Các nhân tố ảnh hưởng đến thực hiện kế toán quản trị môi trường tại các doanh nghiệp sản xuất ở Việt Nam - Nghiên cứu cho các tỉnh thành khu vực phía Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

Nguyễn Thị Hằng Nga

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THỰC HIỆN

KẾ TOÁN QUẢN TRỊ MÔI TRƢỜNG

TẠI CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT Ở VIỆT NAM

– NGHIÊN CỨU CHO CÁC TỈNH THÀNH KHU VỰC PHÍA NAM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

Nguyễn Thị Hằng Nga

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THỰC HIỆN

KẾ TOÁN QUẢN TRỊ MÔI TRƢỜNG

TẠI CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT Ở VIỆT NAM

-NGHIÊN CỨU CHO CÁC TỈNH THÀNH KHU VỰC PHÍA NAM

Chuyên ngành: Kế toán

Mã số: 9340301

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. TS. PHẠM NGỌC TOÀN

2. TS. TRẦN ANH HOA

Tp. Hồ Chí Minh – Năm 2018

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan luận án này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, đƣợc thực

hiện theo sự hƣớng dẫn của tập thể ngƣời hƣớng dẫn khoa học. Những số liệu và

kết quả đƣợc trình bày trong luận án này là trung thực và chƣa đƣợc công bố trong

các công trình khoa học khác, trừ một số bài báo đƣợc tôi rút trích từ kết quả nghiên

cứu. Những nội dung đƣợc kế thừa từ nguồn tài liệu khác đều đƣợc trích dẫn và ghi

nguồn cụ thể trong danh mục tài liệu tham khảo.

Nguyễn Thị Hằng Nga

LỜI CẢM ƠN

Tác giả xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến các nhà khoa học của

Khoa Kế toán và Quý thầy cô tham gia giảng dạy các học phần trong chƣơng trình

đào tạo NCS của trƣờng Đại học Kinh tế TP HCM đã cung cấp các kiến thức nền

tảng và chia sẻ nhiều kinh nghiệm quý báu cho tác giả.

Luận án đƣợc hoàn thành nhờ sự hƣớng dẫn tận tình của hai nhà khoa học là

T.S Phạm Ngọc Toàn và T.S Trần Anh Hoa. Em xin trân trọng cảm ơn thầy, cảm

ơn cô!

Tác giả cảm ơn các chuyên gia của Viện Đào tạo Sau Đại học trƣờng Đại học

Kinh tế TP HCM vì những giúp đỡ hữu ích, cung cấp thông tin đầy đủ, kịp thời cho

tác giả.

Tác giả cũng xin đƣợc cảm ơn vì tất cả những giúp đỡ từ Quý chuyên gia,

các đồng nghiệp và các đơn vị tham gia hỗ trợ khảo sát.

Tác giả muốn gửi lời tri ân sâu sắc đến nhà khoa học PGS.TS. Hạ Thị Thiều

Dao vì những khuyến khích của cô đã giúp tác giả tự tin và kiên định hơn trong

nghiên cứu.

Cuối cùng, tác giả xin đƣợc đặc biệt gửi tình cảm thân thƣơng đến gia đình,

bố mẹ, chồng và hai con đã là điểm tựa vững chắc, động viên, khích lệ tác giả hoàn

thành luận án!

