Tác động của việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ của các nước chủ nhà đến FDI vào ở các nước ASEAN và

B浦 GIÁO D影C VÀ AÀO T萎O

TR姶云NG A萎I H窺C NGO萎I TH姶愛NG

---------o0o---------

Công trình tham d詠 Cu瓜c thi

Sinh viên nghiên c泳u khoa h丑c Tr逢運ng A衣i h丑c Ngo衣i th逢挨ng 2013

Tên công trình:

TÁC A浦NG C曳A VI烏C B謂O H浦 QUY陰N

S雲 H頴U TRÍ TU烏 C曳A CÁC N姶閏C CH曳 NHÀ

A蔭N FDI VÀO 雲 CÁC N姶閏C ASEAN VÀ

KHUY蔭N NGH卯 CHO VI烏T NAM

Nhóm ngành: Kinh doanh và Qu違n lý 3 (KD)

Hà N瓜i, tháng 5 n<m 2013

i

M影C L影C

M影C L影C ..................................................................................................... i

DANH M影C CÁC T洩 VI蔭T T溢T ............................................................. iii

DANH M影C CÁC HÌNH VÀ B謂NG BI韻U TRONG A陰 TÀI .................. v

L云I M雲 A井U ............................................................................................... 1

CH姶愛NG 1: CÁC Y蔭U T渦 TÁC A浦NG A蔭N FDI VÀ T蔚NG QUAN

V陰 QUY陰N S雲 H頴U TRÍ TU烏 T萎I CÁC N姶閏C ASEAN ..................... 5

1. Khái quát chung vｚ đＺu t⇔ trばc tiｘp n⇔ずc ngoài (FDI) và các yｘu tぐ tác

đじng tずi FDI ............................................................................................... 5

1.1. Khái ni羽m và đ員c đi吋m c栄a đ亥u t逢 tr詠c ti院p n逢噂c ngoài ................... 5

1.1.1. Khái ni羽m đ亥u t逢 tr詠c ti院p n逢噂c ngoài ...................................... 5

1.1.2. A員c đi吋m c栄a đ亥u t逢 tr詠c ti院p n逢噂c ngoài ................................. 8

1.2. Các y院u t嘘 tác đ瓜ng đ院n dòng v嘘n FDI t瑛 góc đ瓜 n逢噂c ti院p nh壱n đ亥u t逢 9

1.2.1. Các y院u t嘘 kinh t院 ................................................................... 10

1.2.2. Các y院u t嘘 phi kinh t院 ............................................................. 14

1.2.2.1. Khung chính sách ............................................................. 14

1.2.2.2. Y院u t嘘 t衣o đi隠u ki羽n thu壱n l嬰i cho kinh doanh ................. 16

2. Tごng quan vｚ quyｚn sぞ hのu trí tuう ........................................................ 17

2.1. Khái ni羽m s荏 h英u trí tu羽 ................................................................ 17

2.2. Khái ni羽m quy隠n s荏 h英u trí tu羽 ...................................................... 18

2.3. A嘘i t逢嬰ng c栄a quy隠n S荏 h英u trí tu羽 ............................................... 18

2.4. M映c đích c栄a vi羽c b違o h瓜 quy隠n S荏 h英u trí tu羽.............................. 21

2.5. M瓜t s嘘 hi羽p đ鵜nh v隠 quy隠n s荏 h英u trí tu羽 trên th院 gi噂i mà các qu嘘c

gia ASEAN tham gia ............................................................................ 22

CH姶愛NG 2: TÁC A浦NG C曳A VI烏C B謂O H浦 QUY陰N S雲 H頴U TRÍ

TU烏 A蔭N VI烏C THU HÚT FDI C曳A CÁC N姶閏C CH曳 NHÀ ASEAN ..... 26

1. Chính sách bＶo hじ quyｚn SHTT và luげng FDI vào các n⇔ずc ASEAN ... 26

1.1. Chính sách b違o h瓜 quy隠n SHTT c栄a các n逢噂c Asean .................... 26

ii

1.2. Xu h逢噂ng FDI vào các n逢噂c Asean ............................................... 32

2. Phân tích tác đじng cてa chính sách bＶo hじ quyｚn SHTT tずi FDI (phân

tích đおnh tính và đおnh l⇔ぢng) .................................................................... 37

2.1. Phân tích đ鵜nh tính ......................................................................... 37

2.2. Phân tích đ鵜nh l逢嬰ng ...................................................................... 41

2.2.1. C挨 s荏 lý thuy院t c栄a mô hình ................................................... 41

2.2.2. Gi噂i thi羽u mô hình .................................................................. 43

Ch逢挨ng III: M浦T S渦 KHUY蔭N NGH卯 A渦I V閏I VI烏T NAM LIÊN

QUAN T閏I B謂O H浦 QUY陰N S雲 H頴U TRÍ TU烏 NH稲M T;NG

C姶云NG THU HÚT FDI T萎I VI烏T NAM ............................................... 50

1. Tình hình bＶo hじ IPR tＴi Viうt Nam ...................................................... 50

1.1. C挨 s荏 pháp lí cho ho衣t đ瓜ng b違o h瓜 SHTT t衣i Vi羽t Nam ............... 50

1.1.1. H羽 th嘘ng t鰻 ch泳c ch雨 đ衣o ho衣t đ瓜ng và qu違n lý s荏 h英u công nghi羽p ..... 50

1.1.2. H羽 th嘘ng đ違m b違o th詠c thi quy隠n s荏 h英u công nghi羽p ............ 51

1.1.3. Các Công 逢噂c và Hi羽p 逢噂c Qu嘘c t院 v隠 l┄nh v詠c S荏 h英u Trí tu羽, các t鰻

ch泳c và các hi羽p đ鵜nh qu嘘c t院 s荏 h英u trí tu羽 Vi羽t Nam tham gia................. 52

1.2. Aánh giá các chính sách b違o h瓜 quy隠n SHTT đã và đang th詠c hi羽n

t衣i Vi羽t Nam ......................................................................................... 53

2. Mじt sぐ khuyｘn nghお nhｊm t<ng c⇔ぜng thu hút FDI vào Viうt Nam liên

quan đｘn IPR ............................................................................................ 57

2.1. Nhóm khuy院n ngh鵜 t亥m vi mô........................................................ 57

2.2. Nhóm khuy院n ngh鵜 t亥m v┄ mô........................................................ 60

K蔭T LU一N ................................................................................................. 63

DANH M影C TÀI LI烏U THAM KH謂O ................................................... 65

PH影 L影C.................................................................................................... 68

