Toàn tập V.I.Lê - Nin 5

V. I. LÊ – NIN

TOÀN TẬP

5

NHÀ XUẤT BẢN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA

HÀ NỘI - 2005

V « s ¶ n t Ê t c ¶ c ¸ c n

− í c, ® o µ n k Õ t l ¹ i!

V.I. Lª-nin

Toµn tËp

5

V.I. Lª-nin

Toµn tËp

TËp

5

Th¸ng N¨m - th¸ng Ch¹p 1901

Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia

Hµ Néi - 2005

Nh÷ng t¸c phÈm cña V. I. Lª-nin trong tËp nµy in theo b¶n dÞch

cña Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ-néi

C Nhµ xuÊt b¶n TiÕn bé, 1975

10 102

― 392

Л 014(01)

― 75 714

⎯ 74

lêi nhµ xuÊt b¶n

Kh¼ng ®Þnh chñ nghÜa M¸c

─ Lª-nin vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh

lµ nÒn t¶ng t

− t

−ëng vµ kim chØ nam hµnh ®éng lµ vÊn ®Ò cã

tÝnh nguyªn t¾c ®èi víi c¸ch m¹ng ViÖt Nam; lµ b

−íc ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc vµ t

− duy lý luËn cña §¶ng ta trong c«ng cuéc ®æi míi, quyÕt t©m x©y dùng ®Êt n

−íc theo con ®

−êng

x· héi chñ nghÜa. Nh÷ng thµnh tùu mäi mÆt do c«ng cuéc ®æi míi ®Êt n

−íc

mang l¹i trong nh÷ng n¨m qua thËt ®¸ng tr©n träng vµ khÝch

lÖ, ®ång thêi ®ßi hái toµn §¶ng, toµn d©n ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu, ph¸t triÓn lý luËn c¸ch m¹ng khoa häc cña chñ nghÜa M¸c

─

Lª-nin ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò thùc tiÔn ®ang ®Æt ra trong

sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n

−íc trong giai

®o¹n hiÖn nay. Víi tinh thÇn ®ã, viÖc t×m hiÓu, nghiªn cøu cã hÖ thèng vµ

vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng t

− t

−ëng, nh÷ng tinh hoa cña chñ

nghÜa M¸c

─ Lª-nin lµ v« cïng quan träng vµ cÊp thiÕt ®èi víi

chóng ta hiÖn nay.

§¸p øng nhu cÇu häc tËp, nghiªn cøu lý luËn cña ®«ng ®¶o

b¹n ®äc, ®Æc biÖt lµ cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch, c¸c nhµ

khoa häc, c¸c nhµ nghiªn cøu, gi¶ng viªn vµ sinh viªn c¸c

tr

−êng ®¹i häc, nh©n dÞp kû niÖm 135 n¨m ngµy sinh cña

Vla®imia IlÝch Lª-nin (22-4-1870

─ 22-4-2005), Nhµ xuÊt b¶n

ChÝnh trÞ quèc gia xuÊt b¶n Bé s¸ch quý V. I. Lª-nin - Toµn tËp

gåm 55 tËp vµ 2 tËp Tra cøu.

Bé s¸ch V. I. Lª-nin - Toµn tËp ra m¾t b¹n ®äc lÇn nµy ®

−îc

xuÊt b¶n theo ®óng nguyªn b¶n cña Bé V. I. Lª-nin - Toµn tËp,

tiÕng ViÖt, do Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi, hîp t¸c víi Nhµ

xuÊt b¶n TiÕn bé, M¸txc¬va, xuÊt b¶n vµo nh÷ng n¨m 70-80 thÕ kû XX.

* *

*

TËp 5 cña Bé s¸ch V. I. Lª-nin - Toµn tËp nµy gåm c¸c t¸c phÈm cña Lªnin viÕt vµo giai ®o¹n tõ th¸ng N¨m ®Õn t¸ng Ch¹p n¨m 1901. §Æc ®iÓm lín nhÊt cña x· héi Nga thêi kú nµy lµ chÞu

t¸c ®éng m¹nh cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi, lµm bïng

næ phong trµo c¸ch m¹ng chèng l¹i chÕ ®é Nga hoµng, thæi bïng

khÝ thÕ c¸ch m¹ng cña n«ng d©n, c«ng nh©n, trÝ thøc vµ c¶ nh÷ng

ng

−êi d©n chñ x· héi ®ßi hái cÊp b¸ch ph¶i x©y dùng mét §¶ng céng s¶n ®Ó l·nh ®¹o.

Néi dung chñ yÕu cña tËp nµy, tr×nh bµy t¸c phÈm chÝnh

cña V. I. Lª-nin viÕt trong thêi gian nµy nãi vÒ x©y dùng §¶ng

m¸c-xÝt vÒ c¸ch m¹ng ruéng ®Êt, kÞch liÖt ®Êu tranh víi bän

v« chÝnh phñ, ®Þnh ra s¸ch l

−îc víi ph¸i tù do vµ quan träng alf chØ ra triÓn väng t

−¬i s¸ng cho phong trµo c¸ch m¹ng Nga. Néi dung nh÷ng t¸c phÈm chÝnh trong tËp nµy ®

−îc ph©n

tÝch kh¸ toµn diÖn trong phÇn Lêi tùa in ë ®Çu s¸ch, do ViÖn

nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lª-nin (Liªn X«) viÕt cho lÇn xuÊt

b¶n b»ng tiÕng ViÖt.

PhÇn phô lôc vµ c¸c B¶n chØ dÉn (víi nh÷ng sè trang t

−¬ng

øng cña phÇn néi dung trong tËp) ë cuèn s¸ch ®

−îc tr×nh bµy hÕt søc khoa häc vµ chuÈn x¸c; ®©y lµ phÇn tra cøu rÊt bæ Ých,

gãp phÇn lµm s¸ng tá nhiÒu vÊn ®Ò trong néi dung t¸c phÈm, gióp b¹n ®äc hiÓu s©u s¾c h¬n t

− t

−ëng cña V. I. Lª-nin.

Chó thÝch cuèi trang b»ng dÊu (*) lµ cña V. I. Lª-nin; Chó

thÝch b»ng ch÷ sè ArËp (1)) lµ cña ViÖn Nghiªn cøu chñ nghÜa

M¸c

─ Lª-nin trùc thuéc Ban ChÊp hµnh Trung

−¬ng §¶ng

céng s¶n Liªn X« (tr

−íc ®©y).

Hy väng Bé s¸ch sÏ lµ tµi liÖu nghiªn cøu vµ tham kh¶o bæ

Ých cho b¹n ®äc.

Th¸ng 3 n¨m 2005

nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia

VII

Lêi tùa

TËp 5 trong V. I. Lª-nin Toµn tËp gåm nh÷ng t¸c phÈm

cña Lª-nin viÕt vµo thêi kú tõ th¸ng N¨m ®Õn th¸ng Ch¹p 1901.

§Æc ®iÓm cña t×nh h×nh thêi kú nµy ë n

−íc Nga lµ viÖc

®Èy m¹nh phong trµo c¸ch m¹ng chèng l¹i chÕ ®é Nga

hoµng vµ tÊt c¶ nh÷ng tµn tÝch cña chÕ ®é n«ng n« ®· k×m

h·m sù ph¸t triÓn vÒ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cña ®Êt n

−íc.

Cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ thÕ giíi bïng næ lóc ®ã còng

cuèn lu«n theo c¶ n

−íc Nga. Do ®Æc ®iÓm cña nÒn kinh

tÕ n

−íc Nga lµ chñ nghÜa t

− b¶n ph¸t triÓn m¹nh mÏ bªn

c¹nh rÊt nhiÒu tµn tÝch cña chÕ ®é n«ng n«, cho nªn nh÷ng

hËu qu¶ cña cuéc khñng ho¶ng ®ã,

⎯ cuéc khñng ho¶ng x¶y

ra ®óng vµo lóc mÊt mïa vµ ®ãi kÐm ë nhiÒu tØnh,

⎯ biÓu

hiÖn ra hÕt søc râ rÖt. Nh÷ng xÝ nghiÖp cì trung b×nh vµ

cì nhá th× bÞ chÌn Ðp vµ ph¸ s¶n. NÒn c«ng nghiÖp ®

−îc tËp

trung m¹nh h¬n, nh÷ng tæ chøc ®éc quyÒn cña bän t

−

b¶n b¾t ®Çu xuÊt hiÖn. Chñ nghÜa t

− b¶n ë n

−íc Nga trë thµnh

chñ nghÜa ®Õ quèc.

