[Triết Học] Triết Học Lenin - Học Thuyết Marx tập 17 phần 10 pdf

736 B¶n chØ dÉn tªn ng−êi

§¹i héi V (§¹i héi Lu©n-®«n) cña ®¶ng, ®

−îc bÇu lµm ñy viªn Ban

chÊp hµnh trung

−¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¹i

diÖn cho ph¸i men-sª-vÝch. Trong nh÷ng n¨m thÕ lùc ph¶n ®éng

thèng trÞ vµ cã cao trµo c¸ch m¹ng míi Gioãc-®a-ni-a, vÒ h×nh thøc,

gia nhËp ph¸i men-sª-vÝch ñng hé ®¶ng, nh

−ng trªn thùc tÕ l¹i ñng

hé ph¸i thñ tiªu. N¨m 1914 céng t¸c víi t¹p chÝ "§Êu tranh" cña T¬-

rèt-xki; trong thêi gian chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt (1914 -

1918) lµ mét phÇn tö x· héi - s«-xanh. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t

−

s¶n th¸ng Hai 1917 lµ chñ tÞch cña X«-viÕt ®¹i biÓu c«ng nh©n Ti -

phlÝt, trong nh÷ng n¨m 1918 - 1921, ®øng ®Çu chÝnh phñ men-sª￾vÝch ph¶n c¸ch m¹ng ë Gru-di-a; tõ n¨m 1921 trë thµnh mét tªn

b¹ch vÖ l

−u vong.

– 185, 205.

Gioãc-gi¬ (George), Hen-ri (1839

– 1897)

– nhµ kinh tÕ häc tiÓu t

− s¶n,

nhµ chÝnh luËn Mü. ¤ng kh¼ng ®Þnh r»ng nguyªn nh©n chñ yÕu lµm cho nh©n d©n nghÌo khæ lµ ®Þa t«, lµ viÖc t

−íc ®o¹t ruéng ®Êt

cña nh©n d©n. ¤ng phñ nhËn tÝnh chÊt ®èi kh¸ng gi÷a lao ®éng vµ

t− b¶n, xem lîi nhuËn do t

− b¶n mang l¹i lµ quy luËt tù nhiªn cña

giíi thiªn nhiªn. ¤ng chñ tr

−¬ng nhµ n

−íc t

− s¶n quèc h÷u hãa

toµn bé ruéng ®Êt xong giao cho tõng ng

−êi lÜnh canh. V. I. Lª-nin

gäi Gioãc-gi¬ lµ "nhµ quèc h÷u hãa ruéng ®Êt theo quan ®iÓm t

−

s¶n". Xem phÇn nhËn xÐt vÒ Gioãc-gi¬ trong bøc th

− cña C. M¸c

göi Doãc-ghª n¨m 1881, trong lêi nãi ®Çu cña Ph. ¡ng-ghen viÕt cho lÇn xuÊt b¶n ë Mü t¸c phÈm "T×nh c¶nh cña giai cÊp c«ng nh©n

ë Anh" (C. M¸c vµ Ph. ¡ng-ghen. Toµn tËp, tiÕng Nga, t. XVI, ph. 1,

1937, tr. 286 - 287 ). – 389.

Gi«-re-x¬ ( JaurÌs), Gi¨ng (1859 - 1914)

– nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña

phong trµo x· héi chñ nghÜa Ph¸p vµ quèc tÕ, nhµ sö häc. Trong

nh÷ng n¨m 80 lµ mét ng

−êi cÊp tiÕn t

− s¶n, sau ®ã gia nhËp nhãm

"nh÷ng ng

−êi x· héi chñ nghÜa ®éc lËp". N¨m 1902 Gi«-re-x¬ vµ

nh÷ng ng

−êi t¸n thµnh «ng ®· thµnh lËp §¶ng x· héi chñ nghÜa

Ph¸p. N¨m 1905 ®¶ng nµy hîp nhÊt víi §¶ng x· héi chñ nghÜa ë

Ph¸p, lÊy tªn lµ §¶ng x· héi chñ nghÜa thèng nhÊt Ph¸p. Lµ nghÞ

sÜ trong nh÷ng n¨m 1885 - 1889, 1893 - 1898, 1902 - 1914; lµ mét

trong nh÷ng l·nh tô cña ®¶ng ®oµn x· héi chñ nghÜa trong nghÞ

viÖn. N¨m 1904 ®· s¸ng lËp vµ biªn tËp cho ®Õn cuèi ®êi tê b¸o

"L´HumanitÐ" ("Nh©n ®¹o"); n¨m 1920 tê b¸o nµy trë thµnh c¬

quan ng«n luËn trung

−¬ng cña §¶ng céng s¶n Ph¸p. Trong thêi gian næ ra cuéc c¸ch m¹ng 1905 - 1907 ë Nga, «ng ®· hoan nghªnh

cuéc ®Êu tranh cña nh©n d©n Nga. Gi«-re-x¬ ®· ®Êu tranh kh«ng mÖt mái ®Ó b¶o vÖ nÒn d©n chñ, c¸c quyÒn tù do cña nh©n d©n,

B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 737

®Êu tranh cho hßa b×nh, chèng sù ¸p bøc cña chñ nghÜa ®Õ quèc vµ

c¸c cuéc chiÕn tranh x©m l

−îc. ¤ng tin ch¾c r»ng chØ cã chñ nghÜa x· héi míi chÊm døt h¼n c¸c cuéc chiÕn tranh vµ ¸ch thùc d©n.

Song Gi«-re-x¬ l¹i cho r»ng chñ nghÜa x· héi chiÕn th¾ng kh«ng

ph¶i b»ng con ®

−êng giai cÊp v« s¶n ®Êu tranh chèng l¹i giai cÊp

t− s¶n, mµ lµ nhê sù ph¸t triÓn t

− t

−ëng d©n chñ. ¤ng xa l¹ víi t

−

t−ëng chuyªn chÝnh v« s¶n, tuyªn truyÒn cho nÒn hßa b×nh giai cÊp

gi÷a nh÷ng ng

−êi ®i ¸p bøc vµ nh÷ng ng

−êi bÞ ¸p bøc, t¸n thµnh

nh÷ng ¶o t

−ëng cña Pru-®«ng vÒ hîp t¸c x·, «ng cho r»ng sù ph¸t

triÓn cña hîp t¸c x· trong ®iÒu kiÖn chñ nghÜa t

− b¶n sÏ gãp phÇn

thóc ®Èy viÖc chuyÓn dÇn lªn chñ nghÜa x· héi. V. I. Lª-nin kÞch liÖt

phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm c¶i l

−¬ng cña Gi«-re-x¬, nh÷ng quan

®iÓm ®ã ®· ®Èy «ng vµo con ®

−êng c¬ héi chñ nghÜa.

Cuéc ®Êu tranh cña Gi«-re-x¬ v× hßa b×nh, chèng nguy c¬ chiÕn

tranh ®ang tíi gÇn, ®· lµm cho giai cÊp t

− s¶n ®Õ quèc chñ nghÜa

c¨m ghÐt «ng. Gi«-re-x¬ bÞ tay ch©n bän ph¶n ®éng giÕt h¹i ngay

tr

−íc khi næ ra cuéc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt (1914 - 1918).

¤ng lµ t¸c gi¶ c¸c t¸c phÈm: "LÞch sö cuéc ®¹i c¸ch m¹ng

Ph¸p", "Nh÷ng t

− t

−ëng chÝnh trÞ vµ x· héi cña ch©u ¢u vµ cuéc

c¸ch m¹ng vÜ ®¹i", v. v..

– 235,236 -237, 246, 298.

Gi«n

– xem Ma-xlèp, P. P.

