Tìm hiểu tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại cương của sinh viên hệ đại học Trường Đại học Trà Vinh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

-------------------------

PHẠM VĂN TUÂN

TÌM HIỂU TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP

MÔN TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG CỦA SINH VIÊN

HỆ ĐẠI HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

Thành phố Hồ Chí Minh - 2011

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP. HỒ CHÍ MINH

------------

PHẠM VĂN TUÂN

TÌM HIỂU TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP

MÔN TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG CỦA SINH VIÊN HỆ

ĐẠI HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH

Chuyên ngành: Tâm lý học

Mã số: 60 31 80

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

PGS.TS. TRẦN TUẤN LỘ

Thành phố Hồ Chí Minh - 2011

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và kết

quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử

dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.

Tác giả luận văn

LỜI CẢM ƠN

Để có được kết quả như hôm nay, tôi xin gửi đến Phòng Sau đại học; Khoa Tâm

lý – Giáo dục trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh và toàn thể quý Thầy,

Cô đã tham gia gảng dạy lớp Cao học Tâm lý học khóa K19 lời cảm ơn chân thành!

Xin gửi đến PGS.TS Trần Tuấn Lộ, người đã tận tình hướng dẫn tôi hoàn thành

đề tài này lòng biết ơn sâu sắc!

Luận văn được hoàn thành với sự nỗ lực, cố gắng hết mình nhưng không tránh

khỏi những hạn chế, thiếu sót. Tôi chân thành cảm ơn và ghi nhận những ý kiến đóng

góp của quý Thầy, Cô giáo và bạn bè!

Xin chân thành cảm ơn!

Tác giả luận văn

MỤC LỤC

1TLỜI CAM ĐOAN1T .....................................................................................................3

1TLỜI CẢM ƠN1T...........................................................................................................4

1TMỤC LỤC1T ................................................................................................................5

1TDANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT1T ......................................................................7

1TMỞ ĐẦU1T ...................................................................................................................8

1T1. Lí do chọn đề tài1T..........................................................................................................8

1T2. Mục đích nghiên cứu1T ..................................................................................................9

1T3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu1T ...........................................................................9

1T4. Giả thuyết nghiên cứu1T ..............................................................................................10

1T5. Nhiệm vụ nghiên cứu1T ................................................................................................10

1T6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu1T ..............................................................................10

1T7. Phương pháp nghiên cứu1T..........................................................................................10

1T8. Đóng góp của đề tài1T...................................................................................................13

1T9. Cấu trúc luận văn: Bao gồm 03 phần1T ......................................................................13

1TCHƯƠNG 1: CƠ SỞ LỊCH SỬ VÀ LÝ LUẬN CHO VIỆC NGHIÊN CỨU ĐỀ

TÀI1T ..........................................................................................................................15

1T1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại cương1T .....15

1T1.1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề tính tích cực1T.............................................................15

1T1.1.2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề tính tích cực học tập1T ................................................24

1T1.1.3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại cương ở

Việt Nam1T ....................................................................................................................33

1T1.2. Những vấn đề lí luận về tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại cương1T .........34

1T1.2.1. Hoạt động học1T ...................................................................................................34

1T1.2.2. Tính tích cực1T .....................................................................................................36

1T1.2.3. Tính tích cực học tập1T .........................................................................................37

1T1.2.4. Tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại cương1T ..............................................37

1T1.2.5. Những nguyên nhân của việc có và không có tính tích cực học tập 1T....................39

1TCHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP MÔN TÂM LÝ

HỌC ĐẠI CƯƠNG CỦA SINH VIÊN HỆ ĐẠI HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ

VINH1T.......................................................................................................................44

1T2.1. Giới thiệu chung về trường Đại học Trà Vinh, về môn Tâm lý học đại cương và

việc giảng dạy môn Tâm lý học đại cương ở Trường Đại học Trà Vinh. 1T ...................44

1T2.1.1. Trường Đại học Trà Vinh1T ..................................................................................44

1T2.1.2. Môn Tâm lý học đại cương1T...............................................................................44

1T2.1.3. Việc giảng dạy môn TLHĐC ở Trường Đại học Trà Vinh1T .................................45