Cuéc khñng ho¶ng ®ã ®· t¨ng c

−êng khÝ thÕ c¸ch m¹ng

trong quÇn chóng nh©n d©n vµ lµm gay g¾t thªm cuéc ®Êu

tranh giai cÊp. Nh÷ng cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n ngµy

cµng cã tÝnh chÊt quÇn chóng vµ chÝnh trÞ. Tõ nh÷ng cuéc

b·i c«ng kinh tÕ vµ ®Êu tranh ®ßi c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao

®éng vµ sinh ho¹t, c«ng nh©n ®· chuyÓn sang c«ng khai ®Êu

tranh chÝnh trÞ chèng l¹i chÕ ®é Nga hoµng, chuyÓn sang b·i

VIII Lêi tùa

c«ng vµ biÓu t×nh chÝnh trÞ. Phong trµo c«ng nh©n ®

−îc

n©ng lªn mét møc cao h¬n.

Do ¶nh h

−ëng cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña c«ng nh©n

mµ cuéc ®Êu tranh giai cÊp ë n«ng th«n còng trë nªn gay

g¾t. Nh÷ng ®ît næi dËy vµ nh÷ng cuéc ®Êu tranh cña n«ng

d©n chèng l¹i bän ®Þa chñ ngµy cµng dån dËp vµ cµng cã

tÝnh chÊt quÇn chóng. Phong trµo sinh viªn ®

−îc ®Èy m¹nh,

phong trµo héi ®ång ®Þa ph

−¬ng vµ phong trµo chñ nghÜa tù do

trë nªn s«i næi. C¸ch m¹ng ë n

−íc Nga chÝn muåi.

Thêi kú ®ã, phong trµo d©n chñ-x· héi còng ®· cã quy

m« to lín. C¸c ban chÊp hµnh vµ c¸c nhãm ho¹t ®éng ®·

xuÊt hiÖn trong nhiÒu thµnh phè lín (Pª-tÐc-bua, M¸t-xc¬-va,

Tu-la, I-va-n«-v« - V«-d¬-nª-xen-xc¬, ¤-®Ðt-xa, Kh¸c-cèp, Ba￾cu, Ti-phlÝt vµ c¸c thµnh phè kh¸c). Nh

−ng tÊt c¶ nh÷ng tæ

chøc Êy ch

−a g¾n bã víi nhau vµ cßn ®i chËm h¬n so víi

cao trµo tù ph¸t cña quÇn chóng. §iÒu thiÕt yÕu lóc ®ã lµ

ph¶i thèng nhÊt ®

−îc tÊt c¶ c¸c lùc l

−îng d©n chñ-x·

héi c¸ch m¹ng, më réng cuéc ®Êu tranh víi lÒ lèi ho¹t

®éng thñ c«ng, víi nh÷ng t

− t

−ëng dao ®éng, víi "chñ

nghÜa kinh tÕ". NhiÖm vô ph¶i x©y dùng mét ®¶ng v« s¶n

cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh cña giai cÊp c«ng nh©n

trong cuéc c¸ch m¹ng s¾p tíi ®

−îc ®Æt ra tr

−íc nh÷ng ng

−êi

d©n chñ-x· héi mét c¸ch ngµy cµng khÈn thiÕt.

Néi dung chñ yÕu cña tËp nµy lµ nh÷ng t¸c phÈm ph¸t

triÓn h¬n n÷a t

− t

−ëng mµ Lª-nin ®· ®Ò ra vÒ viÖc x©y

dùng mét ®¶ng c«ng nh©n m¸c-xÝt tËp trung vµ cã tÝnh chiÕn

®Êu ë Nga, vÒ viÖc th¶o ra nh÷ng nguyªn t¾c vÒ c¬ cÊu

tæ chøc cña ®¶ng, v¹ch ra c

−¬ng lÜnh, ®

−êng lèi vµ s¸ch l

−îc

cña ®¶ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn c¸ch m¹ng ®ang tíi gÇn. Nh÷ng

t¸c phÈm ®ã ph¶n ¸nh cuéc ®Êu tranh cña V.I.Lª-nin chèng

l¹i "ph¸i kinh tÕ" vµ bän xÐt l¹i, b¶o vÖ lý luËn c¸ch m¹ng cña chñ

nghÜa M¸c; ph¶n ¸nh ho¹t ®éng cña Lª-nin nh»m ®oµn kÕt ®¶ng

d©n chñ-x· héi c¸ch m¹ng vµ l·nh ®¹o phong trµo c¸ch m¹ng

n

−íc Nga.

Lêi tùa IX

Më ®Çu tËp nµy lµ bµi b¸o "B¾t ®Çu tõ ®©u?" ®¨ng trong

sè 4 b¸o "Tia löa" vµo th¸ng N¨m 1901, trong ®ã Lª-nin

gi¶i thÝch râ nh÷ng nhiÖm vô quan träng bËc nhÊt cña ®¶ng

d©n chñ-x· héi, tr×nh bµy kÕ ho¹ch x©y dùng mét ®¶ng m¸c￾xÝt toµn Nga. Lª-nin cho r»ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn cña chÕ

®é chuyªn chÕ vµ bÞ c¶nh s¸t truy n· th× kh©u c¬ b¶n

⎯ mµ

ph¶i b¾t ®Çu tõ ®ã ®Ó x©y dùng ®¶ng

⎯ lµ ra mét tê b¸o

m¸c-xÝt bÊt hîp ph¸p toµn Nga. Ng

−êi viÕt: "Theo ý chóng

t«i th× ®iÓm xuÊt ph¸t cña ho¹t ®éng, b

−íc thùc tiÔn ®Çu

tiªn ®Ó tiÕn tíi thµnh lËp c¸i tæ chøc mong muèn, vµ cuèi

cïng, sîi d©y chÝnh mµ nÕu n¾m ®

−îc nã th× chóng ta sÏ

cã thÓ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, cñng cè vµ më réng tæ

chøc Êy,

⎯ ph¶i lµ viÖc thµnh lËp tê b¸o chÝnh trÞ toµn Nga"

(xem tËp nµy, tr. 10).

Bµi b¸o ®ã nªu lªn ý nghÜa quan träng cña tê b¸o trong

viÖc tæ chøc vµ tiÕn hµnh c«ng t¸c tuyªn truyÒn, cæ ®éng cã

hÖ thèng, mang tÝnh nguyªn t¾c vµ toµn diÖn, trong viÖc tæ

chøc c«ng t¸c cña ®¶ng d©n chñ-x· héi vÒ mÆt gi¸o dôc

chÝnh trÞ, gi¸o dôc t

− t

−ëng vµ tæ chøc quÇn chóng. Lª￾nin chØ ra r»ng tê b¸o kh«ng nh÷ng ph¶i trë thµnh ng

