Tác động của vốn tự có đến rủi ro tín dụng - Nghiên cứu thực nghiệm tại các ngân hàng thương mại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Huỳnh Thị Bích Vân ; Đặng Văn Dân người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

HUỲNH THỊ BÍCH VÂN

TÁC ĐỘNG CỦA VỐN TỰ CÓ ĐẾN RỦI RO TÍN DỤNG:

NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM TẠI CÁC NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

HUỲNH THỊ BÍCH VÂN

TÁC ĐỘNG CỦA VỐN TỰ CÓ ĐẾN RỦI RO TÍN DỤNG:

NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM TẠI CÁC NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính- Ngân hàng

Mã số: 8340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. ĐẶNG VĂN DÂN

Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả luận văn có lời cam đoan danh dự về công trình khoa học này của mình, cụ thể:

Tôi tên là: Huỳnh Thị Bích Vân

Sinh ngày: 06/11/1995 tại Bình Thuận.

Địa chỉ thường trú: 250 Hàm Nghi, khu phố 4, TT Võ Xu, huyện Đức Linh, tỉnh Bình

Thuận.

Hiện công tác tại: Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh 1 TP. HCM tại

địa chỉ 93-95 Hàm Nghi, P. Nguyễn Thái Bình, Q. 1, TP. HCM.

Tôi là học viên cao học khóa 21 của trường Đại học Ngân hàng TP. HCM.

Chuyên ngành: Tài chính- Ngân hàng

Cam đoan đề tài: “Tác động của vốn tự có đến rủi ro tín dụng: Nghiên cứu thực nghiệm

tại các ngân hàng thương mại Việt Nam”.

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Đặng Văn Dân

Được thực hiện tại trường Đại học Ngân hàng TP. HCM

Tác giả xin cam đoan luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất

cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết

quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước

đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn

đầy đủ trong luận văn.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của tôi.

TP. HCM, ngày … tháng … năm 2020

Tác giả

ii

LỜI CẢM ƠN

Đi qua những năm tháng gắn bó cùng BUH thân yêu mới thấy được tuổi trẻ đáng

trân trọng đến nhường nào. Không quan tâm được gì và mất gì, chỉ biết rằng tuổi trẻ tại

BUH của tôi không hề đơn độc. Sáu năm từ Đại học đến Cao học chẳng là gì so với

cuộc đời nhưng có lẽ đó là tất cả tuổi thanh xuân- Một thanh xuân đẹp đẽ nhất.

Ai đó từng nói rằng “Không ai đơn độc đứng trên đỉnh thành công”. Tốt nghiệp

ra trường chưa hẳn đã gọi là thành công nhưng có lẽ một mình tôi sẽ không làm được.

Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn sâu sắc đến PGS. TS. Đặng Văn Dân- Người

đã tận tình hướng dẫn tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn, đã cho tôi nhiều góp

ý quan trọng để tôi có thể hoàn thành bài nghiên cứu này. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn

đến tất cả các thầy cô trường Đại học Ngân hàng TP. HCM. Đặc biệt là cô Diễm Chi￾Người cô đầu tiên giúp tôi tiếp cận phần mềm Stata mà tôi dùng làm công cụ phân tích

trong luận văn này. Cảm ơn khoa Sau Đại học, bạn bè lớp cao học, các anh chị em đồng

nghiệp ở Vietinbank- Chi nhánh 1 TP. HCM đã tận tình giúp đỡ cũng như góp ý hoàn

thiện về những thiếu sót trong luận văn.

Sau cùng tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình đã luôn ủng hộ, tạo điều kiện

tốt nhất cho tôi trong suốt quá trình học cũng như thực hiện luận văn.

Do thời gian có hạn và kinh nghiệm nghiên cứu khoa học chưa nhiều nên luận

văn không tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được ý kiến đóng góp của quý

thầy cô và các anh chị học viên để tôi có thể hoàn thiện tốt hơn ở những bài nghiên cứu

sau.

TP. HCM, ngày … tháng … năm 2020

Tác giả

iii

TÓM TẮT

Tiêu đề: Tác động của vốn tự có đến rủi ro tín dụng: Nghiên cứu thực nghiệm tại

các ngân hàng thương mại Việt Nam.

Tóm tắt

Lý do chọn đề tài: RRTD tác động mạnh mẽ đến hoạt động kinh doanh của ngân

hàng, ảnh hưởng tới khả năng tiếp cận vốn cũng như sự tăng trưởng, phát triển của nền

kinh tế. Sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, qua đánh giá của các ngân hàng và

tổ chức tài chính phương tây thì các ngân hàng đầu tiên phá sản là do thiếu cơ chế an

toàn vốn. Vậy vốn tự có tác động như thế nào đến RRTD tại các NHTM. Liệu tăng vốn

tự có có giảm thiểu được RRTD hay không. Xuất phát từ thực tiễn trên, tác giả chọn đề

tài: “Tác động của vốn tự có đến rủi ro tín dụng: Nghiên cứu thực nghiệm tại các ngân

hàng thương mại Việt Nam” làm đề tài nghiên cứu.

