Thành phần sâu hại mía và thiên địch của chúng, nghiên cứu đặc điểm sinh học của ruồi episyrphus balteatus (de geer) ăn rệp xơ trắng tại nông trường sao vàng - thọ xuân - thanh hóa

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

tr­êng ®¹i häc n«ng nghiÖp Hµ NéI

------------------

TrÇn thÞ mai

thµnh phÇn s©u h¹i mÝa vµ thiªn ®Þch cña chóng,

nghiªn cøu ®Æc ®iÓm sinh häc cña ruåi Episyrphus

balteatus (De Geer) ¨n rÖp x¬ tr¾ng t¹i n«ng tr­êng

sao vµng – thä xu©n – thanh ho¸

vô xu©n hÌ n¨m 2009

LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp

Chuyªn ngµnh: b¶o vÖ thùc vËt

M· sè: 60.62.10

Ng­êi h­íng dÉn khoa häc: pgs.ts. nguyÔn thÞ kim oanh

Hµ Néi - 2009

i

Lêi cam ®oan

- T«i xin cam ®oan r»ng, sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n lµ

trung thùc vµ ch­a ®­îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo.

- T«i xin cam ®oan r»ng, mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n

®· ®­îc c¶m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®­îc chØ râ

nguån gèc.

T¸c gi¶ luËn v¨n

TrÇn ThÞ Mai

ii

Lêi c¶m ¬n

§Ó hoµn thµnh tèt luËn v¨n nµy, t«i ®·

nhËn ®­îc sù gióp ®ì cña Ban l·nh ®¹o n«ng

tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸, c¸c

thÇy c«, gia ®×nh vµ b¹n bÌ. T«i xin bµy tá

lßng kÝnh träng vµ biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn:

- Ban l·nh ®¹o n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä

Xu©n - Thanh Ho¸ ®· tËn t×nh gióp ®ì, t¹o

®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i trong qu¸ tr×nh

thùc hiÖn ®Ò tµi.

- TËp thÓ c¸c thÇy c« gi¸o Bé m«n C«n

trïng, Khoa sau ®¹i häc - tr­êng §¹i häc N«ng

nghiÖp Hµ Néi ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn gióp ®ì vµ

cã nh÷ng gãp ý s©u s¾c trong thêi gian häc

tËp vµ thùc hiÖn ®Ò tµi.

T«i xin ®Æc biÖt c¶m ¬n PGS.TS. NguyÔn ThÞ

Kim Oanh ng­êi ®· trùc tiÕp h­íng dÉn, tËn

t×nh ®éng viªn, gióp ®ì t«i trong suèt thêi

gian thùc hiÖn ®Ò tµi vµ hoµn thµnh luËn v¨n.

T«i còng xin ®­îc c¶m ¬n b¹n bÌ ®ång

nghiÖp, nh÷ng ng­êi th©n trong gia ®×nh, ®·

giµnh nhiÒu t×nh c¶m vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn

thuËn lîi cho t«i trong suèt qu¸ tr×nh thùc

hiÖn luËn v¨n.

T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n nh÷ng t×nh c¶m

®ã!