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

CÁC TỪ VIẾT TẮT

CÁC THUẬT NGỮ TIẾNG ANH

DANH MỤC BẢNG

DANH MỤC HÌNH

MỞ ĐẦU

1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU

3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU

4. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU

5. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

6. Ý NGHĨA CỦA ĐỀ TÀI

6.1 Ý nghĩa khoa học

6.2 Ý nghĩa thực tiễn

7. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC

1.1 CÁC NGHIÊN CỨU VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ MÔI TRƢỜNG

1.1.1 Các nghiên cứu hƣớng dẫn thực hiện Kế toán quản trị môi trƣờng

1.1.1.1 Các nghiên cứu trên thế giới

1.1.1.2 Các nghiên cứu ở Việt Nam

1.1.2 Các nghiên cứu vận dụng Kế toán quản trị môi trƣờng

1.1.1.1 Các nghiên cứu trên thế giới

1.1.1.2 Các nghiên cứu ở Việt Nam

1.2 CÁC NGHIÊN CỨU VỀ NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THỰC HIỆN

KẾ TOÁN QUẢN TRỊ MÔI TRƢỜNG

1.2.1 Các nhân tố thuộc bối cảnh thể chế (Institutional Context)

1.2.1.1 Áp lực cưỡng ép

1.2.1.2 Áp lực quy chuẩn

1.2.1.3 Áp lực mô phỏng

i

ii

iii

v

vi

vi

ix

ix

ix

x

x

x

xi

xi

1

1

1

1

3

5

5

8

9

12

12

15

16

1.2.2 Các nhân tố thuộc bối cảnh tổ chức (Organizational Context)

1.2.2.1 Nhận thức về sự biến động của MTKD

1.2.2.2 Chiến lược môi trường

1.2.2.3 Sự phức tạp của nhiệm vụ

1.3 MỘT SỐ NHẬN XÉT VỀ CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU

1.3.1 Về đối tƣợng khảo sát

1.3.2 Về kết quả nghiên cứu

1.3.2.1 Đối với nhân tố áp lực cưỡng ép

1.3.2.2 Đối với nhân tố áp lực quy chuẩn

1.3.2.3 Đối với nhân tố áp lực mô phỏng

1.3.2.4 Đối với nhân tố nhận thức về sự biến động của MTKD

1.3.2.5 Đối với nhân tố chiến lược môi trường

1.3.2.6 Đối với nhân tố sự phức tạp của nhiệm vụ

1.3.3 Về số lƣợng các nghiên cứu

1.4 KHE HỔNG NGHIÊN CỨU VÀ ĐỊNH HƢỚNG CỦA TÁC GIẢ

1.4.1 Khe hổng nghiên cứu

1.4.2 Định hƣớng nghiên cứu của tác giả

1.5 TÓM TẮT CHƢƠNG 1

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT

2.1 TỔNG QUAN VỀ KTQTMT

2.1.1 Lịch sử hình thành và phát triển

2.1.2 Định nghĩa và phân loại KTMT

2.1.3 Định nghĩa KTQTMT

2.1.4 Đối tƣợng của KTQTMT

2.1.5 Các loại thông tin của KTQTMT

2.2.5.1 Thông tin phi tiền tệ

2.2.5.2 Thông tin Tiền tệ

2.1.6 Nội dung KTQTMT

2.1.6.1 Xác định chi phí, thu nhập môi trường

2.1.6.2 Xử lý thông tin chi phí, thu nhập môi trường

2.1.6.3 Phân tích hiệu quả hoạt động môi trường

2.1.6.4 Báo cáo Kế toán quản trị môi trường

2.2 CÁC LÝ THUYẾT NỀN CÓ LIÊN QUAN

2.2.1 Lý thuyết thể chế (Institutional theory)

2.2.1.1 Khái niệm lý thuyết thể chế

18

19

20

22

23

23

23

23

24

24

25

25

25

26

27

27

28

29

30

30

30

33

35

37

37

38

38

39

40

41

43

43

43

43

43

2.2.1.2 Các yếu tố cơ bản của lý thuyết thể chế

2.2.1.3 Ảnh hưởng của các yếu tố thể chế đến thực hiện KTQTMT

2.2.1.4 Vận dụng lý thuyết thể chế cho nghiên cứu này

2.2.2 Lý thuyết ngẫu nhiên (Contingency Theory)

2.2.2.1 Khái niệm lý thuyết ngẫu nhiên

2.2.2.2 Các yếu tố cơ bản của lý thuyết ngẫu nhiên

2.2.2.3 Ảnh hưởng của các yếu tố ngẫu nhiên đến thực hiện KTQTMT

2.2.2.4 Vận dụng lý thuyết ngẫu nhiên cho nghiên cứu này

2.3 CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN THỰC HIỆN KTQTMT TỪ CƠ

SỞ LÝ THUYẾT

2.3.1 Thực hiện Kế toán quản trị môi trƣờng

2.3.2 Các nhân tố ảnh hƣởng đến thực hiện KTQTMT

2.4 PHÁT TRIỂN CÁC GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU

2.4.1 Ảnh hƣởng trực tiếp của các nhân tố đến thực hiện KTQTMT

2.4.1.1 Áp lực cưỡng ép

2.4.1.2 Áp lực quy chuẩn

2.4.1.3 Áp lực mô phỏng

2.4.1.4 Nhận thức về sự biến động của môi trường kinh doanh

2.4.1.5 Chiến lược môi trường

2.4.1.6 Sự phức tạp của nhiệm vụ

2.4.2 Ảnh hƣởng gián tiếp của các nhân tố đến thực hiện KTQTMT

2.4.2.1 Ảnh hưởng gián tiếp của Áp lực cưỡng ép thông qua vai trò

trung gian của Áp lực quy chuẩn

2.4.2.2 Ảnh hưởng gián tiếp của Áp lực quy chuẩn thông qua vai trò

trung gian của Áp lực mô phỏng

2.4.2.3 Ảnh hưởng gián tiếp của nhận thức về sự biến động của môi

trường kinh doanh thông qua vai trò trung gian của Áp lực mô phỏng

2.4.2.4 Ảnh hưởng gián tiếp của nhận thức về sự biến động của MTKD

thông qua vai trò trung gian của Chiến lược môi trường

2.5 MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ĐỀ XUẤT

2.6 TÓM TẮT CHƢƠNG 2

CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

3.1 THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU

3.1.1 Xác định phƣơng pháp

3.1.2 Biện minh cho thiết kế nghiên cứu hỗn hợp

3.1.3 Quy trình nghiên cứu hỗn hợp tuần tự

45

48

49

50

50

51

54

56

57

57

57

58

58

58

59

60

60

61

61

62

62

62

63

64

65

68

69

69

69

70

70

3.2 QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU

3.3 NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH

3.3.1 Phƣơng pháp phỏng vấn chuyên gia

3.3.2 Chọn mẫu nghiên cứu

3.3.2.1 Số lượng mẫu

3.3.2.2 Chọn chuyên gia cho nghiên cứu

3.3.3 Các giai đoạn thiết yếu trƣớc phỏng vấn

3.3.3.1 Xác định các câu hỏi cần điều tra

3.3.3.2 Xác định loại câu hỏi cho nghiên cứu tình huống

3.3.3.3 Thiết kế bảng câu hỏi phỏng vấn

3.3.4 Các bƣớc Phỏng vấn chuyên gia

3.3.4.1 Liên hệ không chính thức

3.3.4.2 Phỏng vấn thử

3.3.4.3 Phỏng vấn chính thức

3.3.4.4 Tổng hợp dữ liệu

3.3.5 Thiết kế Bảng câu hỏi khảo sát sơ bộ 1

3.3.5.1 Lời lẽ và ngôn từ

3.3.5.2 Loại câu hỏi cho Bảng câu hỏi khảo sát

3.3.5.3 Trình tự của các câu hỏi

3.3.5.4. Đo lường các mục hỏi

3.3.5.5 Phát triển Thang đo

3.3.6 Khảo sát thử

3.4.7 Kết quả nghiên cứu định tính

3.5 NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƢỢNG

3.5.1 Nghiên cứu định lƣợng sơ bộ

3.5.1.1 Mẫu nghiên cứu

3.5.1.2 Phương pháp phân tích

3.5.1.2 Kết quả nghiên cứu định lượng sơ bộ

3.5.2 Nghiên cứu định lƣợng chính thức

3.5.2.1 Thiết kế mẫu nghiên cứu

3.5.2.2 Quá trình khảo sát

3.5.2.3 Các bước phân tích dữ liệu

3.5 TÓM TẮT

CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN

4.1 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỊNH TÍNH

71

72

72

73

73

73

74

74

76

76

79

79

80

80

80

81

81

81

81

81

82

82

83

83

83

83

84

85

85

85

87

90

93

94

94

4.1.1 Thang đo thực hiện KTQTMT

4.1.2 Thang đo Áp lực cƣỡng ép

4.1.3 Thang đo Áp lực quy chuẩn

4.1.4 Thang đo Áp lực mô phỏng

4.1.5 Thang đo nhận thức về sự biến động của MTKD

4.1.6 Thang đo chiến lƣợc môi trƣờng

4.1.7 Thang đo sự phức tạp của nhiệm vụ

4.2 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƢỢNG SƠ BỘ

4.2.1 Kết quả Phân tích độ tin cậy thang đo

4.2.2 Kết quả Phân tích nhân tố khám phá

4.3 MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU CHÍNH THỨC

4.4 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ĐỊNH LƢỢNG CHÍNH THỨC

4.4.1 Mô tả mẫu nghiên cứu

4.4.2 Phân tích thống kê mô tả

4.4.3. Kiểm định độ tin cậy của thang đo và phân tích nhân tố khám phá

(EFA)

