Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định doanh nghiệp nhỏ và vừa trong hoạt động cho vay của ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Bùi Đức Tùng ; Nguyễn Thị Tằm người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

BÙI ĐỨC TÙNG

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG

THẨM ĐỊNH DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRONG

HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ

VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

BÙI ĐỨC TÙNG

CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG

THẨM ĐỊNH DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRONG

HOẠT ĐỘNG CHO VAY CỦA NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ

VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài Chính - Ngân hàng

Mã số : 8340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. Nguyễn Thị Tằm

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020

i

TÓM TẮT

1. Tiêu đề:

Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định doanh nghiệp nhỏ và

vừa trong hoạt động cho vay của ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt

Nam.

2. Tóm tắt:

Nghiên cứu thực hiện nhằm mục tiêu:

(i) Xác định các yếu tố tác động đến chất lượng thẩm định cho vay đối với

khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa tại BIDV.

(ii) Đo lường mức độ ảnh hưởng của các nhân tố đến chất lượng thẩm định

cho vay đối với khách hàng doanh nghiệp nhỏ và vừa.

(iii) Đề xuất một số hàm ý trong quản trị nhằm nâng cao chất lượng thẩm

định cho vay.

Phương pháp nghiên cứu khoa học được vận dụng chính trong bài viết để

làm rõ mục tiêu là phương pháp định lượng. Thông qua bảng câu hỏi phỏng vấn,

khảo sát một mẫu có kích thước n=250. Dữ liệu thu thập, được phân tích bằng

phần mềm SPSS.20.0, thông qua các phương pháp Cronbach’s Alpha, EFA và hồi

quy tuyến tính kiểm định mô hình lý thuyết.

Kết quả nghiên cứu: Đã xác định được 6 nhân tố có ảnh hưởng và mức

độ ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định cho vay khách hàng doanh nghiệp nhỏ

và vừa lần lượt là: Cán bộ thẩm định (β=0,339), Nguồn tin phục vụ thẩm định

(β=0,104), Tổ chức công tác thẩm định (β=0,147), Quy trình thẩm định

(β=0,143), Công cụ hỗ trợ thẩm định (β=0,159), Tiêu chí thẩm định (β=0,215).

Trong đó, nhân tố có ảnh hưởng mạnh nhất là Cán bộ thẩm định và thấp nhất là

Nguồn tin phục vụ thẩm định. Phương trình hồi quy được rút ra như sau:

CL = 0,339*CB + 0,104*NTT + 0,147*TCCT + 0,143*QT +

0,159*CCHT + 0,215* CT

Từ kết quả thu được, bài viết đã đề xuất một số hàm ý quản trị nâng cao

chất lượng thẩm định cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa ngày càng hiệu quả.

3. Từ khóa:

Các nhân tố thẩm định, chất lượng thẩm định, doanh nghiệp vừa và nhỏ,

BIDV Vũng Tàu Côn Đảo.

ii

ABSTRACT

1. Title:

Factors affecting loan appraisal quality for SME appraisal in the lending

activities of Bank for Investment and Development of Vietnam.

2. Abstract:

Research is done to;

(i) Identify the impact factors on loan appraisal quality for small and

medium-sized enterprise customers at BIDV.

(ii) Measuring the impact of the factors on loan appraisal quality for small

and medium-sized enterprise customers.

(iii) Suggest some implications for administration to improve loan

appraisal quality.

The main scientific research method applied in the article for purpose of

objective clarification is the quantitative method. Through interview

questionnaires, a sample with size n = 250 is surveyed. Collected data is analyzed

by software SPSS.20.0, through Cronbach’s Alpha, EFA and linear regression

method to test theoretical model.

The research results: Identified 6 factors and their impact on loan

appraisal quality for small and medium enterprises, respectively: Appraiser

(β=0,339), Information source for appraisal (β=0,104), Appraisal team (β=0,147),

Appraisal Procedure (β=0,143), Appraisal support tool (β=0,159), Appraisal

Criteria (β=0,215). In which, the strongest affecting factor is appraiser, and the

lowest ones is appraisal support tool. The regression equation is taken as follows:

CL = 0,339*CB + 0,104*NTT + 0,147*TCCT + 0,143*QT +

0,159*CCHT + 0,215* CT

On the basis of results obtained, the article proposed some implications for

administration to improve loan appraisal quality for small and medium-sized

enterprises to be increasingly effective.