iii

T¸c gi¶ luËn v¨n

TrÇn ThÞ Mai

iv

Môc lôc

Lêi cam ®oan i

Lêi c¶m ¬n ii

Môc lôc iii

Danh môc ch÷ viÕt t¾t vi

Danh môc b¶ng vii

Danh môc h×nh ix

1. §Æt vÊn ®Ò 1

1.1 TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 1

1.2 Môc ®Ých. yªu cÇu cña ®Ò tµi 2

1.3 §èi t­îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu cña ®Ò tµi 3

2. Tæng quan tµi liÖu nghiªn cøu 4

2.1 Nh÷ng nghiªn cøu ngoµi n­íc 4

2.2 Nghiªn cøu trong n­íc 11

3. VËt liÖu, néi dung vµ ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 17

3.1 §Þa ®iÓm, thêi gian, vËt liÖu vµ dông cô nghiªn cøu 17

3.2 Néi dung nghiªn cøu 17

3.3 Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu 18

4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 26

4.1 Thµnh phÇn s©u h¹i trªn mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä

Xu©n - Thanh Ho¸ vô xu©n hÌ n¨m 2009 26

4.2 Th￾nh phÇn thiªn ®Þch s©u h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng -

Thä Xu©n -Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 31

4.3 DiÔn biÕn mËt ®é rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) h¹i mÝa t¹i n«ng

tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 36

4.3.1 Tû lÖ gi÷a c¸c lo¹i h×nh rÖp x¬ tr¾ng trªn ruéng mÝa 3

v

4.3.2 Sù ph©n bè cña rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) trªn c©y mÝa vô Xu©n

hÌ n¨m 2009 t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ 37

4.3.3 DiÔn biÕn mËt ®é rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) trªn mÝa t¬ vµ mÝa

gèc t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ

n¨m 2009 38

4.3.4 DiÔn biÕn mËt ®é rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) trªn 5 gièng mÝa t¹i n«ng

tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 41

4.3.5 DiÔn biÕn mËt ®é cña rÖp x¬ tr¾ng (C.lanigera) trªn mÝa trång ë hai

ch©n ®Êt t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô

Xu©n hÌ n¨m 2009 43

4.3.6 ¶nh h­ëng cña kho¶ng c¸ch hµng trång mÝa ®Õn mËt ®é rÖp x¬

tr¾ng (C. lanigera) t¹i Sao Vµng – Thä Xu©n – Thanh Ho¸ vô

Xu©n hÌ n¨m 2009 45

4.4 DiÔn biÕn mËt ®é vµ tû lÖ c¸c loµi ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng trªn mÝa t¹i

n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 48

4.4.1 DiÔn biÕn mËt ®é ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng tæng sè trªn mÝa t¹i n«ng

tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 48

4.4.2 Tû lÖ c¸c loµi ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng -

Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 50

4.5 §Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ ®Æc ®iÓm sinh vËt häc cña ruåi Episyrphus

balteatus De Geer ¨n rÖp x¬ tr¾ng 52

4.5.1 §Æc ®iÓm h×nh th¸i vµ kÝch th­íc cña c¸c pha ph¸t dôc cña ruåi

Episyrphus balteatus De Geer ¨n rÖp x¬ tr¾ng 53

4.5.2 §Æc tÝnh sinh vËt häc cña ruåi E. balteatus ¨n rÖp x¬ tr¾ng 57

4.5.3 Søc ®Î trøng vµ nhÞp ®iÖu ®Î trøng cña ruåi E balteatus 60

4.5.4 Tû lÖ trøng në cña ruåi E. balteatus trong ®iÒu kiÖn phßng thÝ

nghiÖm 62

vi

4.5.5 Tû lÖ nhéng vò ho¸ vµ tû lÖ ®ùc c¸i cña tr­ëng thµnh ruåi E.

balteatus trong ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm 63

4.5.6 X¸c ®Þnh kh¶ n¨ng ¨n rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) cña ruåi

Episyrphus balteatus (De Geer) 64

4.6 §¸nh gi¸ hiÖu lùc cña mét sè lo¹i thuèc BVTV phßng trõ rÖp x¬

tr¾ng vµ ¶nh h­ëng cña chóng ®èi víi ruåi E. balteatus 65

4.6.1 §¸nh gi¸ hiÖu lùc cña mét sè lo¹i thuèc BVTV ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng 65

4.6.2 ¶nh h­ëng cña thuèc BVTV trõ rÖp x¬ tr¾ng ®Õn ruåi E.

balteatus 69

5. KÕt luËn vµ ®Ò nghÞ 73

5.1 KÕt luËn 73

5.2 §Ò nghÞ 75

Tµi liÖu tham kh¶o 76

Phô lôc 84

vii

Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t

Ch÷ viÕt t¾t Néi dung

BVTV B¶o vÖ thùc vËt

CRD Hoµn toµn ngÉu nhiªn

C.lanigera Ceratovacuna lanigera Zehntner

E. balteatus Episyrphus balteatus De Geer

S. ribesii Syrphus ribesii Linne

I. scutellaris Ischiodon scutellaris Fabricius

FAO Tæ chøc l­¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp Liªn hiÖp quèc

