Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam - chi nhánh Vũng Tàu - Côn Đảo: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Nguyễn Hưng Huấn ; người hướng dẫn khoa học Trầm Thị Xuân Hương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN HƯNG HUẤN

CÁC NHÂN TỐẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO TÍN DỤNG KHÁCH

HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ

PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM –CHI NHÁNH

VŨNG TÀU –CÔN ĐẢO

LUẬN VĂN THẠC SỸ

TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 12 NĂM 2020

. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN HƯNG HUẤN

CÁC NHÂN TỐẢNH HƯỞNG ĐẾN RỦI RO TÍN DỤNG KHÁCH

HÀNG DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ

PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM –CHI NHÁNH

VŨNG TÀU –CÔN ĐẢO

Chuyên ngành: Tài Chính Ngân Hàng

Mã ngành: 8340201

LUẬN VĂN THẠC SỸ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

PGS.TS. TRẦM THỊ XUÂN HƯƠNG

TP. HỒ CHÍ MINH, THÁNG 12 NĂM 2020

i

TÓM TẮT

Nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng khách hàng

doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam Chi nhánh

Vũng Tàu Côn Đảo” được tiến hành từ 3/2020 đến 8/2020.

Mục tiêu của nghiên cứu là, xác định các nhân tố ảnh hưởng và mức độ

của chúng đến rủi ro tín dụng và đưa ra các hàm ý quản trị. Bài viết vận dụng cơ

sở lý thuyết về rủi ro tín dụng và các nghiên cứu thực nghiệm có liên quan, trên

cơ sở đó đề xuất mô hình nghiên cứu gồm 8 yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín

dụng. Phương pháp được sử dụng chính trong nghiên cứu là phương pháp định

lượng, qua đó khảo sát 150 khoản cấp tín dụng khách hàng doanh nghiệp tại

BIDV Chi nhánh Vũng Tàu Côn Đảo phát sinh nợ từ 01/01/2019 đến

31/12/2019. Dữ liệu thu thập được xử lý bằng phần mềm SPSS 22.0 và ứng dụng

mô hình hồi quy Logistic để đo lường các yếu tố ảnh hưởng.

Kết quả ước lượng mô hình hồi quy đã chỉ ra rằng, trong 8 yếu tố tham gia

vào mô hình thì có đến 7 yếu tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng đó là: Khả năng

tài chính (β= -12.727), sử dụng vốn (β= -3.393), đa dạng hóa hoạt động kinh

doanh (β= -4.851), tài sản bảo đảm (9.431), kinh nghiệm cán bộ (β= -0.965),

kiểm tra giám sát (β= -3.604) và mục đích vay (β= 3.386), dấu của các hệ số ước

lượng tương đồng với kỳ vọng của giả thuyết. Tỷ lệ dự báo đúng của mô hình

đến 96.7%.

Từ kết quả nghiên cứu này, tác giả đề xuất một số hàm ý quản trị ưu tiên

theo các hệ số hồi quy ảnh hưởng từ cao đến thấp nhằm giảm thiểu các rủi ro tín

dụng của ngân hàng ngày càng hiệu quả.

Từ khóa: Rủi ro tín dụng, khách hàng doanh nghiệp, BIDV-Vũng Tàu Côn Đảo

ii

ABSTRACT

The research “the factors impacting on credit risk for enterprise customer at

Bank for Investment and Development - Vung Tau Con Dao Branch” was

conducted from 3/2020 to 8/2020.

The objective of the research is to identify the factors and their impact on

credit risk and to present management implications. This research applies the

theoretical basis of credit risk and related empirical studies, thereby proposing a

research model consisting of 8 factors affecting credit risk. The study mainly

used the quantitative method, thereby surveying 150 corporate credit loans at

BIDV - Vung Tau Con Dao Branch arising debts from January 1, 2019 to

December 31, 2019. Collected data were processed by SPSS 22.0 software and

applied Logistic regression model to measure influencing factors.

The estimation results of the regression model showed that, out of 8 factors

involved in the model, there are 7 factors that affect credit risk: Financial

capability (β= -12.727), use of capital (β= -3.393), diversification of business

activities (β= -4.851), security assets (9.431), staff’s experience (β= -0.965),

inspection and supervision (β= -3.604) and loan purpose (β= 3.386). The signs of

the estimated coefficients are similar to the hypothesis's expectations. The

correct prediction rate of the model is 96.7%.

From this research result, the author proposes some priority management

implications according to the regression coefficients affecting from high to low

in order to minimize the bank’s credit risks more and more effectively.

Key words: Credit risk, business customers, BIDV-Vung Tau Con Dao Branch

iii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn được hoàn thành tại Trường Đại học Ngân hàng thành Phố

Hồ Chí Minh. Để để hoàn thành đề tài nghiên cứu này, trong quá trình thực hiện

tôi đã nhận được rất nhiều sự giúp đỡ từ nhà trường, quý Thầy Cô, gia đình, bạn

bè và đồng nghiệp.

