Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của các Ngân hàng thương mại Việt Nam, 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN VIỆT HƯNG

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN

HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Thành Phố Hồ Chí Minh - Năm 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN VIỆT HƯNG

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN

HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ VĂN THỰC

Thành Phố Hồ Chí Minh - Năm 2022

i

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này là công trình nghiên cứu của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung

thực, không có nội dung đã công bố trước đây hoặc của bên thứ ba ngoài các trích dẫn

đã được trích dẫn.

Tác giả

Nguyễn Việt Hưng

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập ở trình độ thạc sỹ tại trường Đại học Ngân hàng Thành

phố Hồ Chí Minh, tôi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô đã trang bị cho tôi kiến

thức và truyền đạt cho tôi những kinh nghiệm quý báu làm nền tảng cho việc thực hiện

luận văn này.

Nhờ sự hướng dẫn tận tình của giảng viên hướng dẫn - TS. Vũ Văn Thực, tôi có

thể hoàn thành luận văn cao học này.

Cuối cùng tôi gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã luôn

tin tưởng, động viên và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành việc học.

Trân trọng!

iii

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Tên đề tài: Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của

các ngân hàng thương mại Việt Nam

Tóm tắt:

Hiệu quả hoạt động kinh doanh trở thành một tiêu chí quan trọng để đánh giá sự

tồn tại của một NH trong môi trường cạnh canh quốc tế ngày càng gia tăng. Các

NHTM và các đơn vị khác trong nền kinh tế hoạt động hướng đến mục tiêu lợi nhuận,

đó là kết quả của quá trình hoạt dộng kinh doanh. Bên cạnh đó, nhà quản trị quan tâm

đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của NHTM và luôn tìm ra các phương án để cải

thiện hiệu quả hoạt động kinh doanh. Trong giai đoạn 2011 – 2021, khủng hoảng kinh

tế thế giới xảy ra vào 2012. Năm 2019, kinh tế toàn cầu tăng chậm dưới tác động căng

thẳng thương mại giữa các nước lớn, nguy cơ Brexit không đạt được thỏa thuận, rủi ro

địa chính trị tại nhiều khu vực; đại dịch Covid 19 và thương mại toàn cầu sụt giảm.

Những tình hình trên có tác động đến kinh tế Việt Nam và ảnh hưởng đến hoạt động

ngân hàng. Tác giả đã nghiên cứu các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh

doanh của các NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2011 – 2021. Luận văn đã đạt được

mục tiêu nghiên cứu tổng quát và các mục tiêu nghiên cứu cụ thể đã đề ra trong

chương 1 là xác định các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của

các NHTM Việt Nam và đề xuất các hàm ý chính sách. Kết quả nghiên cứu của mô

hình GMM cho thấy các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của

các NHTM Việt Nam đã làm rõ các biến có ý nghĩa thống kê và có tác động cùng

chiều đến ROAA của trong giai đoạn 2011 – 2021 là: quy mô NH, vốn chủ sở hữu,

thanh khoản, chi phí hoạt động, đa dạng hóa thu nhập, GDP, INF, biến trễ ROAA; tuy

nhiên nợ xấu có tác động ngược chiều. Các biến có tác động cùng chiều đến ROE của

các NHTM Việt Nam trong giai đoạn 2011 – 2021 là: quy mô NH, thanh khoản, chi

phí hoạt động, đa dạng hóa thu nhập, GDP, INF, biến trễ ROAA; biến nợ xấu có tác

động ngược chiều; biến vốn chủ sở hữu không có ý nghĩa thống kê. Dựa vào kết quả

nghiên cứu này, tác giả đưa ra một số hàm ý chính sách cho NHTM như gia tăng quy

mô, khả năng thanh khoản, sử dụng chi phí hiệu quả, tăng cường đa dạng hóa thu

nhập, giảm nợ xấu.

Từ khóa: Hiệu quả hoạt động kinh doanh, GMM sai phân, ROAA, ROAE

iv

ABSTRACT

Thesis: Factors affecting the business performance of Vietnamese

commercial banks

Summary:

