Yếu tố ảnh hưởng đến doanh thu dịch vụ tại ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam chi nhánh tỉnh Bạc Liêu: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Quách Vũ Bằng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

QUÁCH VŨ BẰNG

YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG

ĐẾN DOANH THU DỊCH VỤ

TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ

PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NAM

CHI NHÁNH TỈNH BẠC LIÊU

Chuyên ngành: Tài Chính Ngân Hàng

Mã ngành: 60 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGÔ VI TRỌNG

TP. HCM- NĂM 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Số

liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ

ràng. Đề tài của tôi chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công trình

nghiên cứu nào khác.

Tác giả

QUÁCH VŨ BẰNG

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn Quý Thầy Cô Trƣờng Đại học Ngân

hàng TP.HCM đã tận tâm giảng dạy, truyền đạt cho tôi những kiến

thức quý báu. Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn Thầy TS. Ngô

Vi Trọng đã giúp đỡ và hƣớng dẫn tôi hoàn thành luận văn này.

Tác giả

QUÁCH VŨ BẰNG

i

ĐẶT VẤN ĐỀ

“Độc canh tín dụng” là một cụm từ thƣờng đƣợc sử dụng để nói đến hoạt động của

các NHTM Việt Nam từ trƣớc đến nay bởi tín dụng vẫn là hoạt động tạo ra thu nhập

chủ yếu của các NHTM. Điều này cũng dễ hiểu vì đặc thù của các NHTM Việt

Nam là trình độ công nghệ thông tin còn lạc hậu, trình độ quản lý kinh doanh thấp

và đặc biệt là thiếu sự liên kết hoạt động giữa các NHTM với nhau dẫn đến việc

triển khai các sản phẩm dịch vụ ngân hàng mới, hiện đại chƣa trở nên phổ biến và

tiện dụng. Thu nhập từ hoạt động dịch vụ so với thu nhập từ hoạt động tín dụng của

các NHTM còn rất thấp, vì thế các NHTM vẫn chủ yếu tập trung đầu tƣ cho hoạt

động tín dụng. Các NHTM nƣớc ngoài có hệ thống quản trị rủi ro tín dụng tốt hơn

so với các NHTM Việt Nam, tuy nhiên thu nhập lãi thuần từ hoạt động tín dụng của

các NHTM nƣớc ngoài chiếm tỷ trọng khoảng 65% trên tổng thu nhập hoạt động

ngân hàng trong khi đó ở Việt Nam tỷ trọng này chiếm trên 85%, điều gì sẽ xảy ra

khi hoạt động tín dụng gặp khó khăn, không tăng trƣởng đƣợc trong khi thu nhập từ

hoạt động dịch vụ còn quá thấp không đủ để bù đắp phần thu nhập bị thiếu hụt từ

hoạt động tín dụng? Chắc chắn rằng lợi nhuận hàng năm của các NHTM dần bị thu

hẹp, quỹ tiền lƣơng cũng sẽ giảm, lƣơng của cán bộ nhân viên ngân hàng thấp dần

và đời sống của họ mỗi lúc sẽ khó khăn hơn do thu nhập giảm.

Sự thật, những năm gần đây điều lo lắng đó của các NHTM đã và đang xảy ra, tại

các NHTM tình hình nợ xấu ngày một tăng cao, theo báo cáo của NHNN tỷ lệ nợ

xấu trên tổng dƣ nợ tại các NHTM có lúc lên đến khoảng 10%, bên cạnh đó nhiều

chuyên gia kinh tế nhận định nợ xấu tiềm ẩn còn rất cao so với con số báo cáo. Mặc

dù NHNN tích cực đƣa ra các giải pháp xử lý nợ xấu các NHTM, các giải pháp này

có làm giảm tỷ lệ nợ xấu xuống mức thấp hơn so với trƣớc đây nhƣng tỷ lệ giảm là

không nhiều và các giải pháp xử lý nợ xấu cũng chỉ là giải pháp tình huống, xử lý

tạm thời, chƣa thể xử lý triệt để tình trạng nợ xấu của các ngân hàng thƣơng mại.