−êi

tuyªn truyÒn tËp thÓ vµ ng

−êi cæ ®éng tËp thÓ, mµ cßn ph¶i

lµ ng

−êi tæ chøc tËp thÓ. Ng

−êi ®Æc biÖt nhÊn m¹nh vai

trß cña tê b¸o lµ mét c«ng cô chñ yÕu ®Ó ®oµn kÕt c¸c ban

chÊp hµnh cña ®¶ng d©n chñ-x· héi vÒ mÆt t

− t

−ëng vµ

tæ chøc. M¹ng l

−íi th«ng tÝn viªn ®Þa ph

−¬ng ®

−îc lËp ra

xung quanh tê b¸o nh»m môc ®Ých cung cÊp tin vµ bµi cho tê

b¸o vµ ph©n ph¸t tê b¸o ®ã ë ®Þa ph

−¬ng, "sÏ lµ c¸i khung

cña chÝnh c¸i tæ chøc mµ chóng ta cÇn cã,

⎯ Lª-nin viÕt,

⎯

tøc lµ mét tæ chøc kh¸ lín ®Ó cã thÓ bao trïm ®

−îc toµn

quèc; kh¸ réng r·i vµ bao gåm ®

−îc nhiÒu mÆt ®Ó cã thÓ

tiÕn hµnh mét sù ph©n c«ng chÆt chÏ vµ tØ mØ; kh¸ v÷ng

ch¾c ®Ó cã thÓ kiªn tr× kh«ng ngõng tiÕn hµnh c«ng t¸c cña

m×nh trong mäi hoµn c¶nh, trong mäi "b

−íc ngoÆt" vµ tr

−íc

mäi sù bÊt ngê; kh¸ mÒm dÎo ®Ó cã thÓ, mét mÆt th× tr¸nh

X Lêi tùa

c¸c trËn ®¸nh c«ng khai trùc diÖn víi mét kÎ ®Þch ®«ng h¬n

®· tËp trung tÊt c¶ lùc l

−îng vµo mét n¬i duy nhÊt, vµ mÆt

kh¸c l¹i biÕt lîi dông sù chËm ch¹p, thiÕu linh ho¹t cña

®Þch mµ tÊn c«ng chóng vµo n¬i vµ vµo lóc chóng Ýt ngê

nhÊt" (tr. 13-14).

Trong bµi b¸o "M¹n ®µm víi nh÷ng ng

−êi b¶o vÖ chñ

nghÜa kinh tÕ", Lª-nin ®· v¹ch trÇn nh÷ng quan ®iÓm c¬

héi chñ nghÜa cña ph¸i "kinh tÕ ", v¹ch trÇn ra r»ng hä kh«ng

am hiÓu vÊn ®Ò t

−¬ng quan gi÷a nh÷ng yÕu tè "vËt chÊt"

tù ph¸t vµ nh÷ng yÕu tè t

− t

−ëng tù gi¸c cña phong trµo.

Lª-nin ®Æc biÖt nhÊn m¹nh ý nghÜa cña hÖ t

− t

−ëng m¸c-xÝt

c¸ch m¹ng ®èi víi ®¶ng cña giai cÊp c«ng nh©n, vai trß cña

®¶ng trong phong trµo c«ng nh©n víi t

− c¸ch lµ ng

−êi l·nh

®¹o chÝnh trÞ, nhµ t

− t

−ëng, l·nh tô cña quÇn chóng ®

−îc

trang bÞ b»ng lý luËn tiªn tiÕn vµ cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o

phong trµo. Lª-nin viÕt: "Ph¸i kinh tÕ" "kh«ng hiÓu r»ng, "nhµ

t− t

−ëng" chØ xøng ®¸ng víi danh hiÖu nhµ t

− t

−ëng khi

nµo hä ®i tr−íc phong trµo tù ph¸t, chØ ®

−êng cho nã, khi

nµo hä biÕt gi¶i quyÕt, tr

−íc nh÷ng ng

−êi kh¸c, tÊt c¶ c¸c

vÊn ®Ò lý luËn, chÝnh trÞ, s¸ch l

−îc vµ c¸c vÊn ®Ò vÒ tæ chøc

mµ "nh÷ng yÕu tè vËt chÊt" cña phong trµo hóc ph¶i mét

c¸ch tù ph¸t" (tr. 445 - 446).

Lª-nin ph¬i bµy mét c¸ch s©u s¾c thùc chÊt c¬ héi chñ

nghÜa cña "chñ nghÜa kinh tÕ". Ng

−êi chØ ra r»ng "chñ nghÜa

kinh tÕ", víi tÝnh c¸ch lµ mét trµo l

−u, cã nh÷ng ®Æc ®iÓm:

vÒ ph

−¬ng diÖn nguyªn t¾c, chñ nghÜa Êy lµ sù tÇm th

−êng

ho¸ chñ nghÜa M¸c vµ sù bÊt lùc tr

−íc nh÷ng luËn ®iÖu

"phª ph¸n" hiÖn ®¹i, nh÷ng luËn ®iÖu thùc ra lµ biÕn d¹ng

cña chñ nghÜa c¬ héi; vÒ ph

−¬ng diÖn chÝnh trÞ, chñ nghÜa

Êy lµ khuynh h

−íng muèn thu hÑp sù cæ ®éng chÝnh trÞ

vµ ®Êu tranh chÝnh trÞ, kh«ng hiÓu r»ng nÕu kh«ng n¾m ®

−îc

quyÒn l·nh ®¹o phong trµo d©n chñ chung th× ®¶ng d©n chñ￾x· héi kh«ng thÓ nµo lËt ®æ ®

−îc chÕ ®é chuyªn chÕ; vÒ

ph

−¬ng diÖn s¸ch l

−îc, chñ nghÜa Êy hoµn toµn thiÕu kiªn

Lêi tùa XI

®Þnh; vÒ ph

−¬ng diÖn tæ chøc, chñ nghÜa Êy kh«ng hiÓu r»ng tÝnh chÊt quÇn chóng cña phong trµo ch¼ng nh÷ng

kh«ng lµm gi¶m ®i, mµ, ng

−îc l¹i, cßn n©ng cao h¬n n÷a

tr¸ch nhiÖm cña ®¶ng d©n chñ-x· héi ph¶i "thµnh lËp mét

tæ chøc v÷ng m¹nh vµ tËp trung cña nh÷ng ng

−êi c¸ch

m¹ng, mét tæ chøc cã kh¶ n¨ng l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh

cã chuÈn bÞ, còng nh

− l·nh ®¹o mäi cuéc bïng næ bÊt ngê,

vµ sau rèt, lµ l·nh ®¹o cuéc tÊn c«ng quyÕt liÖt cuèi cïng"

(tr. 448).

Nh÷ng bµi ph¸t biÓu cña V. I. Lª-nin t¹i ®¹i héi "thèng

nhÊt" c¸c tæ chøc §¶ng c«ng nh©n d©n chñ - x· héi Nga ë

n

−íc ngoµi, "Lêi tùa cho cuèn "Nh÷ng v¨n kiÖn cña ®¹i

héi "thèng nhÊt"", tiÓu luËn "Tr¶ lêi Ban chÊp hµnh Xanh Pª-tÐc￾bua" vµ nh÷ng bµi kh¸c in trong tËp nµy ®· lµm s¸ng

tá vÒ cuéc ®Êu tranh cña V.I. Lª-nin vµ nh÷ng ng

−êi d©n

chñ - x· héi c¸ch m¹ng b¶o vÖ nh÷ng t

− t

−ëng cña tê "Tia löa"

vµ s¸ch l

−îc chèng "Héi liªn hiÖp nh÷ng ng

−êi d©n

chñ - x· héi Nga" ®ang tuyªn truyÒn nh÷ng quan ®iÓm cña bän

theo "chñ nghÜa kinh tÕ". Trong nh÷ng t¸c phÈm nµy,

Lª-nin ®· gi¶i thÝch râ r»ng viÖc hîp nhÊt víi "Héi liªn

hiÖp" chØ thùc hiÖn ®

−îc trªn c¬ së héi ®ã hoµn toµn tõ

bá viÖc ve v·n "chñ nghÜa kinh tÕ" vµ chñ nghÜa BÐc-stanh,

®ång thêi c«ng nhËn nh÷ng nguyªn t¾c vµ s¸ch l

−îc cña ®¶ng

d©n chñ-x· héi c¸ch m¹ng. Trong bµi tiÓu luËn "T×nh h×nh

c«ng viÖc ë n

−íc ngoµi", Ng

−êi th«ng b¸o vÒ viÖc hîp nhÊt

c¸c tæ chøc ë ngoµi n

−íc cña b¸o "Tia löa" vµ "B×nh minh"

vµ tæ chøc c¸ch m¹ng "Ng

−êi d©n chñ-x· héi" thµnh "§ång

minh d©n chñ - x· héi c¸ch m¹ng Nga ë n

−íc ngoµi".