Business performance becomes an important criterion to evaluate the existence

of a bank in an increasingly competitive international environment. Commercial banks

and other units in the economy operate towards the profit goal, which is the result of

the business process. In addition, managers are interested in the business performance

of commercial banks and always find ways to improve business performance. In the

period 2011 - 2021, the world economic crisis occurred in 2012. In 2019, the global

economy grew slowly under the impact of trade tensions between major countries, the

risk of Brexit no agreement, risks. geopolitics in many regions; Covid-19 pandemic

and global trade decline. These situations have an impact on the Vietnamese economy

and on banking activities. The author has studied the factors affecting the business

performance of Vietnamese commercial banks in the period 2011 - 2021. The thesis

has achieved the general research objectives and the specific research objectives

mentioned above. Outlined in chapter 1 is to identify the factors affecting the business

performance of Vietnamese commercial banks and propose policy implications. The

research results of the GMM model show that the factors affecting the business

performance of Vietnamese commercial banks have clarified that the variables are

statistically significant and have a positive impact on ROAA of the period 2011 – 2021

are: bank size, equity, liquidity, operating costs, income diversification, GDP, INF,

lagged variable ROAA; However, bad debt has the opposite effect. The variables that

have a positive impact on ROE of Vietnamese commercial banks in the period 2011 -

2021 are: bank size, liquidity, operating costs, income diversification, GDP, INF,

lagged variable ROAA; bad debt variable has the opposite effect; The equity variable

is not statistically significant. Based on the results of this study, the author gives some

policy implications for commercial banks such as increasing scale, liquidity, using cost

effectively, increasing income diversification, and reducing bad debts.

Keywords: Bank performance, different GMM, ROAA, ROAE

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ii

TÓM TẮT LUẬN VĂN .............................................................................................. iii

ABSTRACT ..................................................................................................................iv

MỤC LỤC ......................................................................................................................v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................... viii

DANH MỤC BẢNG .....................................................................................................ix

CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU ...............................................................1

1.1. Tính cấp thiết của đề tài............................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu.................................................................................................3

1.2.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................................3

1.2.2. Mục tiêu cụ thể..................................................................................................3

1.3. Câu hỏi nghiên cứu...................................................................................................3

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................3

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu........................................................................................3

1.4.2. Phạm vi nghiên cứu...........................................................................................3

1.5. Phương pháp và dữ liệu nghiên cứu .........................................................................4

1.5.1. Phương pháp nghiên cứu...................................................................................4

1.5.2. Dữ liệu nghiên cứu............................................................................................5

1.6. Ý nghĩa của đề tài .....................................................................................................5

1.7. Bố cục của luận văn..................................................................................................5

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM..7

2.1. Một số khái niệm......................................................................................................7

2.1.1. Hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại ...........................................7

2.1.2. Hiệu quả ............................................................................................................7

2.1.3. Hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại.............................8

2.2. Đo lường hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại...................11

2.3. Các lý thuyết có liên quan đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng

thương mại.....................................................................................................................13

vi

2.3.1. Lý thuyết quyền lực thị trường .......................................................................13

2.3.2. Lý thuyết cấu trúc- hiệu quả............................................................................14

2.4. Lược khảo các nghiên cứu thực nghiệm có liên quan đến hiệu quả hoạt động kinh

doanh của ngân hàng thương mại..................................................................................15

2.4.1. Nghiên cứu nước ngoài ...................................................................................15

2.4.2 Nghiên cứu trong nước.....................................................................................18

2.5. Khoảng trống nghiên cứu .......................................................................................23

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2..............................................................................................24

CHƯƠNG 3. MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................25

3.1. Mô hình và giả thuyết nghiên cứu..........................................................................25

3.1.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất............................................................................25

3.1.2. Phương pháp đo lường các biến......................................................................28

3.1.3. Giả thuyết nghiên cứu .....................................................................................32

3.1.3.1. Giả thuyết 1 ...........................................................................................32

3.1.3.2. Giả thuyết 2 ...........................................................................................32

3.1.3.3. Giả thuyết 3 ...........................................................................................33

3.1.3.4. Giả thuyết 4 ...........................................................................................34

3.1.3.5. Giả thuyết 5 ...........................................................................................34

3.1.3.6. Giả thuyết 6 ...........................................................................................34

3.1.3.7. Giả thuyết 7 ...........................................................................................35

3.1.3.8. Giả thuyết 8 ...........................................................................................35

3.2. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................36

3.2.1. Quy trình nghiên cứu ......................................................................................36

3.2.2. Thu thập và xử lý số liệu.................................................................................36

3.2.3. Trình tự thực hiện nghiên cứu.........................................................................37

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3..............................................................................................43

CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..................................44

4.1. Kết quả nghiên cứu về các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của

các ngân hàng thương mại Việt Nam ............................................................................44

4.1.1. Thống kê mô tả mẫu nghiên cứu.....................................................................44

4.1.2. Phân tích tương quan của các biến độc lập trong mô hình .............................46