Các nhân tố ảnh hưởng đến chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Mai Thanh Thủy ; Nguyễn Kim Phước người hướng dẫn khoa học

MAI THANH THỦY

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC

CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN SỞ GIAO DỊCH

CHỨNG KHOÁN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SỸ

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

MAI THANH THỦY

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC

CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN SỞ GIAO DỊCH

CHỨNG KHOÁN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Mã ngành: 8340201

LUẬN VĂN THẠC SỸ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. NGUYỄN KIM PHƢỚC

MAI THANH THỦY

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN CHÍNH SÁCH CỔ TỨC

CỦA CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN SỞ GIAO DỊCH

CHỨNG KHOÁN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Mã số: 8340201

LUẬN VĂN THẠC SỸ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. NGUYỄN KIM PHƢỚC

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020

i

TÓM TẮT

1. Tiêu đề: Các nhân tố ảnh hưởng đến chính sách cổ tức của các công ty

niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh.

2. Tóm tắt:

Đề tài nghiên cứu này tôi phân tích về các nhân tố ảnh hưởng đến chính

sách chi trả cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE. Chính sách cổ tức là

một trong những nội dung rất quan trọng trong tài chính DN và đây cũng là vấn

đề mà cho đến nay vẫn còn nhiều tranh cãi.

Mục tiêu của nghiên cứu này là đo lường các nhân tố ảnh hưởng đến

chính sách cổ tức của các công ty niêm yết trên HOSE nhằm làm phong phú

thêm các bằng chứng thực nghiệm liên quan đến vấn đề này.

Kết quả phân tích hồi quy bằng mô hình các ảnh hưởng cố định (FEM)

cho thấy các nhân tố sau đây ảnh hưởng đến chính sách chi trả cổ tức của các

công ty niêm yết trên HOSE là: thu nhập trên mỗi cổ phần (EPS), quy mô công

ty (SIZE), tỉ lệ nợ trên tổng nguồn vốn (LEV), thời gian niêm yết (TIME), hình

thức chi trả cổ tức bằng tiền mặt (CD), hình thức chi trả cổ tức bằng tiền và cổ

phiếu (CSD).

Ngoài ra, nghiên cứu này còn kiểm định các nhân tố ảnh hưởng cho tất cả

các ngành trong thị trường Việt Nam bao gồm ngành công nghệ, công nghiệp,

dịch vụ hạ tầng, dịch vụ tiêu dùng, hàng tiêu dùng, y tế và vật liệu cơ bản. Kết

quả nghiên cứu cũng chỉ ra rằng: hầu hết các ngành đều có yếu tố thu nhập trên

mỗi cổ phần (EPS), hình thức chi trả cổ tức bằng tiền mặt (CD), hình thức chi trả

cổ tức bằng tiền và cổ phiếu (CSD) là ảnh hưởng nhiều đến chính sách cổ tức

của các công ty. Điều này sẽ giúp các DN xác định chiến lược đầu tư hợp lí, cụ

thể sẽ lựa chọn cổ phiếu nào có những đặc điểm phù hợp có thể tác động đến

chính sách cổ tức để đầu tư.

3. Từ khóa: Chính sách cổ tức, công ty niêm yết, HOSE.

ii

ABSTRACT

1. Title: Determinants of dividend policy of listed companies in Ho Chi Minh

Stock Exchange.

2. Abstract

This research topic I analyze about factors affecting dividend payment policy

of companies listed on HOSE. Dividend policy is one of important issues in

corporate finance and it is also a topic that has been the heart of debate. The

main objective of this study is to measure determinants of dividend policy of

listed companies in Ho Chi Minh Stock Exchange (HOSE) in order to enrich

evidences related to this field.

The results of regression analysis by the fixed effects model (FEM) show that

the following factors affecting the dividend policy of companies listed on HOSE

are: earnings per share (EPS), company size (SIZE), ratio of debt to total capital

(LEV), listing time (TIME), form of cash dividend (CD), form of dividend

payment money and stocks (CSD).

In addition, this study examines the factors that influence all industries in the

Vietnamese market including technology, industry, infrastructure services,

consumer services, consumer goods, healthcare and basic materials. The research

results also show that: most industries have income per share (EPS), cash

dividend (CD), cash and stock dividends. Coupon (CSD) is a major influence on

the dividend policy of companies. This will help businesses determine a

reasonable investment strategy, specifically to choose stocks with suitable

characteristics that can affect the dividend policy for investment.