4.4.3.1. Kiểm định độ tin cậy thang đo

4.4.3.2. Phân tích nhân tố khám phá (EFA)

4.4.4. Phân tích nhân tố khẳng định (CFA)

4.4.5. Phân tích mô hình cấu trúc tuyến tính (SEM)

4.4.5.1. Kiểm định mô hình lý thuyết

4.4.5.2. Kiểm định các ước lượng của mô hình lý thuyết bằng Bootstrap

4.4.5.3 Kiểm định giả thuyết nghiên cứu

4.4.6 Phân tích sự khác biệt (phân tích ANOVA)

4.5 BÀN LUẬN VỀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

4.5.1 Các kết quả chính từ nghiên cứu

4.5.2 Các phát hiện từ các nhân tố thuộc lý thuyết thể chế

4.5.3 Các phát hiện từ các nhân tố thuộc lý thuyết ngẫu nhiên

4.5.4 So sánh mức độ giải thích của lý thuyết ngẫu nhiên và lý thuyết thể chế

4.6 TÓM TẮT CHƢƠNG 4

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ MỘT SỐ HÀM Ý

5.1 KẾT LUẬN

5.1.1 Về mục tiêu nghiên cứu

5.1.2 Về các phát hiện chính rút ra từ nghiên cứu

5.1.3 Về đóng góp của nghiên cứu

94

95

96

96

97

97

98

98

98

100

102

104

104

107

110

110

112

114

117

117

121

122

126

129

129

132

134

135

137

139

139

139

140

141

5.2 MỘT SỐ HÀM Ý RÚT RA TỪ NGHIÊN CỨU

5.2.1 Các hàm ý đƣợc phát triển từ lý thuyết thể chế

5.2.2 Các hàm ý đƣợc phát triển từ lý thuyết ngẫu nhiên

5.3 HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI VÀ HƢỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO

5.3.1 Hạn chế của đề tài

5.3.2 Hƣớng nghiên cứu trong tƣơng lai

KẾT LUẬN

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ĐẾN

LUẬN ÁN CỦA TÁC GIẢ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Tiếng Việt

2. Tiếng Anh

PHỤ LỤC

142

142

143

145

145

145

146

147

148

148

150

1/PL

i

CÁC TỪ VIẾT TẮT

ALCE Áp lực cƣỡng ép

ALMP Áp lực mô phỏng

ALQC Áp lực quy chuẩn

BVMT Bảo vệ môi trƣờng

CLMT Chiến lƣợc môi trƣờng

CP Chi phí

CPMT Chi phí môi trƣờng

DN Doanh nghiệp

DNSX Doanh nghiệp sản xuất

HĐKD Hoạt động kinh doanh

HĐMT Hoạt động môi trƣờng

HQKT Hiệu quả kinh tế

HQMT Hiệu quả môi trƣờng

KD Kinh doanh

KT Kế toán

KTCP Kế toán chi phí

KTMT Kế toán môi trƣờng

KTQT Kế toán quản trị

KTQTMT Kế toán quản trị môi trƣờng

KTTC Kế toán tài chính

LT Lý thuyết

MT Môi trƣờng

MTKD Môi trƣờng kinh doanh

NC Nghiên cứu

NCĐL Nghiên cứu định lƣợng

NCĐT Nghiên cứu định tính

NVTC Nhiệm vụ tổ chức

PPNC Phƣơng pháp nghiên cứu

QLMT Quản lý môi trƣờng

SP Sản phẩm

SXKD Sản xuất kinh doanh

SXSP Sản xuất sản phẩm

TN Thu nhập

TNXH Trách nhiệm xã hội

TTMT Thông tin môi trƣờng

ii

CÁC THUẬT NGỮ TIẾNG ANH

Tiếng Anh Tiếng Việt Chữ viết

tắt (nếu có)