Mặt khác, kinh tế thế giới đang trên đà phục hồi chậm, trong nƣớc tình hình sản

xuất kinh doanh của các doanh nghiệp còn khó khăn, hàng hóa ứ đọng, sản xuất

đình trệ, doanh nghiệp không có nhu cầu vay vốn để đầu tƣ mới hoặc mở rộng sản

ii

xuất kinh doanh. Chính vì vậy, hoạt động tín dụng hiện nay của các NHTM đang bị

thu hẹp dần. Dƣ nợ cho cho vay không tăng hoặc tăng trƣởng rất ít trong khi đó

mức chênh lệch giữa lãi suất đầu vào và lãi suất đầu ra ngày càng thấp dẫn đến thu

nhập từ hoạt động tín dụng giảm dần qua mỗi năm.

Đã đến lúc các NHTM cần thay đổi, chú trọng đến lĩnh vực hoạt động khác ngoài

hoạt động tín dụng, cụ thể là tập trung đầu tƣ phát triển hoạt động dịch vụ nhằm

mục đích tăng dần tỷ trọng thu nhập dịch vụ trong tổng thu nhập họat động ngân

hàng một cách hợp lý, phù hợp với đặc thù kinh doanh của từng hệ thống NHTM

Việt Nam. Vấn đề này đã đƣợc một số NHTM lớn quan tâm phát triển một vài năm

gần đây, tuy nhiên vẫn còn nhiều NHTM nhỏ chƣa quan tâm phát triển dịch vụ một

cách đúng mức, thu nhập của các NHTM này vẫn phụ thuộc hoàn toàn vào hoạt

động tín dụng; Có thể nói, định hƣớng đầu tƣ phát triển sản phẩm dịch vụ nhằm

tăng doanh thu dịch vụ một cách hợp lý đƣợc xác định là hƣớng đi đúng và bền

vững của các NHTM hiện nay.

iii

MỤC LỤC

Trang

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................... vi

DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... vii

DANH MỤC ĐỒ THỊ............................................................................................ viii

DANH MỤC PHỤ LỤC.......................................................................................... ix

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU .........................................1

1.1. Tính cấp thiết của đề tài ......................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................3

1.3. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................3

1.4. Đối tƣợng và Phạm vi nghiên cứu ......................................................................3

1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu........................................................................................3

1.6. Đóng góp của đề tài.............................................................................................4

1.7. Bố cục dự kiến của đề tài ....................................................................................4

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG VÀ

DOANH THU CỦA AGRIBANK CHI NHÁNH TỈNH BẠC LIÊU......................6

2.1. Hoạt động ngân hàng thƣơng mại.......................................................................6

2.1.1. Khái niệm về Ngân hàng thƣơng mại ..............................................................6

2.1.2. Hoạt động của ngân hàng thƣơng mại .............................................................7

2.1.2.1. Huy động vốn................................................................................................8

2.1.2.2. Hoạt động tín dụng........................................................................................8

2.1.2.3. Hoạt động dịch vụ thanh toán và ngân quỹ...................................................9

2.1.2.4. Các hoạt động khác .......................................................................................9

2.1.3. Thu nhập – Chi phí và lợi nhuận của ngân hàng thƣơng mại ........................10

2.1.3.1. Thu nhập của ngân hàng .............................................................................10

2.1.3.2. Chi phí của ngân hàng ................................................................................11

2.1.3.3. Lợi nhuận của Ngân hàng thƣơng mại........................................................12

2.1.3.4. Kinh nghiệm hoạt động của một số ngân hàng nƣớc ngoài........................14

iv

2.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến doanh thu dịch vụ ngân hàng .................................16

2.2.1. Dịch vụ ngân hàng .........................................................................................16

2.2.2. Doanh thu dịch vụ ngân hàng ........................................................................17

2.2.3. Các yếu tố ảnh hƣởng đến doanh thu dịch vụ ngân hàng ..............................18

2.2.3.1. Các công trình nghiên cứu trƣớc đây .........................................................18

2.2.3.2. Các yếu tố ảnh hƣởng..................................................................................21

2.3. Sự cần thiết đầu tƣ phát triển sản phẩm dịch vụ nhằm tăng doanh thu dịch vụ là

hƣớng đi vững chắc trong hoạt động ngân hàng......................................................26

