Tác động của rủi ro dòng tiền đến cấu trúc vốn công ty

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRẦN THỊ QUỲNH NHƯ

TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO DÒNG TIỀN ĐẾN CẤU TRÚC

VỐN CÔNG TY: BẰNG CHỨNG NGHIÊN CỨU THỰC

NGHIỆM TỪ CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ

TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH-NGÂN HÀNG

TP. Hồ Chí Minh, Năm 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

TRẦN THỊ QUỲNH NHƯ

TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO DÒNG TIỀN ĐẾN CẤU TRÚC

VỐN CÔNG TY: BẰNG CHỨNG NGHIÊN CỨU THỰC

NGHIỆM TỪ CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN THỊ

TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số chuyên ngành: 8340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH-NGÂN HÀNG

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Minh Kiều

TP. Hồ Chí Minh, năm 2022

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn “Tác động của rủi ro dòng tiền đến cấu trúc vốn công

ty: Bằng chứng nghiên cứu thực nghiệm từ các công ty niêm yết trên thị trường chứng

khoán Việt Nam” là bài nghiên cứu của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam

đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công bố

hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm/ nghiên cứu nào của người khác được sử dụng trong luận văn

này mà không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường

đại học hoặc cơ sở đào tạo khác.

TP. Hồ Chí Minh, năm 2022

Trần Thị Quỳnh Như

ii

LỜI CẢM ƠN

Quá trình thực hiện khoá luận tốt nghiệp là giai đoạn đúc kết lại những gì đã được

học trên ghế nhà trường Đại học Mở Thành phố Hồ Chí Minh. Đầu tiên tôi xin gởi lời

cảm ơn chân thành đến PGS.TS. Nguyễn Minh Kiều đã tận tâm hướng dẫn tôi thực hiện

đề tài luận văn tốt nghiệp: “Tác động của rủi ro dòng tiền đến cấu trúc vốn công ty:

Bằng chứng nghiên cứu thực nghiệm từ các công ty niêm yết trên thị trường chứng

khoán Việt Nam”. Tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy cô trong khoa tài chính đã truyền

đạt những kiến thức quý báo cho công việc sau này trong thời gian học tập vừa qua.

Cuối cùng tôi xin cảm ơn đến gia đình, bạn bè đã đồng hành cùng tôi trong khoản thời

gian vừa qua.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng để thực hiện luận văn một cách hoàn chỉnh nhất nhưng

khó tránh khỏi hạn chế và thiếu sót nhất định. Tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp

của quý Thầy/Cô đề khóa luận được hoàn chỉnh hơn.

Tôi chân thành cảm ơn!

iii

TÓM TẮT

Bài nghiên cứu này được thực hiện với mục đích xem xét tác động của rủi ro

dòng tiền đến cấu trúc vốn tại các doanh nghiệp niêm yết ở Việt Nam. Bài nghiên cứu

thu thập dữ liệu từ các công ty niêm yết của hai sàn chứng khoán lớn nhất tại Việt Nam

gồm Sở giao dịch chứng khoán TP. HCM (HSX) và Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội

(HNX) với tổng số 382 công ty gồm 3056 dữ liệu quan sát từ năm 2014 - 2021 từ nguồn

dữ liệu FiinPro. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng rủi ro dòng tiền có mối tương quan âm

với cấu trúc vốn, nghĩa là khi rủi ro dòng tiền gia tăng sẽ làm giảm việc sử dụng nợ của

các doanh nghiệp. Kết quả nghiên cứu cho biết đối với những doanh nghiệp có phân vị

dòng tiền hoạt động thấp có sự nhạy cảm hơn so với doanh nghiệp có phân vị dòng tiền

hoạt động cao. Ngoài ra, đối với nhóm doanh nghiệp có quy mô nhỏ sẽ đối mặt với tình

trạng hạn chế tài chính và bất cân xứng thông tin nhiều hơn vì vậy rủi ro dòng tiền sẽ

làm giảm việc sử dụng nợ để hạn chế rủi ro. Nhóm doanh nghiệp đòn bẩy thấp sẽ thay

đổi việc sử dụng nợ nhiều hơn ở nhóm đòn bẩy cao nhưng xét về độ lớn là không đáng

kể. Rủi ro dòng tiền sẽ làm giảm đòn bẩy tài chính ở các doanh nghiệp có tăng trưởng

thấp.