Ha Hecta

IPM Qu¶n lý dÞch h¹i tæng hîp

Kg Kilogam

KHKT Khoa häc kü thuËt

M2 MÐt vu«ng

% PhÇn tr¨m

NXB Nhµ xuÊt b¶n

TCN Tiªu chuÈn ngµnh

STT Sè thø tù

WHO Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi

viii

Danh môc b¶ng

STT Tªn b¶ng Trang

4.1. Thµnh phÇn s©u h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng – Thä Xu©n

– Thanh Hãa vô xu©n hÌ n¨m 2009 27

4.2. Thµnh phÇn thiªn ®Þch cña s©u h¹i mÝa t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng -

Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 33

4.3. Tû lÖ rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) kh«ng c¸nh vµ cã c¸nh h¹i mÝa t¹i

n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m

2009 37

4.4. Sù ph©n bè cña rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) trªn c©y mÝa vô Xu©n hÌ

n¨m 2009 t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ 38

4.5. DiÔn biÕn mËt ®é rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) trªn mÝa t¬ vµ mÝa l­u

gèc t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n

hÌ n¨m 2009 (con/l¸) 39

4.6. DiÔn biÕn mËt ®é rÖp (C. lanigera) 5 gièng mÝa t¹i n«ng tr­êng

Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 (con/l¸) 41

4.7. DiÔn biÕn mËt ®é cña rÖp x¬ tr¾ng (C.lanigera) trªn 2 ch©n ®Êt trång

t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ

n¨m 2009 (con/ l¸) 44

4.8. ¶nh h­ëng cña kho¶ng c¸ch hµng trång mÝa ®Õn mËt ®é rÖp x¬

tr¾ng (C. lanigera) t¹i Sao Vµng – Thä Xu©n – Thanh Ho¸ vô

Xu©n hÌ n¨m 2009 (con/l¸) 46

4.9. DiÔn biÕn mËt ®é ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng tæng sè trªn mÝa t¹i n«ng

tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 49

4.10. Tû lÖ c¸c loµi ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä

Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 51

ix

4.11. KÝch th­íc c¸c pha ph¸t dôc cña ruåi E. balteata khi ®­îc nu«i

b»ng rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é phßng thÝ nghiÖm 53

4.12. Thêi gian ph¸t triÓn c¸c pha cña ruåi E. balteatus khi ®­îc nu«i

b»ng rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é phßng thÝ nghiÖm 60

4.13. Søc sinh s¶n vµ nhÞp ®iÖu sinh s¶n cña ruåi E. balteatus khi ®­îc

nu«i b»ng rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) ë ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é phßng thÝ

nghiÖm 61

4.14. Tû lÖ në trøng cña ruåi E. balteatus De Geer trong phßng thÝ

nghiÖm 62

4.15. Tû lÖ nhéng vò ho¸ vµ tû lÖ ®ùc c¸i cña tr­ëng thµnh ruåi E.

balteatus trong ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm 63

4.16. Kh¶ n¨ng ¨n rÖp x¬ tr¾ng (C. lanigera) cña ruåi E. balteatus De

Geer 64

4.17. HiÖu lùc cña 4 lo¹i thuèc BVTV ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng (C.

lanigera) trong phßng thÝ nghiÖm 66

4.18. HiÖu lùc cña 4 lo¹i thuèc BVTV ®èi víi rÖp x¬ tr¾ng (C.

lanigera) t¹i n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô

Xu©n hÌ n¨m 2009 68

4.19. ¶nh h­ëng cña thuèc BVTV trõ rÖp x¬ tr¾ng ®Õn ruåi E. balteatus

trong ®iÒu kiÖn phßng thÝ nghiÖm 70

4.20. ¶nh h­ëng cña thuèc BVTV trõ rÖp x¬ tr¾ng ®Õn ruåi E. balteatus

trªn ®ång ruéng t¹i Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n

hÌ n¨m 2009 (con/m2

) 72

x

Danh môc h×nh

STT Tªn h×nh Trang

4.1: Bä rïa 2 m¶ng ®á 35

4.2: NhÖn ch©n dµi 35

4.3: Bä rïa 13 chÊm 35

4.4: S¸t sµnh 35

4.5: Bä ®u«i k×m 35

4.6: Bä c¸nh m¹ch n©u 35

4.7: DiÔn biÕn mËt ®é rÖp (C. lanigera) trªn mÝa t¬ vµ mÝa l­u gèc t¹i

n«ng tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m

2009 40

4.8: DiÔn biÕn mËt ®é rÖp (C. lanigera) trªn 5 gièng mÝa t¹i n«ng

tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 42

4.9: Tr­ëng thµnh rÖp x¬ tr¾ng cã c¸nh 43

4.10: RÖp x¬ tr¾ng kh«ng c¸nh 43

4.11: QuÇn thÓ rÖp x¬ tr¾ng trªn l¸ mÝa 43

4.12: RÖp x¬ tr¾ng g©y h¹i trªn l¸ mÝa 43

4.13: DiÔn biÕn mËt ®é rÖp (C. lanigera) trªn mÝa trång ë 2 ch©n ®Êt t¹i n«ng

tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 45

4.14: ¶nh h­ëng cña kho¶ng c¸ch hµng mÝa trång ®Õn mËt ®é rÖp

x¬ tr¾ng (C. lanigera) t¹i Sao Vµng – Thä Xu©n – Thanh

Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 47

4.15. DiÔn biÕn mËt ®é ruåi ¨n rÖp x¬ tr¾ng tæng sè trªn mÝa t¹i n«ng

tr­êng Sao Vµng - Thä Xu©n - Thanh Ho¸ vô Xu©n hÌ n¨m 2009 50

4.16: Ruåi E. balteatus 52

4.17: Ruåi I. scutellaris 52

4.19: Pha tr­ëng thµnh 55

4.20: Pha trøng 55