Tác động của trí tuệ cảm xúc đến căng thẳng trong công việc của nhân viên kế toán trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

---------------

PHAN THỊ CẨM LINH

TÁC ĐỘNG CỦA TRÍ TUỆ CẢM XÚC ĐẾN CĂNG THẲNG

TRONG CÔNG VIỆC CỦA NHÂN VIÊN KẾ TOÁN TRÊN ĐỊA BÀN

TP.HCM

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

TP Hồ Chí Minh, Năm 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

---------------

PHAN THỊ CẨM LINH

TÁC ĐỘNG CỦA TRÍ TUỆ CẢM XÚC ĐẾN CĂNG THẲNG

TRONG CÔNG VIỆC CỦA NHÂN VIÊN KẾ TOÁN TRÊN ĐỊA BÀN

TP.HCM

Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh

Mã số chuyên ngành: 60340102

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN TRỊ KINH DOANH

Người hướng dẫn khoa học

TS. VŨ VIỆT HẰNG

TP Hồ Chí Minh, Năm 2015

Trang i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn này: “Tác động của trí tuệ cảm xúc đến căng thẳng trong

công việc của nhân viên kế toán trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” là bài nghiên

cứu của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam đoan

rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công bố hoặc

được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác.

Không có sản phẩm/nghiên cứu của người khác được sử dụng trong luận văn này mà

không được trích dẫn theo đúng quy định.

Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường đại

học hoặc cơ sở đào tạo khác.

Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2015

Tác giả bài luận văn

Phan Thị Cẩm Linh

Trang ii

LỜI CẢM ƠN

Lời đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến TS. Vũ Việt Hằng, người đã song

hành cùng với tôi từ khi đề tài mới được hình thành cho đến ngày hôm nay. Cô đã dành

nhiều thời gian để hướng dẫn và chia sẻ kinh nghiệm để cho tôi có thể hoàn thành luận

văn này với kết quả tốt nhất.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám Hiệu trường, quý thầy cô khoa đào tạo Sau

đại học, quý thầy cô giảng viên đã tận tâm, tổ chức, giảng dạy, truyền đạt những kiến

thức tốt nhất cho tôi trong suốt quá trình học tập trung tại trường.

Xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp đã hỗ trợ tôi trong quá trình lấy kết quả

khảo sát để tôi có thể thu thập dữ liệu cho luận văn này.

Cuối cùng, tôi xin cảm ơn gia đình đã luôn bên cạnh động viên, tạo động lực cho tôi

thực hiện tốt luận văn này.

Một lần nữa, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Vũ Việt Hằng, gia đình, đồng

nghiệp và tất cả bạn bè của tôi.

XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN

PHAN THỊ CẨM LINH

Trang iii

TÓM TẮT

Trong thời gian gần đây, căng thẳng trong công việc – vấn đề phổ biến ảnh hưởng đến

tất cả các nhóm chuyên môn và nghề nghiệp trong xã hội – đang là một trong những

thách thức của các nhà quản trị. Và trí tuệ cảm xúc – một khái niệm được các nhà tâm

lý học quan tâm cũng như thừa nhận giá trị của nó đến việc cải thiện sự căng thẳng,

nâng cao hiệu suất làm việc của nhân viên, từ đó tăng lợi nhuận – đang được các doanh

nghiệp quan tâm, nhằm tìm kiếm giải pháp giảm thiểu những tổn thất trong tổ chức.

Luận văn nghiên cứu“Tác động của trí tuệ cảm xúc đến căng thẳng trong công việc

của nhân viên kế toán trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh” nhằm mục đích đo

lường mức độ ảnh hưởng của Trí tuệ cảm xúc đến căng thẳng trong công việc của nhân

viên kế toán tại thành phố Hồ Chí Minh.

Nghiên cứu được thực hiện qua hai giai đoạn: nghiên cứu sơ bộ và nghiên cứu chính

thức. Nghiên cứu sơ bộ bằng phương pháp định tính thông qua thảo luận nhóm. Đối

tượng tham gia thảo luận là các nhân viên kế toán tại các doanh nghiệp trên địa bàn

thành phố Hồ Chí Minh và một giám đốc doanh nghiệp tư nhân, nhằm điều chỉnh và

phát triển thang đo Trí tuệ cảm xúc và căng thẳng trong công việc. Nghiên cứu chính

thức được thực hiện bằng phương pháp định lượng. Đối tượng nghiên cứu là các nhân

viên kế toán đang làm việc trong các doanh nghiệp tại thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả

khảo sát có 291 mẫu hợp lệ được đưa vào nhập liệu, mã hóa, làm sạch, phân tích và xử

lý dữ liệu bằng phần mềm SPSS 20.