Activity Based Cost Phân bổ chi phí theo mức độ hoạt động ABC

Business environmental

uncertainty

Sự biến động của Môi trƣờng kinh

doanh

Coercive pressure Áp lực cƣỡng ép ALCE

Contingency Theory Lý thuyết ngẫu nhiên

Environmental strategy Chiến lƣợc môi trƣờng CLMT

Full cost Assessment Phƣơng pháp chi phí toàn bộ FCA

Federal Environment

Ministry - Germany

Bộ môi trƣờng Đức FEM

Institutional Context Bối cảnh thể chế

International Federation of

Accountants

Liên đoàn Kế toán quốc tế IFAC

Input Output Analysis Phân tích đầu vào – đầu ra IOA

Institutional theory Lý thuyết thể chế

International Standards

Organization

Tổ chức tiêu chuẩn hóa Quốc tế ISO

Life Cycle Cost Phân tích chi phí vòng đời sản phẩm LCC

Material Flow Cost

Accounting

Phân tích dòng chi phí nguyên vật liệu MFCA

Mimetic pressure Áp lực mô phỏng ALMP

Normative pressure Áp lực quy chuẩn ALQC

Organizational Context Bối cảnh tổ chức

Task complexity Sự phức tạp của nhiệm vụ

Total Cost Assessment Phƣơng pháp tổng chi phí TCA

United Nations Division for

Sustainable Development

Ủy ban Phát triển bền vững của Liên

hiệp quốc

UNDSD

United States Environmental

Protection Agency

Ủy ban Bảo vệ môi trƣờng của Mỹ USEPA

iii

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1: Các nghiên cứu về nhân tố ảnh hƣởng đến thực hiện KTQTMT

Bảng 2.1: Phân loại Kế toán môi trƣờng

Bảng 2.2: Một số định nghĩa về Kế toán môi trƣờng

Bảng 2.3: Danh mục các định nghĩa Kế toán quản trị môi trƣờng

Bảng 2.4: Các nhân tố ảnh hƣởng đến thực hiện Kế toán quản trị môi trƣờng

Bảng 2.5: Các giả thuyết nghiên cứu

Bảng 2.6: Ảnh hƣởng trực tiếp của các nhân tố đến thực hiện KTQTMT

Bảng 2.7: Ảnh hƣởng của các nhân tố trung gian trong mô hình cấu trúc

Bảng 2.8: Ảnh hƣởng gián tiếp của các nhân tố đến thực hiện KTQTMT

Bảng 3.1: Câu hỏi và mục đích phỏng vấn

Bảng 3.2: Xác định kích thƣớc mẫu

Bảng 4.1: Thang đo thực hiện KTQTMT

Bảng 4.2: Thang đo Áp lực cƣỡng ép

Bảng 4.3: Thang đo Áp lực quy chuẩn

Bảng 4.4: Thang đo Áp lực mô phỏng

Bảng 4.5: Thang đo nhận thức về sự biến động của môi trƣờng kinh doanh

Bảng 4.6: Thang đo chiến lƣợc môi trƣờng

Bảng 4.7: Thang đo sự phức tạp của nhiệm vụ

Bảng 4.8: Độ tin cậy Cronbach’s Alpha – Nghiên cứu định lƣợng sơ bộ

Bảng 4.9: Ma trận nhân tố đã xoay của các biến độc lập

Bảng 4.10: Ma trận nhân tố đã xoay của biến phụ thuộc

Bảng 4.11: Các giả thuyết nghiên cứu – mô hình chính thức

Bảng 4.12: Thống kê theo giới tính, học vấn, độ tuổi, chức vụ và thâm niên

Bảng 4.13: Quy mô tài sản của các doanh nghiệp

Bảng 4.14.A: Lĩnh vực kinh doanh của các doanh nghiệp

Bảng 4.14.B: Địa chỉ trụ sở hoạt động của các doanh nghiệp

Bảng 4.15: Thống kê mô tả các biến quan sát

Bảng 4.16: Độ tin cậy Cronbach’s Alpha

Bảng 4.17: Ma trận nhân tố đã xoay của phân tích nhân tố khám phá

Bảng 4.18: Kết quả kiểm định giá trị phân biệt trong mô hình tới hạn

Bảng 4.19: Kết quả kiểm định độ tin cậy trong mô hình tới hạn

Bảng 4.20: Mối quan hệ nhân quả giữa các khái niệm (chƣa chuẩn hóa)

Bảng 4.21: Mối quan hệ nhân quả giữa các khái niệm (chuẩn hóa)

Bảng 4.22: Ma trận hệ số tƣơng quan

Bảng 4.23: Kết quả kiểm định Bootsrap với mẫu lặp lại N=500

Bảng 4.24. Kết quả kiểm định phƣơng sai đồng nhất theo ngành nghề

Bảng 4.25. Kết quả kiểm định sự khác biệt theo ngành nghề

Bảng 4.26. Kết quả kiểm định phƣơng sai đồng nhất theo hình thức sở hữu

Bảng 4.27. Kết quả kiểm định sự khác biệt theo hình thức sở hữu

Bảng 4.28. Kết quả kiểm định phƣơng sai đồng nhất theo quy mô tài sản

Bảng 4.29. Kết quả kiểm định sự khác biệt theo quy mô tài sản

10

33

34

36

57

64

66

67

67

77

86

94

95

96

97

97

98

98

99

101

102

103

104

105

106

106

109

111

113

116

117

119

120

120

121

122

124

126

127

127

127

iv

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1: Ảnh hƣởng của các yếu tố thể chế đến hành vi tổ chức