Từ khóa: Rủi ro dòng tiền, cấu trúc vốn, công ty niêm yết, dòng tiền.

iv

ABSTRACT

This study was conducted with the aim of examining the impact of cash flow

risk on capital structure of listed companies in Vietnam. The study collects data from

listed companies of the two largest stock exchanges in Vietnam, including the Ho Chi

Minh City Stock Exchange and the Ho Chi Minh Stock Exchange. Ho Chi Minh City

(HSX) and Hanoi Stock Exchange (HNX) with a total of 382 companies including

3056 observational data from 2014 - 2021 from FiinPro data source. The research

results show that cash flow risk has a negative correlation with capital structure, that

is, when cash flow risk increases, it will reduce the use of debt of enterprises. Research

results show that firms with low operating cash flow percentiles are more sensitive

than those with high operating cash flow percentiles. In addition, for small-sized

enterprises, they will face more financial constraints and information asymmetry, so

cash flow risks will reduce the use of debt to limit risks. The low-leverage group will

change the use of debt more than in the high-leverage group, but in terms of

magnitude it is not significant. Cash flow risk reduces financial leverage in low￾growth firms.

Keywords: Cash flow risk, capital structure, listed companies, cash flow.

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................... ii

TÓM TẮT .................................................................................................................... iii

MỤC LỤC ......................................................................................................................v

DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.......................................................................................ix

1.1 Lý do chọn đề tài....................................................................................................1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu ..........................................................................................3

1.3 Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................3

1.4 Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................4

1.5 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .....................................................................4

1.6 Bố cục bài nghiên cứu........................................................................................4

CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC.....6

2.1 Dòng tiền và rủi ro dòng tiền .............................................................................6

2.1.1 Dòng tiền.....................................................................................................6

2.1.2 Rủi ro dòng tiền...........................................................................................8

2.1.3 Đo lường rủi ro dòng tiền............................................................................9

2.2 Cấu trúc vốn công ty........................................................................................10

2.2.1 Cấu trúc vốn..................................................................................................10

2.2.2 Đo lường cấu trúc vốn ..................................................................................12

2.3 Các lý thuyết về cấu trúc vốn...........................................................................12

2.3.1 Lý thuyết đánh đổi cấu trúc vốn................................................................12

2.3.2 Lý thuyết trật tự phân hạng .......................................................................13

2.3.3 Lý thuyết chi phí hạn chế tài chính..............................................................15

vi

2.3.4 Lý thuyết chi phí đại diện ............................................................................15

2.4 Các nghiên cứu trước .......................................................................................16

2.5 Các yếu tố tác động đến cấu trúc vốn ..............................................................18

2.5.1 Rủi ro dòng tiền và cấu trúc vốn ...............................................................18

Tác động trái chiều giữa rủi ro dòng tiền và đòn bẩy tài chính..............................18

Tác động cùng chiều giữa rủi ro dòng tiền và đòn bẩy tài chính ...........................19

2.5.2. Các yếu tố khác tác động đến cấu trúc vốn ..................................................22

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................32

3.1 Giả thuyết nghiên cứu và mô hình nghiên cứu ....................................................32

3.1.1 Giả thuyết nghiên cứu....................................................................................32

3.1.2 Mô hình nghiên cứu.......................................................................................32

3.2 Dữ liệu nghiên cứu...............................................................................................39

3.3 Phương pháp nghiên cứu......................................................................................40

3.3.1 Tổng quan các phương pháp nghiên cứu.......................................................40

3.3.2 Kiểm định lựa chọn phương pháp ước lượng phù hợp..................................42

3.3.3 Kiểm định khuyết tật mô hình và phương pháp khắc phục...........................42

CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH DỮ LIỆU VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..................45

4.1 Phân tích thống kê mô tả......................................................................................45

4.2 Phân tích ma trận hệ số tương quan .....................................................................46

4.3 Phân tích kết quả hồi quy rủi ro dòng tiền và cấu trúc vốn theo phương pháp

Pool OLS, Fixed Effect và Random Effect................................................................47

4.4 Kiểm định khuyết tật mô hình..............................................................................49

4.4.1 Kiểm định đa cộng tuyến...............................................................................49

4.4.2 Kiểm định tự tương quan...............................................................................50

4.4.3 Kiểm định phương sai thay đổi......................................................................50

4.5 Kết quả hồi quy rủi ro dòng tiền và cấu trúc vốn bằng phương pháp FGLS.......52

vii

4.6 Phân tích kết quả hồi quy rủi ro dòng tiền đến cấu trúc vốn theo phân vị...........54

4.7 Phân tích kết quả hồi quy của rủi ro dòng tiền đến cấu trúc vốn theo đặc điểm

công ty........................................................................................................................56

4.8 Thảo luận kết quả nghiên cứu ..............................................................................57

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ......................................................60

5.1 Kết luận ................................................................................................................60

5.2 Khuyến nghị.........................................................................................................61

5.3. Hạn chế đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo....................................................62

TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................63

Tài liệu tham khảo tiếng Việt ........................................................................................63

Tài liệu tham khảo tiếng Anh ........................................................................................63

PHỤ LỤC .....................................................................................................................67