3. Keywords:

Factor appraisal, appraisal quality, small and medium-sized enterprises

BIDV-Vung Tau Con Dao Branch.

iii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định doanh

nghiệp nhỏ và vừa trong hoạt động cho vay của ngân hàng TMCP Đầu tư và

Phát triển Việt Nam” được hoàn thành tại Trường Đại học Ngân hàng TP. HCM.

Để hoàn thành đề tài nghiên cứu này, tôi xin cám ơn đến Quý Thầy/Cô trường

Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh đã trang bị cho tôi những kiến thức quý

báu, giúp tôi phục vụ trong công tác và trong cuộc sống.

Tôi xin chân thành cám ơn TS. Nguyễn Thị Tằm người đã hướng dẫn tôi

hoàn thành luận văn này. Trong quá trình nghiên cứu đề tài, dưới sự hướng dẫn

khoa học của Cô đã giúp tôi học hỏi được nhiều kiến thức, kinh nghiệm quý báu,

đặc biệt là phương pháp tư duy khoa học trong thực tiễn.

Cảm ơn sự quan tâm hỗ trợ của gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã chia sẻ

động viên tôi hoàn thành tốt luận văn này.

Tôi xin chân thành cám ơn Ban Giám đốc Ngân hàng TMCP Đầu tư và

Phát triển Việt Nam, các Chi nhánh của BIDV và quý Anh/Chị đã hỗ trợ, giúp đỡ

tôi khảo sát thu thập dữ liệu nghiên cứu.

Trong quá trình hoàn thành luận văn, mặc dù tác giả đã có nhiều cố

gắng, song do hạn chế về mặt thời gian, điều kiện, kinh phí và kinh nghiệm nên

không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được những góp ý quý báu từ

quý Thầy/Cô để bài viết được hoàn thiện hơn./.

Xin chân thành cảm ơn!

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2020

Tác giả luận văn

Bùi Đức Tùng

iv

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan luận văn “Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định

doanh nghiệp nhỏ và vừa trong hoạt động cho vay của ngân hàng TMCP Đầu tư

và Phát triển Việt Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Mọi trích dẫn

trong luận văn đều có nguồn gốc rõ ràng được nêu trong danh mục tài liệu tham

khảo. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng

được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2020

Tác giả luận văn

Bùi Đức Tùng

v

MỤC LỤC

TÓM TẮT ................................................................................................................... i

ABSTRACT............................................................................................................... ii

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iii

LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... iv

MỤC LỤC...................................................................................................................v

DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC.................................................................................. ix

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT...................................................................................x

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................ xi

DANH MỤC CÁC HÌNH........................................................................................ xii

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU CHUNG..........................................................................1

1.1. Tính cần thiết của nghiên cứu........................................................................... 1

1.1.1. Đặt vấn đề................................................................................................... 1

1.1.2. Sự cần thiết................................................................................................. 2

1.2. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................... 3

1.2.1. Mục tiêu tổng quát...................................................................................... 3

1.2.2. Mục tiêu cụ thể ........................................................................................... 4

1.3. Câu hỏi nghiên cứu........................................................................................... 4

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................... 4

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................. 4

1.4.2. Phạm vi nghiên cứu.................................................................................... 4

1.5. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................. 5

1.5.1. Phương pháp luận....................................................................................... 5

1.5.2. Phương pháp nghiên cứu............................................................................ 5

1.6. Đóng góp của đề tài .......................................................................................... 6

1.7. Kết cấu luận văn ............................................................................................... 6

TIỂU KẾT CHƯƠNG 1..............................................................................................7

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ...........................................................................8

2.1. Hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa của ngân hàng thương

mại ........................................................................................................................... 8

vi

2.1.1. Khái niệm hoạt động cho vay của ngân hàng thương mại......................... 8

2.1.2. Hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa................................ 9

2.1.2.1. Khái niệm doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................................... 9

2.1.2.2. Đặc điểm của doanh nghiệp nhỏ và vừa ............................................ 10

2.1.2.3. Hoạt động cho vay đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ....................... 11

2.2. Thẩm định và chất lượng thẩm định doanh nghiệp nhỏ và vừa trong hoạt động

cho vay................................................................................................................... 13