Gi¬-ban-cèp, §. N. (sinh n¨m 1853)

– b¸c sÜ, nhµ v¨n, nhµ ho¹t ®éng

næi tiÕng cña ngµnh y tÕ x· héi, mét trong nh÷ng ng

−êi l·nh ®¹o

Héi Pi-r«-gèp. Ho¹t ®éng v¨n häc cña Gi¬-ban-cèp nh»m nghiªn

cøu c¸c mÆt cña ho¹t ®éng y tÕ cña héi ®ång ®Þa ph

−¬ng, dÞch tÔ

häc, thèng kª häc, vÊn ®Ò nh÷ng nghÒ phô lµm ë ngoµi lµng, ¶nh

h

−ëng vÒ mÆt v¨n hãa vµ vÖ sinh cña nh÷ng nghÒ ®ã ®èi víi d©n

c−. Trong c¸c t¸c phÈm: "TËp tµi liÖu y tÕ cña héi ®ång ®Þa ph

−¬ng"

(c¸c thiªn I - VII), "Xø së cña phô n÷", "Nh÷ng nghÒ phô lµm ë

ngoµi lµng cña tØnh Xm«-len-xc¬ trong nh÷ng n¨m 1892

– 1895"

v.v., Gi¬-ban-cèp ®· b¶o vÖ nh÷ng lý t

−ëng d©n tóy tiÓu t

− s¶n.

Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M

−êi, chèng l¹i ChÝnh

quyÒn x«-viÕt. Tõ n¨m 1921 th«i ho¹t ®éng x· héi.

– 128.

GÝt-lèp-xki, Kh. I. (1865 - 1943)

– b¾t ®Çu ho¹t ®éng x· héi lµ mét ng

−êi

theo ph¸i "D©n ý", cuèi nh÷ng n¨m 80 thÕ kû XIX, ra n

−íc ngoµi

sèng ë Thôy-sÜ; lµ mét trong nh÷ng ng

−êi tæ chøc "Héi liªn hiÖp

nh÷ng ng

−êi x· héi chñ nghÜa - c¸ch m¹ng Nga" ë BÐc-n¬ (1894).

738 B¶n chØ dÉn tªn ng−êi

VÒ sau, tiÕp tôc duy tr× mèi liªn hÖ mËt thiÕt víi §¶ng x· héi chñ

nghÜa - c¸ch m¹ng, trë thµnh mét trong nh÷ng nhµ t

− t

−ëng cña

phong trµo d©n téc chñ nghÜa tiÓu t

− s¶n Do-th¸i; tham gia tæ chøc

§¶ng c«ng nh©n x· héi chñ nghÜa Do-th¸i, lµ mét trong nh÷ng l·nh

tô vµ nhµ lý luËn cña ®¶ng nµy. Chèng l¹i chñ nghÜa M¸c. Sau §¹o

dô ngµy 17 th¸ng M

−êi 1905 cña Nga hoµng, GÝt-lèp-xki trë vÒ

Nga, nh

−ng sau ®ã l¹i bá ra n

−íc ngoµi. Tõ n¨m 1908 ®· xuÊt b¶n

ë Mü t¹p chÝ "Dos Naie Leben" ("§êi sèng míi"). Nh÷ng n¨m sau

®ã sèng ë Mü, céng t¸c víi nhiÒu t¹p chÝ tiÕn bé cña ng

−êi Do-th¸i,

cã c¶m t×nh víi Liªn-x«.

– 297.

Glª-di-¬ (Gle-se) (Glasier), Gi«n Brót (1859 - 1920)

– mét ng

−êi x· héi

chñ nghÜa Anh, mét trong nh÷ng ng

−êi thµnh lËp ra C«ng ®¶ng;

lµm c«ng nh©n kim khÝ. B¾t ®Çu tham gia phong trµo x· héi chñ

nghÜa tõ ®Çu nh÷ng n¨m 80 thÕ kû XIX. N¨m 1893, gia nhËp §¶ng

c«ng nh©n ®éc lËp, lµ ñy viªn cña Héi ®ång toµn quèc cña ®¶ng, vµ

trong nh÷ng n¨m 1899 - 1900 lµ chñ tÞch cña héi ®ång nµy. N¨m

1900 tham gia thµnh lËp

ñy ban ®¹i diÖn c«ng nh©n, ®Õn n¨m 1906

ñy ban ®¹i diÖn nµy ®

−îc c¶i tæ thµnh C«ng ®¶ng. Lµ ®¹i biÓu cña

§¶ng c«ng nh©n ®éc lËp t¹i Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. Tõ n¨m

1906 tíi n¨m 1910 biªn tËp tê "The Labour Leader" ("Ng

−êi l·nh

®¹o c«ng nh©n"), c¬ quan ng«n luËn ra hµng tuÇn cña §¶ng c«ng

nh©n ®éc lËp

⎯ vµ tõ n¨m 1913 tíi n¨m 1917 biªn tËp tê nguyÖt

san "The Socialist Review" ("B×nh luËn x· héi chñ nghÜa"). V. I. Lª￾nin ®· nhËn xÐt vÒ Glª-di-¬ nh

− sau: "... mÆc dï anh ta còng cã

khuynh h

−íng v« s¶n, song anh ta vÉn lµ mét phÇn tö c¬ héi chñ

nghÜa kh«ng thÓ chÞu næi" ( Toµn tËp, tiÕng ViÖt, Nhµ xuÊt b¶n TiÕn

bé, M¸t-xc¬-va, t. 49, tr. 102).

– 285, 290, 291, 293.

G«-li-tx−n, A. §. (sinh n¨m 1874)

– c«ng t

−íc, ®¹i ®Þa chñ, nhµ ho¹t

®éng héi ®ång ®Þa ph

−¬ng næi tiÕng; mét trong nh÷ng ng

−êi tæ

chøc ®¶ng qu©n chñ "Liªn minh ngµy 17 th¸ng M

−êi". Lµ chñ tÞch

ban qu¶n trÞ c«ng ty c¸c nhµ c«ng nghiÖp nÊu r

−îu vang, chñ xÝ

nghiÖp lµm r

−îu vang. Lµ ®¹i biÓu cña tØnh Kh¸c-cèp trong §u-ma

nhµ n

−íc III, ñy viªn c¸c tiÓu ban: ng©n s¸ch, di c

−, chèng n¹n

nghiÖn r

−îu, v.v..

– 379.

G«-rÐp, B. I. (G«n-®man, B. I., I-g«-rÐp) (1874 - 1937)

– mét ng

−êi

d©n chñ - x· héi. B¾t ®Çu tham gia phong trµo c¸ch m¹ng tõ

gi÷a nh÷ng n¨m 90 thÕ kû XIX. N¨m 1905 lµ ñy viªn Ban chÊp

hµnh Pª-tÐc-bua cña §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga, ®¶ng

viªn b«n-sª-vÝch. N¨m 1907, gia nhËp ph¸i men-sª-vÝch. T¹i §¹i héi V

B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 739

(§¹i héi Lu©n - ®«n) (n¨m 1907) ®

−îc bÇu lµm ñy viªn dù khuyÕt

Ban chÊp hµnh trung

−¬ng §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga,

®¹i diÖn cho ph¸i men-sª-vÝch, céng t¸c víi c¸c c¬ quan ng«n luËn

cña bän men-sª-vÝch thuéc ph¸i thñ tiªu nh

−: b¸o "TiÕng nãi ng

−êi

d©n chñ - x· héi" , t¹p chÝ "B×nh minh cña chóng ta". N¨m 1912

tham gia héi nghÞ th¸ng T¸m chèng ®¶ng häp ë Viªn, ë ®©y y ®

−îc

bÇu vµo Bé tæ chøc. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t

− s¶n th¸ng Hai

1917, lµ mét trong nh÷ng biªn tËp viªn cña "B¸o c«ng nh©n" cña

bän men-sª-vÝch, lµ ñy viªn cña Ban chÊp hµnh trung

−¬ng men-sª￾vÝch vµ Ban chÊp hµnh trung

−¬ng c¸c X«-viÕt toµn Nga khãa I.

Th¸ng T¸m 1920 tuyªn bè rót khái tæ chøc men-sª-vÝch. Sau nµy

lµm c«ng t¸c gi¶ng d¹y ë c¸c tr

−êng cao ®¼ng.

– 414.

Gri-g«-ri

– xem Di-n«-vi-Ðp, G. E.

Gu-gi«n, I-u. P.

– mét nhµ ®¹i c«ng nghiÖp. Vµo nh÷ng n¨m 1900 -

1910 lµ gi¸m ®èc ban qu¶n trÞ c«ng ty thuéc Nhµ m¸y kim khÝ M¸t￾xc¬-va, uû viªn chi nh¸nh M¸t-xc¬-va cña héi ®ång bu«n b¸n vµ

v¶i vãc, uû viªn "Héi t

−¬ng trî cña Ph¸p", chñ tÞch "Héi nh÷ng nhµ

s¶n xuÊt c«ng nghiÖp vµ c¸c chñ x

−ëng thuéc Khu c«ng nghiÖp

M¸t-xc¬-va", lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña c¸c ®¹i héi ®¹i biÓu giíi

c«ng th

−¬ng nghiÖp.

– 500.

Gu-ts¬-cèp, A. I. (1862 - 1936) – mét nhµ ®¹i t

− b¶n, ng

−êi tæ chøc vµ

l·nh ®¹o ®¶ng cña nh÷ng ng

−êi th¸ng M

−êi. Trong thêi kú c¸ch

m¹ng 1905 - 1907, kÞch liÖt chèng l¹i phong trµo c¸ch m¹ng, ®ång t×nh víi chÝnh s¸ch th¼ng tay ®µn ¸p cña chÝnh phñ ®èi víi giai cÊp

c«ng nh©n vµ n«ng d©n. Trong nh÷ng n¨m 1910 - 1911 lµ chñ tÞch

§u-ma nhµ n

−íc III. Trong thêi kú chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø

nhÊt, lµ chñ tÞch

ñy ban c«ng nghiÖp - chiÕn tranh trung

−¬ng vµ lµ

ñy viªn Héi ®ång phßng thñ ®Æc biÖt. Sau C¸ch m¹ng d©n chñ - t

−

s¶n th¸ng Hai 1917 lµ bé tr

−ëng Bé chiÕn tranh vµ hµng h¶i trong

thµnh phÇn ®Çu tiªn cña ChÝnh phñ l©m thêi t

− s¶n, t¸n thµnh tiÕp

tôc chiÕn tranh "®Õn th¾ng lîi cuèi cïng". Th¸ng T¸m 1917, tham

gia tæ chøc vô næi lo¹n cña Coãc-ni-lèp, bÞ b¾t t¹i mÆt trËn nh

−ng

®

−îc ChÝnh phñ l©m thêi th¶ ra. Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa

th¸ng M

−êi tÝch cùc ®Êu tranh chèng l¹i ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ

trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l

−u vong.

– 39, 442.

Guèc-c«, V. I. ( 1863 - 1927)

– mét nhµ ho¹t ®éng ph¶n ®éng ë n

−íc

Nga Nga hoµng. N¨m 1902 ®

−îc bæ nhiÖm lµm chñ nhiÖm ban

héi ®ång ®Þa ph

−¬ng trùc thuéc Bé néi vô, vµ ®Õn n¨m 1906 th× lµm

740 B¶n chØ dÉn tªn ng−êi

thø tr

−ëng Bé néi vô. T¹i §u-ma nhµ n

−íc I Guèc-c« chèng l¹i

nh÷ng dù luËt vÒ ruéng ®Êt, b¶o vÖ lîi Ých cña bän ®Þa chñ - chñ

n«. Gi÷ mét vai trß quan träng trong chÝnh phñ G«-rª-m

−-kin mµ

V. I. Lª-nin tõng gäi lµ néi c¸c Guèc-c«

– G«-rª-m

−-kin víi mét

"c−¬ng lÜnh t

− s¶n - quý téc". VÒ sau nhóng tay vµo vô ¨n c¾p ng©n

khè vµ tiªu l¹m tiÒn c«ng, vµ theo b¶n ¸n cña Ph¸p viÖn tèi cao, y bÞ

b·i chøc. N¨m 1912 ®

−îc bÇu lµm ñy viªn cña Héi ®ång nhµ n

−íc.

Sau C¸ch m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M

−êi ®Êu tranh chèng l¹i

ChÝnh quyÒn x«-viÕt vµ trë thµnh mét tªn b¹ch vÖ l

−u vong.