Sau khi đánh giá độ tin cậy thang đo bằng Cronbach’s Alpha đã loại đi 3 biến quan sát

không đạt yêu cầu, mô hình còn lại 24 biến quan sát đảm bảo yêu cầu được sử dụng

cho phân tích nhân tố khám phá. Kết quả phân tích nhân tố khám phá (EFA) đã khẳng

định các biến quan sát của thang đo đều đạt yêu cầu và có bốn nhân tố được rút ra là:

tính đa cảm, khả năng tự kiểm soát, tính hòa đồng và hạnh phúc.

Trang iv

Phân tích hồi quy đa biến và kiểm định giả thuyết của mô hình cho kết quả như sau:

căng thẳng trong công việc của nhân viên chịu ảnh hưởng ngược chiều và xếp theo

mức độ ảnh hưởng từ cao đến thấp bởi bốn nhân tố đó là: khả năng tự kiểm soát, tính

hòa đồng, tính đa cảm và hạnh phúc.

Kiểm định T-test, Kruskal-Wallis và Anova cho các kết quả như sau: có sự khác biệt

trong đánh giá căng thẳng trong công việc của phái nam và nữ, không có sự khác biệt

trong đánh giá căng thẳng trong công việc giữa các nhóm tuổi có độ tuổi khác nhau, có

sự khác biệt trong đánh giá căng thẳng trong công việc giữa các nhóm tình trạng hôn

nhân khác nhau, có sự khác biệt giữa các nhóm có trình độ học vấn khác nhau trong

đánh giá căng thẳng trong công việc, không có sự khác biệt trong đánh giá căng thẳng

trong công việc giữa các nhóm nhân viên ở mỗi loại hình công ty khác nhau.

Từ kết quả nghiên cứu, tác giả đã gợi ý một số hàm ý quản trị nhằm nâng cao Trí tuệ

cảm xúc của nhân viên dẫn đến giảm căng thẳng trong công việc, từ đó, nâng cao hiệu

quả làm việc.

Trang v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................................ii

TÓM TẮT ...........................................................................................................................iii

MỤC LỤC............................................................................................................................ v

DANH MỤC HÌNH ẢNH ..................................................................................................ix

DANH MỤC BẢNG............................................................................................................ x

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT.............................................................................................xii

1. CHƯƠNG I: GIỚI THIỆU............................................................................................ 1

1.1 Lý do chọn đề tài .................................................................................................... 1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................... 3

1.3 Câu hỏi nghiên cứu................................................................................................. 4

1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 4

1.5 Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 4

1.6 Ý nghĩa thực tiễn của đề tài.................................................................................... 5

1.7 Kết cấu của đề tài nghiên cứu................................................................................. 5

2. CHƯƠNG II: CƠ SỞ LÝ THUYẾT............................................................................. 7

2.1 Các khái niệm ......................................................................................................... 7

2.1.1 Căng thẳng (stress)........................................................................................... 7

2.1.2 Căng thẳng trong công việc ............................................................................. 7

2.1.3 Trí tuệ cảm xúc (Emotional intelligence-EI)................................................... 8

2.2 Các lý thuyết về trí tuệ cảm xúc ............................................................................. 9

Trang vi

2.2.1 Lý thuyết trí tuệ cảm xúc thuần năng lực của Mayer và Salovey (mental

ability model of emotional intelligence (1990;1997).................................................... 9

2.2.2 Lý thuyết hỗn hợp về trí tuệ cảm xúc (Mixed model of Emotional

Intelligence)................................................................................................................. 10

2.2.3 Lý thuyết trí tuệ cảm xúc đặc điểm của Petrides và Furnham (2001).......... 11

2.2.4 So sánh cáclý thuyết trí tuệ cảm xúc ............................................................. 12

2.3 Các nghiên cứu trước đây..................................................................................... 13

2.3.1 Nghiên cứu của Oginska-Bulik (2005).......................................................... 13

2.3.2 Nghiên cứu của Mikolaiczak và Luminet (2007).......................................... 14

2.3.3 Nghiên cứu của Landa và các cộng sự (2008)............................................... 14

2.3.4 Nghiên cứu của Arora và các cộng sự (2011) ............................................... 15

2.3.5 Nghiên cứu của Yamani và các cộng sự (2014)............................................ 16

2.4 Đề xuất mô hình và giả thuyết nghiên cứu........................................................... 17