Trước hết tôi xin cảm ơn đến nhà trường, quý Thầy Cô, những người đã

truyền đạt trang bị cho tôi những kiến thức giúp tôi tiếp cận tư duy khoa học,

phục vụ trong công tác và trong cuộc sống.

Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Trầm Thị Xuân Hương,

người đã tận tình hướng dẫn, truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm quý báu cho tôi

trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu.

Cảm ơn Ban Lãnh Đạo, Cán bộ nhân viên ngân hàng TMCP Đầu tư và

Phát triển Việt Nam Chi nhánh Vũng Tàu - Côn Đảo đã tạo điều kiện thuận lợi

để cho tôi hoàn thành nghiên cứu này và các khách hàng đã giúp tôi bổ sung các

thông tin cần thiết cho nghiên cứu.

Cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, đã động viên giúp đỡ tôi hoàn

thành tốt đề tài nghiên cứu này.

Xin chân thành cảm ơn!

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 20…

Tác giả luận văn

Nguyễn Hưng Huấn

iv

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan nghiên cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng

khách hàng doanh nghiệp tại Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam

Chi nhánh Vũng Tàu Côn Đảo” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các tài

liệu được sử dụng trong luận văn đều chỉ rõ nguồn trích dẫn trong danh mục tài

liệu tham khảo. Kết quả khảo sát điều tra trong luận văn là trung thực và chưa

từng được công bố trong bất kỳ công trình nào cho tới thời điểm hiện nay.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày … tháng … năm 20…

Tác giả luận văn

Nguyễn Hưng Huấn

v

MỤC LỤC

TÓM TẮT ................................................................................................................... i

ABSTRACT............................................................................................................... ii

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iii

LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... iv

MỤC LỤC...................................................................................................................v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................x

DANH MỤC CÁC BẢNG....................................................................................... xii

DANH MỤC CÁC HÌNH........................................................................................ xii

CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU ..............................................................................................1

1.1. Lý do chọn đề tài ..............................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu .........................................................................................3

1.2.1. Mục tiêu tổng quát......................................................................................3

1.2.2. Mục tiêu cụ thể ...........................................................................................3

1.3. Câu hỏi nghiên cứu...........................................................................................3

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................4

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................4

1.4.2. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................4

1.5. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................4

1.6. Ý nghĩa của đề tài .............................................................................................4

1.7. Kết cấu của luận văn.........................................................................................5

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ..................7

2.1. Rủi ro tín dụng của ngân hàng thương mại ......................................................7

2.1.1. Khái niệm rủi ro tín dụng ...........................................................................7

2.1.2. Biểu hiện của rủi ro tín dụng......................................................................8

2.1.3. Phân loại rủi ro tín dụng.............................................................................8

2.1.4. Phân theo tính chất rủi ro .........................................................................10

2.1.5. Đo lường rủi ro tín dụng...........................................................................10

2.1.6. Hậu quả ảnh hưởng của rủi ro tín dụng....................................................14

vi

2.1.6.1. Tác động đến hoạt động của các ngân hàng thương mại..................14

2.1.6.2. Tác động đến nền kinh tế - xã hội......................................................15

2.1.6.3. Tác động đến khách hàng ..................................................................15

2.2. Lược khảo các nghiên cứu trước có liên quan................................................15

2.2.1. Các nghiên cứu nước ngoài......................................................................15

2.2.2. Các nghiên cứu trong nước ......................................................................17

2.2.3. Nhận xét các nghiên cứu có liên quan......................................................19

2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng ....................................................23

2.3.1. Nhân tố bên trong ngân hàng ...................................................................23

2.3.1.1. Kinh nghiệm cán bộ ...........................................................................23

2.3.1.2. Kiểm tra giám sát sau giải ngân ........................................................23

2.3.2. Nhân tố đến từ khách hàng doanh nghiệp................................................24

2.3.2.1. Kinh nghiệm của khách hàng.............................................................24

2.3.2.2. Khả năng tài chính.............................................................................24

2.3.2.3. Mục đích vay vốn ...............................................................................24

2.3.2.4. Sử dụng vốn........................................................................................24

2.3.2.5. Tài sản bảo đảm.................................................................................25

2.3.2.6. Đa dạng hóa hoạt động kinh doanh...................................................25

CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................27

3.1. Quy trình nghiên cứu ......................................................................................27

3.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................27

3.2.1. Mô hình nghiên cứu .................................................................................28

3.2.1.1. Mô hình Logistic ................................................................................28

3.2.1.2. Mô hình nghiên cứu đề xuất...............................................................31

3.2.2. Mối quan hệ giữa các yếu tố và giả thuyết nghiên cứu............................32

3.2.3. Mô tả mã hóa thang đo.............................................................................35

3.2.4. Phương pháp chọn mẫu nghiên cứu .........................................................36

3.2.5. Phương pháp khảo sát thu thập dữ liệu ....................................................37

3.2.6. Phương pháp phân tích số liệu .................................................................37

vii

3.2.6.1. Thống kê mô tả dữ liệu.......................................................................37

3.2.6.2. Phương pháp ước lượng mô hình hồi quy logistic ............................38

3.3. Phân tích ý nghĩa các hệ hồi quy và thảo luận kết quả nghiên cứu................38

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.................................................................40

