[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 18 phần 2 potx

38 V.I. Lª-nin

(®©y lµ nãi nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña mäi tri thøc). "Tõ b¶n

th©n nã hay sao? Kh«ng ph¶i... Nh÷ng h×nh thøc cña tån t¹i th×

t− duy quyÕt kh«ng bao giê cã thÓ lÊy ra vµ rót ra tõ b¶n th©n

nã, mµ chØ cã thÓ lÊy ra, rót ra tõ thÕ giíi bªn ngoµi th«i...

Nh÷ng nguyªn t¾c kh«ng ph¶i lµ ®iÓm xuÊt ph¸t cña sù nghiªn

cøu" (theo nh

− chñ tr

−¬ng cña §uy-rinh, mét ng

−êi muèn lµm

mét nhµ duy vËt, nh

−ng l¹i kh«ng biÕt ¸p dông chñ nghÜa duy

vËt mét c¸ch triÖt ®Ó), "mµ lµ kÕt qu¶ cuèi cïng cña sù nghiªn

cøu; nh÷ng nguyªn t¾c Êy kh«ng ph¶i lµ ®Ó ®

−îc øng dông vµo

giíi tù nhiªn vµ lÞch sö cña loµi ng

−êi, mµ ®

−îc trõu t−îng hãa

tõ giíi tù nhiªn vµ lÞch sö loµi ng

−êi; kh«ng ph¶i lµ giíi tù nhiªn

vµ loµi ng

−êi thÝch øng víi nh÷ng nguyªn t¾c, mµ tr¸i l¹i

nh÷ng nguyªn t¾c chØ ®óng trong chõng mùc chóng thÝch øng

víi giíi tù nhiªn vµ lÞch sö. §ã lµ quan ®iÓm duy vËt duy nhÊt

vÒ sù vËt, cßn quan ®iÓm ng

−îc l¹i cña «ng §uy-rinh lµ quan

®iÓm duy t©m, quan ®iÓm ®ã hoµn toµn ®¶o ng

−îc mèi t−¬ng quan

thùc sù vµ x©y dùng thÕ giíi hiÖn thùc b»ng nh÷ng t− t−ëng..."

(s¸ch ®· dÉn, S. 21)23. Vµ chóng t«i nh¾c l¹i mét lÇn n÷a: "quan

®iÓm duy vËt duy nhÊt" Êy, ¡ng-ghen ®· vËn dông kh¾p n¬i vµ

kh«ng ngo¹i lÖ khi «ng c«ng kÝch kh«ng chót nÓ nang §uy-rinh vÒ

mäi sù xa rêi nhá nhÊt, tõ chñ nghÜa duy vËt r¬i vµo chñ nghÜa

duy t©m. Ai chó ý Ýt nhiÒu khi ®äc "Chèng §uy-rinh" vµ "Lót-vÝch

Ph¬-b¸ch", ®Òu t×m thÊy hµng chôc ®o¹n v¨n trong ®ã ¡ng-ghen

nãi ®Õn vËt vµ h×nh ¶nh cña vËt trong ®Çu ãc con ng

−êi, trong

ý thøc, trong t

− duy cña chóng ta, v.v.. ¡ng-ghen kh«ng nãi r»ng

c¶m gi¸c vµ biÓu t−îng lµ nh÷ng "t−îng tr

−ng" cña vËt, v× ë ®©y

chñ nghÜa duy vËt triÖt ®Ó ph¶i thay thÕ nh÷ng "t−îng tr

−ng"

b»ng nh÷ng "h×nh ¶nh", nh÷ng h×nh t

−îng hoÆc ph¶n ¸nh, nh

−

sau nµy chóng t«i sÏ nãi t−êng tËn ë chç cÇn nãi. Nh

−ng giê ®©y,

vÊn ®Ò kh«ng ph¶i lµ bµn vÒ c«ng thøc nµy hay c«ng thøc kh¸c

cña chñ nghÜa duy vËt, mµ lµ bµn vÒ sù ®èi lËp gi÷a chñ nghÜa

duy vËt vµ chñ nghÜa duy t©m, vÒ sù kh¸c nhau gi÷a hai

®−êng

lèi c¬ b¶n trong triÕt häc. Ph¶i ch¨ng lµ ph¶i ®i tõ vËt ®Õn

c¶m gi¸c vµ t

− t−ëng? Hay lµ ®i tõ t− t−ëng vµ c¶m gi¸c ®Õn vËt?

