Vận dụng phương pháp nêu vấn đề và sử dụng tình huống trong dạy học lý luận chính trị tại Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHẠM THỊ CÚC

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP

NÊU VẤN ĐỀ VÀ SỬ DỤNG TÌNH HUỐNG

TRONG DẠY HỌC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

TẠI TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG CHÍNH TRỊ

HUYỆN VŨ THƯ, TỈNH THÁI BÌNH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2017

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

PHẠM THỊ CÚC

VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP

NÊU VẤN ĐỀ VÀ SỬ DỤNG TÌNH HUỐNG

TRONG DẠY HỌC LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ

TẠI TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG CHÍNH TRỊ

HUYỆN VŨ THƯ, TỈNH THÁI BÌNH

Chuyên ngành: LL&PPDH Bộ môn Lý luận Chính trị

Mã số: 60.14.01.11

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN HỮU TOÀN

THÁI NGUYÊN - 2017

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận văn này do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa

học của TS.Nguyễn Hữu Toàn trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên,

trên cơ sở tiếp thu các tài liệu khoa học có liên quan đến đề tài. Các kết quả nghiên

cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố

trong bất kỳ công trình nào khác. Thông tin trích dẫn trong luận văn đều được chỉ

rõ nguồn gốc.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2017

Tác giả

Phạm Thị Cúc

ii

LỜI CẢM ƠN

Với tình cảm chân thành, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn, cảm ơn

sâu sắc tới thầy giáo TS. Nguyễn Hữu Toàn đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ để

luận văn được hoàn thành.

Đồng thời, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn Ban Chủ nhiệm Khoa Giáo dục

chính trị, các thầy cô khoa Giáo dục chính trị - Trường Đại học Sư phạm Thái

Nguyên đã tận tình giảng dạy và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong

suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn.

Thái Nguyên, tháng 4 năm 2017

Tác giả

Phạm Thị Cúc

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii

MỤC LỤC ..........................................................................................................iii

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT .............................................................iv

DANH MỤC CÁC BẢNG..................................................................................v

MỞ ĐẦU.............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài..................................................3

3. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...................................................................4

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu ..............................................4

6. Đóng góp của đề tài.........................................................................................5

7. Kết cấu của luận văn........................................................................................5

Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP NÊU

VẤN ĐỀ VÀ SỬ DỤNG TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC LÝ LUẬN

CHÍNH TRỊ TẠI TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG CHÍNH TRỊ HUYỆN.............6

1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề............................................................................6

1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài...................................................6

1.1.2. Các công trình nghiên cứu ở trong nước ...................................................8

1.2. Khái quát về chương trình lý luận chính trị ở Trung tâm bồi dưỡng

chính trị huyện...........................................................................................11

1.2.1. Nội dung chương trình lý luận chính trị ở Trung tâm bồi dưỡng chính

trị huyện.....................................................................................................11

1.2.2. Đặc điểm kiến thức chương trình lý luận chính trị .................................12

1.2.3. Đặc điểm nhận thức của học viên ở Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện ....12

1.2.4. Các phương pháp giảng dạy chủ yếu trong dạy học chương trình lý

luận chính trị ở Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện ..............................13

iv

1.3. Vận dụng phương pháp nêu vấn đề và phương pháp sử dụng tình

huống trong dạy học chương trình lý luận chính trị tại Trung tâm bồi

dưỡng chính trị huyện................................................................................15

1.3.1. Khái niệm phương pháp, phương pháp dạy học......................................15

1.3.2.Phương pháp nêu vấn đề trong dạy học chương trình lý luận chính trị.........16

1.3.3. Phương pháp sử dụng tình huống trong dạy học chương trình lý luận

chính trị......................................................................................................20

1.3.4. Sự cần thiết của sự vận dụng phương pháp nêu vấn đề và sử dụng

tình huống trong dạy học chương trình lý luận chính trị ở Trung tâm

bồi dưỡng chính trị huyện .........................................................................26

Tiểu kết chương 1..............................................................................................30

Chương 2. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP

NÊU VẤN ĐỀ VÀ SỬ DỤNG TÌNH HUỐNG TRONG DẠY HỌC LÝ

LUẬN CHÍNH TRỊ TẠI TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG CHÍNH TRỊ

HUYỆN VŨ THƯ, TỈNH THÁI BÌNH......................................................31

2.1. Tổng quan về huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình ............................................31

