tìm hiểu tình hình nghiên cứu sản xuất và ứng dụng probiotics trong chăn nuôi

Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD: T.s Nguyeãn Hoøai Höông

SVTH: Nguyeãn Thò Thuùy Hieàn

CHÖÔNG I: MÔÛ ÑAÀU

1.1. Đặt vấn đề :

Trong quaù trình caûi bieán di truyeàn, naêng suaát chaên nuoâi gia suùc gia caàm

taêng leân ñaùng keå. Vieäc taêng maät ñoä nuoâi thaùch thöùc beänh taät gia taêng do bò nhieãm

caùc mầm beänh khaùc nhau, ñaëc bieät laø vi khuaån ñöôøng ruoät nhö E.coli, Salmonella

ssp., Clostridium perfringens vaø Campylobacter ssp.

Beänh ñöôøng ruoät coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán ngaønh chaên nuoâi. Chuùng laøm

giaûm naêng suaát, taêng tyû leä cheát vaø cuõng laø nguoàn nhieãm tieàm naêng cho caùc saûn

phaåm thịt, giảm an toaøn thöïc phaåm cho con ngöôøi. Saûn phaåm thòt cuûa chuùng ta bò

haïn cheá xuaát khaåu do khoâng ñuû chaát löôïng hay toàn dö khaùng sinh, chaát kích thích

sinh tröôûng (ngöôøi chaên nuoâi troän vaøo thöùc aên ñeå kích thích sinh tröôûng, ngaên

ngöøa beänh taät, giaûm tieâu toán thöùc aên). Vôùi yù thöùc ngaøy caøng taêng cuûa con ngöôøi

veà söï khaùng thuoác cuûa vi khuaån, neân vieäc söû duïng khaùng sinh chöõa beänh, phoøng

beänh cho gia caàm ñaõ giaûm daàn. Töø laâu ñaõ coù nhöõng moái quan taâm ñeán vieäc tìm ra

moät loaïi chaát thay theá khaùng sinh trong chaên nuoâi. Vi sinh vaät soáng trong oáng tieâu

hoùa cuûa vaät nuoâi coù aûnh höôûng saâu saéc ñeán moät vaøi quaù trình sinh lí cuûa vaät chuû.

Vì vaäy, ñieàu quan trong laø phaûi hieåu cô cheá cuûa heä vi khuaån ñöôøng ruoät gia caàm,

gia suùc, tìm ra chaát thay theá chaát khaùng sinh. Trong trạng thaùi bình thöôøng thì

trong ñöôøng ruoät coù söï caân baèng giöõa vi khuaån coù lôïi vaø gaây beänh. Noù bò aûnh

höôûng bôûi caùc töông taùc vaø quan heä coäng sinh vaø caïnh tranh. Coäng ñoàng vi khuaån

ñoù khoâng chæ baûo veä boä maùy tieâu hoùa maø coøn taêng khaû naêng saûn xuaát trong ñoäng

vaät chuû.

Probiotic laø moät saûn phaåm ñöôïc caùc nhaø khoa hoïc nghieân cöùu vaø öùng duïng

vaøo thức ăn gia súc, gia caàm nhaèm thay theá chaát khaùng sinh, taêng cường mieãn dòch

cho vaät nuoâi. Probiotic coù khaû naêng haïn cheá tieâu chaûy ôû heo con, kích thích söï

1

Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD: T.s Nguyeãn Hoøai Höông

SVTH: Nguyeãn Thò Thuùy Hieàn

tieâu hoùa cuõng nhö taêng tröôûng cuûa heo thòt ñang laø ñoøi hoûi caáp thieát cuûa caùc nhaø

chaên nuoâi. Vieäc saûn xuaát cheá phaåm probiotic töø caùc chuûng vi sinh vật cuøng vôùi

enzyme boå sung vaøo thöùc aên chaên nuoâi seõ goùp phaàn naâng cao naêng suaát thoâng qua

vieäc taêng söùc ñeà khaùng cho gia suùc, gia caàm, ñaëc bieät laø gia suùc non, taêng khaû

naêng tieâu hoùa, haáp thuï chaát dinh döôõng, töø ñoù taêng thu nhaäp cho noâng hoä, giaûi

quyeát coâng aên vieäc laøm, thuùc ñaåy saûn xuaát phaùt trieån.