3. Keyword: Divided policy, listed companies, HOSE.

iii

LỜI CẢM ƠN

Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến Quý Thầy, Cô trường Đại

học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh nói chung và khoa Tài chính Ngân hàng

nói riêng đã tạo một môi trường học tập hiệu quả, đầy năng động, sáng tạo. Bên

cạnh đó, với vốn kiến thức được tiếp thu trong quá trình trao dồi học tập tại

trường không chỉ là nền tảng cho quá trình nghiên cứu khóa luận mà còn là hành

trang quý báu để chúng tôi bước vào đời một cách vững chắc và tự tin.

Chúng tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc và trân trọng nhất tới TS. Nguyễn Kim

Phước đã đồng hành từ truyền đạt về mặt nội dung kiến thức đến sự nhiệt tình

hướng dẫn, giải đáp những khó khăn và vướng mắc trong quá trình hoàn thành

đề tài luận văn.

Cuối cùng chúng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè đã luôn sát cánh

và hỗ trợ chúng tôi trong suốt thời gian học tập cũng như hoàn thành luận văn

này.

Trong quá trình thực hiện, mặc dù đã cố gắng hết sức để hoàn thiện đề tài,

trao đổi tiếp thu ý kiến từ Thầy, Cô, bạn bè và tham khảo nhiều nguồn tài liệu

khác nhau nhưng thời gian và kiến thức có hạn nên không thể tránh khỏi thiếu

sót, rất mong nhận được sự nhận xét và đóng góp từ quý Thầy, Cô.

Xin chân thành cảm ơn.

TP.Hồ Chí Minh, ngày 15 tháng 09 năm 2020

Tác giả

Mai Thanh Thủy

iv

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự

hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Kim Phước. Các nội dung nghiên cứu, kết

quả trong đề tài này là trung thực và chưa công bố dưới bất kỳ hình thức nào

trước đây. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận

xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong

phần tài liệu tham khảo.

Ngoài ra, trong luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số

liệu của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích

nguồn gốc.

Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách

nhiệm về nội dung luận văn của mình. Trường đại học Ngân hàng Thành phố

Hồ Chí Minh không liên quan đến những vi phạm tác quyền, bản quyền do tôi

gây ra trong quá trình thực hiện (nếu có).

TP. Hồ Chí Minh, ngày 15 tháng 09 năm 2020

Tác giả

Mai Thanh Thủy

v

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT…………………….………….……………viii

DANH MỤC BẢNG BIỂU……………………………………………...….ix

DANH MỤC HÌNH ẢNH……………………………………………......…x

CHƢƠNG 1: MỞ ĐẦU ...................................................................................1

1.1. Lý do nghiên cứu ....................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu ..............................................................................3

1.3. Câu hỏi nghiên cứu................................................................................ 3

1.4. Đối tƣợng nghiên cứu............................................................................ 4

1.5. Phạm vi và giới hạn nghiên cứu ...........................................................4

1.6. Nội dung và phƣơng pháp nghiên cứu ................................................5

1.6.1. Nội dung............................................................................................ 5

1.6.2. Phương pháp ....................................................................................5

1.7. Ý nghĩa thực hiện đề tài ........................................................................ 6

1.8. Kết cấu bài nghiên cứu.......................................................................... 6

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ BẰNG CHỨNG THỰC

NGHIỆM ................................................................................................................8

2.1. Các khái niệm, hình thức và quy định chi trả cổ tức, các chỉ tiêu đo

lƣờng chính sách cổ tức .....................................................................................8

2.1.1. Khái niệm ..........................................................................................8

2.1.2. Các hình thức và quy định chi trả cổ tức........................................ 8

2.1.3. Các chỉ tiêu đo lường chính sách cổ tức .........................................9

2.2. Cơ sở lý thuyết của đề tài ....................................................................10

2.2.1. Lý thuyết chính sách cổ tức không tương thích (Dividend

Irrelevance Hypothesis) .................................................................................10

2.2.1.1. Các giả định của Modigliani và Miller (1961)......................... 10

2.2.1.2. Nội dung của lý thuyết M&M ....................................................11

2.2.2. Lý thuyết chính sách cổ tức tiền mặt cao (Bird-in-the-hand

Hypothesis)..................................................................................................... 11

