Bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư cổ phiếu là cá nhân theo pháp luật chứng khoán Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

---o0o---

LƯƠNG TRƯỜNG THỊNH

BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH CỦA NHÀ ĐẦU TƯ CỔ PHIẾU

LÀ CÁ NHÂN THEO PHÁP LUẬT CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH LUẬT KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – 10 – 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

---o0o---

BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI ÍCH CỦA NHÀ ĐẦU TƯ CỔ PHIẾU

LÀ CÁ NHÂN THEO PHÁP LUẬT CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

CHUYÊN NGÀNH: LUẬT KINH TẾ

MÃ SỐ CN : 8380107

Người hướng dẫn khoa học: TS. Phan Phương Nam

Học viên: Lương Trường Thịnh – CHLKT khóa 34

TP. HỒ CHÍ MINH – 10 – 2022

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi, các số

liệu, nội dung trích dẫn trong luận văn đảm bảo độ tin cậy, chính xác và trung thực.

Đồng thời, tôi cũng xin cam đoan những kết luận khoa học trong luận văn

chưa từng được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào và xin chịu

trách nhiệm với những kết quả nghiên cứu của luận văn.

Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm

Tác giả luận văn

Lương Trường Thịnh

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU........................................................................................................ 1

1. Lý do chọn đề tài..................................................................................................... 1

2. Tình hình nghiên cứu đề tài ..................................................................................... 1

3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài............................................................... 3

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................ 3

5. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 4

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài.................................................................. 5

7. Kết cấu của luận văn................................................................................................ 5

CHƯƠNG 1 ............................................................................................................... 6

NHỮNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÁP LUẬT BẢO VỆ QUYỀN VÀ LỢI

ÍCH CỦA NHÀ ĐẦU TƯ CỔ PHIẾU LÀ CÁ NHÂN THEO PHÁP LUẬT

CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM ................................................................................. 6

1.1 Khái quát về bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư cổ phiếu là cá nhân theo

pháp luật chứng khoán Việt Nam................................................................................. 6

1.1.1 Khái niệm và đặc điểm của thị trường chứng khoán ................................... 6

1.1.2 Khái niệm và đặc điểm của cổ phiếu .......................................................... 9

1.1.3 Khái niệm, phân loại nhà đầu tư và nhà đầu tư cá nhân ............................ 10

1.1.4 Vai trò của nhà đầu tư cổ phiếu là cá nhân trên thị trường chứng khoán

Việt Nam .......................................................................................................... 13

1.2 Sự cần thiết của việc bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư cổ phiếu là cá nhân. 15

1.3 Tổng quan nội dung của pháp luật về bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư cổ

phiếu là cá nhân theo pháp luật chứng khoán Việt Nam............................................. 19

1.3.1 Khái niệm và đặc điểm pháp luật về bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu

tư cổ phiếu là cá nhân........................................................................................ 19

1.3.2 Nguyên tắc cơ bản của pháp luật về bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu

tư cổ phiếu là cá nhân theo pháp luật chứng khoán Việt Nam............................ 20

1.3.3 Nội dung cơ bản của pháp luật về bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư

cổ phiếu là cá nhân theo pháp luật chứng khoán Việt Nam................................ 22

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................ 27

CHƯƠNG 2 ............................................................................................................. 28

THỰC TRẠNG VÀ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ BẢO VỆ

QUYỀN VÀ LỢI ÍCH CỦA NHÀ ĐẦU TƯ CỔ PHIẾU LÀ CÁ NHÂN TRÊN

THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM..................................................... 28

2.1. Thực trạng pháp luật về bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư cổ phiếu là cá

nhân trên thị trường chứng khoán Việt Nam.............................................................. 28

2.1.1 Thực trạng pháp luật bảo vệ quyền tham gia thị trường của nhà đầu tư cổ

phiếu là cá nhân ................................................................................................ 28

2.1.2. Thực trạng pháp luật bảo vệ quyền được cung cấp thông tin của nhà đầu

tư cổ phiếu là cá nhân........................................................................................ 40

2.1.3. Thực trạng pháp luật bảo vệ quyền sở hữu tài sản đầu tư của nhà đầu tư

cổ phiếu là cá nhân............................................................................................ 48

2.2. Định hướng và các kiến nghị hoàn thiện pháp luật trong việc bảo vệ quyền và

lợi ích của nhà đầu tư cổ phiếu là cá nhân.................................................................. 56

2.2.1 Định hướng hoàn thiện pháp luật trong việc bảo vệ quyền và lợi ích của

nhà đầu tư cổ phiếu là cá nhân .......................................................................... 56

2.2.1.1 Hoàn thiện pháp luật trong việc bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư

cổ phiếu là cá nhân phải theo xu hướng hội nhập quốc tế .................................. 56

2.2.1.2 Hoàn thiện pháp luật trong việc bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư

cổ phiếu là cá nhân phải đảm bảo tính phù hợp với các điều kiện kinh tế - xã

hội Việt Nam .................................................................................................... 57

2.2.1.3 Hoàn thiện pháp luật trong việc bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư

cổ phiếu là cá nhân phải đảm bảo sự phát triển bền vững của thị trường chứng

khoán ................................................................................................................ 58

2.2.2 Các kiến nghị hoàn thiện pháp luật trong việc bảo vệ quyền và lợi ích

của nhà đầu tư cổ phiếu là cá nhân .................................................................... 59

2.2.2.1 Hoàn thiện các quy định bảo vệ quyền tham gia thị trường của nhà đầu

tư cổ phiếu là cá nhân........................................................................................ 59

2.2.2.2 Hoàn thiện các quy định bảo vệ quyền được cung cấp thông tin của nhà

đầu tư cổ phiếu là cá nhân................................................................................. 62

2.2.2.3 Hoàn thiện các quy định bảo vệ quyền sở hữu tài sản đầu tư của nhà

đầu tư cổ phiếu là cá nhân................................................................................. 64

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ........................................................................................ 66

KẾT LUẬN.............................................................................................................. 68

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

BẢNG DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

NĐT Nhà đầu tư

NĐTCN Nhà đầu tư cá nhân

SGDCK Sở Giao dịch Chứng khoán

SEC U.S. Securities and Exchange Commission

TTCP Thị trường cổ phiếu

TTCK Thị trường chứng khoán

UBCKNN Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Mục tiêu của Chính Phủ là đến năm 2025 quy mô vốn hóa thị trường cổ

phiếu đạt 100% GDP và đến năm 2030 quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đạt

120% GDP1

. Một trong những giải pháp để đạt được mục tiêu đó là phải đảm bảo

được thị trường vận hành an toàn, minh bạch, nâng cao khả năng cạnh tranh và bảo

vệ lợi ích nhà đầu tư2

. Có thể thấy rằng việc bảo vệ lợi ích của nhà đầu tư cổ phiếu

là vấn đề quan trọng cần phải chú ý tới. Mặc dù vậy nhưng thực tiễn việc áp dụng

pháp luật trong việc bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư cổ phiếu có thật sự

chính xác, hiệu quả, kịp thời hay chưa vẫn là một vấn đề còn đang rất được quan

tâm. Vào ngày 11/05/2022, tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch

Quốc hội Vương Đình Huệ bày tỏ lo lắng với sự bất thường của thị trường chứng

khoán thời gian vừa qua3

. Tình trạng thao túng, làm giá cổ phiếu ngày càng tinh vi

cùng với đó là gây hậu quả thiệt hại rất lớn cho nhà đầu tư, đặc biệt đối tượng dễ bị

tổn hại nhất là nhà đầu tư cá nhân. Một trong những sự kiện đáng chú ý nhất trên thị

trường cổ phiếu gần đây là vụ án liên quan tới cựu Chủ tịch Tập đoàn FLC Trịnh

Văn Quyết4

. Ngoài vấn đề thiệt hại về mặt kinh tế thì tác giả cho rằng nguy cơ nhà

đầu tư mất niềm tin vào thị trường chứng khoán, cũng như mất niềm tin vào sự bảo

vệ của pháp luật còn đáng quan ngại hơn. Bởi vì nhận thấy tính cấp thiết, tính thực

tiễn của vấn đề này nên đó chính là lí do mà tác giả chọn đề tài “Bảo vệ quyền và

lợi ích của nhà đầu tư cổ phiếu là cá nhân theo pháp luật chứng khoán Việt Nam”

nhằm mục đích đào sâu nghiên cứu, đóng góp ý kiến về pháp luật bảo vệ nhà đầu tư

cổ phiếu là cá nhân trong tình hình thị trường cổ phiếu bất ổn hiện nay.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

Mặc dù thị trường chứng khoán Việt Nam còn khá nhỏ so với các thị trường

chứng khoán khác trên thế giới nhưng vấn đề bảo vệ nhà đầu tư luôn là một chủ đề

nổi bật được nhiều học giả chú ý. Trong đó có luận án tiến sĩ luật học của Hoàng

1 Điểm d khoản 3 Mục I Điều 1 Quyết định số 368/QĐ-TTg ngày 21 tháng 03 năm 2022 của Thủ tướng

Chính phủ về việc phê duyệt chiến lược tài chính đến năm 2030.