Mục tiêu nghiên cứu: Tìm ra được tác động của vốn tự có đến RRTD của các

NHTM Việt Nam, làm cơ sở để đưa ra một số kiến nghị và đề xuất giải pháp giúp các

NHTM xây dựng một cấu trúc vốn phù hợp, an toàn, giảm thiểu rủi ro trong hoạt động

tín dụng.

Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu sử dụng phương pháp định lượng trên mô

hình hồi quy dữ liệu bảng làm phương pháp nghiên cứu chính.

Kết quả nghiên cứu: Nghiên cứu đã hệ thống hóa được lý thuyết về vốn tự có,

RRTD, tác động của vốn tự có lên RRTD và tìm ra được bằng chứng thực nghiệm vốn

tự có tác động cùng chiều lên RRTD của các NHTM Việt Nam.

Kết luận và hàm ý: Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng khi các ngân hàng tăng vốn tự

có chưa hẳn đã giảm được RRTD ngược lại việc tăng vốn tự có có thể còn gây áp lực

tăng lợi nhuận dẫn đến các ngân hàng nới lỏng điều kiện cho vay, chấp nhận những

khoản cho vay rủi ro hơn để có lợi nhuận cao hơn với độ trễ là 2 năm.

Từ khóa: Vốn tự có, Rủi ro tín dụng, Ngân hàng thương mại Việt Nam

iv

ABSTRACT

Title: The impact of equity on credit risk: Empirical evidence for commercial

banks in Vietnam.

Abstract

Reason for writing: Credit risk has a significant impact on the business operations

of the banks, affecting the ability to access capital as well as the growth and development

of the economy. After the financial crisis in 2008, according to the evaluation of

Western banks and financial institutions, the first banks was gone bankrupt due to lack

of capital adequacy mechanism. All things considered, how does equity affect on credit

risk at commercial banks? Whether increasing equity can reduce credit risk or not. This

is the reason why I chose the topic: "The impact of equity on credit risk: Empirical

evidence for commercial banks in Vietnam."

Research objective: Finding out the impact of equity on credit risk of commercial

banks in Vietnam, thereby giving recommendations and suggestions related to capital

structure in order to reduce credit risk.

Research methodology: Quantitative methods on the panel data regression model

as the main research method.

Research results: The research systematized the theory of equity, credit risk,

impact of equity on credit risk and found empirical evidence that equity has a positive

impact on credit risk of commercial banks in Vietnam.

Conclusions and implications: The research results have shown that equity has a

positive impact on credit risk of Commercial banks in Vietnam. That means the increase

in equity may not reduce credit risk. Conversely, the increase in equity put pressure to

increase profits. Therefore, commercial banks tend to accept higher risk to get higher

returns with a 2-year time lag.

Keywords: Equity, Credit risk, Commercial banks in Vietnam.

v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

STT Từ viết tắt Cụm từ tiếng Việt

1 NHNN Ngân hàng nhà nước

2 NHTM Ngân hàng thương mại

3 RRTD Rủi ro tín dụng

4 Basel I Hiệp ước vốn Basel I

5 Basel II Hiệp ước vốn Basel II

vi

MỤC LỤC

CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ..........................................................................................1

1.1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................1

1.2. Mục tiêu và câu hỏi nghiên cứu.........................................................................2

1.2.1. Mục tiêu:......................................................................................................2

1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu......................................................................................3

1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................3

1.4. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................3

1.5. Tổng quan các nghiên cứu trước đây................................................................6

1.6. Đóng góp của đề tài.............................................................................................8

1.7. Bố cục bài nghiên cứu.........................................................................................8

CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TÁC ĐỘNG CỦA VỐN TỰ CÓ ĐẾN RỦI

RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI..............................................9

2.1. Cơ sở lý luận về vốn tự có của NHTM..............................................................9

2.1.1. Vốn tự có của NHTM..................................................................................9

2.1.2. Hệ số an toàn vốn (CAR)...........................................................................11

2.2. Cơ sở lý luận về RRTD của NHTM ................................................................12

2.2.1. Khái niệm RRTD.......................................................................................12

2.2.2. Nguyên nhân gây ra ...................................................................................13

2.2.3. Tác động của RRTD đối với các NHTM...................................................15

2.2.4. Chỉ tiêu đo lường RRTD............................................................................15

2.3. Cơ sở lý thuyết tác động của vốn tự có đến RRTD của NHTM ...................16

CHƯƠNG 3. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU TÁC ĐỘNG CỦA VỐN TỰ CÓ ĐẾN

RRTD CỦA CÁC NHTM VIỆT NAM .....................................................................23

3.1. Mô hình nghiên cứu ..........................................................................................23

3.2. Dữ liệu nghiên cứu ............................................................................................24

3.3. Các biến nghiên cứu..........................................................................................25

3.3.1. Biến đo lường vốn tự có của ngân hàng ....................................................25

3.3.2. Biến đo lường RRTD của ngân hàng.........................................................25

3.3.3. Các biến kiểm soát.....................................................................................25