Ñeå coù ñöôïc thòt saïch ñaùp öùng nhu caàu tieâu thuï trong nöôùc vaø xuaát khaåu,

ngaønh chaên nuoâi Vieät Nam coù theå tìm thaáy lôøi giaûi trong việc thay theá vieäc söû

duïng khaùng sinh, chaát kích thích sinh tröôûng baèng probiotics kết hợp với enzyme

hỗ trợ tiêu hóa.

Cuï theå probiotic laø gì? Vaø việc boå sung probiotic vaøo thöùc aên cho vaät nuoâi

thì coù lôïi nhö theá naøo? Ñeå saûn xuaát cheá phaåm probiotic ñaëc thuø cho chaên nuoâi caàn

nghieân cöùu trieån khai nhöõng vaán ñeà gì? Ñeå giaûi ñaùp nhöõng caâu hoûi treân toâi choïn

ñeà taøi khoùa luaän toát nghieäp nhan ñeà: “Tìm hieåu tình hình nghieân cöùu, saûn xuaát vaø

öùng duïng probiotic trong chaên nuoâi”.

1.2. Muïc ñích ñeà taøi:

Muïc ñích cuûa ñeà taøi nhaèm tìm hieåu nhöõng nghieân cöùu veà phaân laäp, tuyeån

choïn caùc vi sinh vaät laøm cheá phaåm probiotic trong chaên nuoâi treân theá giôùi vaø ôû

Vieät Nam.

Tìm hieåu veà quy trình saûn xuaát cheá phaåm probiotic

ÖÙng duïng cuûa cheá phaåm trong chaên nuoâi

1.3. Noäi dung ñeà taøi:

- Toång quan veà nghieân cöùu saûn xuaát vaø öùng duïng probiotic trong chaên nuoâi,

cụ theå laø vi khuaån leân men lactic, Bacillus spp. vaø naám men cuõng nhö caùc enzyme

hoã trôï tieâu hoùa nhaèm taêng hieäu suaát söû duïng thöùc aên.

2

Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD: T.s Nguyeãn Hoøai Höông

SVTH: Nguyeãn Thò Thuùy Hieàn

- Thöïc nghieäm quy trình saûn xuaát thöû cheá phaåm probiotic: khaûo saùt tìm caùc

moâi tröôøng saûn xuaát vaø ñieàu kieän baûo quaûn cheá phaåm; khaûo saùt khaû naêng sinh

enzym cellulase töø chuûng naám moác Aspergillus niger, Asperigillus oryzae; thu cheá

phaåm enzym cellulase boå sung vaøo cheá phaåm probiotic.

1.4. ÖÙng duïng ñeà taøi:

Ñeà taøi laø cô sôû lyù thuyeát cho nghieân cöùu thöïc nghieäm veà phaân laäp tuyeån

choïn nhöõng chuûng vi sinh vaät coù hoạt tính probiotic đeå saûn xuaát vaø phaùt trieån cheá

phaåm probiotic öùng duïng trong chaên nuoâi taïi Vieät Nam.

3

Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD: T.s Nguyeãn Hoøai Höông

SVTH: Nguyeãn Thò Thuùy Hieàn

CH ƯƠ NG II: TỔNG QUAN VỀ PROBIOTIC

2.1. Lòch söû nguoàn goác:

Vieäc söû duïng vi sinh vaät soáng nhaèm, taêng cöôøng söùc khoûe cho con ngöôøi

khoâng phaûi laø môùi. Treân haøng nghìn naên veà tröôùc, raát laâu ñôøi khi chöa tìm ra

thuoác khaùng sinh, con ngöôøi ñaõ bieát ñeán caùc thöïc phaåm chöùa vi sinh vaät soáng coù

lôïi cho söùc khoûe nhö: Söõa leân men, caùc saûn phaåm leân men khaùc… khi ñieàu tra döïa

treân khoa hoïc, vieäc söû duïng caùc loaïi thöïc phaåm leân men trong nhieàu neàn vaên hoùa

cuûa theá giôùi xaûy ra tröôùc söï ra ñôøi cuûa ñieän laïnh. Khaùi nieäm aùp duïng caûi thieän söùc

khoûe baèng caùch boå sung töï nhieân caùc vi sinh vaät coù ích cho ñöôøng ruoät, baèng caùch