2.2.1. Khái niệm ................................................................................................. 13

2.2.2. Quy trình thẩm định doanh nghiệp nhỏ và vừa trong hoạt động cho vay 14

2.2.3. Nội dung thẩm định doanh nghiệp nhỏ và vừa trong hoạt động cho vay 14

2.3. Chất lượng thẩm định doanh nghiệp nhỏ và vừa về hoạt động cho vay ........ 16

2.3.1. Khái niệm về chất lượng thẩm định ......................................................... 16

2.3.2. Nội dung đánh giá chất lượng thẩm định hoạt động cho vay .................. 17

2.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định doanh nghiệp nhỏ và vừa

trong hoạt động cho vay ........................................................................................ 18

2.4.1. Nhân tố chủ quan...................................................................................... 18

2.4.2. Nhân tố khách quan.................................................................................. 21

2.5. Tổng quan tình hình nghiên cứu có liên quan ................................................ 22

2.5.1. Tình hình nghiên cứu trong nước............................................................. 22

2.5.2. Tình hình nghiên cứu nước ngoài ............................................................ 26

2.5.3. Tổng kết các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định cho vay....... 28

2.5.4. Khoảng trống nghiên cứu......................................................................... 31

2.6. Mô hình nghiên cứu và các giả thiết đề xuất.................................................. 32

2.6.1. Mô hình nghiên cứu ................................................................................. 32

2.6.2. Mối quan hệ giữa các nhân tố và giả thuyết nghiên cứu.......................... 34

TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 37

CHƯƠNG 3: QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

...................................................................................................................................38

3.1. Quy trình nghiên cứu ...................................................................................... 38

3.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................ 39

3.2.1. Phương pháp nghiên cứu định tính .......................................................... 39

vii

3.2.1.1. Nghiên cứu định tính.......................................................................... 39

3.2.1.2. Kết quả nghiên cứu định tính............................................................. 40

3.2.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng ....................................................... 41

3.2.2.1. Thiết kế bảng câu hỏi phỏng vấn chính thức ..................................... 41

3.2.2.2. Thiết kế mẫu nghiên cứu.................................................................... 42

3.2.3.3. Phương pháp thu thập số liệu............................................................. 43

3.2.3.4. Đối tượng khách thể khảo sát ............................................................ 43

3.2.3.5. Thang đo và mã hóa thang đo ............................................................ 43

3.3. Phương pháp phân tích dữ liệu nghiên cứu .................................................... 46

3.3.1. Phân tích thống kê sơ bộ .......................................................................... 46

3.3.2. Phân tích thống kê giá trị trung bình của thang đo .................................. 47

3.3.3. Đánh giá độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach’s Alpha ................... 47

3.3.4. Phân tích nhân tố EFA ............................................................................. 48

3.3.5. Phân tích T-Test và ANOVA................................................................... 50

3.3.6. Phân tích hồi quy kiểm định mô hình ...................................................... 49

TÓM TẮT CHƯƠNG 3............................................................................................51

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU.................................................................52

4.1. Thực trạng chất lượng thẩm định cho vay đối với DNNVV tại BIDV .......... 52

4.1.1. Thực trạng BIDV hỗ trợ DNNVV ........................................................... 52

4.1.2. Phân tích quy trình thẩm định DNNVV trong hoạt động cho vay tại BIDV

............................................................................................................................ 55

4.1.3. Phân tích nội dung thẩm định DNNVV trong hoạt động cho vay tại BIDV

............................................................................................................................ 56

4.1.4. Phân tích phương pháp thẩm định DNNVV trong hoạt động cho vay tại

BIDV .................................................................................................................. 57

4.2. Kết quả nghiên cứu......................................................................................... 59

4.2.1. Kết quả phân tích thống kê sơ bộ ............................................................. 59

4.2.2. Kết quả phân tích thống kê giá trị trung bình của thang đo ..................... 61

4.2.3. Kết quả đánh giá độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach's Alpha ....... 64

4.2.3.1. Tóm tắt tiêu chuẩn đánh giá thang đo................................................ 64

4.2.3.2. Kiểm định độ tin cậy thang đo bằng hệ số Cronbach's Alpha ........... 65

viii

4.2.4. Phân tích nhân tố EFA ............................................................................. 66

4.2.4.1. Tóm tắt tiêu chuẩn đánh giá............................................................... 66

4.2.4.2. Kết quả phân tích nhân tố đối với các biến độc lập ........................... 67

4.2.4.3 Kết quả phân tích nhân tố thang đo chất lượng thẩm định cho vay.... 70

4.2.4.4. Mô hình nghiên cứu hiệu chỉnh ......................................................... 71

4.2.5. Phân tích hồi quy...................................................................................... 72

4.2.5.1. Tóm tắt kết quả phân tích tương quan ............................................... 72

4.2.5.2. Kết quả thống kê hệ số xác định sự phù hợp của mô hình ................ 73

4.2.5.3. Kết quả kiểm định các giả thuyết nghiên cứu.................................... 74

4.2.5.4. Kết quả hồi quy kiểm định mô hình................................................... 76

4.2.6. Kết quả phân tích T-Test và ANOVA...................................................... 77

4.3. Phân tích và thảo luận đánh giá kết quả nghiên cứu ...................................... 79

4.5. So sánh kết quả nghiên cứu ............................................................................ 83

TÓM TẮT CHƯƠNG 4............................................................................................85

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT HÀM Ý QUẢN TRỊ.............................86

5.1. Kết luận kết quả nghiên cứu ........................................................................... 86

5.2. Đề xuất hàm ý quản trị nâng cao chất lượng thẩm định DNNVV trong hoạt

động cho vay tại BIDV.......................................................................................... 87

5.2.1. Nhân tố Cán bộ thẩm định........................................................................ 87

5.2.2. Nhân tố Nguồn thông tin phục vụ thẩm định........................................... 89

5.2.3. Nhân tố Tổ chức công tác thẩm định ....................................................... 90

5.2.4. Nhân tố Quy trình thẩm định.................................................................... 91

5.3.5. Nhân tố Chỉ tiêu thẩm định ...................................................................... 92

5.3.6. Nhân tố Công cụ hỗ trợ thẩm định ........................................................... 93

5.3. Hạn chế của nghiên cứu.................................................................................. 94

TÓM TẮT CHƯƠNG 5............................................................................................96

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................... i

ix

DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Phiếu điều tra chính thức ......................................................................... iii

Phụ lục 2: Mẫu phiếu điều tra sơ bộ ........................................................................ vii

Phụ lục 3: Danh sách 15 chuyên gia ......................................................................... xi

Phụ lục 4: Danh sách thực hiện khảo sát tại BIDV và các chi nhánh...................... xii

Phụ lục 5: Kết quả xử lý dữ liệu ............................................................................. xiv

Phụ lục 6: Tổng quan về Ngân hàng TMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam .........xxv

x

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DNNVV : Doanh nghiệp nhỏ và vừa

TMCP : Thương mại cổ phần

NHNN : Ngân hàng nhà nước

NHTM : Ngân hàng thương mại

CNTT : Công nghệ thông tin

CN : Chi nhánh

DPRR : Dự phòng rủi ro

xi

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Tiêu chí xác định doanh nghiệp nhỏ và vừa...............................................9

Bảng 2.2. Tổng kết các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định cho vay.........29

Bảng 3.1. Thang đo và mã hóa thang đo...................................................................44

Bảng 4.2. Thống kê sơ bộ thông tin cá nhân.............................................................60

Bảng 4.3. Giá trị trung bình các nhân tố đánh giá chất lượng thẩm định .................61

Bảng 4.4. Tóm tắt kết quả kiểm định độ tin cậy bằng Cronbach's Alpha.................65

Bảng 4.5. Tóm tắt kết quả phân tích nhân tố đối với các biến độc lập .....................67

Bảng 4.7. Tóm tắt kết quả kiểm định tương quan giữa các nhân tố .........................72

Bảng 4.8. Kết quả thống kê hệ số xác định độ thích của mô hình............................73

Bảng 4.9. Kết quả thống kê ANOVA xác định sự phù hợp của mô hình.................73

Bảng 4.10. Kết quả thống kê các trị số hồi quy của mô hình ...................................74

Bảng 4.11. Kết quả kiểm định ANOVA giữa Chất lượng thẩm định cho vay và Giới

tính.............................................................................................................................77

Bảng 4.12. Kết quả kiểm định ANOVA giữa Chất lượng thẩm định cho vay và Độ

tuổi.............................................................................................................................78

Bảng 4.13: Kết quả kiểm định One Sample T-test ...................................................78

xii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất......................................................................33

Hình 3.1. Quy trình nghiên cứu ................................................................................39

Hình 4.3. Giá trị trung bình của các thang đo ...........................................................63

Hình 4.4. Mô hình nghiên cứu hiệu chỉnh ................................................................71

Hình 4.5. Mô hình lý thuyết các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định doanh

nghiệp nhỏ và vừa trong hoạt động cho vay tại BIDV .............................................76

Hình 4.6. Phân nhóm các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng thẩm định DNNVV

trong hoạt động cho vay............................................................................................82