Lý luËn nhËn thøc...I 39

¡ng-ghen kiªn tr× ®

−êng lèi thø nhÊt, tøc lµ ®

−êng lèi duy vËt.

Ma-kh¬ th× kiªn tr× ®

−êng lèi thø hai, tøc lµ ®

−êng lèi duy t©m.

Kh«ng mét lèi nãi quanh co nµo, kh«ng mét lèi ngôy biÖn nµo

(mµ chóng ta sÏ cßn gÆp nhan nh¶n ra) l¹i che lÊp ®

−îc sù thËt

râ rµng kh«ng thÓ chèi c·i ®

−îc lµ: häc thuyÕt cña E. Ma-kh¬, -

coi vËt lµ nh÷ng phøc hîp c¶m gi¸c, - lµ chñ nghÜa duy t©m chñ

quan, lµ sù nhai l¹i lý luËn cña BÐc-cli. Theo Ma-kh¬, nÕu vËt

thÓ lµ nh÷ng "phøc hîp c¶m gi¸c", hay theo BÐc-cli, vËt thÓ lµ

nh÷ng "tæ hîp c¶m gi¸c" th× tÊt nhiªn lµ sÏ ®i ®Õn kÕt luËn r»ng toµn bé thÕ giíi ch¼ng qua chØ lµ biÓu t

−îng cña t«i mµ th«i.

XuÊt ph¸t tõ tiÒn ®Ò Êy th× ngoµi b¶n th©n m×nh ra, kh«ng thÓ

thõa nhËn sù tån t¹i cña nh÷ng ng

−êi kh¸c: ®ã lµ chñ nghÜa

duy ng· thuÇn tuý. Dï cho Ma-kh¬, A-vª-na-ri-ót, PÕt-tx«n-t¬

vµ ®ång bän cã chèi c·i r»ng hä kh«ng dÝnh d¸ng g× ®Õn chñ

nghÜa duy ng· nh

−ng trªn thùc tÕ, hä còng kh«ng thÓ tho¸t

khái chñ nghÜa duy ng· mµ l¹i kh«ng r¬i vµo nh÷ng ®iÒu v« lý

qu¸ râ rµng vÒ mÆt l«-gÝch. §Ó lµm næi bËt h¬n n÷a c¸i yÕu tè c¬

b¶n Êy trong triÕt häc cña chñ nghÜa Ma-kh¬, chóng ta h·y viÖn

dÉn thªm vµi ®o¹n trÝch trong c¸c t¸c phÈm cña Ma-kh¬. Sau

®©y lµ mét ®o¹n ®iÓn h×nh trÝch tõ quyÓn "Ph©n tÝch c¸c c¶m

gi¸c" (b¶n dÞch Nga v¨n cña Cèt-li-a-r¬, nhµ xuÊt b¶n cña

XkiÕc-mun-t¬, M¸t-xc¬-va, 1907):

"Tr

−íc m¾t chóng ta lµ mét vËt nhän S. Khi chóng ta ch¹m vµo mòi nhän, lµm cho th©n thÓ cña ta tiÕp xóc víi mòi nhän Êy, chóng ta c¶m thÊy bÞ ch©m. Chóng ta cã thÓ nh×n thÊy mòi

nhän mµ vÉn kh«ng c¶m thÊy bÞ ch©m. Nh

−ng khi chóng ta

c¶m thÊy bÞ ch©m th× chóng ta thÊy ngay mòi nhän. Nh

− vËy, mòi nhän mµ ta cã thÓ nh×n thÊy ®

−îc, lµ h¹t nh©n th

−êng

xuyªn, cßn sù ch©m lµ mét c¸i g× ngÉu nhiªn, tuú hoµn c¶nh mµ cã thÓ liªn hÖ hay kh«ng liªn hÖ víi h¹t nh©n. Sù lÆp ®i lÆp l¹i

cña nh÷ng hiÖn t

−îng gièng nhau, cuèi cïng, lµm cho ng

−êi ta

quen coi tÊt c¶ nh÷ng ®Æc tÝnh cña vËt thÓ lµ nh÷ng "t¸c ®éng"

ph¸t ra tõ nh÷ng h¹t nh©n th

−êng xuyªn Êy vµ truyÒn ®Õn c¸i

T«i cña chóng ta, qua th©n thÓ chóng ta lµm m«i giíi, - nh÷ng

"t¸c ®éng" nµy chóng ta gäi lµ "c¶m gi¸c"..." (tr. 20).