theâm vaøo ñoà uoáng ñi töø theá kyû thöù möôøi chín muoän. Vaøo thôøi ñieåm ñoù, moät soá baùc

só cho raèng do beänh taät vaø laõo hoùa chính laø quaù trình ñeå xaây döïng caùc saûn phaåm

chaát thaûi hoaëc, söï thoái röõa trong ruoät giaø (phaàn döôùi cuûa ruoät giaø maø ñoå vaøo tröïc

traøng), vaø vaät lieäu ñoäc haïi bò roø ræ töø ruoät keát vaøo doøng maùu. Quaù trình roø ræ-baây

giôø goïi laø ruoät thaám hoaëc hoäi chöùng ruoät bò thuûng, vaø daãn ñeán ngoä ñoäc töø noù, ñöôïc

goïi laø söï töï thuï ñoäc . Lyù thuyeát cho raèng söï töï thuï ñoäc thay ñoåi cheá ñoä aên kieâng

nhaèm giaûm phaân huûy chaát ñoäc haïi trong ruoät keát seõ coù lôïi cho söùc khoûe. Moät soá

nhaø quan saùt ñaõ bieát veà vieäc söû duïng caùc vi khuaån Acid lactic trong xuùc xích, leân

men thòt vaø baûo veä noù khoûi hö hoûng, bôûi vì caùc vi khuaån naøy voâ haïi ñoái vôùi con

ngöôøi, hoï ñaõ nghó raèng boå sung chuùng vaøo cheá ñoä aên uoáng baèng caùch, aên caùc loaïi

thöïc phaåm leân men seõ laøm giaûm löôïng ñoäc toá saûn xuaát trong ruoät keát. Nhoùm

Lactobacilli cuûa vi khuaån, moät soá trong ñoù ñöôïc tìm thaáy trong söõa chua, ñaây laø

những ngöôøi ñaàu tieân tìm hiểu, xaùc ñònh probiotic.

Trong thaäp nieân 1920 vaø 1930, nhieàu baùc só khuyeán caùo Acidophillus coù

trong söõa, trong ñoù coù caùc loaøi vi khuaån Lactobacillus acidophillus, ñeå ñieàu

4

Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD: T.s Nguyeãn Hoøai Höông

SVTH: Nguyeãn Thò Thuùy Hieàn

trò taùo boùn vaø tieâu chaûy . Ñieàu naøy ñaõ ñöôïc ñieàu trò hieäu quaû cho nhieàu beänh

nhaân

Giai ñoaïn tieáp theo trong söï phaùt trieån cuûa probiotic vaøo nhöõng naêm

1950, khi caùc nhaø nghieân cöùu y teá baét ñaàu biết đến Lactobacillus acidophilus và

Lactobacillus acidophilus laø moät caâu traû lôøi cho moät soá caùc taùc duïng phuï tieâu hoùa

khi duøng thuoác khaùng sinh. Moïi ngöôøi bieát raèng thuoác khaùng sinh phaù vôõ caân

baèng töï nhieân cuûa ñöôøng ruoät baèng caùch gieát cheát vi cuûa caùc lôïi ích cuõng nhö caùc

vi khuaån gaây beänh. Caùc nhaø nghieân cöùu nghó raèng vieäc uoáng caùc cheá phaåm có boå

sung Lactobacillus acidophilus, coù theå buø ñaép nhöõng taùc duïng phuï cuûa thuoác

khaùng sinh. Moät trong nhöõng khoù khaên chính của cheá phaåm probiotic laø ñaûm baûo

söï soáng soùt cuûa nhöõng vi khuaån khi ôû trong daï daøy vaø caùc quaù trình tieâu hoùa cuûa

ruoät non vaø thaønh coâng với thöïc daân trong ruoät keát. Gaàn ñaây, probiotic vôùi sự

soáng soùt ñaëc bieät vaø thaønh coâng với thöïc daân trong ruoät keát ñöôïc minh chöùng

trong caùc nghieân cöùu, ñaõ noåi leân treân theá giôùi. Ñieàu naøy cho thaáy, probiotic ñaõ

ñöôïc saøng loïc töø nhieàu chuûng cuûa lactobacilli

Goldin, Sherwood Gorbach vaø Barry ñaõ nghieân cöùu Lactobacillus GG

(LGG) và chöùng minh coù hieäu quaû choáng vieâm ñaïi traøng

Clostridium difficile chống nhieãm truøng ruoät keát laø keát quaû cuûa Overkill,

khaùng sinh cuûa vi khuaån höõu ích vaø choáng dò öùng ôû treû em do ruoät thaám.

