ®ang thay ®æi v« cïng

m¹nh mÏ. §ã lµ thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng khoa häc, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.

Cã 2 quan ®iÓm vÒ t¸c ®éng cña XK ®èi víi s¶n xuÊt vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh

tÕ.

Theo quan ®iÓm thø nhÊt, XK chØ lµ viÖc tiªu thô nh÷ng s¶n phÈm thõa do

s¶n xuÊt vît qu¸ nhu cÇu néi ®Þa. Trong trêng hîp nÒn kinh tÕ cßn l¹c hËu vµ

chËm ph¸t triÓn nh níc ta hiÖn nay, s¶n xuÊt vÒ c¬ b¶n cha ®ñ tiªu dïng nÕu chØ

chê vµo sù thõa ra cña s¶n xuÊt th× XK vÉn cø nhá bÐ vµ t¨ng trëng chËm ch¹p.

Quan ®iÓm thø hai coi thÞ trêng vµ ®Æc biÖt lµ thÞ trêng thÕ giíi lµ híng

quan träng ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt. §iÒu nµy cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn chuyÓn dÞch

c¬ cÊu kinh tÕ, thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Sù t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt thÓ hiÖn ë

chç:

Mét lµ, XK t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kh¸c cã c¬ héi ph¸t triÓn thuËn lîi.

Ch¼ng h¹n, khi ph¸t triÓn XK g¹o, c¬ héi cho ngµnh chÕ biÕn, ch¨n nu«i, ngµnh

s¶n xuÊt bao g×, ngµnh ho¸ chÊt lµ rÊt lín.

Hai lµ, XK t¹o ra kh¶ n¨ng më réng thÞ trêng tiªu thô gãp phÇn cho s¶n

xuÊt ph¸t triÓn æn ®Þnh khi kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ®· ®îc më réng, thÞ trêng trong n￾íc trë nªn nhá hÑp th× thÞ trêng ngoµi níc lµ n¬i tiªu thô, ®em l¹i ngo¹i tÖ ®ång

thêi híng s¶n xuÊt theo yªu cÇu tho¶ m·n nhu cÇu cña thÞ trêng ®ã.

Ba lµ, XK t¹o ®iÒu kiÖn më réng kh¶ n¨ng cung cÊp ®Çu vµo cho s¶n xuÊt,

n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc.

Bèn lµ, XK t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò kinh tÕ kü thuËt nh»m c¶i t¹o vµ n©ng cao

n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. Bëi v× xuÊt khÈu lµ ph¬ng tiÖn quan träng t¹o ra vèn

vµ kü thuËt thu hót c«ng nghÖ tõ bªn ngoµi vµo ViÖt Nam.

N¨m lµ, th«ng qua XK hµng ho¸ néi ®Þa sÏ tham gia vµo cuéc c¹nh tranh

trªn thÞ trêng thÕ giíi vÒ gi¸ c¶, chÊt l¬ngô. Cuéc c¹nh tranh nµy ®ßi hái trong n￾íc ph¶i tæ chøc l¹i s¶n xuÊt, h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt lu«n thÝch nghi vµ ®¸p

øng ®îc nhu cÇu cña thÞ trêng thÕ giíi.

3