Tác động của tỷ giá đến lạm phát và cán cân thương mại của Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Lê Thành Trung

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

LÊ THÀNH TRUNG

TÁC ĐỘNG CỦA TỶ GIÁ

ĐẾN LẠM PHÁT VÀ CÁN CÂN THƢƠNG MẠI CỦA VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60.34.02.01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Lê Phan Thị Diệu Thảo

TP. HỒ CHÍ MINH, năm 2017

i

TÓM TẮT

Tỷ giá, lạm phát và cán cân thƣơng mại là những vấn đề vĩ mô hết sức quan

trọng của một quốc gia. Việc nên hay không phá giá đồng Việt Nam là một quyết

định khó khăn, mang tính đánh đổi mục tiêu cao, bởi bên cạnh những lợi ích về mặt

xuất khẩu có đƣợc khi thực hiện phá giá thì những lo ngại về tác động bất lợi đến

nền kinh tế, đặc biệt là lạm phát là có cơ sở.

Luận văn với đề tài “Tác động của tỷ giá đến lạm phát và cán cân thương

mại của Việt Nam” đã tập trung nghiên cứu tác động của tỷ giá danh nghĩa đa

phƣơng NEER đến lạm phát và tỷ giá thực đa phƣơng REER đến cán cân thƣơng

mại của Việt Nam giai đoạn 2000 - 2015. Luận văn sử dụng phƣơng pháp nghiên

cứu với mô hình VECM để nghiên cứu tác động của tỷ giá đến lạm phát (gồm 6

biến: lạm phát, NEER, giá dầu, cung tiền, IMP, PPI) và tác động của tỷ giá đến cán

cân thƣơng mại (gồm 4 biến: cán cân thƣơng mại, REER, GDP Việt Nam, GDP

nƣớc ngoài).

Kết quả nghiên cứu của luận văn cho thấy tỷ giá thực sự có ảnh hƣởng đến

lạm phát và cán cân thƣơng mại Việt Nam. Mức độ tác động của tỷ giá đến lạm

phát và cán cân thƣơng mại trong giai đoạn 2000 – 2015 nhƣ sau: nếu NEER tăng

1% thì tỷ lệ lạm phát dự đoán sẽ tăng 1.276% và nếu REER tăng 1% thì cán cân

thƣơng mại đƣợc cải thiện 1.034%.

Kết quả nghiên cứu cho thấy trong điều kiện các yếu tố khác không đổi thì

một khi đồng Việt Nam bị phá giá sẽ ảnh hƣởng ít nhiều đến lạm phát và cán cân

thƣơng mại của Việt Nam. Kết quả này góp phần vào việc thảo luận chính sách điều

hành tỷ giá của Việt Nam hiện nay và trong tƣơng lai.

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là

: LÊ THÀNH TRUNG.

Sinh ngày 01 tháng 07 năm 1990 - tại: Bình Phƣớc.

Quê quán: Rạch Giá – Kiên Giang.

Là học viên cao học khóa 16 của Trƣờng Đại học Ngân hàng TP. HCM.

Mã số học viên: 020116140271.

Cam đoan đề tà

i: Tác động của tỷ giá đến lạm phát và cán cân thƣơng mại của Việt

Nam.

Chuyên ngành: Kinh tếTài chính - Ngân hàng.

Mã số 60 34 02 01

Luâṇ văn đƣơc̣ thƣc̣ hiêṇ taị Trƣờng Đaị hoc̣ Ngân hàng TP. HCM

Ngƣờ

i hƣớng dâñ khoa hoc̣ : PGS.,TS. Lê Phan Thị Diệu Thảo.

Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trƣờng

đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên

cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc

các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy

đủ trong luận văn

TP.HCM, ngày 30 tháng 04 năm 2017

Tác giả

Lê Thành Trung

iii

LỜI CÁM ƠN

Lời đầu tiên tôi xin chân thành cảm ơn cô PGS.,TS. Lê Phan Thị Diệu Thảo

đã hƣớng dẫn tận tình cho tôi hoàn thành luận văn này. Cô đã định ra hƣớng đi và

hƣớng dẫn tôi chi tiết từ đề cƣơng đến nội dung cụ thể từng chƣơng.

Đồng thời tôi xin gửi lời cám ơn đến tất cả các thầy cô, những đồng nghiệp,

bạn bè ngƣời thân của tôi đã tận tình góp ý, thảo luận, chia sẻ và giúp đỡ để tôi hoàn

thành tốt luận văn này.

Mặc dù đã có sự cố gắng rất lớn nhƣng luận văn không thể không tránh khỏi

những thiếu sót. Rất mong nhận đƣợc sự góp ý chỉnh sửa để bản thân có điều kiện

nghiên cứu và tiếp tục hoàn thiện hơn nữa.