Hippoocrates vaø nheàu ngöôøi khaùc ñaõ chæ ñònh söõa leân men coù taùc duïng dinh

döôõng vaø noù coù theå chöõa trò roái loaïn ruoät vaø daï daøy. ( oberman, 1985)

Töø thôøi ñoù thì caùc nhaø khoa hoïc ñaõ nghieân cöùu vaø raát nhieàu ngöôøi ñaõ tìm ra

nhöõng vi sinh vaät soáng vaø lôïi ích cuûa chuùng coù yù nghóa raát lôùn ñeán cuoäc soáng cuûa

con ngöôøi.

5

Khoùa Luaän Toát Nghieäp GVHD: T.s Nguyeãn Hoøai Höông

SVTH: Nguyeãn Thò Thuùy Hieàn

Vôùi hai nhaø khoa hoïc Lourens Hattigh vaø Viljoen, 2001, nhöõng nghieân cöùu

töø tröôùc caùc kieán thöùc veà probiotic ngaøy caøng ñöôïc ñaåy maïnh hôn nuõa

Giai đoạn của theá kỷ này laø ñeà caäp ñeán vieäc söû duïng söõa leân men ñeå ñieàu

trò beänh laây nhieãm ñöôøng ruoät, caùc nghieân cöùu gaàn ñaây taäp trung vaøo lôïi ích khaùc

cuả caùc vi khuaån khi ôû trong ñöôøng ruoät vaø caùc loaïi thöïc phaåm ñeå vaän chuyeån vaøo

cô theå con ngöôøi vaø vaät nuoâi.

2.2. Ñònh nghóa probiotic:

Thuaät ngöõ probiotic do Metchnikoff ñöa ra khi nghieân cöùu taïi sao nhöõng

ngöôøi noâng daân BUNGARY coù söùc khoûe toát vaøo naêm 1970.

Probiotic laø nhöõng nhoùm vi khuaån trung tính, soáng trong ñöôøng tieâu hoùa

cuûa ñoäng vaät, chuùng taïo thaønh moät khu heä vi sinh vaät, chuùng caûn trôû söï phaùt trieån

cuûa moät soá vi sinh vaät gaây beänh, cung caáp cho con ngöôøi moät soá chaát coù lôïi cho cô

theå, aûnh höôûng toát ñeán heä mieãn dòch. Con ngöôøi söû duïng caùc cheá phaåm coù chöùa

caùc probiotic nhö moät loaïi thöïc phaåm vaø nhö moät loaïi thuoác phoøng vaø chöõa beänh.

Ñoàng haønh vôùi thuaät ngöõ probiotic laø thuaät ngöõ PREBIOTIC : Laø nhöõng non￾digestible oligosaccharides (NDOs), aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa khu heä vi

sinh vaät (bao goàm caû resistant starches). Söï keát hôïp cuûa probiotic vaø prebiotic goïi

laø synbiotic taêng cöôøng khaû naêng ñieàu hoøa khu heä vi sinh vaät aûnh höôûng ñeán khaû

naêng tieâu hoùa, choáng beänh ñöôøng tieâu hoùa cuûa vaät chuû.

Töø “probiotics” coù nguoàn goác töø Hy Laïp coù nghóa laø “Cho cuoäc soáng”. Tuy

nhieân, ñònh nghóa veà probiotics ñaõ phaùt trieån nhieàu theo thôøi gian. Lily vaø

Stillwell (1965), ñaõ moâ taû tröôùc tieân probiotic nhö hoãn hôïp ñöôïc taïo thaønh bôûi moät

ñoäng vaät nguyeân sinh maø thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa ñoái töôïng khaùc. Phaïm vi cuûa

ñònh nghóa naøy ñöôïc môû roäng hôn bôûi Sperti vaøo ñaàu nhöõng naêm baûy möôi bao

goàm, dòch chieát teá baøo thuùc ñaåy phaùt trieån cuûa vi sinh vaät.

6