Các Nhân Tố Ảnh Hưởng Đến Thay Đổi Thu Nhập Của Người Dân Bị Thu Hồi Đất Ở Khu Công Nghiệp Trên Địa Bàn Huyện Trảng Bom Tỉnh Đồng Nai

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đề tài luận văn “Các nhân tố ảnh hưởng đến thay đổi

thu nhập của người dân bị thu hồi đất ở khu công nghiệp trên địa bàn huyện

Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai” hoàn toàn do tôi thực hiện.

Các số liệu điều tra là trung thực, các đoạn trích dẫn và số liệu sử dụng

trong luận văn đều được dẫn nguồn và có độ chính xác cao nhất trong phạm

vi hiểu biết của tôi. Các kết quả nghiên cứu dựa trên mô hình phân tích và

chưa từng được công bố trong bất kỳ nghiên cứu khoa học nào trước đây.

Đồng Nai, ngày 22 tháng 4 năm 2019

Tác giả

Lâm Quang Huy

ii

LỜI CÁM ƠN

Quá trình học tập cho tới khi hoàn thành Chương trình Cao học và bảo

vệ thành công Luận văn Thạc sỹ Kinh tế Nông nghiệp, tôi đã nhận được sự

giúp đỡ của Nhà trường, các cơ quan, thầy giáo và gia đình.

Trước tiên, tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu, Tổ Sau đại

học, Phòng khoa học công nghệ Phân hiệu trường Đại học Lâm Nghiệp đã tạo

điều kiện thuận lợi cho tôi học tập, nghiên cứu, hoàn thành luận văn.

Đặc biệt tôi bày tỏ sự biết ơn sâu sắc đến TS. Lê Đình Hải đã tận tình

hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ trong suốt quá trình thực hiện luận văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn UBND huyện Trảng Bom, Chi cục Thống kê,

Phòng Tài nguyên và Môi trường, Phòng Kinh tế, Phòng Lao động - Thương

binh và Xã hội, Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện, Trung tâm Dạy nghề,

UBND các xã: Tây Hòa, Hố Nai, Bắc Sơn, Sông Trầu, Giang Điền huyện Trảng

Bom đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cung cấp số liệu, tài liệu giúp đỡ tôi hoàn

thành luận văn này; Xin chân thành cám ơn lãnh đạo các cấp trên địa bàn

huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai cũng như các cán bộ lãnh đạo trong các cơ

quan đã cho tôi có được những bài học kinh nghiệm thực tế quý giá trong

công tác bồi thường, hỗ trợ và tái định cư; Xin chân thành cảm ơn tới gia đình,

người thân, bạn bè, đồng nghiệp, đã quan tâm động viên, giúp đỡ tôi trong quá

trình thực hiện nghiên cứu luận văn.

Tuy nhiên, dù có nhiều cố gắng nỗ lực, song luận văn không tránh khỏi

thiếu sót và hạn chế .Vì vậy, tôi kính mong nhận được sự góp ý chỉ bảo của

quý thầy cô giáo và sự chia sẻ của các bạn đồng nghiệp.

Trảng Bom, ngày 22 tháng 4 năm 2019

Tác giả

Lâm Quang Huy

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ..............................................................................................i

LỜI CÁM ƠN ...................................................................................................ii

MỤC LỤC........................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG.............................................................................viii

DANH MỤC CÁC HÌNH................................................................................ix

ĐẶT VẤN ĐỀ................................................................................................... 1

1. Sự cần thiết của đề tài ................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

2.1. Mục tiêu tổng quát ..................................................................................... 2

2.2. Mục tiêu cụ thể........................................................................................... 2

3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu.............................................. 2

3.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 3

3.2. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 3

3.2.1. Phạm vi nghiên cứu về không gian......................................................... 3

3.2.2. Phạm vi nghiên cứu về thời gian............................................................. 3

4. Nội dung nghiên cứu.................................................................................... 3

5. Cấu trúc đề tài và nhiệm vụ nghiên cứu........................................................ 4

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN

CỨU .................................................................................................................. 5

1.1. Cơ sở lý luận về thay đổi thu nhập của người dân bị thu hồi đất ở các khu

công nghiệp ....................................................................................................... 5