2.2. Đặc điểm của giáo viên, học viên tại Trung tâm bồi dưỡng chính trị

huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình ..................................................................33

2.2.1. Đặc điểm của giáo viên tại Trung tâm ....................................................33

2.2.2. Đặc điểm của học viên tại Trung tâm......................................................35

2.3. Thực trạng việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề và sử dụng tình huống

trong dạy học LLCT tại Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện Vũ Thư,

tỉnh Thái Bình.............................................................................................38

2.4. Kế hoạch thực nghiệm sư phạm vận dụng phương pháp nêu vấn đề với

phương pháp sử dụng tình huống trong dạy học LLCT ở Trung tâm

bồi dưỡng chính trị huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình ..................................40

2.4.1. Giả thuyết thực nghiệm ...........................................................................40

2.4.2. Mục đích của thực nghiệm ......................................................................40

2.4.3. Các bước tiến hành thực nghiệm.............................................................41

2.4.4. Đối tượng thực nghiệm............................................................................41

2.4.5. Điều kiện tiến hành thực nghiệm.............................................................41

v

2.5. Nội dung thực nghiệm nghiệm sư phạm vận dụng phương pháp nêu

vấn đề với phương pháp sử dụng tình huống trong dạy học LLCT ở

Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình.................42

2.5.1. Khảo sát, đánh giá trình độ nhận thức đầu vào của học viên lớp thực

nghiệm và đối chứng .................................................................................42

2.5.2. Những nội dung khoa học cần thực nghiệm............................................42

2.5.3. Thiết kế bài thực nghiệm.........................................................................43

2.6. Phân tích kết quả thực nghiệm sự vận dụng phương pháp thuyết trình

và phương pháp sử dụng tình huống trong dạy học LLCT ở Trung tâm

bồi dưỡng chính trị huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình ..................................71

2.6.1. Thực nghiệm và những kết quả rút ra từ thực nghiệm............................71

2.6.2. Những kết luận rút ra từ quá trình thực nghiệm......................................74

Tiểu kết chương 2..............................................................................................75

Chương 3. MỘT SỐ QUAN ĐIỂM, QUY TRÌNH VÀ BIỆN PHÁP NHẰM

NÂNG CAO HIỆU QUẢ CỦA VIỆC VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP

NÊU VẤN ĐỀ VÀ SỬ DỤNG TÌNH HUỐNGTRONG DẠY HỌC LÝ

LUẬN CHÍNH TRỊ TẠI TRUNG TÂM BỒI DƯỠNG CHÍNH TRỊ

HUYỆN VŨ THƯ, TỈNH THÁI BÌNH......................................................76

3.1. Quan điểm về vận dụng phương pháp nêu vấn đề và sử dụng tình

huốngtrongdạy học lý luận chính trị tại Trung tâm bồi dưỡng chính trị

huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình ..................................................................76

3.1.1. Vận dụng phương pháp nêu vấn đề và sử dụng tình huống phải phù

hợp với nội dung, chương trình học tập lý luận chính trị..........................76

3.1.2. Vận dụng phương pháp nêu vấn đề và sử dụng tình huống phải phù

hợp với đặc điểm của học viên và yêu cầu đào tạo, bồi dưỡng ................78

3.1.3. Vận dụng phương pháp nếu vấn đề và sử dụng tình phải tạo sự chuyển

biến căn bản trong đổi mới phương pháp dạy và học lý luận chính trị.........79

3.2. Đề xuất quy trình vận dụng phương pháp nêu vấn đề và sử dụng tình

huống trong dạy học lý luận chính trị tại trung tâm bồi dưỡng chính trị

huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình ..................................................................80

3.2.1. Quy trình thiết kế bài giảng.....................................................................80

vi

3.2.2. Quy trình thực hiện bài giảng trên lớp ....................................................84

3.2.3. Quy trình kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học viên.....................87

3.3. Đề xuất một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng phương

pháp nêu vấn đề và sử dụng tình huống trong dạy học lý luận chính trị

tại Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình ...........88

3.3.1. Đổi mới nhận thức của cấp quản lý ở Huyện ủy và Trung tâm bồi

dưỡng chính trị huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình.........................................88

3.3.2. Kết hợp chặt chẽ việc vận dụng phương pháp nêu vấn đề và sử dụng

tình huống cùng với các phương pháp dạy học khác và sự hỗ trợ của

các phương tiện dạy học hiện đại..............................................................89