iii

DANH M影C CÁC T洩 VI蔭T T溢T

Danh m映c t瑛 vi院t t逸t ti院ng Anh

ASEAN Association of Southeast Asian

Nations

Hi羽p h瓜i các qu嘘c gia Aông Nam

Á

BTA Bilateral Trade Agreement Hi羽p đ鵜nh th逢挨ng m衣i song

ph逢挨ng

CAP Common Agricultural Policy Chính sách nông nghi羽p chung

DISM Department of Intellectual

Property, Standardization and

Metrology

C映c Tiêu chu育n s荏 h英u trí tu羽 và

Ao l逢運ng

FDI Foreign direct investment A亥u t逢 tr詠c ti院p n逢噂c ngoài

FTA Free Trade Agreement Hi羽p đ鵜nh th逢挨ng m衣i t詠 do

GDP Gross domestic product T鰻ng s違n ph育m qu嘘c n瓜i

IDA International Development

Association

Hi羽p h瓜i Phát tri吋n qu嘘c t院

IMF International Monetary Fund Qu悦 ti隠n t羽 qu嘘c t院

IP Intellectual Property S荏 h英u trí tu羽

IPOS Intellectual Property Office of

Singapore

C映c S荏 h英u trí tu羽 Singapore

IPR Intellectual Property Right Quy隠n s荏 h英u trí tu羽

M&A Mergers And Acquisitions Mua bán và sáp nh壱p

MDTCC The Ministry of Domestic Trade,

Co-operatives and Consumerism

B瓜 Th逢挨ng m衣i trong n逢噂c và

tiêu dùng

MNE Multinational Enterprise Công ty đa qu嘘c gia

MyIPO Intellectual Property Corporation

Of Malaysia

T鰻ng công ty S荏 h英u trí tu羽

Malaysia

OECD Organisation for Economic Co￾operation and Development

T鰻 ch泳c h嬰p tác và phát tri吋n

kinh t院

PCT Patent Cooperation Treaty Hi羽p 逢噂c H嬰p tác b茨ng sáng ch院

POP population Dân s嘘

R&D Research and development Nghiên c泳u và phát tri吋n

TNC Transnational corporations Công ty xuyên qu嘘c gia

TRIPs Trade Related Aspects of

Intellectual Property Rights

Hi羽p đ鵜nh liên quan đ院n quy隠n s荏

h英u trí tu羽

UNCTAD United Nations Conference on

Trade and Development

C挨 quan th逢挨ng m衣i và phát tri吋n

LHQ

WB World Bank Ngân hàng th院 gi噂i

WIPO World Intellectual Property

Organization

T鰻 ch泳c S荏 h英u trí tu羽 th院 gi噂i

WTO World Trade Organization T鰻 ch泳c th逢挨ng m衣i th院 gi噂i

iv

Danh m映c t瑛 vi院t t逸t ti院ng Vi羽t

T瑛 vi院t t逸t Ti院ng Vi羽t

ATNN A亥u t逢 n逢噂c ngoài

SHTT S荏 h英u trí tu羽

CNH,HAH Công nghi羽p hóa – Hi羽n đ衣i hóa

TM Th逢挨ng m衣i

v

DANH M影C CÁC HÌNH VÀ B謂NG BI韻U TRONG A陰 TÀI

Danh m映c các hình

Hình 1: Lu欝ng v嘘n FDI ch違y vào 荏 các n逢噂c ASEAN giai đo衣n 2000-2011 .... 33

Hình 2: Lu欝ng v嘘n FDI vào và ra 荏 khu v詠cASEAN giai đo衣n 2000-2011 ......... 34

Hình 3: Top 5 l┄nh v詠c thu hút FDI s衣ch, 2009-2011 .......................................... 36

Danh m映c các b違ng

B違ng 1: K院t qu違 逢噂c l逢嬰ng mô hình RE b茨ng ph逢挨ng pháp GLS................. 45

B違ng 2: K院t qu違 逢噂c l逢嬰ng mô hình h欝i quy g瓜p ......................................... 46

B違ng 3: Ma tr壱n t逢挨ng quan ......................................................................... 48

1

L云I M雲 A井U

1. Tính c医p thi院t c栄a đ隠 tài

Toàn c亥u hóa và cùng s詠 d鵜ch chuy吋n v嘘n t瑛 đ亥u t逢 tr詠c ti院p n逢噂c ngoài (FDI)

đã t衣o nên s詠 thay đ鰻i trong c挨 c医u các y院u t嘘 t衣o nên giá tr鵜 hàng hoá và đóng góp

tích c詠c c栄a khu v詠c đ亥u t逢 tr詠c ti院p n逢噂c ngoài (FDI) vào vi羽c th詠c hi羽n các m映c

tiêu kinh t院 xã h瓜i nh逢 b鰻 sung v嘘n, t衣o công <n vi羽c làm, chuy吋n giao công ngh羽,

làm thay đ鰻i c挨 c医u kinh t院 c┡ng nh逢 góp ph亥n t<ng tr逢荏ng kinh t院 và m荏 ra nhi隠u

tri吋n v丑ng h嬰p tác đa ph逢挨ng, c栄ng c嘘 v鵜 trí c栄a n逢噂c nh壱n đ亥u t逢, trong đó có Vi羽t

Nam và các n逢噂c trong khu v詠c Asean.

A員c bi羽t, khi mà nhi隠u n逢噂c đã chuy吋n sang n隠n kinh t院 tri th泳c thì hàm l逢嬰ng

trí tu羽 trong s違n ph育m và d鵜ch v映 ngày càng l噂n lên, tr荏 thành m瓜t y院u t嘘 quy院t đ鵜nh

tính c衣nh tranh. Theo đó, s荏 h英u trí tu羽 không còn là "m瓜t khái ni羽m pháp lý m挨

h欝" mà có 違nh h逢荏ng sâu s逸c đ院n m丑i m員t c栄a đ運i s嘘ng v<n hóa, xã h瓜i... và th詠c

s詠 tr荏 thành "m瓜t công c映 đ逸c l詠c" đ吋 phát tri吋n kinh t院 (Kamil Idris). Ngoài ra,

vi羽c b違o h瓜 sáng ch院, công ngh羽 m噂i c┡ng là m瓜t công c映 đ吋 khuy院n khích đ亥u t逢,

chuy吋n giao công ngh羽 m噂i.

V壱y, nâng cao b違o h瓜 quy隠n s荏 h英u trí tu羽 li羽u có tác đ瓜ng tích c詠c đ院n vi羽c

thu hút FDI 荏 các n逢噂c nói chung mà còn tác đ瓜ng đ院n các n逢噂c ASEAN và Vi羽t

Nam nói riêng nh逢 th院 nào? A吋 tr違 l運i cho câu h臼i trên, nhóm nghiên c泳u đã quy院t

đ鵜nh th詠c hi羽n đ隠 tài “Tác đ瓜ng c栄a vi羽c b違o h瓜 quy隠n s荏 h英u trí tu羽 c栄a các

n逢噂c ch栄 nhà đ院n FDI vào 荏 các n逢噂c ASEAN và khuy院n ngh鵜 cho Vi羽t Nam”

c┡ng nh逢 đ逢a ra các khuy院n ngh鵜 chính sách vi mô, v┄ mô đ吋 thông qua vi羽c t<ng

c逢運ng b違o h瓜 quy隠n s荏 h英u trí tu羽, t瑛 đó làm t<ng FDI vào Vi羽t Nam.