40 V.I. Lª-nin

Nãi mét c¸ch kh¸c: ng

−êi ta "quen" ®øng trªn quan ®iÓm

cña chñ nghÜa duy vËt, quen coi c¶m gi¸c lµ kÕt qu¶ sù t¸c ®éng

cña vËt thÓ, cña vËt, cña giíi tù nhiªn vµo gi¸c quan cña chóng

ta. "Thãi quen" Êy (®· ®

−îc toµn thÓ nh©n lo¹i vµ tÊt c¶ c¸c khoa häc

tù nhiªn thõa nhËn råi!) tai h¹i cho c¸c nhµ triÕt häc duy t©m

nªn Ma-kh¬ rÊt kh«ng hµi lßng, thÕ lµ «ng ta ra tay tiªu diÖt nã:

"... Nh

−ng còng chÝnh v× thÕ mµ c¸c h¹t nh©n Êy mÊt hÕt néi

dung c¶m tÝnh cña chóng, biÕn thµnh nh÷ng t

−îng tr

−ng trõu

t−îng trÇn trôi...".

Th

−a vÞ gi¸o s

− rÊt ®¸ng t«n kÝnh, ®ã lµ mét ®iÖp khóc ®· cò

rÝch råi! §ã lµ lÆp l¹i tõng c©u, tõng ch÷, lêi nãi cña BÐc-cli,

ng

−êi ®· tõng cho r»ng vËt chÊt lµ mét t

−îng tr

−ng trõu t

−îng

trÇn trôi. Nh

−ng chÝnh Eng-xt¬ Ma-kh¬ míi thËt lµ trÇn trôi, v×

nÕu «ng ta kh«ng thõa nhËn r»ng thùc t¹i kh¸ch quan tån t¹i

mét c¸ch ®éc lËp ®èi víi chóng ta lµ "néi dung c¶m tÝnh" th×

«ng ta chØ cßn l¹i c¸i T«i "trõu t

−îng trÇn trôi", tÊt nhiªn lµ c¸i

T«i viÕt hoa vµ viÕt ng¶ = "c©y d

−¬ng cÇm ®iªn lo¹n, cø t

−ëng

r»ng m×nh lµ duy nhÊt ë trªn thÕ gian nµy". NÕu "néi dung c¶m

tÝnh" cña c¶m gi¸c cña chóng ta kh«ng ph¶i lµ thÕ giíi bªn

ngoµi, th× nh

− vËy cã nghÜa lµ kh«ng cã c¸i g× tån t¹i ngoµi c¸i

T«i trÇn trôi ®ã ®ang miÖt mµi v¾t ãc nÆn ra nh÷ng c¸i v« vÞ vÒ

"triÕt häc". ThËt lµ mét c«ng viÖc ngu xuÈn vµ v« dông!

"... Nh

− vËy th× ®óng lµ thÕ giíi chØ do c¶m gi¸c cña chóng

ta cÊu t¹o nªn. Nh

−ng nh

− thÕ th× chóng ta chØ biÕt cã c¶m gi¸c

cña chóng ta th«i, vµ c¸i gi¶ thiÕt vÒ nh÷ng h¹t nh©n Êy vµ vÒ sù

t¸c ®éng qua l¹i cña chóng, - sù t¸c ®éng mµ kÕt qu¶ chØ lµ

nh÷ng c¶m gi¸c, - ®· trë thµnh hoµn toµn v« nghÜa vµ thõa.

Quan ®iÓm nµy chØ thÝch hîp cho mét thø thuyÕt thùc t¹i kh«ng

triÖt ®Ó hay mét thø chñ nghÜa phª ph¸n kh«ng triÖt ®Ó ".