Tôi xin chân thành cám ơn.

iv

MỤC LỤC

TÓM TẮT ................................................................................................................... i

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... ii

LỜI CÁM ƠN ........................................................................................................... iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.................................................................................... vi

CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU.........................................................................................1

1.1. Đặt vấn đề ......................................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................2

1.2.1. Mục tiêu tổng quát...............................................................................2

1.2.2. Mục tiêu cụ thể ....................................................................................2

1.3. Câu hỏi nghiên cứu........................................................................................3

1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .................................................................3

1.4.1. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................3

1.4.2. Đối tƣợng nghiên cứu..........................................................................3

1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu ...............................................................................3

1.6. Kết cấu đề tài .................................................................................................4

CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH

NGHIÊN CỨU............................................................................................................5

2.1. Một số khái niệm...........................................................................................5

2.1.1. Khái niệm tỷ giá hối đoái ....................................................................5

2.1.2. Khái niệm lạm phát .............................................................................7

2.2. Lý thuyết về tác động của tỷ giá đến lạm phát và cán cân thƣơng mại.........9

2.2.1. Tác động của tỷ giá đến lạm phát........................................................9

2.2.2. Tác động của tỷ giá đến cán cân thƣơng mại ....................................13

2.3. Tổng quan về các nghiên cứu trƣớc đây......................................................21

2.3.1. Những nghiên cứu ảnh hƣởng của tỷ giá đến lạm phát.....................21

2.3.2. Những nghiên cứu ảnh hƣởng của tỷ giá đến cán cân thƣơng mại ...23

CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ......................................................29

3.1. Giới thiệu mô hình hiệu chỉnh sai số dạng vectơ VECM............................29

3.2. Mô hình nghiên cứu.....................................................................................29

3.3. Biến nghiên cứu và dữ liệu nghiên cứu.......................................................30

3.4. Phƣơng pháp xử lý số liệu ...........................................................................31

CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN..................................33

4.1. Thống kê mô tả ............................................................................................33

v

4.2. Phân tích thực nghiệm tác động của tỷ giá đến lạm phát và cán cân thƣơng

mại của Việt Nam..................................................................................................39

4.2.1. Phân tích mô hình tác động của tỷ giá đến lạm phát.........................39

4.2.2. Phân tích mô hình tác động của tỷ giá đến cán cân thƣơng mại .......43

4.3. Bàn về kết quả nghiên cứu ..........................................................................46

CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ............................................................49

5.1. Kết luận và khuyến nghị..............................................................................49

5.2. Hạn chế của đề tài và đề xuất hƣớng nghiên cứu tiếp theo .........................50

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................56

vi

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Thuật ngữ tiếng Anh Thuật ngữ tiếng Việt

ADF Augmented Dickey – Fuller Test Kiểm định Dickey – Fuller

CPI Consume Price Index Chỉ số giá tiêu dùng

ERPT Exchange Rate Pass Through Truyền dẫn tỷ giá

GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm nội địa

IMP Import Price Index Chỉ số giá nhập khẩu

NEER Nominal Effective Exchange

Rate

Tỷ giá danh nghĩa đa phƣơng

NER Bilateral Nominal Exchange

Rate

Tỷ giá danh nghĩa song

phƣơng

NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc

NHTM Ngân hàng thƣơng mại

PPI Producer Price Index Chỉ số giá sản xuất

REER Real Effective Exchange Rate Tỷ giá thực đa phƣơng

RER Real Bilateral Exchange Rate Tỷ giá thực song phƣơng

TB Trade Balance Cán cân thƣơng mại

VAR Mô hình vector tự hồi quy

VECM Mô hình hiệu chỉnh sai số

dạng vector

VND VietNamese Dong Đồng Việt Nam

vii

DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ VÀ HÌNH

HÌNH .....................................................................................................................TRANG

Hình 2.1: Truyền dẫn của tỷ giá hối đoái đến lạm phát ................................................. 15

Hình 2.2: Truyền dẫn tỷ giá đến lạm phát ...................................................................... 17

Hình 2.3: Hiệu ứng đƣờng cong J .................................................................................. 20

Hình 4.1. Diễn biến tỷ giá VND/USD ........................................................................... 36

Hình 4.2: Diễn biến NEER, REER của Việt Nam từ 2000 – 2015 ................................ 38

Hình 4.3: Diễn biến lạm phát của Việt Nam 2000 – 2015 ............................................. 39

Hình 4.4. Diễn biến xuất nhập khẩu của Việt Nam ....................................................... 40

BẢNG ....................................................................................................................TRANG

Bảng 4.1. Kiểm định ADF trong mô hình lạm phát ....................................................... 43

Bảng 4.2. Kiểm định đồng liên kết trong mô hình lạm phát .......................................... 44

Bảng 4.3. Kết quả hồi quy mô hình VECM trong mô hình lạm phát ............................ 45

Bảng 4.5. Kiểm định ADF trong mô hình cán cân thƣơng mại ..................................... 46

Bảng 4.6. Kiểm định đồng liên kết trong mô hình cán cân thƣơng mại ........................ 47

Bảng 4.7. Kết quả hồi quy mô hình VECM trong mô hình cán cân thƣơng mại .......... 48