1.1.1. Một số khái niệm..................................................................................... 5

1.1.2. Vai trò của nông nghiệp, nông thôn, nông dân và xu hướng biến động

đất nông nghiệp ................................................................................................. 6

iv

1.1.2.1. Vai trò của nông nghiệp, nông thôn và nông dân trong sự nghiệp phát

triển kinh tế xã hội mỗi quốc gia....................................................................... 6

1.1.2.2. Xu hướng biến động đất nông nghiệp.................................................. 9

1.1.3. Thu nhập và vấn đề thu nhập đối với người dân sau thu hồi đất .......... 10

1.1.3.1. Thu nhập............................................................................................. 10

1.1.3.2. Vấn đề thu nhập đối với người dân sau thu hồi đất ........................... 11

1.1.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến thay đổi thu nhập của người dân sau thu hồi

đất.................................................................................................................... 12

1.1.4.1. Nhóm nhân tố con người.................................................................... 12

1.1.4.2. Nhóm nhân tố tự nhiên....................................................................... 15

1.1.4.3. Nhóm nhân tố việc làm ...................................................................... 16

1.1.4.4. Nhóm nhân tố tài chính, đầu tư.......................................................... 16

1.2. Cơ sở thực tiễn về thay đổi thu nhập của người dân bị thu hồi đất ở các

khu công nghiệp .............................................................................................. 17

1.2.1. Một số chính sách về thu hồi đất, bồi thường, tái định cư.................... 17

1.2.2. Kinh nghiệm của các nước trên thế giới và Việt Nam về nâng cao thu

nhập của người dân sau khi thu hồi đất........................................................... 19

1.2.2.1. Kinh nghiệm của các nước trên thế giới về nâng cao thu nhập của

người dân sau khi thu hồi đất.......................................................................... 19

1.2.2.2. Kinh nghiệm của Việt Nam về nâng cao thu nhập của người dân sau

khi thu hồi đất.................................................................................................. 25

1.2.3. Tổng quan về các nghiên cứu trước đây ............................................... 29

Chương 2. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 34

2.1. Tổng quan địa bàn nghiên cứu................................................................. 34

2.1.1. Đặc điểm tự nhiên ................................................................................. 34

2.1.1.1. Vị trí địa lý ......................................................................................... 34

2.1.1.2. Khí hậu, thủy văn ............................................................................... 34

v

2.1.2. Đặc điểm kinh tế – xã hội: .................................................................... 35

2.1.2.1. Về kinh tế ........................................................................................... 35

2.1.2.2. Về xã hội ............................................................................................ 37

2.1.3. Thuận lợi, khó khăn trong quá trình thu hồi đất ................................... 40

2.1.3.1. Thuận lợi ............................................................................................ 40

2.1.3.2. Khó khăn, vướng mắc:....................................................................... 43

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 44

2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu..................................................... 44

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu................................................................ 45

2.2.2.1. Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp................................................ 45

2.2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp.................................................. 45

2.2.3. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu................................................ 50

2.2.4. Các chỉ tiêu được sử dụng trong luận văn............................................. 50

2.2.4.1. Chỉ tiêu về lao động, việc làm............................................................ 50

2.2.4.2. Chỉ tiêu về thu nhập ........................................................................... 50

2.4.4.3. Chỉ tiêu về chi tiêu ............................................................................. 51

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ........................... 52

3.1. Thực trạng về thu nhập của các hộ dân sau thu hồi đất ở các khu công

nghiệp trên địa bàn huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai................................... 52

3.1.1. Khái quát về đặc điểm mẫu điều tra, nghiên cứu.................................. 52

3.1.2. Đánh giá thu nhập của người dân sau khi thu hồi đất........................... 55

3.1.3. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ dân ở các khu

công nghiệp trên địa bàn huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai.......................... 56