1T2.2. Kết quả nghiên cứu về tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại cương của sinh

viên hệ đại học trường Đại học Trà Vinh1T ....................................................................46

1T2.2.1. Nhận thức của sinh viên về tầm quan trọng, ý nghĩa của việc học tập môn Tâm lý

học đại cương1T..............................................................................................................46

1T2. 2.2. Thái độ học tập môn Tâm lý học đại cương của sinh viên. 1T................................51

1T2.2.3. Hành động học tập môn Tâm lý học đại cương của sinh viên1T ............................61

1T2.2.4. Kết quả học tập môn Tâm lý học đại cương của sinh viên1T .................................71

1T2.2.5. Kết luận chung về tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại cương của sinh viên 1T

....................................................................................................................................73

1T2.3. Kết quả điều tra nguyên nhân ảnh hưởng đến tính tích cực học tập môn Tâm lý

học đại cương của sinh viên1T .........................................................................................73

1T2.3.1. Nguyên nhân chủ quan1T ......................................................................................73

1T2.3.2. Nguyên nhân khách quan1T ..................................................................................76

1TCHƯƠNG 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP GÓP PHẦN NÂNG CAO TÍNH TÍCH

CỰC HỌC TẬP MÔN TÂM LÝ HỌC ĐẠI CƯƠNG CỦA SINH VIÊN HỆ ĐẠI

HỌC TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH1T ............................................................... 79

1T3.1. Biện pháp nâng cao tính tích cực học tập môn TLHĐC của sinh viên1T................79

1T3.2. Kết quả thăm dò ý kiến của giảng viên và sinh viên về mức độ cần thiết và tính

khả thi của các biện pháp đã đề xuất1T ...........................................................................83

1TKẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ1T ................................................................................ 85

1T1. Kết luận1T .....................................................................................................................85

1T2. Kiến nghị1T ...................................................................................................................86

1TTÀI LIỆU THAM KHẢO1T ..................................................................................... 88

1TPHỤ LỤC1T ...............................................................................................................91

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

TT Chữ viết tắt Nghĩa đầy đủ

1 GV Giảng viên

2 SV Sinh viên

3 TLHĐC Tâm lý học đại cương

4 KT Kinh tế

5 XH Xã hội

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Sinh viên là đội ngũ tri thức tương lai của đất nước. Sự phát triển của đất nước đòi

hỏi phải có lực lượng lao động có trình độ khoa học, tay nghề cao, có đạo đức và có sức

khỏe tốt. Chính vì vậy, trong quá trình học tập, bên cạnh việc học tốt các môn cơ sở ngành,

các môn chuyên ngành, sinh viên còn cần phải học tập tốt các môn học đại cương. Việc học

tập tốt các môn học đại cương sẽ giúp cho sinh viên có được vốn tri thức cần thiết, làm nền

tảng quan trọng cho việc đi sâu nghiên cứu và dễ dàng nắm bắt nội dung của các môn học

chuyên ngành.

Hoạt động nhận thức hay quá trình lĩnh hội tri thức khoa học, kỹ năng kỹ xảo của con

người nói chung và của sinh viên nói riêng là một hoạt động có tính chất đặc biệt và bị chi

phối bởi nhiều yếu tố, trong đó tính tích cực học tập là yếu tố đóng vai trò quyết định. Tính

tích cực không chỉ là điều kiện để phát triển khả năng tư duy, tưởng tượng, năng lực sáng

tạo, thế giới quan và các phẩm chất nhân cách mà còn là điều kiện cần thiết và quan trọng

để nắm vững tri thức, kỹ năng, kỹ xảo một cách nhanh chóng và hiệu quả. Tính tích cực có

vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả học tập của người học, tạo ra sự thống

nhất giữa nội lực và ngoại lực. Vấn đề phát huy tính tích cực học tập của người học được

đặt ra trong nền giáo dục của nước nhà từ những năm 60 và trong cuộc cải cách giáo dục lần

2 năm 1980, phát huy tính tích cực của người học là một phương thức quan trọng nhằm đào

tạo những con người lao động sáng tạo, làm chủ tương lai đất nước.

