Thành phân sâu hại dưa chuột: một số đặc điểm sinh học, sinh thái học và biện pháp phòn trừ ruồi đục quả (bactrocera cucurbitae conquillet) tại xã an hòa, huyện tam dương tỉnh vĩnh phúc vụ xuân 2010

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO

TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

------------*****------------

NGUYỄN THỊ NGỌC THỦY

THÀNH PHẦN SÂU HẠI DƯA CHUỘT; MỘT SỐ ðẶC ðIỂM

SINH HỌC, SINH THÁI HỌC VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ LOÀI

RUỒI ðỤC QUẢ (Bactrocera cucurbitae Coquillett) TẠI XÃ AN HÒA –

HUYỆN TAM DƯƠNG – TỈNH VĨNH PHÚC TRONG VỤ XUÂN 2010

LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP

Chuyên ngành: Bảo Vệ Thực Vật

Mã số : 60.62.10

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN ðỨC KHIÊM

HÀ NỘI - 2010

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp .......... i

LỜI CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số

liệu, kết quả trong luận văn là trung thực và chưa từng ñược ai công bố trong

bất kỳ công trình nào khác.

Tôi xin cam ñoan mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận văn ñã ñược

cảm ơn và các thông tin trích dẫn ñều ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả

Nguyễn Thị Ngọc Thủy

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp .......... ii

LỜI CẢM ƠN

ðể hoàn thành ñược luận văn, ngoài sự cố gắng của bản thân tôi còn

nhận ñược rất nhiều sự giúp ñỡ của các thầy, cô giáo, bạn bè, ñồng nghiệp và

gia ñình.

Trước tiên tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới các thầy cô giáo trong

bộ môn côn trùng khoa Nông học, trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội, ñặc

biệt là PGS.TS.NHÀ GIÁO ƯU TÚ Nguyễn ðức Khiêm, người ñã tận tình

hướng dẫn và dành nhiều thời gian quý báu giúp tôi hoàn thành luận văn.

Qua ñây tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn ñến các ñồng nghiệp, các bạn

học viên lớp cao học BVTV K17B, bà con nông dân xã An Hòa – huyện Tam

Dương – tỉnh Vĩnh Phúc và gia ñình ñã tạo mọi ñiều kiện giúp ñỡ tôi trong

thời gian học tập và làm luận văn.

Tác giả

Nguyễn Thị Ngọc Thủy

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp .......... iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ðOAN..................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................ii

MỤC LỤC..........................................................................................iii

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT..............................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................vii

DANH MỤC CÁC HÌNH...................................................................viii

1. MỞ ðẦU..........................................................................................1

1.1. Tính cấp thiết của ñề tài.........................................................................2

1.2. Mục ñích và yêu cầu...............................................................................2

1.2.1. Mục ñích..............................................................................................2

1.2.2. yêu cầu.................................................................................................3

1.3. Ý nghĩa của ñề tài...................................................................................3

1.3.1. Ý nghĩa khoa học.................................................................................3

1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn.................................................................................3

2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU....................................................................4

2.1. Những nghiên cứu ngoài nước...............................................................4

2.1.1. Thành phần sâu hại trên dưa chuột......................................................4

2.1.2. Nghiên cứu về loài ruồi ñục quả.........................................................4

2.1.2.1. Thiệt hại do ruồi ñục quả gây ra......................................................5

2.1.2.2. Thành phần loài ruồi ñục quả...........................................................5

2.1.2.3. Một số ñặc ñiểm hình thái, hoạt ñộng của loài ruồi ñục quả............6

2.1.2.4. Thiên ñịch của loài ruồi ñục quả......................................................6

2.1.2.5. Biện pháp phòng trừ.......................................................................15

2.2. Tình hình nghiên cứu trong nước.........................................................19

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp .......... iv

2.2.1. Thành phần sâu hại dưa chuột và thiên ñịch của chúng....................19

2.2.2. Tình hình gây hại của ruồi ñục quả...................................................19

2.2.3. Thành phần ruồi ñục quả và phổ ký chủ...........................................20

2.2.4. ðặc ñiểm hình thái, sinh học của ruồi ñục quả.................................21

2.2.5. Biện pháp phòng trừ..........................................................................22

3. ðỐI TƯỢNG, ðỊA ðIỂM, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU................................................................................25

3.1. ðịa ñiểm, ñối tượng và thời gian nghiên cứu.......................................25

3.2. Nội dung và phương pháp nghiên cứu.................................................25

3.2.1. ðiều tra thành phần, mức ñộ phổ biến của sâu hại cây dưa chuột và

thiên ñịch của chúng....................................................................................25

3.2.2. ðiều tra diễn biến mật ñộ của ruồi ñục quả và một số sâu hại chính

trên cây dưa chuột.......................................................................................26

3.2.3. Xác ñịnh một số ñặc ñiểm sinh học và hình thái của ruồi ñục qủa B.

cucurbitae (Coquillett)................................................................................26

PHẦN 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................31

4.1. Thành phần sâu hại trên cây dưa chuột và thiên ñịch của chúng trong vụ

xuân 2010...............................................................................................................31

4.1.1. Thành phần sâu hại và mức ñộ phổ biến...........................................31

4.1.2. Thành phần thiên ñịch và mức ñộ phổ biến......................................34

4.2. Mật ñộ ruồi ñục quả và một số sâu hại chính.......................................36

4.3. Phổ ký chủ của ruồi ñục quả................................................................38

4.4. Một số ñặc ñiểm hình thái, sinh học của ruồi ñục quả B.cucurbitae

(Coquillett)..................................................................................................40