Hình 2.2: Ảnh hƣởng của các yếu tố thể chế đến thực hiện KTQTMT

Hình 2.3: Vận dụng lý thuyết thể chế cho nghiên cứu

Hình 2.4: Ảnh hƣởng của các yếu tố ngẫu nhiên đến hành vi tổ chức

Hình 2.5: Ảnh hƣởng của các yếu tố ngẫu nhiên đến thực hiện KTQTMT

Hình 2.6: Vận dụng lý thuyết ngẫu nhiên cho nghiên cứu

Hình 2.7: Mô hình nghiên cứu đề xuất

Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu hỗn hợp tuần tự

Hình 3.2: Quy trình nghiên cứu

Hình 4.1: Mô hình nghiên cứu chính thức

Hình 4.2A: Phân theo ngành nghề

Hình 4.2B: Phân theo hình thức sở hữu

Hình 4.3: Kết quả CFA mô hình đo lƣờng tới hạn

Hình 4.4: Kết quả SEM mô hình lý thuyết chuẩn hóa

45

49

49

51

55

58

66

70

71

102

107

107

115

118

v

PHẦN MỞ ĐẦU

1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI

Phát triển bền vững là một xu hƣớng phát triển tất yếu của xã hội hiện đại, đó

là ―sự phát triển có thể đáp ứng đƣợc những nhu cầu hiện tại mà không ảnh hƣởng

đến khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tƣơng lai‖ (Keeble, 1988, tr.20). Theo

Keit (2011, tr.6), ―phát triển bền vững phải bảo đảm có sự phát triển kinh tế hiệu

quả, xã hội công bằng và môi trƣờng đƣợc bảo vệ, gìn giữ‖. Thách thức hiện nay là

phải cân bằng giữa ba trụ cột: hiệu quả kinh tế (HQKT), công bằng xã hội và bảo vệ

môi trƣờng. Nếu có một sự đột phá ở một trụ cột nào sẽ ảnh hƣởng đến các mục tiêu

còn lại (Keit, 2011).

Theo O’Neill và cộng sự (2005), mặc dù phát triển kinh tế xanh đã trở thành

xu hƣớng kinh doanh ở các nƣớc phát triển, nhƣng phần lớn các nƣớc đang phát

triển lại tạm thời ƣu tiên cho mục tiêu tăng trƣởng kinh tế, và hoạt động của các

doanh nghiệp sản xuất (DNSX) có thể gây ra các ảnh hƣởng không tốt cho môi

trƣờng (MT). Tuy nhiên dƣới áp lực của tất cả các bên liên quan, các doanh nghiệp

(DN) đã tiến hành kinh doanh ngày càng có trách nhiệm hơn. Kärnä và cộng sự

(2003) cho rằng, các chủ thể kinh tế trong quá trình ra quyết định phải thực hiện

trách nhiệm xã hội xanh, bằng việc đảm bảo các giá trị đạo đức, tuân thủ các yêu

cầu pháp lý, tôn trọng ngƣời dân, cộng đồng và môi trƣờng. Đây chính là những giá

trị nền tảng quan trọng cho phát triển bền vững. Hơn bao giờ hết, nhà quản trị hiểu

rằng các khoản tiền dành cho việc kiểm soát và giảm bớt ô nhiễm môi trƣờng không

hoàn toàn là chi phí mà chính là một khoản đầu tƣ cho tƣơng lai, nhằm gia tăng giá

trị, hình ảnh, thƣơng hiệu cho doanh nghiệp. Vì vậy, để phục vụ cho việc ra quyết

định kinh doanh, ngoài các thông tin về doanh thu, chi phí, lợi nhuận nhƣ trƣớc đây,

nhà quản trị còn cần thêm các thông tin liên quan đến MT. Kế toán quản trị môi

trƣờng (KTQTMT) xuất hiện vào những năm 1970, có thể cung cấp thông tin để

đáp ứng yêu cầu này (Mohd và cộng sự, 2012).

Theo Liên đoàn kế toán quốc tế IFAC (2005, tr.19), KTQTMT là một công

cụ "Quản lý hiệu quả môi trƣờng và kinh tế thông qua việc thực hiện các hệ thống

kế toán liên quan đến môi trƣờng". Mục tiêu của KTQTMT là nâng cao trách nhiệm

giải trình nội bộ về các tác động môi trƣờng và đảm bảo rằng nhà quản trị có những