Thực tiễn giáo dục ở các trường Cao đẳng, Đại học của nước ta nói chung và ở

trường Đại học Trà Vinh nói riêng cho thấy chất lượng đào tạo chưa cao. Sinh viên ra

trường chưa có được những tri thức; kỹ năng, kỹ xảo cần thiết; phần lớn chưa đáp ứng được

yêu cầu của nhà tuyển dụng. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này, một trong

những nguyên nhân cơ bản nhất là do sinh viên thiếu tính tích cực học tập, thiếu tính chủ

động, độc lập và sáng tạo trong quá trình học tập từ đó dẫn đến kết quả học tập không cao.

Môn Tâm lý học đại cương là môn học được tổ chức giảng dạy ở nhiều ngành học

khác nhau thuộc các trường Cao đăng, Đại học trong cả nước nhằm cung cấp cho người học

những kiến thức cơ bản nhất về tâm lý con người, làm cơ sở để nghiên cứu sâu hơn các môn

học chuyên ngành, vận dụng và nâng cao hiệu quả hoạt động thực tiễn, hoạt động nghề

nghiệp sau khi ra trường. Môn Tâm lý học đại cương có vai trò đặc biệt quan trọng trong

việc cung cấp tri thức và nâng cao hiệu quả hoạt động nghề nghiệp đối với sinh viên tất cả

các ngành học. Tuy nhiên từ thực tế hoạt động giảng dạy tôi nhận thấy đa số sinh viên chưa

thực sự ý thức được tầm quan trọng của môn Tâm lý học đại cương trong chương trình

học, xem nó là môn học phụ, không có ý nghĩa và không cần thiết đối với nghề nghiệp

tương lai. Từ sự nhận thức sai lầm cùng với những yếu tố khó khăn từ môn học, từ giảng

viên… dẫn đến sinh viên chưa có nhu cầu, động cơ, hứng thú, thái độ và hành động học

tập đúng đắn nên dẫn đến kết quả không như chúng ta mong đợi. Từ đó cho thấy, muốn

nâng cao kết quả học tập môn Tâm lý học đại cương thì cần phải hình thành những nhận thức

đúng đắn về môn học, khơi gợi hứng thú, tính chủ động, tự giác và vun đắp niềm say mê trong

học tập, nghiên cứu môn học của sinh viên.

Tính tích cực học tập nói chung và tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại

cương nói riêng là một vấn đề đã được nhiều tác giả quan tâm. Các đề tài, các bài báo khoa

học đã tập trung nghiên cứu và tìm ra nhiều giải pháp nhằm nâng cao tính tích cực học tập

của sinh viên tuy nhiên chưa đi sâu phân tích các biểu hiện tâm lý cụ thể của tính tích cực

học tập và các nguyên nhân ảnh hưởng đến nó. Việc nghiên cứu và chỉ ra các yếu tố tâm lý,

các biểu hiện tâm lý trong tính tích cực học tập cũng như những yếu tố ảnh hưởng đến tính

tích cực học tập có ý nghĩa vô cùng to lớn trong việc đưa ra những biện pháp tác động hiệu

quả nhằm phát huy tính tích cực học tập, góp phần nâng cao kết quả học tập của sinh viên.

Vì những lí do trên, đề tài ‘‘Tìm hiểu tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại

cương của sinh viên hệ đại học trường Đại học Trà Vinh’’ được lựa chọn để nghiên cứu.

2. Mục đích nghiên cứu

Tìm hiểu tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại cương của sinh viên hệ đại học

Trường Đại học Trà Vinh. Từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao tính tích cực học

tập của sinh viên, góp phần nâng cao hiệu quả công tác giáo dục và đào tạo ở Trường Đại

học Trà Vinh.

3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu

3.1 Đối tượng nghiên cứu:

Tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại cương của sinh viên

3.2 Khách thể nghiên cứu:

- 205 sinh viên hệ đại học khóa 2009 các ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh, Luật,

Sư phạm Ngữ văn.

