Vận dụng phương pháp dự án trong dạy học đạo đức lớp 4

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM ĐÀ NẴNG

KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Đề tài: Vận dụng phương pháp dự án trong dạy

học Đạo đức lớp 4

Giảng viên hướng dẫn : Th.S Nguyễn Phan Lâm Quyên

Sinh viên thực hiện : Hồ Thị Tuyết

Lớp : 15STH

Đà Nẵng, tháng 12 năm 2018

LỜI CẢM ƠN

Trong suốt thời gian từ khi bắt đầu học tập tại trường đến nay, em

đã nhận được rất nhiều kiến thức bổ ích từ các thầy giáo cô giáo. Với

lòng biết ơn sâu sắc nhất, em xin gửi đến quý thầy cô ở Khoa Giáo

dục Tiểu học lời cảm ơn vì đã luôn nhiệt tình giảng dạy, giúp đỡ

chúng em trong quá trình học tập.

Đặc biệt, em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến cô giáo hướng dẫn,

cô Nguyễn Phan Lâm Quyên, khoa Giáo dục Tiểu học đã tận tình giúp

đỡ, hướng dẫn để em có thể thực hiện đề tài này.

Do năng lực của bản thân còn nhiều hạn chế nên trong quá trình

thực hiện khóa luận khó tránh khỏi sai sót, rất mong nhận được ý kiến

đóng góp từ thầy, cô để em có thể học thêm được nhiều kinh nghiệm

và trang bị thêm cho bản thân những hành trang kiến thức để có thể

hỗ trợ cho công việc giảng dạy sau này.

Em xin chân thành cảm ơn!

Đà Nẵng, tháng 1 năm 2019

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .......................................................................................................................... 10

1. Lí do chọn đề tài .............................................................................................. 10

2. Lịch sử nghiên cứu .................................................................................... 10

3. Mục đích nghiên cứu....................................................................................... 12

4. Giả thuyết khoa học ........................................................................................ 12

5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 13

6. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................. 13

7. Phương pháp nghiên cứu................................................................................ 13

8. Cấu trúc đề tài ................................................................................................. 13

NỘI DUNG ..................................................................................................................... 14

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI................. 15

1.1 CƠ SỞ LÍ LUẬN............................................................................................. 15

1.1.1 Một số vấn đề đổi mới trong dạy học ở Tiểu học ........................................15

1.1.1.1 Dạy học theo quan điểm lấy người học làm trung tâm ........................... 15

1.1.1.2 Sử dụng phương pháp dạy học tích cực................................................... 16

a) Dạy học thông qua tổ chức các hoạt động của học sinh .................................... 16

b) Dạy và học chú trọng rèn luyện phương pháp tự học ........................................ 17

c) Tăng cường học tập cá thể, phối hợp với học tập hợp tác.................................. 17

d) Kết hợp đánh giá của giáo viên với tự đánh giá của học sinh ........................... 18

1.1.1.3 Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học Đạo đức ở Tiểu học.................... 18

1.1.2 Khái quát về phương pháp dạy học theo dự án ....................................... 19

1.1.2.1 Khái niệm phương pháp dạy học theo dự án........................................... 19

1.1.2.2 Phân loại dạy học dự án ........................................................................... 23

a) Phân loại theo thời gian ..................................................................................... 23

b) Phân loại theo nhiệm vụ ..................................................................................... 23

c) Phân loại theo nội dung học tập ......................................................................... 23

1.1.2.3 Đặc điểm, bản chất của phương pháp dạy học theo dự án ..................... 23

a) Đặc điểm phương pháp dạy học dự án............................................................... 24

b) Bản chất phương pháp dạy học dự án ................................................................ 25

1.1.2.4 Nguyên tắc sử dụng phương pháp dạy học theo dự án........................... 27

a) Nguyên tắc dạy học tập trung vào những mục tiêu học tập quan trọng gắn

với các chuẩn........................................................................................................ 27

b) Nguyên tắc dạy học đảm bảo người học là trung tâm của hoạt động dạy

học......................................................................................................................... 28

c) Nguyên tắc dạy học đảm bảo sự phù hợp giữa lí luận và thực tiễn.................... 28

d) Nguyên tắc đảm bảo tính khách quan, khoa học, thường xuyên trong đánh

giá việc thực hiện dự án của học sinh .................................................................. 28

e) Nguyên tắc đảm bảo có sự hỗ trợ của các phương tiện kĩ thuật hiện đại

trong quá trình dạy học ........................................................................................ 29