– 13.

Guèc-vÝch, Ph. I.

– xem §an, Ph. I.

H

H¸c-®i (Hardie), Giªm-x¬ Kª-r¬ (1856 - 1915)

⎯ nhµ ho¹t ®éng cña

phong trµo c«ng nh©n Anh, mét ng

−êi theo chñ nghÜa c¶i l

−¬ng,

l·nh tô cña §¶ng c«ng nh©n ®éc lËp, mét trong nh÷ng ng

−êi thµnh

lËp ra C«ng ®¶ng; lµm nghÒ thî má. B¾t ®Çu ho¹t ®éng chÝnh trÞ

H¸c-®i lµ ng

−êi l·nh ®¹o tæ chøc c«ng ®oµn thî má than Xcèt-len.

N¨m 1888 «ng thµnh lËp §¶ng c«ng nh©n Xcèt-len. N¨m 1887 «ng

b¾t ®Çu xuÊt b¶n t¹p chÝ "Miner" ("Ng

−êi thî má") sau ®ã ®æi tªn lµ

"The Labour Leader" ("Ng

−êi l·nh ®¹o c«ng nh©n"). Vµo ®Çu nh÷ng

n¨m 90, H¸c-®i ñng hé viÖc thµnh lËp mét ®¶ng chÝnh trÞ ®éc lËp cña

c«ng nh©n Anh, song l¹i giíi h¹n nhiÖm vô cña ®¶ng ë nh÷ng môc

tiªu c¶i l

−¬ng vµ lËp hiÕn trong khu«n khæ hÑp. N¨m 1892 ®

−îc bÇu

vµo nghÞ viÖn víi t− c¸ch lµ øng cö viªn c«ng nh©n "®éc lËp", thùc

hiÖn chÝnh s¸ch tháa hiÖp víi c¸c ®¹i diÖn cña c¸c ®¶ng t− s¶n. ¤ng

thuéc nh÷ng nhµ ho¹t ®éng c¸nh h÷u cña Quèc tÕ II. Vµo ®Çu chiÕn

tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt (1914 - 1918) gi÷ lËp tr

−êng ph¸i gi÷a,

dïng nh÷ng lêi lÏ hßa b×nh chñ nghÜa ®Ó che giÊu sù ph¶n béi cña

c¸c ®¶ng trong Quèc tÕ II ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n. T¹i Héi nghÞ

®¹i biÓu cña nh÷ng ng

−êi x· héi chñ nghÜa c¸c n

−íc §ång minh ë

Lu©n - ®«n ( th¸ng Hai 1915), H¸c-®i c«ng khai liªn kÕt víi nh÷ng

ng

−êi x· héi - s«-vanh, lµ nh÷ng kÎ kªu gäi ñng hé c¸c chÝnh phñ ®Õ

quèc chñ nghÜa trong cuéc chiÕn tranh.

– 216.

Hen-®man (Hyndman), Hen-ri May-¬ (1842 - 1921)

– mét ng

−êi x· héi

chñ nghÜa Anh. N¨m 1881 s¸ng lËp Liªn ®oµn d©n chñ, ®Õn n¨m

1884 c¶i tæ thµnh Liªn ®oµn d©n chñ - x· héi. Hen-®man tiÕp tôc

l·nh ®¹o tæ chøc nµy cho tíi n¨m 1892. Trong nh÷ng n¨m 1900 -

1910 lµ ñy viªn cña Côc quèc tÕ x· héi chñ nghÜa. N¨m 1916, bÞ

B¶n chØ dÉn tªn ng−êi 741

khai trõ khái §¶ng x· héi chñ nghÜa Anh v× ®· tuyªn truyÒn cho

chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa. Cã th¸i ®é thï ®Þch ®èi víi C¸ch

m¹ng x· héi chñ nghÜa th¸ng M

−êi, ñng hé sù can thiÖp chèng

n

−íc Nga x«-viÕt.

– 286, 289, 292.