Chóng t«i ®· chÐp l¹i toµn bé môc 6 "Nh÷ng nhËn xÐt ph¶n

siªu h×nh" trong s¸ch cña Ma-kh¬. Tõ ®Çu ®Õn cuèi, chØ toµn lµ

®¸nh c¾p v¨n cña BÐc-cli. Kh«ng cã mét lêi nhËn xÐt nµo, kh«ng

cã mét tia t

− t

−ëng nµo ngoµi ®iÒu nµy: "chóng ta chØ c¶m gi¸c

®

−îc nh÷ng c¶m gi¸c cña chóng ta th«i". Tõ ®ã, chØ cã thÓ rót ra

Lý luËn nhËn thøc...I 41

®

−îc mét kÕt luËn lµ: "thÕ giíi chØ do c¶m gi¸c cña t«i cÊu t¹o

nªn". Ma-kh¬ kh«ng cã quyÒn lÊy nh÷ng tõ "cña chóng ta" thay

cho nh÷ng tõ "cña t«i", nh

− «ng ta ®· lµm. ChØ vµi tõ Êy còng

®· v¹ch râ r»ng Ma-kh¬ cã c¸i "tÝnh kh«ng triÖt ®Ó" Êy, c¸i tÝnh

mµ «ng ta ®· chØ trÝch ë kÎ kh¸c. V× nÕu c¸i "gi¶ thiÕt" vÒ thÕ

giíi bªn ngoµi lµ "v« nghÜa", vµ c¸i gi¶ thiÕt vÒ c¸i kim tån t¹i

®éc lËp ®èi víi t«i vµ vÒ sù t¸c ®éng qua l¹i gi÷a th©n thÓ t«i vµ

mòi nhän cña c¸i kim, nÕu tÊt c¶ c¸i gi¶ thiÕt Êy qu¶ thËt lµ "v«

nghÜa vµ thõa", th× tr

−íc hÕt "gi¶ thiÕt" vÒ sù tån t¹i cña nh÷ng

ng

−êi kh¸c còng lµ v« nghÜa vµ thõa nèt. ChØ cã m×nh T«i lµ tån

t¹i, cßn tÊt c¶ nh÷ng kÎ kh¸c, còng nh

− toµn bé thÕ giíi bªn

ngoµi, ®Òu r¬i vµo c¸i lo¹i nh÷ng "h¹t nh©n" v« nghÜa. Theo

quan ®iÓm Êy th× kh«ng ®

−îc phÐp nãi ®Õn nh÷ng c¶m gi¸c

"cña chóng ta", vµ khi Ma-kh¬ nãi ®Õn nh÷ng c¶m gi¸c cña chóng

ta th× râ rµng lµ «ng ta kh«ng triÖt ®Ó. §iÒu ®ã chØ chøng minh

r»ng triÕt häc cña «ng ta, rót côc l¹i chØ lµ nh÷ng c©u ch÷ v«

nghÜa vµ rçng tuÕch, mµ chÝnh b¶n th©n «ng ta còng kh«ng tin.

Vµ ®©y lµ mét vÝ dô næi bËt vÒ tÝnh kh«ng triÖt ®Ó vµ sù lÉn

lén cña Ma-kh¬. Chóng ta ®äc thÊy ë § 6, ch

−¬ng XI, còng trong

quyÓn "Ph©n tÝch c¸c c¶m gi¸c": "NÕu khi t«i ®ang c¶m gi¸c mét

c¸i g× ®ã, b¶n th©n t«i, hay mét ng

−êi nµo ®ã cã thÓ quan s¸t khèi

ãc cña t«i b»ng nh÷ng ph

−¬ng ph¸p vËt lý häc vµ hãa häc, th× cã

thÓ x¸c ®Þnh ®

−îc nh÷ng c¶m gi¸c nhÊt ®Þnh nµo ®ã g¾n liÒn víi

nh÷ng qu¸ tr×nh nµo ®ã ®ang ph¸t sinh trong c¬ thÓ..." (197).