2.4.1 Mô hình nghiên cứu đề xuất .......................................................................... 18

2.4.2 Các giả thuyết nghiên cứu ............................................................................. 18

3. CHƯƠNG III: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................... 21

3.1 Quy trình nghiên cứu............................................................................................ 21

3.2 Phương pháp nghiên cứu ...................................................................................... 22

3.3 Hình thành thang đo sơ bộ.................................................................................... 22

3.4 Kiểm tra thang đo sơ bộ thông qua thảo luận nhóm............................................. 23

3.5 Nghiên cứu chính thức.......................................................................................... 26

3.5.1 Thiết kế bảng câu hỏi..................................................................................... 26

3.5.2 Thu thập dữ liệu............................................................................................. 27

3.5.3 Mã hóa thang đo ............................................................................................ 27

Trang vii

3.5.4 Mã hóa lại biến .............................................................................................. 29

3.5.5 Phương pháp chọn mẫu ................................................................................. 30

3.5.6 Phương pháp phân tích dữ liệu ...................................................................... 30

4. CHƯƠNG IV: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU................................................................. 34

4.1 Mô tả mẫu nghiên cứu .......................................................................................... 34

4.1.1 Thống kê mẫu theo các đặc điểm .................................................................. 34

4.1.2 Thống kê mẫu theo các biến độc lập ............................................................. 36

4.1.3 Thống kê mẫu theo biến phụ thuộc căng thẳng trong công việc ................... 40

4.2 Kết quả kiểm định thang đo.................................................................................. 41

4.2.1 Đánh giá sơ bộ độ tin cậy của thang đo bằng phân tích Cronbach’s Alpha .. 41

4.2.2 Phân tích nhân tố EFA................................................................................... 46

4.3 Phân tích hồi quy tuyến tính bội........................................................................... 48

4.3.1 Phân tích tương quan ..................................................................................... 49

4.3.2 Phân tích hồi quyđa biến................................................................................ 50

4.3.3 Kiểm định các giả định hồi quy..................................................................... 50

4.3.4 Đánh giá sự phù hợp của mô hình, kiểm định sự phù hợp của mô hình và

hiện tượng đa cộng tuyến ............................................................................................ 54

4.3.5 Kết quả phân tích hồi quy và đánh giá mức độ quan trọng của từng nhân tố55

4.3.6 Kiểm định sự khác biệt .................................................................................. 58

4.4 Thảo luận kết quả ................................................................................................. 63

4.4.1 Tính đa cảm gia tăng sẽ làm giảm căng thẳng trong công việc..................... 64

4.4.2 Khả năng tự kiểm soát tăng sẽ làm giảm căng thẳng trong công việc .......... 65

4.4.3 Tính hòa đồng tăng sẽ làm giảm căng thẳng trong công việc ....................... 65

Trang viii

4.4.4 Hạnh phúc tăng sẽ làm giảm căng thẳng trong công việc ............................. 66

Tóm tắt chương IV............................................................................................................. 68

5. CHƯƠNG V: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý QUẢN TRỊ................................................. 69

5.1 Kết luận................................................................................................................. 69

5.2 Hàm ý quản trị ...................................................................................................... 69

5.3 Các hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo......................................................... 73

5.3.1 Hạn chế .......................................................................................................... 73

5.3.2 Các nghiên cứu tiếp theo ............................................................................... 73

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................................................. 75

PHỤ LỤC.......................................................................................................................... 79

Trang ix

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Hình 2.1: Mô hình của Oginska-Bulik (2005).................................................14

Hình 2.2:Mô hình của Landa và các cộng sự (2008).......................................15

Hình 2.3: Mô hình nghiên cứu của Arora và các cộng sự (2011)....................16

Hình 2.4:Mô hình của Yamani và các cộng sự (2014) ....................................17

Hình 2.5: Mô hình nghiên cứu đề xuất ............................................................18

Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu .......................................................................21

Hình 4.1: Biểu đồ tần số Histogram căng thẳng trong công việc ...................52

Hình 4.2: Biểu đồ P-P Plot...............................................................................53

Hình 4.3: Biểu đồ phân tán giữa hai biến giá trị phần dư và giá trị dự đoán...55

Hình 4.4: Mô hình kết quả nghiên cứu ............................................................58