1.1.2.5 Ưu điểm và hạn chế của phương pháp dạy học dự án............................ 30

a) Ưu điểm............................................................................................................... 30

b) Hạn chế ............................................................................................................... 30

1.1.2.6 So sánh phương pháp dạy học dự án và phương pháp dạy học

truyền thống.................................................................................................................. 31

1.1.2.7 Vai trò của người dạy và người học trong phương pháp dạy học theo

dự

án……………………………………………………………………………......

31

a) Vai trò của người dạy .......................................................................................... 31

b) Vai trò của người học ......................................................................................... 32

1.1.3 Đặc điểm tâm, sinh lí của học sinh tiểu học................................................34

1.1.3.1 Cơ sở sinh lí ............................................................................................... 34

1.1.3.2 Đặc điểm tâm lí.......................................................................................... 35

a) Tính cách............................................................................................................. 35

b) Tình cảm.............................................................................................................. 36

c) Nhu cầu nhận thức .............................................................................................. 36

d) Đặc điểm tư duy .................................................................................................. 37

1.2 CƠ SỞ THỰC TIỄN....................................................................................... 39

1.2.1 Một số vấn đề về dạy học môn Đạo đức lớp 4 .............................................39

1.2.1.1 Mục tiêu ..................................................................................................... 39

a) Về kiến thức........................................................................................................... 39

b) Về kĩ năng.............................................................................................................. 39

1.2.1.2 Nội dung chương trình.............................................................................. 40

1.2.1.3 Đặc điểm chương trình ............................................................................. 41

a) Dạy học môn Đạo đức là một hoạt động giáo dục đạo đức ............................... 41

b) Tính cụ thể của các chuẩn mực hành vi đạo đức................................................ 41

c) Tính đồng tâm của các chuẩn mực hành vi ........................................................ 42

d) Logic quá trình hình thành một số chuẩn mực hành vi đạo đức cho học

sinh tiểu học.............................................................................................................. 43

e) Thời gian 2 tiết dành cho mỗi bài Đạo đức ........................................................ 43

1.2.2 Thực trạng vận dụng phương pháp dạy học dự án trong dạy học Đạo

đức 4 ........................................................................................................................44

1.2.2.1 Mục đích điều tra....................................................................................... 44

1.2.2.2 Đối tượng điều tra ..................................................................................... 44

1.2.2.3 Nội dung điều tra....................................................................................... 44

1.2.2.4 Phương pháp điều tra................................................................................ 44

1.2.2.5 Kết quả điều tra ......................................................................................... 44

CHƯƠNG 2: VẬN DỤNG PHƯƠNG PHÁP DỰ ÁN TRONG DẠY HỌC

MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 4................................................................................................. 53

2.1 Khả năng vận dụng phương pháp dự án trong dạy học môn Đạo đức

lớp 4........................................................................................................................... 53

2.2 Quy trình vận dụng phương pháp dự án vào dạy học môn Đạo đức

lớp 4............................................................................................................................... 54

2.2.1 Quy trình tổng quát.......................................................................................54

2.2.2 Cách thức tổ chức tiến hành cụ thể.............................................................55

2.2.2.1 Lập kế hoạch ..............................................................................................55

2.2.2.2 Thực hiện dự án..........................................................................................58

2.2.2.3 Tổng hợp kết quả ........................................................................................59

2.2.3 Những điểm cần lưu ý............................................................................... 60

2.2.3.1 Đối với giáo viên ........................................................................................ 60

2.2.3.2 Đối với học sinh.......................................................................................... 61

2.2.3.2 Đối với trang thiết bị dạy học .................................................................... 61

2.3 Xây dựng một số dự án dạy học môn Đạo đức lớp 4 ................................... 62

2.3.1 Khảo sát một số bài học trong môn Đạo đức lớp 4 có thể sử dụng

phương pháp dạy học theo dự án.................................................................................62