2 Điểm a khoản 6 Mục III Điều 1 Quyết định số 368/QĐ-TTg ngày 21 tháng 03 năm 2022 của Thủ tướng

Chính phủ về việc phê duyệt chiến lược tài chính đến năm 2030.

3 Lê Hiệp, “Chủ tịch Quốc hội: 'Báo cáo anh Khái chứng khoán bây giờ nó quá bất thường'”,

https://thanhnien.vn/chu-tich-quoc-hoi-bao-cao-anh-khai-chung-khoan-bay-gio-no-qua-bat-thuong￾post1457342.html, truy cập ngày 15/09/2022.

4 Phương Thủy, “Khởi tố thêm Chủ tịch FLC Trịnh Văn Quyết và các đồng phạm tội lừa đảo chiếm đoạt tài

sản”, https://cand.com.vn/Ban-tin-113/khoi-to-them-chu-tich-flc-trinh-van-quyet-va-cac-dong-pham-toi-lua￾dao-chiem-doat-tai-san-i665321/, truy cập ngày 15/09/2022.

2

Thị Quỳnh Chi về “Pháp luật về bảo vệ quyền và lợi ích của nhà đầu tư trên thị

trường chứng khoán tập trung ở Việt Nam” (Khoa luật, Đại học Quốc gia Hà Nội,

2008), luận văn thạc sĩ luật học của Phạm Thanh Tú về “Bảo đảm quyền và lợi ích

hợp pháp của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán tập trung theo pháp luật Việt

Nam” (Khoa luật, Đại học Quốc gia Hà Nội, 2006), luận văn “Bảo vệ quyền và lợi

ích hợp pháp của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán tập trung theo quy định

của pháp luật chứng khoán” của Trần Thị Hà Trang (Khoa Luật, Đại học Quốc gia

Hà Nội, 2008), luận văn thạc sĩ luật học của Vũ Thị Huyền Ngọc về “Bảo vệ quyền

và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư không chuyên nghiệp trên thị trường chứng

khoán tập trung theo pháp luật Việt Nam” (Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội,

2014) cùng với nhiều luận văn, luận án và bài viết khác trên các tạp chí chuyên

ngành…

Thứ nhất, nhìn chung các bài nghiên cứu, bài viết đã được thực hiện khá lâu

so với hiện tại, do đó nội dung các bài viết tập trung nhiều vào các quy định pháp

luật cũ được ban hành và hiệu lực vào thời điểm đó. Cụ thể là được viết theo Luật

Chứng khoán (Luật số 70/2006/QH11) ngày 29 tháng 06 năm 2006 đã hết hiệu lực,

trong khi hiện nay đã có luật mới là Luật Chứng khoán (Luật số 54/2019/QH14)

ngày 26 tháng 11 năm 2019 có hiệu lực vào ngày 01 tháng 01 năm 2021. Vì vậy mà

có rất nhiều sự thay đổi trong pháp luật về chứng khoán hiện hành mà các bài

nghiên cứu cũ không còn phù hợp nữa.

Thứ hai, các luận văn, luận án thường khái quát chung nhiều nhóm nhà đầu

tư hơn là tập trung vào một nhóm nhà đầu tư cố định như chỉ tập trung vào nhà đầu

tư cá nhân. Vì lí do này mà các bài viết, bài nghiên cứu đi theo chiều rộng cho nhiều

loại nhà đầu tư hơn là tập trung nghiên cứu theo chiều sâu vào một nhóm nhà đầu tư

nhất định. Từ đó dẫn tới việc các bài luận văn, luận án có nhiều thực trạng khác

nhau và các giải pháp được nêu ra cũng rất chung chung cho tất cả nhà đầu tư.

Thứ ba, do sự bùng phát của đại dịch Covid-19 nên mọi người phải tuân thủ

quy định về giãn cách xã hội. Vì vậy, trong hai năm qua không có nhiều đề tài mới

được công bố. Trong khi đó, hiện nay các quy định của pháp luật đã có nhiều thay

đổi để phù hợp hơn với các hoạt động ngày càng đa dạng, phong phú của thị trường

chứng khoán. Cụ thể, các mức xử phạt trong lĩnh vực chứng khoán cũng được tăng

lên để phù hợp với thực tiễn. Trong lịch sử hình thành và phát triển của thị trường

chứng khoán Việt Nam cho tới thời điểm hiện tại, có thể nói rằng chưa bao giờ mà