2.2.3. Lý thuyết chi phí đại diện và dòng tiền tự do của chính sách cổ

tức (The Agency cost & Free cash flow Hypothesis) ................................... 13

vi

2.2.4. Lý thuyết tín hiệu (Signalling Hypothesis) ....................................14

2.3. Bằng chứng thực nghiệm ....................................................................15

2.3.1. Các nghiên cứu trên thế giới .........................................................15

2.3.1.1. Bằng chứng thực nghiệm ở các thị trường phát triển ...............15

2.3.1.2. Bằng chứng thực nghiệm ở các thị trường đang phát triển ......17

2.3.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ...........................................................21

2.3.3. Các nhân tố thường ảnh hưởng đến chính sách cổ tức từ các bài

nghiên cứu trước ...........................................................................................22

CHƢƠNG 3: DỮ LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................ 29

3.1. Quy trình nghiên cứu .......................................................................... 29

3.2. Dữ liệu nghiên cứu ...............................................................................30

3.3. Mô hình nghiên cứu .............................................................................31

3.4. Phƣơng pháp phân tích dữ liệu ..........................................................36

3.4.1. Thống kê mô tả ............................................................................... 36

3.4.2. Phân tích tương quan ....................................................................37

3.4.3. Phương pháp ước lượng mô hình .................................................37

3.4.4. Phương pháp kiểm định các hệ số hồi quy và sự phù hợp của mô

hình ........................................................................................................ 39

CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................................42

4.1. Phân tích thống kê mô tả chung các biến ..........................................42

4.2. Mối quan hệ giữa các biến trong mô hình .........................................44

4.2.1. Mối quan hệ giữa (EPS), (CP) và (DIV)....................................... 44

4.2.2. Mối quan hệ giữa (LEV), (SAG) và (DIV) ....................................45

4.2.3. Mối quan hệ giữa (SIZE) và (DIV)................................................46

4.2.4. Mối quan hệ giữa (SCA), (FCA) và (DIV) ....................................47

4.2.5. Mối quan hệ giữa (TIME) và (DIV)...............................................48

4.3. Kết quả hồi quy chung các nhân tố ảnh hƣởng đến chính sách cổ

tức …….. ............................................................................................................49

4.3.1. Kết quả mô hình hồi quy POOL, FEM, REM ..............................49

4.3.2. Hiệu chỉnh mô hình FEM .............................................................51

4.3.3. Kết quả mô hình sau khi hiệu chỉnh .............................................55

vii

4.3.4. Phân tích kết quả hồi quy chung các nhân tố ảnh hưởng đến

chính sách cổ tức ...........................................................................................57

4.4. Kết quả hồi quy từng ngành các nhân tố ảnh hƣởng đến chính sách

cổ tức ............................................................................................................61

4.4.1. Ngành dịch vụ tiêu dùng................................................................ 61

4.4.2. Ngành dịch vụ hạ tầng ...................................................................63

4.4.3. Ngành công nghệ ........................................................................... 66

4.4.4. Ngành y tế .......................................................................................68

4.4.5. Ngành hàng tiêu dùng ...................................................................71

4.4.6. Ngành vật liệu cơ bản ....................................................................73

4.4.7. Ngành công nghiệp ........................................................................75

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH .............................79

4.5. Kết luận .................................................................................................79

4.5.1. Kết luận chung ...............................................................................79

4.5.2. Kết luận theo 7 nhóm ngành nghiên cứu .....................................80

4.6. Đóng góp của nghiên cứu ....................................................................82

4.7. Hàm ý chính sách từ kết quả nghiên cứu ..........................................82

4.8. Hạn chế và đề nghị hƣớng nghiên cứu tiếp theo ...............................87

4.8.1. Hạn chế của đề tài.......................................................................... 87

4.8.2. Đề xuất hướng nghiên cứu tiếp theo .............................................88

TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................89

PHỤ LỤC…………………………………………………………….………i

viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Chữ cái/ ký hiệu viết tắt Cụm từ đầy đủ

DN Doanh nghiệp

HOSE Sở giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh

TTCK Thị trường chứng khoán

HNX Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội

Tp.Hồ Chí Minh Thành phố Hồ Chí Minh

M&M Miller and Modigliani

EPS Thu nhập trên mỗi cổ phiếu sau thuế

SAG Tốc độ tăng trưởng doanh thu

SIZE Quy mô công ty

CP Tỷ số khả năng thanh toán hiện thời

TIME Thời gian niêm yết

LEV Tỷ lệ nợ trên tổng nguồn vốn

SCA Tỉ lệ vốn sở hữu nhà nước

FCA Tỉ lệ vốn sở hữu nước ngoài

POS Khả năng kiểm soát

CD Cổ tức bằng tiền

CSD Cổ tức bằng tiền và cổ phiếu