3.3.3. Đổi mới nội dung, chương trình học tập lý luận chính trị theo hướng

thường xuyên cập nhật, sát thực, phù hợp với học viên............................90

3.3.4. Xây dựng đội ngũ giáo viên đủ về số lượng, đảm bảo chất lượng với

cơ cấu phù hợp...........................................................................................91

3.3.5. Nâng cao tính thực tiễn trong các bài giảng lý luận chính trị cho học

viên lớp đối tượng là cán bộ, đảng viên ....................................................91

3.3.6. Đầu tư, nâng cấp cơ sở vật chất, kỹ thuật và trang bị phương tiện dạy

học hiện đại phục vụ đổi mới phương pháp dạy và học............................93

3.4. Một số kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của việcvận dụng phương

pháp nêu vấn đề và sử dụng tình huống trong dạy học lý luận chính trị

tại Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình ...........93

3.4.1. Đối với Huyện ủy và lãnh đạo Trung tâm bồi dưỡng chính trị huyện

Vũ Thư, tỉnh Thái Bình .............................................................................93

3.4.2. Đối với đội ngũ giáo viên ........................................................................94

3.4.3. Đối với học viên ......................................................................................98

Tiểu kết chương 3............................................................................................100

KẾT LUẬN.....................................................................................................101

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................102

PHỤ LỤC .......................................................................................................105

iv

DANH MỤC NHỮNG TỪ VIẾT TẮT

CNDVBC : Chủ nghĩa duy vật biện chứng

CNH : Công nghiệp hóa

CNTB : Chủ nghĩa tư bản

CNXH : Chủ nghĩa xã hội

HĐH : Hiện đại hóa

LLCT : Lý luận chính trị

THPT : Trung học phổ thông

v

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Kết quả điều tra mức độ sử dụng phương pháp dạy học của

giáo viên ........................................................................................39

Bảng 2.2. Kết quả thực nghiệm lần 1 ............................................................72

Bảng 2.3. Kết quả thực nghiệm lần 2 ............................................................73

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Để thực hiện thắng lợi sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc

Việt Nam xã hội chủ nghĩa, Đảng ta đã tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện.

Công cuộc đổi mới đòi hỏi phải có một đội ngũ cán bộ đủ năng lực, trình độ,

phẩm chất đạo đức. Đó là những người vừa có kiến thức sâu về lí luận, vừa có

tầm bao quát thực tiễn để có thể giải quyết được mọi vấn đề đặt ra. Trong các

nguồn lực nói chung, nguồn lực con người có vai trò quyết định đến thành công

của sự nghiệp đổi mới. Trong đó, đội ngũ cán bộ cơ sở có vai trò rất quan trọng

đối với sự phát triển của mỗi địa phương. Để đáp ứng được yêu cầu của thực

tiễn, bên cạnh năng lực về chuyên môn, thì trình độ lí luận chính trị là một yêu

cầu tất yếu của mỗi cán bộ cấp cơ sở.

Giáo dục LLCT là một nhiệm vụ trọng yếu trong công tác tư tưởng của

Đảng nhằm bồi dưỡng LLCT, truyền đạt các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, pháp

luật của Nhà nước, bồi dưỡng kiến thức và nghiệp vụ công tác xây dựng Đảng,

xây dựng và quản lý Nhà nước cho cán bộ, đảng viên... Qua đó góp phần nâng

cao năng lực lãnh đạo, bản lĩnh chính trị và phẩm chất đạo đức cách mạng để

đội ngũ cán bộ cơ sở ngày càng đáp ứng với yêu cầu mới, hoàn thành tốt nhiệm

vụ được giao.

Do đó, việc đổi mới phương pháp dạy học có ý nghĩa quan trọng và có

tính quyết định đến việc nâng cao chất lượng dạy học, chất lượng đào tạo, bồi

dưỡng cán bộ cơ sở.

Hiện nay, tại các Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện, cơ sở vật

chất phục vụ công tác dạy học ngày càng được tăng cường, hoàn thiện như

trang bị các phương tiện dạy học hiện đại (màn hình, máy chiếu, hệ thống âm

thanh), phòng học khang trang, cảnh quan môi trường xanh sạch đẹp, tạo điều

kiện tốt nhất về vật chất và tinh thần cho giáo viên, học viên trong quá trình

tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng.