Thành phần sâu mọt, đặc điểm sinh học, sinh thái phát sinh gây hại callosobruchus maculatus f. trên hạt đỗ xanh, đỗ tương nhập khẩu từ trung quốc sang cửa khẩu lạng sơn (2008-2009) và biện pháp phòng trừ

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO

TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

----------
----------

NGUYỄN LÂM GIANG

THµNH PHÇ THµNH PHÇN S¢U M N S¢U M N S¢U MäT, §ÆC §IÓM SINH H M SINH H M SINH HäC, SINH TH¸I C, SINH TH¸I C, SINH TH¸I

PH¸T SINH G¢Y H¹ PH¸T SINH G¢Y H¹I LOµI Callosobruchus maculatus F. TR£N H¹ TR£N H¹T

§ç XANH, § XANH, § XANH, §ç T¦¥NG NHËP KHÈU Tõ TRUNG QU TRUNG QU TRUNG QUèC QUA CöA KHÈU

L¹NG S¥N (2008 N (2008 N (2008 - 2009) Vµ BI 2009) Vµ BI 2009) Vµ BIÖN PH¸P PHßNG TR N PH¸P PHßNG TR N PH¸P PHßNG TRõ

LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP

Chuyên ngành: BẢO VỆ THỰC VẬT

Mã số: 60.62.10

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. HÀ QUANG HÙNG

HÀ NỘI - 2009

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………i

LỜI CAM ðOAN

- Tôi xin cam ñoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là

trung thực và chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị nào.

- Tôi xin cam ñoan rằng, mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn

ñã ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều ñược chỉ rõ

nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Nguyễn Lâm Giang

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………ii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới GS.TS. Hà Quang Hùng, người

ñã hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và giúp ñỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện ñề

tài và hoàn chỉnh luận văn của mình.

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy, cô giáo trong Bộ môn Côn trùng,

Khoa Nông học, Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội ñã tạo mọi ñiều kiện

thuận lợi, giúp ñỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn này.

Tôi xin bảy tỏ lòng biết ơn ñến sự giúp ñỡ nhiệt tình của lãnh ñạo và

tập thể cán bộ Chi cục Kiểm dịch thực vật vùng 7 - Lạng Sơn, ñã ñộng viên

và tạo ñiều kiện thuận lợi cho tôi thực hiện ñề tài nghiên cứu và hoàn thành

khoá học cao học.

ðể hoàn thành luận văn, tôi còn nhận ñược sự ñộng viên, khích lệ của

bạn bè và những người thân trong gia ñình. Tôi xin chân thành cảm ơn tất cả

những tình cảm cao quý ñó.

Hà Nội, ngày 15 tháng 9 năm 2009

Tác giả

Nguyễn Lâm Giang

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………iii

MỤC LỤC

Lời cam ñoan i

Lời cảm ơn ii

Mục lục iii

Danh mục bảng v

Danh mục hình vii

1. MỞ ðẦU 1

1.1 ðặt vấn ñề 1

1.2 Mục ñích và yêu cầu của ñề tài. 3

1.3 ðối tượng và phạm vi nghiên cứu 4

1.4 Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của ñề tài 4

2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 5

2.1 Những nghiên cứu nước ngoài 5

2.2 Những nghiên cứu trong nước 8

2.3 Tình hình nghiên cứu sâu mọt hại nông sản nhập khẩu vào Việt Nam 12

2.4 Tình hình nhập khẩu hạt ñỗ xanh, ñỗ tương và công tác kiểm

dịch thực vật 14

3. ðỐI TƯỢNG, THỜI GIAN, ðỊA ðIỂM, VẬT LIỆU, NỘI

DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 15

3.1 ðối tượng, thời gian, ñịa ñiểm, vật liệu và nội dung nghiên cứu 15

3.2 Phương pháp nghiên cứu 16

4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ðỀ TÀI 23

4.1 Thành phần côn trùng gây hại trên hạt ñỗ xanh, ñỗ tương nhập khẩu 23

4.1.1 Thành phần côn trùng hại hạt ñỗ xanh ñỗ tương nhập khẩu và

bảo quản trong kho 23

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………iv

4.1.2 ðặc ñiểm hình thái của các loài sâu mọt hại trên hạt ñỗ xanh, ñỗ

tương nhập khẩu 28

4.3 Nghiên cứu ñặc ñiểm hình thái của mọt ñậu ñỏ Callosobruchus

maculatus (F) gây hại trên hạt ñỗ xanh, ñỗ tương 33

4.3.1 Pha trứng 34

4.3.2 Pha sâu non 36

4.3.3 Nhộng và trưởng thành 38

4.4 Nghiên cứu ñặc ñiểm sinh học, sinh thái của mọt ñậu ñỏ

Callosobruchus maculatus (F) gây hại trên hạt ñỗ xanh, ñỗ tương 40

4.4.1 Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến thời gian phát dục của mọt ñậu ñỏ

Callosobruchus maculatus (F) 40

4.4.2 Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến khả năng sinh sản của mọt ñậu ñỏ

Callosobruchus maculatus (F) 42

4.5 ðiều tra tình hình gây hại và diễn biến mật ñộ của

Callosobruchus maculatus F 44

4.5.1 Tình hình gây hại 44

4.5.2 Diễn biến mật ñộ sâu mọt gây hại trên hạt ñỗ xanh, ñỗ tương

nhập khẩu 46

4.6 Nghiên cứu hiệu lực của thuốc xông hơi Phosphine (thuốc

thương phẩm Quickphos 56%) ñối với mọt ñậu ñỏ

Callosobruchus maculatus (F) 54

5. KẾT LUẬN VÀ ðỀ NGHỊ 57

5.1 Kết luận 57

5.2 ðề nghị 58

TÀI LIỆU THAM KHẢO 59

PHỤ LỤC 62

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………v

DANH MỤC BẢNG

STT Tên bảng Trang

4.1. Thành phần côn trùng gây hại trên hạt ñỗ xanh nhập khẩu

(tại Lạng Sơn - 2009) 24

4.2. Thành phần côn trùng gây hại trên hạt ñỗ tương nhập khẩu

(tại Lạng Sơn - 2009) 24

4.3. Thành phần côn trùng gây hại trên hạt ñỗ xanh (tại các kho bảo

quản sau nhập khẩu, Lạng Sơn - 2009) 25

4.4. Thành phần côn trùng gây hại trên hạt ñỗ tương (tại các kho bảo

quản sau nhập khẩu, Lạng Sơn - 2009) 26

4.5. Tỷ lệ loài sâu mọt gây hại trên hạt ñỗ xanh nhập khẩu và trong

kho bảo quản (tại Lạng Sơn - 2009) 28

4.6. Tỷ lệ loài sâu mọt gây hại trên hạt ñỗ tương nhập khẩu và trong

kho bảo quản (tại Lạng Sơn - 2009) 28

4.7. Kích thước trứng của mọt ñậu ñỏ Callosobruchus maculatus (F)

trên các thức ăn khác nhau. 34

4.8. Kích thước pha sâu non cảu mọt ñậu ñỏ Callosobruchus

maculatus (F) trên thức ăn hạt ñỗ ñũa, ñỗ xanh, và ñỗ tương 36

4.9. Kích thước pha nhộng và trưởng thành của mọt ñậu ñỏ

Callosobruchus maculatus (F) trên thức ăn hạt ñỗ ñũa, ñỗ xanh và

ñỗ tương. 39

4.10. Thời gian phát dục các pha của mọt ñậu ñỏ Callosobruchus

maculatus (F) nuôi trên hạt ñỗ xanh. 41

4.11. Thời gian phát dục các pha của mọt ñậu ñỏ Callosobruchus

maculatus (F) nuôi trên hạt ñỗ tương. 42

4.12. Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến khả năng sinh sản của mọt ñậu ñỏ

Callosobruchus maculatus (F) nuôi trên hạt ñỗ xanh. 43

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………vi

4.13. Ảnh hưởng của nhiệt ñộ ñến khả năng sinh sản của mọt ñậu ñỏ

Callosobruchus maculatus (F) nuôi trên hạt ñỗ tương. 43

4.14. Mức ñộ gây hại của mọt ñậu ñỏ Callosobruchus maculatus (F)

trên các thức ăn khác nhau 45

4.15. Diễn biến mật ñộ mọt ñậu ñỏ Callosobruchus maculatus (F) gây

hại trên hạt ñỗ xanh, ñỗ tương nhập khẩu (tại cửa khẩu Tân Thanh

- Lạng Sơn 2009) 47

4.16. Diễn biến mật ñọ mọt ñậu ñỏ Callosobruchus maculatus (F) gây

hại trên hạt ñỗ xanh, ñỗ tương trong kho bảo quản (Lạng Sơn

2009) 49

4.17. Diễn biến mật ñộ của mọt ñậu xanh Callosobruchus chinensis L

và mọt ñục hạt Rhizopertha dominica F gây hại trên hạt ñỗ xanh,

ñỗ tương nhập khẩu (tại cửa khẩu Tân Thanh - Lạng Sơn 2009) 50

4.18. Hiệu lực của thuốc Phosphine ñối với mọt ñậu ñỏ Callosobruchus

maculatus (F), thời gian xông hơi là 3 ngày 55

4.19. Hiệu lực của thuốc Phosphine ñối với mọt dậu ñỏ Callosobruchus

maculatus (F), thời gian xông hơi là 4 ngày 55

4.20. Hiệu lực của thuốc Phosphine ñối với mọt ñậu ñỏ Callosobruchus

maculatus (F), thời gian xông hơi là 5 ngày 56

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………vii

DANH MỤC HÌNH

STT Tên hình Trang

4.1. Diễn biến mật ñộ mọt ñậu ñỏ Callosobruchus maculatus (F) gây

hại trên hạt ñỗ xanh, ñỗ tương nhập khẩu (tại cửa khẩu Tân Thanh

- Lạng Sơn 2009) 48

4.2. Diễn biến mật ñọ mọt ñậu ñỏ Callosobruchus maculatus (F) gây

hại trên hạt ñỗ xanh, ñỗ tương trong kho bảo quản (Lạng Sơn

2009) 49

4.3a. Diễn biến mật ñộ của mọt ñậu xanh Callosobruchus chinensis L gây

hại trên hạt ñỗ xanh, ñỗ tương nhập khẩu (tại cửa khẩu Tân Thanh

- Lạng Sơn 2009) 51

4.3b. Diễn biến mật ñộ của mọt ñục hạt Rhizopertha dominica F gây

hại trên hạt ñỗ xanh, ñỗ tương nhập khẩu (tại cửa khẩu Tân Thanh

- Lạng Sơn 2009) 51

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………1

1. MỞ ðẦU

1.1 ðặt vấn ñề

Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng mạnh mẽ nên các mặt

hàng nông sản nhập khẩu vào Việt Nam ngày càng ña dạng và phong phú. Sự

giao lưu buôn bán với các nước, ñặc biệt là Trung Quốc ngày càng phát triển.

Sự giao lưu hàng hoá nói chung và sản phẩm nông nghiệp nói riêng

trên thế giới ngày một tăng, nên sinh vật gây hại thực vật và sản phẩm thực

vật xâm nhập vào nước ta là một ñiều khó tránh khỏi. Trong những sinh vật

gây hại làm ảnh hưởng rõ rệt nhất là côn trùng hay sâu mọt gây ra.

Một trong những mặt hàng ñựợc nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt

Nam qua cửa khẩu Lạng Sơn là hạt ñỗ xanh, ñỗ tương.

Trong ñời sống hàng ngày hạt ñỗ xanh ñược dùng làm rất nhiều món

như nấu canh, nấu chè, làm bánh …vì ñỗ xanh là loại thức ăn nhiều kali ít

natri, vị ngọt, không ñộc, thanh nhiệt mát gan …người thường xuyên ăn ñỗ

xanh và chế phẩm của nó huyết áp của họ sẽ thấp, nó còn có thành phần hạ

huyết mỡ hữu hiệu, giúp cơ thể phòng chống chứng xơ cứng ñộng mạch và

bệnh cao huyết áp và ñồng thời có công hiệu bảo vệ gan và giải ñộc.

Còn hạt ñỗ tương thì ñược coi là loại thực phẩm quý từ ñó chế biến

ñược rất nhiều món ăn ngon. ðặc biệt phải kể ñến việc dùng ñỗ tương chế

biến thành tương là một cách chế biến tận dụng ñược giá trị của toàn hạt ñỗ

tương. ðỗ tương có ít acid béo no và cholesterol tự do vì vậy trong nhiều

trường hợp dùng ñỗ tương thay cho thực phẩm nguồn gốc ñộng vật sẽ có tác

dụng phòng ngừa các bệnh tim mạch.

Do có giá trị dinh dưỡng cao nên chúng ta cần khuyến khích sử dụng

hạt ñỗ xanh, hạt ñỗ tương và chế phẩm của chúng ñặc biệt là ñể phòng chống