Gi÷ vÞ trÝ ®¸ng kÓ trong tËp nµy lµ t¸c phÈm "VÊn ®Ò

ruéng ®Êt vµ "nh÷ng kÎ phª ph¸n M¸c"", nã nh»m b¶o vÖ

vµ ph¸t triÓn h¬n n÷a lý luËn m¸c-xÝt vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt.

Trong t¸c phÈm nµy, Lª-nin ®· phª ph¸n toµn diÖn bän

xÐt l¹i Nga lµ Bun-ga-cèp, TsÐc-nèp vµ bän xÐt l¹i §øc lµ

§a-vÝt, HÐc-tx¬, v.v., nh÷ng kÎ lªn tiÕng "phª ph¸n" häc

XII Lêi tùa

thuyÕt c¸ch m¹ng cña chñ nghÜa M¸c, toan chøng minh r»ng

lý luËn m¸c-xÝt kh«ng ¸p dông ®

−îc vµo n«ng nghiÖp, phñ

nhËn qu¸ tr×nh ph¸t triÓn t

− b¶n chñ nghÜa trong n«ng nghiÖp.

Lª-nin ®· chØ ra tÝnh thiÕu c¨n cø khoa häc cña c¸i

mèt "phª ph¸n chñ nghÜa M¸c", phanh phui b¶n chÊt cña

nh÷ng quan ®iÓm lý luËn cña bän xÐt l¹i mµ chung quy

còng lµ nhai ®i nhai l¹i mét c¸ch bÊt lùc nh÷ng luËn cø

cò rÝch cña c¸c nhµ kinh tÕ häc t

− s¶n ph¶n ®éng. Lª-nin

®Ëp tan nh÷ng lêi bÞa ®Æt dèi tr¸ cña bän xÐt l¹i vÒ tÝnh

æn ®Þnh cña c¸c hé tiÓu n«ng vµ trung n«ng trong n«ng

nghiÖp, v¹ch trÇn m

−u toan cña chóng muèn bá qua nh÷ng

vÊn ®Ò x· héi cùc kú quan träng nãi lªn thùc chÊt cña vÊn

®Ò ruéng ®Êt, xo¸ nhoµ nh÷ng nguyªn nh©n thùc sù cña

t×nh tr¹ng l¹c hËu trong n«ng nghiÖp vµ sù cïng khæ cña

quÇn chóng n«ng d©n, nh÷ng nguyªn nh©n Êy lµ ë nh÷ng

tµn d

− cña chÕ ®é n«ng n«, ë chÕ ®é t

− h÷u vÒ ruéng ®Êt, ë

hÖ thèng c¸c mèi quan hÖ t

− b¶n chñ nghÜa. Lª-nin viÕt:

"Tªn biÖn hé t

− s¶n tÊt nhiªn lµ ra søc bá qua nh÷ng

nguyªn nh©n x· héi vµ lÞch sö cña t×nh tr¹ng n«ng nghiÖp

l¹c hËu vµ ®æ lçi cho "tÝnh b¶o thñ cña nh÷ng lùc l

−îng cña

giíi tù nhiªn" vµ cho "quy luËt ruéng ®Êt gi¶m bít mµu

mì". Quy luËt khÐt tiÕng nµy kh«ng chøa ®ùng g× hÕt ngoµi

nh÷ng lêi biÖn hé vµ sù ngèc nghÕch" ( tr. 286-287).

Trªn c¬ së ph©n tÝch s©u s¾c theo quan ®iÓm m¸c-xÝt

nh÷ng tµi liÖu kinh tÕ n«ng nghiÖp cña Nga, §øc, §an￾m¹ch, Lª-nin ®· chøng minh mét c¸ch hïng hån r»ng

nh÷ng quy luËt kinh tÕ cña chñ nghÜa t

− b¶n do M¸c ph¸t

hiÖn còng t¸c ®éng c¶ trong n«ng nghiÖp. N«ng nghiÖp

còng lµ n¬i ®ang diÔn ra qu¸ tr×nh ph¸t triÓn t

− b¶n chñ

nghÜa víi tÊt c¶ nh÷ng m©u thuÉn vèn cã cña nã. ViÖc tËp

trung s¶n xuÊt, sù ph©n ho¸ giai cÊp n«ng d©n, t×nh tr¹ng

nÒn kinh tÕ trung n«ng bÞ ®Èy lïi vµ bÞ ph¸ s¶n, mét sè

l−îng Ýt ái nh÷ng kÎ giµu cã t¨ng lªn, ®a sè d©n c

− n«ng

th«n bÞ v« s¶n ho¸, sù gay g¾t cña cuéc ®Êu tranh giai cÊp

Lêi tùa XIII

ë n«ng th«n, tÊt c¶ nh÷ng hiÖn t

−îng ®ã t¨ng lªn m¹nh.

Lª-nin viÕt: "... Thèng kª vÒ toµn bé d©n c

− n«ng nghiÖp

®· nªu lªn cho chóng ta mét c¸ch hoµn toµn râ rµng chÝnh hai

qu¸ tr×nh v« s¶n ho¸ mµ chñ nghÜa M¸c chÝnh thèng lu«n

lu«n nãi ®Õn, vµ bän phª ph¸n c¬ héi chñ nghÜa cè g¾ng

che ®Ëy b»ng nh÷ng c©u s¸o rçng: mét mÆt th× n«ng d©n

cµng ngµy cµng mÊt nhiÒu ruéng ®Êt, d©n c

− n«ng nghiÖp bÞ

t−íc ®o¹t, hä ph¶i ch¹y vµo c¸c thµnh phè hoÆc lµ biÕn tõ

nh÷ng c«ng nh©n cã ruéng ®Êt thµnh nh÷ng c«ng nh©n

kh«ng cã ruéng ®Êt; mÆt kh¸c th× "nh÷ng kho¶n l

−¬ng phô"

ph¸t triÓn trong n«ng d©n, nghÜa lµ n«ng nghiÖp kÕt hîp víi

c«ng nghiÖp, sù kÕt hîp nµy lµ b

−íc ®Çu cña qu¸ tr×nh v«

s¶n hãa vµ lu«n lu«n lµm t¨ng thªm tóng thiÕu (kÐo dµi

ngµy lao ®éng, ¨n uèng gi¶m sót v.v.)" (tr. 271-272). Lª-nin chØ

ra r»ng, sù gay g¾t cña tÊt c¶ c¸c m©u thuÉn ë n«ng

th«n tÊt yÕu dÉn tíi sù bÊt b×nh t¨ng lªn cña quÇn chóng

n«ng d©n, r»ng n«ng d©n lao ®éng cã thÓ trë thµnh ng

−êi

b¹n ®ång minh ®¸ng tin cËy cña giai cÊp v« s¶n trong cuéc

c¸ch m¹ng s¾p tíi.