Hay qu¸! Nh

− vËy lµ nh÷ng c¶m gi¸c cña chóng ta ®Òu g¾n

liÒn víi nh÷ng qu¸ tr×nh nhÊt ®Þnh ph¸t sinh trong c¬ thÓ nãi

chung, vµ trong ãc ta nãi riªng chø g×? §óng thÕ, Ma-kh¬ ®Æt ra

"gi¶ thiÕt" Êy mét c¸ch rÊt râ rµng, - theo quan ®iÓm cña khoa häc

tù nhiªn th× kh«ng thÓ kh«ng ®Æt ra gi¶ thiÕt Êy ®

−îc. Nh

−ng xin

lçi, ®ã còng chÝnh lµ c¸i "gi¶ thiÕt" vÒ nh÷ng "h¹t nh©n Êy vµ sù

t¸c ®éng qua l¹i cña chóng" mµ nhµ triÕt häc cña chóng ta ®·

tuyªn bè lµ thõa vµ v« nghÜa ®Êy! Ng

−êi ta nãi víi chóng ta

r»ng: vËt thÓ lµ nh÷ng phøc hîp c¶m gi¸c; Ma-kh¬ qu¶ quyÕt víi

chóng ta theo kiÓu BÐc-cli r»ng: nÕu v

−ît qu¸ chç ®ã, nÕu coi c¶m

42 V.I. Lª-nin

gi¸c lµ kÕt qu¶ cña sù t¸c ®éng cña vËt thÓ vµo gi¸c quan cña

chóng ta, th× ®ã lµ siªu h×nh, ®ã lµ mét gi¶ thiÕt v« nghÜa vµ thõa,

v.v.. Nh

−ng ãc lµ mét vËt thÓ. Nh

− vËy, chÝnh ãc còng chØ lµ mét

phøc hîp c¶m gi¸c. KÕt qu¶ lµ: nhê vµo mét phøc hîp c¶m gi¸c

mµ t«i (vµ t«i còng chØ lµ mét phøc hîp c¶m gi¸c) c¶m biÕt ®

−îc

nh÷ng phøc hîp c¶m gi¸c. ThËt lµ mét triÕt häc tuyÖt diÖu! Ban

®Çu, ng

−êi ta tuyªn bè c¶m gi¸c lµ "yÕu tè ch©n chÝnh cña thÕ

giíi", vµ ng

−êi ta x©y dùng trªn c¬ së ®ã mét thø chñ nghÜa BÐc￾cli "®éc ®¸o"; råi sau ®ã ng

−êi ta l¹i lÐn lót ®

−a vµo nh÷ng quan

®iÓm ng

−îc l¹i cho r»ng c¶m gi¸c g¾n liÒn víi nh÷ng qóa tr×nh

nhÊt ®Þnh ph¸t sinh trong c¬ thÓ. Nh÷ng "qu¸ tr×nh" Êy h¸ l¹i

kh«ng g¾n liÒn víi sù trao ®æi vËt chÊt gi÷a "c¬ thÓ" vµ thÕ giíi

bªn ngoµi

−? NÕu nh÷ng c¶m gi¸c cña c¬ thÓ ®ã kh«ng ®em l¹i

cho nã mét biÓu t−îng kh¸ch quan ®óng ®¾n vÒ thÕ giíi bªn ngoµi

Êy th× sù trao ®æi vËt chÊt Êy liÖu cã thÓ x¶y ra ®

−îc kh«ng?

Ma-kh¬ kh«ng tù ®Æt ra cho m×nh nh÷ng c©u hái khã tr¶ lêi

nh

− vËy; «ng ta ghÐp l¹i mét c¸ch m¸y mãc nh÷ng m¶nh cña häc

thuyÕt BÐc-cli víi nh÷ng quan niÖm cña khoa häc tù nhiªn, tøc lµ

khoa häc ®øng mét c¸ch tù ph¸t trªn quan ®iÓm cña lý luËn nhËn

thøc duy vËt... Còng trong môc Êy, Ma-kh¬ viÕt: "Cã lóc ng

−êi ta

®Æt ra c©u hái nµy: "vËt chÊt" (v« c¬) chÝnh nã h¸ l¹i kh«ng cã

n¨ng lùc c¶m gi¸c hay sao?"... VËy th× n¨ng lùc c¶m gi¸c cña vËt

chÊt h÷u c¬ kh«ng thµnh mét vÊn ®Ò n÷a ch¨ng? VËy th× c¶m

gi¸c kh«ng ph¶i lµ c¸i cã tr

−íc, mµ chØ lµ mét trong nh÷ng ®Æc

tÝnh cña vËt chÊt ch¨ng?