- Giảng viên giảng dạy môn Tâm lý học đại cương ở Trường Đại học Trà Vinh và

trường Cao đẳng Sư phạm Trà Vinh

4. Giả thuyết nghiên cứu

 Đa số sinh viên chưa tích cực trong giờ học, chưa chăm chỉ và chuyên cần trong việc

đào sâu nghiên cứu môn Tâm lý học đại cương, hành vi học tập các môn chuyên

ngành của sinh viên mới chỉ tập trung ở hoạt động lên lớp, nghe giảng và ghi chép,

còn các hoạt động khác như tự học, làm bài tập, đi thư viện.. rất hạn chế;

 Nguyên nhân là do sinh viên chưa có phương pháp học tập hiệu quả, mặt khác phương

pháp giảng dạy của giáo viên, cách thức tổ chức hoạt động đào tạo của nhà trường chưa

phù hợp, chưa gây được hứng thú học tập cho sinh viên. Do vậy, kết quả học tập môn

Tâm lý học đại cương của sinh viên chưa cao.

5. Nhiệm vụ nghiên cứu

 Tìm hiểu lịch sử nghiên cứu vấn đề và xác định cơ sở lí luận cho việc nghiên cứu đề

tài;

 Khảo sát tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại cương của sinh viên hệ đại học

Trường Đại học Trà Vinh;

 Điều tra nguyên nhân ảnh hưởng đến tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại

cương của sinh viên;

 Đề xuất các biện pháp nhằm nâng cao tính tích cực học tập của sinh viên.

6. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu

- Đề tài này chỉ tập trung nghiên cứu tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại cương

của sinh viên năm thứ nhất các ngành Kế toán, Quản trị kinh doanh, Luật, Ngữ văn Khmer

Trường Đại học Trà Vinh.

- Đề tài không đi sâu so sánh sự khác biệt về tính tích cực học tập môn Tâm lý học

đại cương của sinh viên từng ngành mà chỉ tiến hành so sánh theo giới tính (Nam, Nữ) và

theo khối ngành Kinh tế (Kế toán, Quản trị kinh doanh) và Xã hội (Luật, Ngữ văn Khmer)

7. Phương pháp nghiên cứu

7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết

Mục đích: Nhằm xây dựng đề cương nghiên cứu và những vấn đề lí luận để làm cơ sở

công cụ cho các giai đoạn nghiên cứu sau này.

Nội dung:

- Xây dựng đề cương nghiên cứu.

- Nghiên cứu những vấn đề lí luận có liên quan và xây dựng được khái niệm công cụ

của đề tài từ đó xác định phương pháp nghiên cứu và công cụ nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tài liệu, các văn bản và các tạp chí chuyên ngành,

các công trình nghiên cứu khoa học, các luận văn, luận án về tính tích cực học tập nói chung và

tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại cương nói riêng.

7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn

7.2.1. Phương pháp quan sát, dự giờ

* Mục đích quan sát

Nhằm phát hiện, thu thập thêm những biểu hiện thể hiện tính tích cực trong giờ học

môn Tâm lý học đại cương của sinh viên.

* Nội dung quan sát

Những biểu hiện về nhận thức, thái độ, hành vi, cử chỉ, tính tích cực, tự giác

và thời gian học tập của sinh viên.

* Cách tiến hành

Tham dự một số giờ học, giờ thảo luận, thực hành,… và quan sát những giờ tự học

của sinh viên.

Trong quá trình thực hiện, chúng tôi đảm bảo sự tự nhiên, khách quan, trung thực

những biểu hiện của sinh viên như: chăm chú tri giác bài giảng, hăng hái phát biểu, hay nêu

thắc mắc, hỏi thêm những phần chưa rõ, trao đổi tích cực với bạn về vấn đề giáo viên nêu

ra, làm bài tập, cách giải quyết vấn đề, ghi chép bài. Ghi chép tỉ mỷ những nội dung cần

quan sát, sau đó tổng kết đánh giá chung về những biểu hiện của sinh viên.

7.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu thăm dò ý kiến

* Mục đích:

Nhằm tìm hiểu những biểu hiện trong tính tích cực học tập môn Tâm lý học đại

cương của sinh viên và tìm hiểu nguyên nhân của thực trạng.

* Nội dung:

Chúng tôi tiến hành xây dựng bộ câu hỏi cho sinh viên và giảng viên.

Nội dung phiếu trưng cầu ý kiến được chia làm 7 phần:

Phần 1: Tìm hiểu nhận thức của sinh viên về tầm quan trọng, sự cần thiết và ý nghĩa