Lª-nin ®· tiÕp tôc ph¸t triÓn h¬n n÷a häc thuyÕt c¸ch

m¹ng cña chñ nghÜa M¸c vÒ vÊn ®Ò ruéng ®Êt. Ng

−êi ®·

®Ò ra nh÷ng luËn ®iÓm vÒ sù c¹nh tranh trong n«ng nghiÖp,

vÒ sù tån t¹i hai lo¹i ®éc quyÒn trong ®ã: ®éc quyÒn t

−

h÷u vÒ ruéng ®Êt vµ ®éc quyÒn kinh doanh t

− b¶n chñ nghÜa

®èi víi ruéng ®Êt; Ng

−êi ®· kh«i phôc vµ ph¸t triÓn häc

thuyÕt m¸c-xÝt vÒ ®Þa t« chªnh lÖch vµ ®Þa t« tuyÖt ®èi. T¸c

phÈm "VÊn ®Ò ruéng ®Êt vµ "nh÷ng kÎ phª ph¸n M¸c"" ph¸t

triÓn nh÷ng t

− t

−ëng vµ luËn ®iÓm mµ Lª-nin ®· ®

−a ra

trong t¸c phÈm "Sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t

− b¶n ë Nga", lµ

c¬ së cho c

−¬ng lÜnh ruéng ®Êt cña §¶ng c«ng nh©n d©n

chñ-x· héi Nga do Lª-nin so¹n th¶o vµ cho s¸ch l

−îc cña

®¶ng ®èi víi giai cÊp n«ng d©n.

ë tËp nµy, trong c¸c luËn c

−¬ng "Chñ nghÜa v« chÝnh

phñ vµ chñ nghÜa x· héi", Lª-nin ®· v¹ch râ thùc chÊt x·

XIV Lêi tùa

héi vµ néi dung chÝnh trÞ cña chñ nghÜa v« chÝnh phñ.

Lª-nin chØ ra r»ng, chñ nghÜa v« chÝnh phñ ®ßi ®ãng vai trß ®¹i

biÓu cho quyÒn lîi cña giai cÊp c«ng nh©n, nh

−ng thùc ra

nã chØ lµ mét trµo l

−u tiÓu t

− s¶n, lµ "mÆt tr¸i cña chñ nghÜa

c¸ nh©n t− s¶n" biÓu hiÖn t©m tr¹ng "cña ng

−êi trÝ thøc

hay tªn l

−u manh bÞ mÊt h

−íng". ThÕ giíi quan cña chñ

nghÜa v« chÝnh phñ x©y dùng trªn c¬ së mét sù kh«ng hiÓu

biÕt vÒ nguyªn nh©n cña sù bãc lét, cña vai trß nÒn ®¹i

s¶n xuÊt trong sù ph¸t triÓn x· héi vµ tÝnh tÊt yÕu ph¶i thay

thÕ chñ nghÜa t

− b¶n b»ng chñ nghÜa x· héi, kh«ng hiÓu

biÕt vÒ cuéc ®Êu tranh giai cÊp cña giai cÊp v« s¶n, vÒ vai

trß cña nhµ n

−íc. Chñ nghÜa v« chÝnh phñ ®øng trªn lËp

tr

−êng b¶o vÖ nh÷ng ng

−êi t

− h÷u nhá vµ nÒn kinh tÕ

tiÓu n«ng, phñ nhËn sù cÇn thiÕt ph¶i tæ chøc vµ gi¸o dôc

c«ng nh©n, ®ång thêi dÉn tíi chç lµ "d

−íi h×nh thøc phñ

nhËn chÝnh trÞ, ®em giai cÊp c«ng nh©n phô thuéc vµo chÝnh

trÞ

t− s¶n".

Trong bµi "Nh÷ng kÎ ¸p bøc c¸c héi ®ång ®Þa ph

−¬ng vµ

nh÷ng An-ni-ban cña ph¸i tù do", Lª-nin ®· v¹ch ra s¸ch

l−îc cña ®¶ng m¸c-xÝt ®èi víi giai cÊp t

− s¶n tù do. Trªn

c¬ së tµi liÖu b¶n "§iÒu trÇn" mËt cña bé tr

−ëng Bé tµi

chÝnh VÝt-te vµ lêi tùa cña R.N.X.(Xt¬-ru-vª) viÕt cho

b¶n ®iÒu trÇn ®ã, Lª-nin ®· v¹ch râ khuynh h

−íng cña chÝnh

phñ Nga hoµng muèn h¹n chÕ vai trß cña héi ®ång ®Þa

ph

−¬ng, mµ hä coi nh

− lµ mét sù nh

−îng bé ®èi víi phong

trµo c¸ch m¹ng trong nh÷ng n¨m 60. Bµi nµy ®· v¹ch trÇn

nh÷ng ¶o t

−ëng cña ph¸i tù do, ph¸i nµy bÊt chÊp thùc tÕ

kh¸ch quan vµ kh«ng hiÓu thùc chÊt cña héi ®ång ®Þa ph

−¬ng,

nªn ®· coi héi ®ång ®Þa ph

−¬ng lµ mÇm mèng cña chÕ ®é

tù qu¶n lËp hiÕn. Lª-nin ®· v¹ch trÇn thùc chÊt chÝnh trÞ

cña chñ nghÜa tù do, tÝnh chÊt c¸ch m¹ng gi¶ hiÖu cña nh÷ng

ng

−êi theo chñ nghÜa tù do Nga, viÖc hä kh«ng muèn vµ

kh«ng cã kh¶ n¨ng b¶o vÖ ngay c¶ nh÷ng yªu s¸ch Ýt nhiÒu

mang tÝnh chÊt d©n chñ. Lª-nin chØ râ r»ng, tÊt c¶ nh÷ng

Lêi tùa XV

m

−u ®å cña chñ nghÜa tù do Nga chung quy còng chØ lµ

nh»m lîi dông khÝ thÕ c¸ch m¹ng cña quÇn chóng ®Ó ®em

c¸ch m¹ng ra do¹ n¹t chÕ ®é Nga hoµng vµ giµnh nh÷ng c¶i

c¸ch nhá män, cã lîi cho giai cÊp t− s¶n vµ bän ®Þa chñ ®· t− s¶n

ho¸. Lª-nin cho r»ng ®¶ng d©n chñ - x· héi, trong khi ñng

hé tÊt c¶ nh÷ng phong trµo chèng chÕ ®é chuyªn chÕ, ph¶i

v¹ch trÇn nh÷ng ¶o t

−ëng cña chñ nghÜa tù do Nga, "chÝnh

s¸ch ph¶n béi cña c¸i hïng biÖn kho¸c l¸c vµ cña sù nhu

nh

−îc nhôc nh·", gi¶i thÝch râ t¸c h¹i cña nh÷ng ¶o t

−ëng

cña chñ nghÜa tù do ®èi víi phong trµo c¸ch m¹ng.

Trong bµi "VÒ t¹p chÝ "Tù do"", Lª-nin ®· v¹ch trÇn

lËp tr

−êng c¬ héi chñ nghÜa cña nhãm xuÊt b¶n t¹p chÝ

nµy lµ nhãm "Tù do". Lª-nin phª ph¸n t¹p chÝ nµy ®· xuyªn

t¹c vµ tÇm th

−êng ho¸ nh÷ng t

− t

−ëng x· héi chñ nghÜa.

Lª-nin d¹y c¸ch viÕt sao cho ®

−îc thËt sù ®¹i chóng vµ dÔ

tiÕp thu ®èi víi anh em c«ng nh©n, dïng nh÷ng thÝ dô ®¬n

gi¶n nhÊt rót trong x· héi ®Ó gióp hä hiÓu nh÷ng kÕt luËn vµ

luËn ®iÓm phøc t¹p cña häc thuyÕt uyªn th©m cña chñ nghÜa M¸c.

NhiÒu bµi trong tËp nµy lµ mÉu mùc cña thÓ v¨n chÝnh

luËn c¸ch m¹ng cña Lª-nin. Nh÷ng bµi ®ã v¹ch trÇn ¸ch

thèng trÞ c¶nh s¸t cña chÕ ®é Nga hoµng, v¹ch râ nh÷ng

nguyªn nh©n kinh tÕ - x· héi vµ chÝnh trÞ khiÕn cho khÝ thÕ c¸ch

m¹ng tÊt yÕu ph¶i t¨ng lªn, x¸c ®Þnh triÓn väng cña phong trµo

c¸ch m¹ng ë Nga. Trong bµi "Nh÷ng bµi häc cña khñng ho¶ng"

Lª-nin ®· chØ ra r»ng víi sù ph¸t triÓn cña chñ nghÜa t− b¶n, th×

tÝnh chÊt gay g¾t cña m©u thuÉn c¬ b¶n cña chÕ ®é t

− b¶n

chñ nghÜa lµ m©u thuÉn gi÷a s¶n xuÊt ngµy cµng cã tÝnh

chÊt x· héi vµ viÖc chiÕm h÷u t

− nh©n vÉn ®ang tån t¹i,

sÏ lµm cho nh÷ng cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ chu kú ®ang lay

chuyÓn toµn bé hÖ thèng t

− b¶n chñ nghÜa, trë thµnh mét

hiÖn t

−îng tÊt yÕu. Lª-nin chØ ra r»ng: "Nh÷ng cuéc khñng

ho¶ng lín së dÜ trë thµnh ®iÒu cã thÓ x¶y ra vµ kh«ng tr¸nh

khái sÏ x¶y ra, ®ã chØ lµ v× lùc l

−îng s¶n xuÊt x· héi m¹nh mÏ

bÞ sù chi phèi cña mét nhãm nhµ giµu chØ c¾m ®Çu ®i t×m

XVI Lêi tùa

lîi léc" (tr. 103). Nh÷ng cuéc khñng ho¶ng lµ ng

−êi b¹n

®

−êng kh«ng thÓ tr¸nh khái cña ph

−¬ng thøc s¶n xuÊt t

− b¶n

chñ nghÜa, chóng ®ang t¹o c¬ së cho nh÷ng cuéc khñng ho¶ng

míi s©u s¾c h¬n vµ sÏ dÉn chñ nghÜa t

− b¶n ®Õn chç diÖt vong.

Lª-nin v¹ch trÇn nh÷ng m

−u ®å cña bän t¸n d

−¬ng chñ

nghÜa t

− b¶n vµ bän xÐt l¹i muèn xem khñng ho¶ng nh

− mét

hiÖn t

−îng ngÉu nhiªn ®èi víi chñ nghÜa t

− b¶n. Lª-nin v¹ch ra

sù phi lý trong luËn cø cña bän xÐt l¹i. Lª-nin viÕt: "Khñng

ho¶ng chøng minh r»ng nh÷ng ng

−êi x· héi chñ nghÜa nµo mµ

hai n¨m tr

−íc ®©y ®· tuyªn bè om sßm r»ng hiÖn nay n¹n

khñng ho¶ng cã lÏ trë nªn Ýt x¶y ra h¬n (nh÷ng ng

−êi nµy tù

x

−ng lµ "nhµ phª ph¸n", cã lÏ lµ v× hä ®· chÐp l¹i häc thuyÕt cña

nh÷ng nhµ kinh tÕ häc t

− s¶n mét c¸ch kh«ng cã phª ph¸n) th×

thËt lµ thiÓn cËn biÕt bao" (tr. 104-105).

Bµi b¸o nhÊn m¹nh r»ng nh÷ng cuéc khñng ho¶ng sÏ cßn

tiÕp tôc x¶y ra cho ®Õn khi nh÷ng ®éi qu©n v« s¶n x· héi chñ

nghÜa lËt ®æ ®

−îc ¸ch thèng trÞ cña t

− b¶n vµ cña chÕ ®é t

− h÷u.

Bµi b¸o lÊy dÉn chøng n

−íc Nga cho thÊy r»ng chÝnh nh÷ng t¸c

®éng tµn ph¸ hÕt søc m·nh liÖt vµ gay g¾t cña khñng ho¶ng ®·

d¹y cho nh÷ng ng

−êi c«ng nh©n nhËn thøc quyÒn lîi giai cÊp

cña m×nh, ®oµn kÕt víi nhau chÆt chÏ h¬n vµ tæ chøc nhau l¹i

®Ó hµnh ®éng quyÕt liÖt chèng l¹i chñ nghÜa t

− b¶n.

Nh÷ng bµi "TrËn kÞch chiÕn míi", "B

−íc ®Çu cña nh÷ng

cuéc biÓu t×nh", "Lêi thó nhËn quý gi¸" vµ nh÷ng bµi kh¸c

®· ®¸nh gi¸ cao trµo c¸ch m¹ng cña c«ng nh©n, viÖc c«ng

nh©n chuyÓn tõ nh÷ng cuéc b·i c«ng kinh tÕ sang nh÷ng

cuéc b·i c«ng vµ biÓu t×nh chÝnh trÞ, sang h×nh thøc ®Êu

tranh c«ng khai chèng chÕ ®é chuyªn chÕ cña Nga hoµng.

Lª-nin nªu lªn sù tr

−ëng thµnh vÒ tr×nh ®é gi¸c ngé chÝnh

trÞ vµ vÒ tÝnh tÝch cùc c¸ch m¹ng cña giai cÊp c«ng nh©n,

Ng

−êi nhÊn m¹nh nhiÖm vô cña ®¶ng d©n chñ - x· héi

lµ ph¶i l·nh ®¹o phong trµo c«ng nh©n, ®Êu tranh giµnh b¸

quyÒn l·nh ®¹o cho giai cÊp v« s¶n, gi¶i thÝch cho quÇn chóng

thÊy râ sù cÇn thiÕt ph¶i ®Êu tranh "giµnh tù do cho toµn d©n".

Lêi tùa XVII

NhiÒu bµi b¸o ®· tr×nh bµy t×nh tr¹ng khæ cùc cña giai

cÊp n«ng d©n Nga bÞ khñng ho¶ng vµ ®ãi kÐm ®Èy tíi chç

ph¸ s¶n vµ chÕt mßn; nh÷ng bµi Êy cho thÊy quÇn chóng

n«ng d©n ®· thøc tØnh khái t×nh tr¹ng ngoan ngo·n phôc

tïng tõ bao ®êi nay vµ khái c¶nh t¨m tèi ®Ó v

−¬n tíi cuéc

®Êu tranh c¸ch m¹ng chèng bän ®Þa chñ. Trong c¸c bµi "N¹n

®ãi" vµ "Th¸i ®é ®èi víi cuéc khñng ho¶ng vµ n¹n ®ãi", mµ khi

in trong t¹p chÝ "B×nh minh" ®

−îc tËp hîp l¹i d

−íi mét ®Çu ®Ò

chung lµ "B×nh luËn t×nh h×nh trong n

−íc", còng nh

− c¸c bµi

"Cuéc ®Êu tranh víi nh÷ng kÎ ®ãi" vµ nh÷ng bµi kh¸c ®· v¹ch

trÇn chÝnh s¸ch n«ng n« cña chÝnh phñ Nga hoµng b¶o vÖ

quyÒn lîi cña bän ®Þa chñ, hßng che giÊu t×nh c¶nh c¬ cùc cña

nh÷ng ng

−êi n«ng d©n l©m vµo n¹n ®ãi vµ khñng bè nh÷ng c¸

nh©n cã lßng tõ thiÖn v× hä cøu gióp nh÷ng ng

−êi bÞ ®ãi. Lª-nin

chØ râ sù sî h·i cña chÕ ®é Nga hoµng tr

−íc cuéc khëi nghÜa

n«ng d©n, m

−u ®å cña nã muèn dïng b¹o lùc ®Ó ®Ì bÑp hoÆc

dïng c¸c m

−u kÕ ®Ó ng¨n chÆn cuéc ®Êu tranh c¸ch m¹ng cña

n«ng d©n. Lª-nin gi¶i thÝch râ r»ng th«ng tri cña chÝnh phñ vÒ

viÖc cøu trî nh÷ng ng

−êi bÞ n¹n ®ãi, thùc tÕ chØ lµ lêi

"tuyªn chiÕn chèng l¹i nh÷ng ng

−êi bÞ n¹n ®ãi" vµ nh÷ng

ng

−êi cøu gióp hä; nh÷ng luËt lÖ t¹m thêi vÒ viÖc tæ chøc

c«ng ¨n viÖc lµm cho nh÷ng ng

−êi bÞ n¹n ®ãi lµ nh÷ng "luËt lÖ

khæ sai" nh»m o Ðp vµ n« dÞch n«ng d©n. Trong bµi "Bän chñ

n«ng n« ®ang ho¹t ®éng", Lª-nin ®· v¹ch trÇn thùc chÊt n«ng

n«, ph¶n ®éng cña ®¹o luËt chÝnh phñ vÒ viÖc chia c«ng ®iÒn

ë Xi-bi-ri cho t

− nh©n nh»m môc ®Ých tho¶ m·n nh÷ng nhu

cÇu cña bän chñ n« vµ thiÕt lËp ë Xi-bi-ri mét chç dùa

v÷ng ch¾c cho chÕ ®é chuyªn chÕ. Nh÷ng t¸c phÈm nµy ®·

nªu râ sù ph¶n kh¸ng t¨ng lªn trong n«ng d©n, nhÊn m¹nh

nh÷ng quyÒn lîi chung trong cuéc c¸ch m¹ng s¾p tíi cña

c«ng nh©n vµ n«ng d©n, nh÷ng con ng

−êi g¾n bã víi nhau

"...kh«ng nh÷ng do thÊt nghiÖp vµ ®ãi rÐt, mµ cßn do sù ¸p

bøc cña c¶nh s¸t n÷a, sù ¸p bøc nµy t

−íc ®o¹t kh¶ n¨ng

XVIII Lêi tùa

®oµn kÕt vµ tù vÖ cña c«ng nh©n, t

−íc ®o¹t c¶ cña n«ng

d©n sù gióp ®ì cña nh÷ng ng

−êi cã lßng tèt quyªn gióp

hä. §èi víi hµng triÖu nh©n d©n mÊt hÕt mäi t

− liÖu sinh

ho¹t th× bµn tay nÆng nÒ cña bän c¶nh s¸t, so víi tr

−íc

l¹i cµng nÆng gÊp tr¨m lÇn" (tr. 106).

Trong phÇn "C¸c tµi liÖu chuÈn bÞ" cã in c¸c ®Ò c

−¬ng,

nh÷ng b¶n tãm t¾t, c¸c dÞ b¶n ban ®Çu vµ c¸c tµi liÖu kh¸c chuÈn bÞ cho nh÷ng bµi b¸o "Nh÷ng kÎ ¸p bøc héi ®ång

®Þa ph

−¬ng vµ nh÷ng An-ni-ban cña ph¸i tù do" (in lÇn

®Çu tiªn), "Bän chñ n«ng n« ®ang ho¹t ®éng", "TrËn kÞch

chiÕn míi" vµ nh÷ng bµi kh¸c.

XÐt vÒ néi dung, bµi "Nh÷ng ®iÓm söa ch÷a vµ nh÷ng

nhËn xÐt ®èi víi b¶n dù th¶o ®iÒu lÖ cña tæ chøc d©n chñ￾x· héi Nga ë n

−íc ngoµi" (in lÇn ®Çu tiªn) gÇn gièng víi bµi tiÓu luËn "T×nh h×nh c«ng viÖc ë ngoµi n

−íc". Nh÷ng

bµi nµy cho thÊy râ ho¹t ®éng cña V.I.Lª-nin trong viÖc

thèng nhÊt c¸c tæ chøc ngoµi n

−íc cña ®¶ng d©n chñ-x·

héi c¸ch m¹ng Nga, cuéc ®Êu tranh cña Lª-nin nh»m b¶o

vÖ vai trß l·nh ®¹o cña tê "Tia löa" trong viÖc thèng nhÊt

®ã, b¶o vÖ nh÷ng nguyªn t¾c vµ s¸ch l

−îc cña tê "Tia löa"

trong ho¹t ®éng cña nã.

Bµi "NhËn xÐt vÒ bµi b¸o cña Ri-a-da-nèp "Hai sù thËt""

(in lÇn ®Çu tiªn), do Lª-nin viÕt cho tê "Tia löa", ®· nãi

lªn c«ng t¸c biªn tËp cña V. I. Lª-nin trong tê "Tia löa". Lª-nin phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm chñ quan cña t¸c gi¶,

phª ph¸n t¸c gi¶ kh«ng biÕt ph©n tÝch t×nh h×nh, phª ph¸n

viÖc t¸c gi¶ ®¸nh gi¸ qu¸ cao vai trß cña N. C. Mi-khai￾lèp-xki trong phong trµo gi¶i phãng.

Nh÷ng tµi liÖu chuÈn bÞ cho t¸c phÈm "VÊn ®Ò ruéng

®Êt vµ "nh÷ng kÎ phª ph¸n M¸c"" v× rÊt nhiÒu nªn tËp hîp

thµnh mét tËp riªng.

ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c - Lªnin

trùc thuéc Ban chÊp hµnh trung

−¬ng

§¶ng céng s¶n Liªn-x«

1

b¾t ®Çu tõ ®©u 1?

ViÕt xong vµo th¸ng N¨m 1901

In vµo th¸ng N¨m 1901, trªn b¸o

"Tia löa", sè 4

Theo ®óng b¶n in trªn b¸o

2 3

Trang ®Çu b¸o "Tia löa" sè 4 víi bµi cña V. I. Lª-nin

"B¾t ®Çu tõ ®©u?" ⎯ 1901

¶nh thu nhá

4 5

C©u hái: "lµm g×?" trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®

−îc nªu

lªn tr

−íc nh÷ng ng

−êi d©n chñ - x· héi Nga mét c¸ch ®Æc

biÖt m¹nh mÏ. §©y kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò chän con ®

−êng ®i

(nh

− vµo kho¶ng cuèi nh÷ng n¨m 80 vµ ®Çu nh÷ng n¨m 90),

mµ lµ vÊn ®Ò xÐt xem chóng ta ph¶i thùc hiÖn nh÷ng b

−íc

thùc tiÔn nµo vµ cô thÓ ph¶i thùc hiÖn nh

− thÕ nµo trªn mét

con ®

−êng ®· ®

−îc ®Þnh râ. §©y lµ vÊn ®Ò ph

−¬ng ph¸p vµ

kÕ ho¹ch ho¹t ®éng thùc tiÔn. Vµ ph¶i thõa nhËn r»ng trong

chóng ta, vÊn ®Ò tÝnh chÊt vµ ph

−¬ng ph¸p ®Êu tranh ®ã,

vÊn ®Ò c¬ b¶n ®èi víi mét ®¶ng ho¹t ®éng thùc tiÔn, vÉn

ch

−a ®

−îc gi¶i quyÕt, vÉn cßn g©y ra nh÷ng sù bÊt ®ång

nghiªm träng, béc lé râ t×nh tr¹ng kh«ng æn ®Þnh vµ dao

®éng ®¸ng tiÕc vÒ t

− t

−ëng. Mét ®»ng th× xu h

−íng "kinh

tÕ"2, c¸i xu h

−íng cè g¾ng c¾t bít vµ thu hÑp c«ng t¸c tæ chøc

chÝnh trÞ vµ cæ ®éng chÝnh trÞ l¹i, vÉn hoµn toµn ch

−a chÕt

h¼n. §»ng kh¸c th× xu h

−íng chiÕt trung v« nguyªn t¾c, c¸i

xu h

−íng muèn pháng theo mäi "trµo l

−u" míi mµ kh«ng

biÕt ph©n biÖt nh÷ng nhu cÇu tr

−íc m¾t víi nh÷ng nhiÖm

vô c¬ b¶n vµ nh÷ng ®ßi hái th

−êng xuyªn cña toµn bé

phong trµo, vÉn cßn kiªu h·nh ngÈng ®Çu lªn nh

− x

−a.