2. T鰻ng quan tình hình nghiên c泳u

Trên th院 gi噂i có r医t nhi隠u nghiên c泳u v隠 違nh h逢荏ng c栄a b違o h瓜 quy隠n s荏 h英u

trí tu羽 đ院n FDI 荏 nhi隠u qu嘘c gia c違 đ鵜nh tính l磯n đ鵜nh l逢嬰ng. Các nghiên c泳u c栄a

WIPO (T鰻 ch泳c S荏 h英u trí tu羽 th院 gi噂i) trong 30 n<m g亥n đây đ隠u cho th医y t<ng

c逢運ng s荏 h英u trí tu羽 có tác đ瓜ng tích c詠c đ院n thu hút FDI; m泳c đ瓜 m荏 c穎a kinh t院,

2

t嘘c đ瓜 t<ng tr逢荏ng c栄a n隠n kinh t院 và đ亥u t逢 c┡ng là y院u t嘘 quy院t đ鵜nh quan tr丑ng

c栄a FDI. Nh英ng phát hi羽n c栄a các nghiên c泳u cho th医y r茨ng vi羽c t<ng c逢運ng s荏 h英u

trí tu羽 ch雨 là m瓜t thành ph亥n c栄a nhi隠u y院u t嘘 c亥n thi院t đ吋 t嘘i đa hóa ti隠m n<ng c栄a

các n逢噂c đang phát tri吋n đ吋 thu hút FDI. Bên c衣nh đó, n院u hàng rào b違o h瓜 quy隠n

s荏 h英u trí tu羽 quá m衣nh c┡ng không t嘘t cho n隠n kinh t院 n逢噂c nh壱n đ亥u t逢, qua đó

違nh h逢荏ng tiêu c詠c đ院n thu hút FDI. Tuy nhiên, WIPO ch逢a công b嘘 m瓜t nghiên

c泳u nào riêng cho Vi羽t Nam và các n逢噂c Asean.

M瓜t s嘘 nghiên c泳u tiêu bi吋u mà nhóm nghiên c泳u đã ti院p c壱n và tham kh違o

- Intellectual Property Rights, Investment Climate and FDI in Developing

Countries - Samuel Adams - Ghana Institute of Management and Public

administration (2010) nghiên c泳u 75 qu嘘c gia phát tri吋n trong kho違ng th運i gian 19

n<m (1985 - 2003) cho th医y 違nh h逢荏ng tích c詠c đ院n t<ng FDI c栄a vi羽c b違o h瓜

quy隠n s荏 h英u trí tu羽

- Intellectual Property Rights And Foreign Direct Investment - Keith E.

Maskus. Bài nghiên c泳u xem xét các lý thuy院t và b茨ng ch泳ng v隠 cách s荏 h英u trí tu羽

gây 違nh h逢荏ng đ院n các quy院t đ鵜nh v隠 đ亥u t逢 tr詠c ti院p n逢噂c ngoài và chuy吋n giao

công ngh羽. Các d医u hi羽u cho th医y t<ng c逢運ng quy隠n s荏 h英u trí tu羽 là m瓜t s詠 khuy院n

khích hi羽u qu違 cho FDI vào.

- The role of Intellectual Property Rights in the relationship between

Foreign Direct Investment and Growth – Mila Kashchiva, Clemson University

(2011). Nghiên c泳u s穎 d映ng k悦 thu壱t d英 li羽u b違ng n<ng đ瓜ng và m瓜t m磯u c栄a 103

qu嘘c gia trên 1970-2009, cho th医y r茨ng m員c dù FDI và s荏 h英u trí tu羽 có tác đ瓜ng

tích c詠c v隠 t<ng tr逢荏ng kinh t院, nh逢ng n院u quy隠n s荏 h英u trí tu羽 quá l噂n s胤 gi違m nh姻

tác đ瓜ng t<ng tr逢荏ng c栄a FDI. H挨n n英a, 荏 c医p cao nh医t c栄a FDI, d逢運ng nh逢 b違o h瓜

quy隠n s荏 h英u trí tu羽 l臼ng l飲o h挨n có th吋 trong th詠c t院 làm t<ng t嘘c đ瓜 t<ng tr逢荏ng.

雲 Vi羽t Nam, các nghiên c泳u v隠 quy隠n s荏 h英u trí tu羽 m噂i ch雨 ch雨 ra tác đ瓜ng

c栄a nó đ院n vi羽c thu hút FDI nói chung ch泳 ch逢a có nghiên c泳u nào c映 th吋 là 違nh

h逢荏ng c栄a IPR vào Vi羽t Nam nh逢 th院 nào còn các nghiên c泳u v隠 FDI thì c┡ng

ch逢a xây d詠ng mô hình đánh giá tác đ瓜ng đ院n FDI có bi院n liên quan đ院n IPR.