2.3.1. Cơ cấu thu nhập của ngân hàng một số nƣớc ................................................26

2.3.2. Vì sao cần tăng doanh thu dịch vụ ngân hàng ...............................................27

2.4. Phân tích doanh thu của Agribank chi nhánh tỉnh Bạc Liêu.............................31

2.4.1. Khái quát về Agribank chi nhánh tỉnh Bạc Liêu............................................31

2.4.2. Doanh thu và lợi nhuận qua các năm ............................................................32

CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU...........................38

3.1. Xác định mô hình hồi quy và lựa chọn phƣơng pháp ƣớc lƣợng......................38

3.1.1. Mô hình hồi quy dữ liệu bảng ........................................................................38

3.1.2. Mô hình hồi quy Pool.....................................................................................38

3.1.3. Mô hình hồi quy với tác động cố định (Fixed Effects Model - FEM)...........39

3.1.4. Mô hình hồi quy với tác động ngẫu nhiên (Random Effects Model - REM)39

3.1.5. So sánh và lựa chọn giữa FEM với REM ......................................................40

3.1.6. Kiểm định trong mô hình hồi quy dữ liệu bảng.............................................40

3.1.6.1. Kiểm định Hausman....................................................................................40

3.1.6.2. Kiểm định Durbin-Watson (DW) ...............................................................40

3.1.6.3. Kiểm định Wald ..........................................................................................41

3.2. Chọn mẫu nghiên cứu, thu thập và xử lý dữ liệu ............................................41

3.2.1. Mẫu nghiên cứu.............................................................................................41

3.2.2. Thu thập và xử lý số liệu................................................................................41

3.3. Các yếu tố đƣợc đƣa vào mô hình và tham số đại diện ....................................42

3.4. Kỳ vọng về dấu các yếu tố ảnh hƣởng đến doanh thu dịch vụ ngân hàng

Agribank chi nhánh tỉnh Bạc Liêu ...........................................................................42

v

3.5. Mô hình các yếu tố ảnh hƣởng đến doanh thu dịch vụ .....................................43

CHƢƠNG 4: PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................45

4.1. Thống kê mô tả các biến ...................................................................................45

4.2. Phân tích tƣơng quan.........................................................................................49

4.3. Kết quả hồi quy .................................................................................................50

4.3.1. Lựa chọn phƣơng pháp ƣớc lƣợng mô hình...................................................50

4.3.2. Kết quả hồi quy ..............................................................................................51

4.3.3. Kiểm định sự phù hợp của mô hình ...............................................................51

4.3.3.1. Kiểm định tự tƣơng quan phần dƣ ..............................................................51

4.3.3.2. Kiểm định Wald ..........................................................................................51

4.3.4. Kiểm định mô hình cốt lõi .............................................................................52

4.4. Phân tích ảnh hƣởng của các yếu tố cốt lõi đến doanh thu dịch vụ ngân hàng 53

4.4.1. Tổng tài sản ....................................................................................................53

4.4.2. Nguồn nhân lực ..............................................................................................55

4.4.3. Công nghệ thông tin.......................................................................................56

4.5. Giải thích các yếu tố không ảnh hƣởng đến doanh thu dịch vụ ngân hàng ......58

4.5.1. Đối thủ cạnh tranh..........................................................................................58

4.5.2. Tuyên truyền, quảng cáo, tiếp thị...................................................................58

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..........................................................60

5.1. Kết luận .............................................................................................................60

5.2. Kiến nghị...........................................................................................................61

5.3. Hạn chế của luận văn ........................................................................................65

5.4. Các hƣớng nghiên cứu tiếp theo .......................................................................66

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nguyên nghĩa

AGRIBANK Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam

CBCNV Cán bộ công nhân viên

GTLN Giá trị lớn nhất

GTNN Giá trị nhỏ nhất

IFS Thống kê tài chính quốc tế

KPMG Công ty kiểm toán KPMG Việt Nam

NH Ngân hàng

NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc

NHTM Ngân hàng thƣơng mại

NHTW Ngân hàng trung ƣơng

TK Tài khoản

TSCĐ Tài sản cố định

VPBS Công ty chứng khoán ngân hàng Việt Nam Thịnh Vƣợng