Nh

− mäi ng

−êi ®Òu biÕt, xu h

−íng ®ã ®· b¾t rÔ trong t¹p

chÝ "Sù nghiÖp c«ng nh©n"3. Lêi tuyªn bè "cã tÝnh chÊt

c−¬ng lÜnh" míi ®©y cña hä

⎯ mét bµi b¸o rÊt kªu víi c¸i

®Çu ®Ò rÊt kªu "Mét b

−íc ngoÆt lÞch sö" (sè 6, ""Sù

6 V. I. L ª - n i n

nghiÖp c«ng nh©n" khæ nhá"4) ⎯ ®· chøng thùc mét c¸ch

®Æc biÖt râ rµng nhËn ®Þnh trªn ®©y. Míi ngµy h«m qua, ta cßn

ve v·n "chñ nghÜa kinh tÕ", cßn c«ng phÉn ®èi víi viÖc c

−¬ng

quyÕt lªn ¸n tê "T

− t

−ëng c«ng nh©n"5, cßn "lµm dÞu bít" c¸ch

Plª-kha-nèp ®Æt vÊn ®Ò ®Êu tranh chèng chÕ ®é chuyªn chÕ,

⎯

thÕ mµ ngµy h«m nay ta l¹i ®· trÝch dÉn c©u cña LiÕp-nÕch:

"NÕu hoµn c¶nh thay ®æi trong 24 giê th× còng cÇn ph¶i thay

®æi s¸ch l

−îc trong 24 giê", ta l¹i ®· nãi tíi "mét tæ chøc chiÕn

®Êu v÷ng m¹nh" ®Ó tÊn c«ng trùc tiÕp, ®Ó c«ng ph¸ chÕ ®é

chuyªn chÕ; tíi "viÖc cæ ®éng chÝnh trÞ vµ c¸ch m¹ng (thËt lµ

kiªn quyÕt: võa c¸ch m¹ng l¹i võa chÝnh trÞ!) réng r·i trong

quÇn chóng"; tíi "viÖc kh«ng ngõng kªu gäi ph¶n ®èi ngoµi

®

−êng phè"; tíi "viÖc tæ chøc nh÷ng cuéc biÓu t×nh ngoµi

®

−êng phè cã tÝnh chÊt chÝnh trÞ râ rÖt (sic! 1))", v. v., v. v..

Cã lÏ chóng ta ®· cã thÓ bµy tá sù hµi lßng vÒ viÖc tê "Sù

nghiÖp c«ng nh©n" ®· thÊm nhuÇn ®

−îc mau chãng ®Õn thÕ

c−¬ng lÜnh do chóng ta ®Ò ra trong sè ®Çu cña b¸o "Tia löa"6:

x©y dùng mét ®¶ng v÷ng m¹nh, cã tæ chøc, kh«ng nh÷ng ®Ó

giµnh lÊy nh÷ng nh

−îng bé riªng lÎ mµ cßn ®Ó ®o¹t lÊy chÝnh

thµnh tr× cña chÕ ®é chuyªn chÕ n÷a, nh

−ng do nh÷ng ng

−êi ®·

thÊm nhuÇn ®

−îc nh

− vËy kh«ng cã mét quan ®iÓm kiªn ®Þnh

nµo c¶ nªn chóng ta hoµn toµn kh«ng thÓ hµi lßng ®

−îc.

§

−¬ng nhiªn lµ tê "Sù nghiÖp c«ng nh©n" ®· uæng c«ng

m

−în danh cña LiÕp-nÕch. Trong vßng 24 tiÕng ®ång hå,

cã thÓ thay ®æi s¸ch l

−îc cæ ®éng vÒ mét vÊn ®Ò riªng nµo

®ã, s¸ch l

−îc vÒ viÖc thùc hiÖn mét chi tiÕt nµo ®ã cña tæ

chøc ®¶ng, nh

−ng cßn ®èi víi vÊn ®Ò xÐt xem cã ph¶i lµ

nãi chung, lu«n lu«n vµ tuyÖt ®èi cÇn ph¶i cã mét tæ chøc

chiÕn ®Êu vµ cÇn ph¶i tiÕn hµnh c«ng t¸c cæ ®éng chÝnh trÞ

trong quÇn chóng hay kh«ng, th× ngay c¶ trong 24 th¸ng,

1)

― nh

− thÕ ®Êy!

B¾t ®Çu tõ ®©u? 7

chø kh«ng ph¶i chØ trong 24 giê th«i, còng chØ cã nh÷ng kÎ

hoµn toµn v« nguyªn t¾c míi cã thÓ thay ®æi quan ®iÓm cña

m×nh. ViÖn ra nh÷ng sù kh¸c nhau vÒ hoµn c¶nh, viÖn ra sù

thay ®æi vÒ c¸c thêi kú th× thËt lµ ®¸ng tøc c

−êi: x©y dùng tæ

chøc chiÕn ®Êu vµ tiÕn hµnh cæ ®éng chÝnh trÞ lµ ®iÒu nhÊt thiÕt

ph¶i lµm, bÊt kÓ lµ trong hoµn c¶nh "b×nh th

−êng, hßa b×nh" thÕ

nµo ®i n÷a, trong thêi kú "tinh thÇn c¸ch m¹ng gi¶m sót" thÕ

nµo ®i n÷a. H¬n n÷a: chÝnh trong hoµn c¶nh Êy, trong nh÷ng

thêi kú Êy l¹i ®Æc biÖt cÇn lµm c«ng t¸c nãi trªn, v× ®îi ®Õn lóc

bïng næ vµ bèc ch¸y, míi x©y dùng tæ chøc th× ®· muén mÊt

råi; tæ chøc ph¶i ®

−îc chuÈn bÞ s½n sµng ®Ó cã thÓ më réng ho¹t

®éng ngay lËp tøc. "Thay ®æi s¸ch l

−îc trong 24 giê"! Nh

−ng

muèn thay ®æi s¸ch l

−îc th× tr

−íc hÕt ph¶i cã s¸ch l

−îc ®·, cßn

nÕu kh«ng cã mét tæ chøc v÷ng m¹nh, thµnh thôc ®Êu tranh

chÝnh trÞ trong bÊt cø hoµn c¶nh nµo, thêi kú nµo, th× kh«ng thÓ

nãi ®Õn mét kÕ ho¹ch ho¹t ®éng cã hÖ thèng, ®

−îc soi s¸ng

b»ng nh÷ng nguyªn t¾c v÷ng ch¾c vµ ®

−îc thùc hiÖn mét c¸ch

triÖt ®Ó, vµ chØ cã kÕ ho¹ch ho¹t ®éng nh

− thÕ míi ®¸ng ®

−îc

gäi lµ s¸ch l

−îc. ThËt vËy, h·y nh×n xem: ng

−êi ta ®· nãi víi

chóng ta r»ng "giai ®o¹n lÞch sö" ®· ®Æt ra tr

−íc ®¶ng ta mét

vÊn ®Ò "hoµn toµn míi", vÊn ®Ò khñng bè. Ngµy h«m qua, vÊn

®Ò "hoµn toµn míi" lµ vÊn ®Ò tæ chøc chÝnh trÞ vµ cæ ®éng chÝnh

trÞ; ngµy h«m nay, l¹i lµ vÊn ®Ò khñng bè. H¸ ch¼ng ph¶i l¹

lïng hay sao, khi cã nh÷ng ng

−êi quªn mÊt lai lÞch cña hä ®Õn

nh

− thÕ mµ l¹i bµn ®Õn sù thay ®æi c¨n b¶n vÒ s¸ch l

−îc?

May thay, tê "Sù nghiÖp c«ng nh©n" ®· nãi kh«ng ®óng. VÊn

®Ò khñng bè hoµn toµn kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò míi, vµ chóng ta

chØ cÇn nh¾c l¹i mét c¸ch v¾n t¾t nh÷ng quan ®iÓm ®· ®

−îc x¸c

®Þnh cña ®¶ng d©n chñ - x· héi Nga lµ còng ®ñ râ.

VÒ nguyªn t¾c, chóng ta kh«ng bao giê tõ chèi vµ kh«ng

thÓ tõ chèi ®

−îc khñng bè. §ã lµ mét trong nh÷ng hµnh