Hen-rÝch VII, Tª-«-®o (1457 - 1509)

– vua n

−íc Anh tõ n¨m 1485. §·

khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn c«ng th

−¬ng nghiÖp. Trong nh÷ng n¨m

Hen-rÝch VII trÞ v×, bän ®¹i ®Þa chñ b¾t ®Çu ®Èy m¹nh g¾t gao qu¸

tr×nh rµo ruéng ®Êt cña n«ng d©n vµ ®uæi hµng lo¹t n«ng d©n ra

khái ruéng ®Êt cña hä.

– 188.

Hª-ghen (Hegel), Gioãc-gi¬ Vin-hem Phri-®rÝch ( 1770 - 1831) – nhµ

triÕt häc duy t©m kh¸ch quan lín nhÊt cña §øc, nhµ t

− t

−ëng cña

giai cÊp t

− s¶n §øc. TriÕt häc Hª-ghen lµ ®Ønh cao cña chñ nghÜa

duy t©m §øc cuèi thÕ kû XVIII- ®Çu thÕ kû XIX. C«ng lao cã tÝnh

chÊt lÞch sö cña Hª-ghen lµ ®· x©y dùng ®

−îc mét c¸ch s©u s¾c vµ

toµn diÖn phÐp biÖn chøng duy t©m. PhÐp biÖn chøng ®ã lµ mét

trong nh÷ng nguån gèc lý luËn cña chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng.

Theo Hª-ghen th× toµn bé thÕ giíi tù nhiªn , lÞch sö vµ tinh thÇn

®Òu kh«ng ngõng vËn ®éng, thay ®æi, biÕn hãa vµ ph¸t triÓn; song

thÕ giíi kh¸ch quan vµ thùc t¹i th× «ng coi ®ã lµ s¶n phÈm cña "tinh

thÇn tuyÖt ®èi",cña "ý niÖm tuyÖt ®èi". V. I. Lª-nin ®· gäi "ý niÖm

tuyÖt ®èi" lµ sù bÞa ®Æt cã tÝnh chÊt thÇn häc cña nhµ duy t©m Hª￾ghen. §iÒu ®Æc tr

−ng ®èi víi triÕt häc Hª-ghen lµ sù m©u thuÉn s©u

s¾c gi÷a ph

−¬ng ph¸p biÖn chøng vµ hÖ thèng b¶o thñ vµ siªu

h×nh; vÒ thùc chÊt hÖ thèng Êy ®ßi hái mét sù ngõng ph¸t triÓn. VÒ

quan ®iÓm chÝnh trÞ, Hª-ghen lµ ng

−êi t¸n thµnh chÕ ®é qu©n chñ

lËp hiÕn.

C. M¸c, Ph. ¡ng-ghen, V. I. Lª-nin ®· c¶i biÕn mét c¸ch cã phª

ph¸n phÐp biÖn chøng cña Hª-ghen, ®· s¸ng t¹o ra phÐp biÖn

chøng duy vËt, ph¶n ¸nh nh÷ng quy luËt chung nhÊt cña sù ph¸t

triÓn cña thÕ giíi kh¸ch quan vµ cña t

− duy con ng

−êi.

Nh÷ng t¸c phÈm chÝnh cña Hª-ghen lµ "HiÖn t

−îng häc tinh

thÇn" (1806), "Khoa häc l«-gÝch" (1812 - 1816), "B¸ch khoa toµn th

−

c¸c bé m«n triÕt häc" (1817), "TriÕt häc ph¸p quyÒn" (1821). C¸c t¸c

phÈm xuÊt b¶n sau khi t¸c gi¶ qua ®êi lµ "Nh÷ng bµi gi¶ng vÒ lÞch

sö triÕt häc" (1833 -1836) vµ "Nh÷ng bµi gi¶ng vÒ mü häc, hay lµ

triÕt häc nghÖ thuËt" (1836 - 1838).

– 22, 549.

Huy-xman (Huysmans), Ca-min ( 1871 - 1968)

– mét trong nh÷ng

nhµ ho¹t ®éng l·o thµnh nhÊt cña phong trµo c«ng nh©n BØ; gi¸o

s− khoa ng÷ v¨n, nhµ b¸o. Trong nh÷ng n¨m 1904 - 1919 lµ bÝ th

−