2.3.2 Minh họa thiết kế một số bài học bằng phương pháp dạy học theo dự

án ........................................................................................................................62

2.3.2.1 Dự án 1: “Lao động là hạnh phúc”........................................................... 62

2.3.2.2 Dự án 2: “Chung tay bảo vệ môi trường”.................................................67

2.3.2.3 Dự án 3: “Con đường em đến trường”......................................................71

CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM ................................................................. 77

3.1 MỤC ĐÍCH THỰC NGHIỆM....................................................................... 77

3.2 NHIỆM VỤ THỰC NGHIỆM....................................................................... 77

3.3 TIẾN HÀNH THỰC NGHIỆM..................................................................... 77

3.3.1 Đối tượng thực nghiệm ..................................................................................77

3.3.2 Bố trí thực nghiệm .........................................................................................78

3.3.3 Các bước tiến hành thực nghiệm...................................................................78

3.4 KẾT QUẢ THỰC NGHIỆM ......................................................................... 78

3.4.1 Dự án “Con đường em đến trường”................................................................78

3.4.2 Dự án “Chung tay bảo vệ môi trường” ...........................................................82

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ XUẤT ............................................................................................ 87

1. Kết luận ............................................................................................................ 87

2. Đề xuất.............................................................................................................. 88

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................ 88

PHỤ LỤC

DANH MỤC BẢNG

Bảng Nội dung

Bảng 1.1

Các PPDH GV thường sử dụng khi dạy học Đạo

đức lớp 4

Bảng 1.2

Mức độ sử dụng các hình thức tổ chức dạy học

môn Đạo đức lớp 4

Bảng 1.3 Sự hiểu biết của GV đối với PPDH theo dự án

Bảng 3.1

Kết quả bài kiểm tra sau khi dạy học bài “Tôn

trọng luật giao thông” Đạo đức 4

Bảng 3.2 Mức độ hứng thú của HS với tiết học

Bảng 3.3

Nguyên nhân tạo hứng thú cho HS khi thực hiện

dự án

Bảng 3.4

Nguyên nhân không tạo hứng thú cho HS khi

thực hiện dự án

Bảng 3.5

Kỹ năng HS đạt được qua quá trình học PP dự

án

Bảng 3.6 Những khó khăn của HS khi thực hiện dự án

Bảng 3.7

So sánh việc tổ chức cho HS học theo dự án với

PPDH truyền thống

Bảng 3.8

Khó khăn và thuận lợi đối với việc áp dụng PP

này vào dạy học.

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ Nội dung

Biểu đồ 1.1

Các PPDH GV thường sử dụng trong

dạy học Đạo đức lớp 4

Biểu đồ 1.2 Mức độ sử dụng các hình thức tổ chức

dạy học môn Đạo đức lớp 4

Biểu đồ 1.3 Sự hiểu biết của GV về PPDH theo dự

án

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

STT

1 PPDH Phương pháp dạy học

2 GV Giáo viên

3 HS Học sinh

4 PP Phương pháp

5 GDTH Giáo dục tiểu học

6 SGK Sách giáo khoa

7 DHDA Dạy học dự án

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Trong hệ thống giáo dục quốc gia, GDTH (giáo dục tiểu học) giữ một vai

trò quan trọng trong việc giáo dục con người. Chất lượng giáo dục bậc Tiểu

học không chỉ quyết định nền tảng cho sự hình thành nhân cách cá nhân mà

còn là căn cứ quan trọng để đánh giá chất lượng giáo dục của mỗi quốc gia.

Để nâng cao hiệu quả GDTH, yêu cầu đặt ra cho GDTH phải có những đổi

mới nhất định.

Đổi mới giáo dục nói chung và GDTH nói riêng nhằm hướng tới sự phát

triển toàn diện của con người từ đó đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu

xã hội và thời đại. Định hướng chung của đổi mới giáo dục đào tạo là đổi mới

theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh. Trọng tâm của chính sách đổi

mới giáo dục nước nhà trong giai đoạn hiện nay là đổi mới cách thực hiện các

phương pháp dạy học. Theo đó, phương pháp giáo dục phổ thông phải phát

huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc

điểm của từng lớp học, môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học.

Phương pháp dạy học theo dự án được coi là một trong những phương

pháp dạy học tích cực. Trong phương pháp này, học sinh tự tiếp thu tri thức

qua việc cộng tác học tập, độc lập tư duy giải quyết những dự án thuộc một

chủ đề học tập dưới vai trò hướng dẫn, tư vấn, thúc đẩy cộng tác của giáo viên,

từ đó học sinh khắc sâu và ghi nhớ kiến thức tốt hơn, đồng thời đem lại những

giờ học nhẹ nhàng, vui vẻ, lí thú mà vẫn đạt hiệu quả cao.

Môn Đạo đức là một môn học có tính thực tiễn cao, có nội dung phong

phú, môn học này giúp học sinh trở nên gần gũi hơn với cuộc sống qua những

kiến thức mà nó này mang lại. Từ những bài học, mang lại cho các em những

hiểu biết, rèn luyện cho các em nhiều kĩ năng, nhận thức, cách sống và cách

ứng xử đối với con người và xã hội xung quanh. Giúp các em có cái nhìn sâu

sắc hơn về những vấn đề đang và sẽ nảy sinh trong cuộc sống hàng ngày. Điều

này cho phép lớp học trở thành môi trường học tập, vì ngay tại lớp học, trường

học và những đối tượng ở môi trường này cũng đã có nhiều vấn đề nảy sinh

mà các em cần phải giải quyết, nhưng để có thể giúp học sinh có thể giải quyết

những vấn đề mà các em sẽ gặp thì các em phải trải qua quá trình rèn luyện và

học tập một cách hiệu quả. Tuy nhiên, việc vận dụng PP dự án trong dạy học

môn Đạo đức trên thực tế vẫn còn gặp rất nhiều khó khăn và chưa được phổ

biến rộng rãi ở các trường học. Nếu HS (học sinh) được tiếp cận nhiều hơn với

phương pháp học tập này, HS có thể thoát khỏi được những khuôn khổ của

PPDH (phương pháp dạy học) truyền thống, phát huy được khả năng sáng tạo,

hướng tới kĩ năng tư duy bậc cao và đạt được các mục tiêu giáo dục trong thời

kì đổi mới.

Từ những lí do trên, tôi đã chọn đề tài “Vận dụng phương pháp dự án

trong dạy học môn Đạo đức lớp 4” để làm đề tài nghiên cứu.

2. Lịch sử nghiên cứu

Vào thế kỉ 16, những kiến trúc sư người Ý đã làm việc chuyên nghiệp xu

hướng nghề nghiệp của họ bằng cách thành lập một Học viện nghệ thuật The

Accademia di San Luca-Rome dưới sự bảo trợ của Giáo hoàng Gregory XIII

năm 1577. [2]

Cuộc thi đầu tiên của Học viện được tổ chức vào năm 1656. Cấu trúc của

các cuộc thi vào Học viện tương đương với kì thi kiến trúc. Việc thiết kế trong

các cuộc thi vào Học viện chỉ là những tình huống giả định. Vì lí do này

chúng được gọi là “dự án” những dự án với ý định là những bài tập trong

tưởng tượng chứ chúng không được dùng để xây dựng” (theo Egbert). [2]

Học tập bằng các dự án không còn là duy nhất đối với ngành kiến trúc. Đến

cuối thế kỉ 18 chuyên ngành cơ khí đã được thành lập và được coi là một bộ

phận của các trường đại học công nghiệp và kĩ thuật mới. Phương pháp học

tập này đã dần được lan truyền rộng rãi không chỉ ở các nước Châu Âu mà còn

ở các khu vực Châu Á.

Vấn đề giáo dục đạo đức cho trẻ em nói chung và đặc biệt là giáo dục đạo

đức cho trẻ thông qua các môn học nói chung và môn Đạo đức nói riêng đã được

một số nhà giáo dục quan tâm, nghiên cứu. Nhấn mạnh đến nhiệm vụ giáo dục

đạo đức cho trẻ thông qua các nhân vật trong truyện, người thật và việc thật ở