ë ®©y, Ma-kh¬ ®· v

−ît qua tÊt c¶ nh÷ng

®iÒu v« lý cña chñ nghÜa BÐc-cli!.. ¤ng ta nãi: "NÕu ng

−êi ta

xuÊt ph¸t tõ nh÷ng quan niÖm vËt lý häc th«ng th

−êng vµ phæ

biÕn réng r·i cho r»ng vËt chÊt lµ mét c¸i g× thùc t¹i, trùc tiÕp vµ

hiÓn nhiªn, dïng lµm c¬ së cho tÊt c¶ mäi c¸i, cho c¶ vËt h÷u c¬

lÉn vËt v« c¬, th× c©u hái Êy hoµn toµn lµ tù nhiªn"... Chóng ta

h·y nhí kü lêi thó nhËn thËt lµ quý gi¸ Êy cña Ma-kh¬, thõa

nhËn r»ng theo nh÷ng quan niÖm vËt lý häc th«ng th

−êng vµ

phæ biÕn réng r·i th× vËt chÊt ®

−îc coi lµ thùc t¹i trùc tiÕp, vµ chØ

cã mét lo¹i duy nhÊt cña c¸i thùc t¹i Êy (vËt chÊt h÷u c¬) lµ cã ®

−îc

Lý luËn nhËn thøc...I 43

c¸i ®Æc tÝnh c¶m gi¸c râ rÖt... "V× nÕu nh

− vËy, - Ma-kh¬ nãi

tiÕp, - th× c¶m gi¸c ph¶i ph¸t sinh mét c¸ch ®ét nhiªn, trong c¸i

l©u ®µi do vËt chÊt cÊu thµnh, hay lµ nã ph¶i tån t¹i trong chÝnh

ngay nÒn mãng cña l©u ®µi Êy. Theo chóng t«i, th× vÊn ®Ò Êy lµ

sai lÇm vÒ c¬ b¶n. §èi víi chóng t«i, vËt chÊt kh«ng ph¶i lµ c¸i

cã tr

−íc. Nãi cho ®óng ra, c¸i cã tr

−íc Êy chÝnh lµ nh÷ng yÕu tè

(mµ ng

−êi ta th

−êng gäi lµ c¶m gi¸c theo mét ý nghÜa x¸c ®Þnh

nµo ®ã)"...

Nh

− vËy, c¶m gi¸c lµ c¸i cã tr

−íc, mÆc dï nã chØ "g¾n liÒn"

víi nh÷ng qu¸ tr×nh nhÊt ®Þnh trong vËt chÊt h÷u c¬ mµ th«i! Vµ

khi ®

−a ra c©u nãi l¹ lïng ®ã, h×nh nh

− Ma-kh¬ muèn chØ trÝch

chñ nghÜa duy vËt (chØ trÝch "nh÷ng quan niÖm vËt lý häc th«ng

th

−êng vµ phæ biÕn réng r·i") lµ kh«ng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò "nguån

gèc" cña c¶m gi¸c. ThËt lµ mét kiÓu mÉu vÒ c¸i lèi mµ nh÷ng

ng

−êi theo chñ nghÜa tÝn ng

−ìng vµ nh÷ng kÎ a dua theo hä

dïng ®Ó "b¸c bá" chñ nghÜa duy vËt. Thö hái cã quan ®iÓm triÕt

häc nµo kh¸c l¹i "gi¶i quyÕt" vÊn ®Ò khi ch

−a tËp hîp ®

−îc ®Çy

®ñ d÷ kiÖn ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®ã kh«ng? Còng trong môc Êy, chÝnh Ma-kh¬ h¸ ch¼ng ®· nãi r»ng: "chõng nµo mµ nhiÖm vô nµy

(gi¶i quyÕt xem "trong giíi h÷u c¬, c¶m gi¸c ®

−îc më réng ®Õn

®©u") ch

−a ®

−îc gi¶i quyÕt trong bÊt kú mét tr

−êng hîp riªng

biÖt nµo th× ch

−a cã thÓ tr¶ lêi ®

−îc c©u hái trªn kia", hay sao?

VËy lµ chç kh¸c nhau gi÷a chñ nghÜa duy vËt vµ "chñ nghÜa

Ma-kh¬" trong vÊn ®Ò nµy, chung quy lµ nh

− sau ®©y. Chñ nghÜa

duy vËt, hoµn toµn nhÊt trÝ víi khoa häc tù nhiªn, coi vËt chÊt lµ

c¸i cã tr

−íc, coi ý thøc, t− duy, c¶m gi¸c lµ c¸i cã sau, v× c¶m gi¸c,

trong h×nh th¸i râ rÖt cña nã, chØ g¾n liÒn víi nh÷ng h×nh th¸i

cao cña vËt chÊt (vËt chÊt h÷u c¬), vµ ng

−êi ta chØ cã thÓ gi¶

®Þnh lµ "trªn nÒn mãng cña b¶n th©n l©u ®µi vËt chÊt" cã sù tån

t¹i cña mét n¨ng lùc gièng nh

− c¶m gi¸c. VÝ dô: gi¶ thiÕt cña

nhµ khoa häc tù nhiªn næi tiÕng ng

−êi §øc lµ Eng-xt¬ HÕch-ken,

gi¶ thiÕt cña nhµ sinh vËt häc ng

−êi Anh L«-Ýt Moãc-gan vµ cña

nhiÒu ng

−êi kh¸c n÷a, ®Òu nh

− thÕ c¶, ®ã lµ ch

−a nãi ®Õn sù

øc ®o¸n cña §i-®¬-r« mµ chóng t«i ®· dÉn ra ë trªn. Chñ nghÜa