4.4.1. ðặc ñiểm hình thái của loài ruồi ñục quả B.cucurbitae (Coquillett).42

4.4.2. Thời gian phát dục của các pha, vòng ñời của ruổi ñục quả B.

cucurbitae (Coquillett)................................................................................47

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp .......... v

4.4.3. Mật ñộ ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett) trên các giống dưa chuột

khác nhau...................................................................................................................53

4.5. Hiệu quả của một số biện pháp sinh học trong phòng trừ ruồi ñục quả

B. cucurbitae (Coquillett)............................................................................56

4.6. Xác ñịnh một số chỉ tiêu ñối với bẫy Flykil 95EC...............................61

4.6.1. Xác ñịnh thời ñiểm ñặt bẫy...............................................................61

4.6.2. Xác ñịnh ñộ cao ñặt bẫy....................................................................62

5. KẾT LUẬN.................................................................................................64

5.1. Kết luận................................................................................................64

5.2. ðề nghị.................................................................................................65

TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................66

PHỤ LỤC 1: SỐ LIỆU KHÍ TƯỢNG............................................................76

PHỤ LỤC 2: XỬ LÝ THỐNG KÊ SỐ LIỆU.................................................81

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp .......... vi

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

AMOS: Agricultural Mineral Oils

B.: Bactrocera

BVTV: Bảo vệ thực vật

Ctv: Cộng tác viên

DF: Daylight fluorescent

FAO: Flld and Agricultural Organization

HMOs

: Horticutural Pest Management

ME: Methyl Eugenol

NXB: Nhà xuất bản

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp .......... vii

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 4.1. Thành phần và mức ñộ phổ biến của sâu, nhện hại dưa chuột trong

vụ xuân 2010 tại xã An Hòa - Tam Dương - Vĩnh Phúc....................33

Bàng 4.2. Thành phần thiên ñịch của sâu hại dưa chuột trong vụ xuân 2010 tại

xã An Hòa - Tam Dương - Vĩnh Phúc................................................35

Bảng 4.3. Mật ñộ ruồi ñục quả và một số sâu hại chính trên dưa chuột vụ xuân

2010 tại xã An Hòa - Tam Dương – Vĩnh Phúc..................................37

Bảng 4.4. Mức ñộ phổ biến của ruồi ñục quả Bactrocera cucurbitae

(Coquillett) trên một số cây trồng tại xã An Hòa – Tam Dương –

Vĩnh Phúc.............................................................................................40

Bảng 4.5. Kích thước các pha phát dục của ruồi ñục quả B.cucurbitae

(Coquillett) tại xã An Hòa - Tam Dương – VP....................................46

Bảng 4.6. Vòng ñời của ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett) nuôi trên cây

dưa chuột tại xã An Hòa – Tam Dương – Vĩnh Phúc..........................49

Bảng 4.7. Nhịp ñiệu sinh sản của ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett) hại

dưa chuột tại xã An Hòa – Tam Dương – Vĩnh Phúc..........................51

Bảng 4.8. Sức sinh sản và tuổi tuổi thọ của ruồi ñục quả B. cucurbitae

(Coquillett) hại dưa chuột tại xã An Hòa – Tam Dương – Vĩnh Phúc52

Bảng 4.9. Mật ñộ ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett) trên 3 giống dưa

khác nhau tại xã An Hòa – Tam Dương – Vĩnh Phúc.........................54

Bảng 4.10. Mật ñộ ruồi và tỷ lệ hại ở ruộng dưa chuột áp dụng các biện pháp

diệt ruồi khác nhau tại xã An Hòa – Tam Dương – Vĩnh Phúc.........58

Bảng 4.11. Sản lượng dưa chuột bị mất ở các ruộng áp dụng phương pháp

diệt ruồi khác nhau tại xã An Hòa – Tam Dương – Vĩnh Phúc...........59

Bảng 4.12. Hạch toán kinh tế..........................................................................60

Bảng 4.13. Mật ñộ ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett) ở các thời ñiểm

ñặt bẫy Flykil 95EC khác nhau trên ruộng dưa tại An Hòa – Tam

Dương – Vĩnh Phúc.............................................................................62

Bảng 4.14. Mật ñộ ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett) ở ñộ cao ñặt bẫy

Flykil 95EC khác nhau trên ruộng dưa chuột tại An Hòa – Tam

Dương - Vĩnh Phúc...........................................................................63

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ nông nghiệp .......... viii

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 4.1. Tác hại của ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett) trên quả dưa

chuột......................................................................................................42

Hình 4.2. Trưởng thành ñực ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett)............43

Hình 4.3. Trưởng thành cái ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett)..............43

Hình 4.4. Trứng ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett)................................43

Hình 4.5. Ấu trùng tuổi 1 ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett).................44

Hình 4.6. Ấu trùng tuổi 2 ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett).................44

Hình 4.7. Ấu trùng tuổi 3 ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett).................45

Hình 4.8. Nhộng ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett)...............................46

Hình 4.9. Vòng ñời của ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett)....................50

Hình 4.10. Nhịp ñiệu sinh sản của ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett)...52

Hình 4.11. Diễn biến mật ñộ ruồi ñục quả B. cucurbitae (Coquillett) trên 3

giống dưa khác nhau tại An Hòa – Tam Dương – Vĩnh Phúc…….…55