4.1. Tổng quan về rủi ro tín dụng tại BIDV Chi nhánh Vũng Tàu Côn Đảo ........40

4.1.1. Giới thiệu khái lược về BIDV Chi nhánh Vũng Tàu Côn Đảo................40

4.1.2. Tình hình hoạt động kinh doanh của BIDV Chi nhánh Vũng Tàu Côn

Đảo giai đoạn 2015-2019 ...................................................................................42

4.1.3. Tình hình hoạt động cho vay....................................................................44

4.1.3.1. Cơ cấu cho vay theo thời hạn ............................................................44

4.1.3.2. Cơ cấu cho vay theo thành phần kinh tế............................................45

4.1.3.3. Cơ cấu cho vay theo ngành kinh tế ....................................................46

4.1.3.4. Cơ cấu cho vay phân theo nhóm nợ...................................................48

4.1.3. Đánh giá chung về nợ xấu, nợ quá hạn ....................................................49

4.2. Kết quả nghiên cứu.........................................................................................51

4.2.1. Kết quả phân tích thống kê mô tả các thuộc tính trong mẫu....................51

4.2.1.1. Cơ cấu theo loại hình doanh nghiệp..................................................51

4.2.1.2. Cơ cấu theo khả năng tài chính vốn tự có .........................................52

4.2.1.3. Cơ cấu theo kinh nghiệm khách hàng................................................53

4.2.1.4. Cơ cấu theo sử dụng vốn....................................................................53

4.2.1.5. Cơ cấu đa dạng hóa hoạt động kinh doanh.......................................54

4.2.1.6. Cơ cấu tỷ lệ vay trên tài sản đảm bảo ...............................................54

4.2.1.7. Cơ cấu kinh nghiệm cán bộ................................................................55

4.2.1.8. Cơ cấu kiểm tra giám sát ...................................................................55

4.2.1.9. Cơ cấu đa mục đích vay.....................................................................56

4.3. Kết quả ước lượng mô hình hồi quy Logistic.................................................56

4.3.1. Kết quả ước lượng hồi quy.......................................................................56

4.3.2. Kết quả ước lượng mô hình hồi quy lần 2................................................58

4.3.2.1. Kết quả đánh giá độ phù hợp của mô hình........................................58

viii

4.3.2.2. Mức độ dự báo chính xác của mô hình..............................................59

4.3.2.3. Kết quả thống kê các hệ số hồi quy trong mô hình............................60

4.4. Phân tích các hệ số ước lượng hồi quy và thảo luận ......................................61

4.4.1. Phân tích giải thích ý nghĩa các hệ số hồi quy .........................................61

4.4.2. Thảo luận kết quả .....................................................................................64

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ ...............................................67

5.1. Kết luận...........................................................................................................67

5.2. Đề xuất hàm ý quản trị....................................................................................68

5.2.1. Khả năng tài chính....................................................................................68

5.2.2. Tài sản bảo đảm........................................................................................69

5.2.3. Đa dạng hóa hoạt động kinh doanh..........................................................69

5.2.4. Kiểm tra giám sát sau giải ngân ...............................................................70

5.2.5. Mục đích vay............................................................................................71

5.2.6. Sử dụng vốn vay.......................................................................................71

5.2.7. Kinh nghiệm cán bộ .................................................................................72

5.2.8. Các giải pháp khác ...................................................................................73

5.3. Đề xuất với BIDV Chi nhánh Vũng Tàu Côn Đảo.........................................73

5.3.1. Tập trung danh mục cho vay các khách hàng doanh nghiệp đang kinh

doanh trong các ngành trọng điểm, mũi nhọn của địa phương ..........................73

5.3.2. Chú trọng nguồn lực vào phân khúc khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa

............................................................................................................................74

5.3.3. Nâng cao hiệu quả của bộ máy kiểm tra, kiểm soát nội bộ......................74

5.3.4. Đẩy mạnh tiếp thị các sản phẩm dịch vụ khác .........................................75

5.4. Kiến nghị với Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam..................75

5.4.1. Xây dựng hệ thống cảnh báo tín dụng dựa trên đánh giá ngành nghề/lĩnh

vực cho toàn hệ thống ........................................................................................75

5.4.2. Đổi mới cơ chế tiền lương........................................................................75

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... i

PHỤ LỤC 1: SƠ ĐỒ CƠ CẤU TỔ CHỨC………………………………………iv

ix

PHỤ LỤC 2: HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN DỤNG NỘI BỘ…………………...xi

PHỤ LỤC 3: PHÂN LOẠI CÁC NHÓM NỢ…………………………………....xv

PHỤ LỤC 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU……………………………………….xvii