3.1.3.1. Thu nhập ảnh hưởng bởi trình độ học vấn......................................... 56

3.1.3.2. Độ tuổi chủ hộ ảnh hưởng đến thu nhập hộ dân vùng nghiên cứu .... 58

3.1.3.3. Tỷ lệ người phụ thuộc ảnh hưởng đến nguồn thu nhập hộ ................ 58

3.1.3.4. Diện tích đất thu hồi ảnh hưởng đến thu nhập hộ.............................. 59

vi

3.1.3.5. Số lượng lao động ảnh hưởng đến thu nhập hộ ................................. 60

3.1.3.6. Đầu tư kinh doanh từ tiền đền bù ảnh hưởng đến thu nhập hộ.......... 61

3.1.3.7. Nguồn thu nhập khác ảnh hưởng đến thu nhập hộ dân...................... 62

3.1.3.8. Khả năng lao động trong KCN ảnh hưởng đến thu nhập hộ … ....... 62

3.3. Đánh giá chung ........................................................................................ 63

3.3.1. Kết quả của mô hình hồi qui ................................................................. 63

3.3.2. Thảo luận kết quả của mô hình hồi qui................................................. 66

3.4. Một số giải pháp nhằm cải thiện thu nhập của các hộ dân sau thu hồi đất

ở các khu công nghiệp trên địa bàn huyện Trảng Bom, tỉnh Đồng Nai ......... 68

3.4.1. Đầu tư cho sản xuất kinh doanh với số tiền đền bù .............................. 68

3.4.2. Nâng cao trình độ học vấn chủ hộ......................................................... 69

3.4.3. Giảm tỷ lệ người phụ thuộc xuống ....................................................... 70

3.4.4. Một số gợi ý chính sách khác................................................................ 70

KẾT LUẬN..................................................................................................... 72

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nội dung

BTC Bộ tài chính

CNH Công nghiệp hóa

CP Chính phủ

HĐH Hiện đại hóa

KCN Khu công nghiệp

KCX Khu chế xuất

KTXH Kinh tế xã hội

NĐ Nghị định

TT Thông tư

XDCB Xây dựng cơ bản

viii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Thống kê một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội chủ yếu ......................... 36

Bảng 2.2. Thống kê dân số, lao động năm 2016............................................. 38

Bảng 2.3. Tổng hợp kết quả thực hiện công tác bồi thường, giải phóng mặt

bằng, hỗ trợ các dự án tại huyện Trảng Bom 2011-2015 ............................... 42

Bảng 2.4 Những nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập hộ nông dân bị thu hồi đất

......................................................................................................................... 48

Bảng 3.1 Đánh giá về thu nhập của hộ sau khi bị thu hồi đất......................... 55

Bảng 3.2 Thu nhập bình quân/nhân khẩu giữa các nhóm hộ bị thu hồi đất ... 56

Bảng 3.3 Phân tích học vấn đến thu nhập hộ dân ........................................... 56

Bảng 3.4 Phân tích độ tuổi chủ hộ ảnh hưởng đến thu nhập hộ dân .............. 58

Bảng 3.5 Phân tích tỷ lệ người phụ thuộc đến nguồn thu nhập hộ ................. 59

Bảng 3.6. Diện tích đất thu hồi ảnh hưởng đến thu nhập ............................... 60

Bảng 3.7. Số lượng lao động đến thu nhập hộ dân ......................................... 61

Bảng 3.8. Nhân tố đầu tư kinh doanh từ tiền đền bù ảnh hưởng đến thu nhập

hộ..................................................................................................................... 61

Bảng 3.9. Nguồn thu nhập khác ảnh hưởng đến thu nhập hộ dân .................. 62

Bảng 3.10. Khả năng lao động trong KCN ảnh hưởng đến thu nhập hộ ........ 63

Bảng 3.11. Tóm tắt kết quả của mô hình logit nhị phân (Binary Logistic

Regression)...................................................................................................... 63

Bảng 3.12. Tóm tắt kết quả của mô hình logit nhị phân (Binary Logistic

Regression) rút gọn ......................................................................................... 65

ix

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Bản đồ huyện Trảng Bom............................................................... 34