Tác động của tăng trưởng nợ tới hiệu quả hoạt động doanh nghiệp ngành dầu khí niêm yết giai đoạn 2016 đến 2020, 2021

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

CỔ VẠN TẤN

TÁC ĐỘNG CỦA TĂNG TRƯỞNG NỢ TỚI HIỆU

QUẢ HOẠT ĐỘNG DOANH NGHIỆP NGÀNH DẦU

KHÍ NIÊM YẾT GIAI ĐOẠN 2016 ĐẾN 2020

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

MÃ SỐ : 7340201

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHÓA LUẬN

TS. HỒ CÔNG HƯỞNG

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

CỔ VẠN TẤN

TÁC ĐỘNG CỦA TĂNG TRƯỞNG NỢ TỚI HIỆU

QUẢ HOẠT ĐỘNG DOANH NGHIỆP NGÀNH

DẦU KHÍ NIÊM YẾT GIAI ĐOẠN 2016 ĐẾN 2020

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG

MÃ SỐ: 7340201

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHÓA LUẬN

TS. HỒ CÔNG HƯỞNG

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2021

I

TÓM TẮT ĐỀ TÀI

Khóa luận với đề tài “Tác động của tăng trưởng nợ tới hiệu quả hoạt động doanh

nghiệp ngành dầu khí niêm yết giai đoạn 2016 đến 2020” được thực hiện với mục đích

nghiên cứu thực trạng tăng trưởng nợ của các doanh nghiệp thương mại dầu khí niêm

yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2016 – 2020. Đây là giai đoạn nền

kinh tế có những dấu hiệu phục hồi từ sau khủng hoảng tài chính năm 2018 cũng như

khủng hoảng dầu năm 2014 và bắt đầu vào cuộc khủng hoảng mới do Covid-19 và khủng

hoảng giá dầu thế giới vào năm 2020. Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng cân bằng được

tác giả thu thập từ báo cáo tài chính của các doanh nghiệp thương mại dầu khí niêm yết

trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Tác giả tiến hành thu thập dữ liệu được 31 doanh

nghiệp niêm yết trong thời gian từ 2016 đến 2020. Bằng các phương pháp phân tích, so

sánh và tổng hợp phân tích mô tả và các phương pháp phân tích hồi quy Pooled OLS,

FEM, REM và GLS được sử dụng để kiểm định. Mô hình được xây dựng trong đó có

biến hiệu quả hoạt động doanh nghiệp đo lường bằng chỉ tiêu ROA các biến độc lập bao

gồm tăng trưởng nợ (TTNO), tăng trưởng doanh thu (TTDT), quy mô của doanh nghiệp

(SIZE), tính hữu hình của tài sản (TSHH).

Kết quả hồi quy cho thấy trong cùng một kỳ tăng trưởng, nợ có tác động tiêu cực

tới ROA và tăng trưởng nợ của kỳ trước đó lên ROA cho ra cùng kết quả. Kết quả cho

thấy nợ và ROA có mối quan hệ nghịch chiều trong cùng kỳ và trễ một kỳ ở các doanh

nghiệp thương mại dầu khí. Như vậy, đối với điều kiện hoạt động của các doanh nghiệp

Việt Nam trong giai đoạn 2016 đến 2020, việc tăng trưởng nợ hiện tại có tác động tiêu

cực đến hiệu quả hoạt động trong những năm sau.

II

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả xin cam đoan đề tài nghiên cứu: “Tác động của tăng trưởng nợ tới hiệu

quả hoạt động doanh nghiệp ngành dầu khí niêm yết giai đoạn 2016 đến 2020” là kết

quả nghiên cứu độc lập của tác giả dưới sự hướng dẫn của giảng viên hướng dẫn khoa

học TS.Hồ Công Hưởng. Các thông tin trình bày trong khóa luận có nguồn gốc và được

trích dẫn rõ ràng, trung thực. Tác giả hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính xác thực và

nguyên bản của khóa luận tốt nghiệp này.

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2021

Tác giả

CỔ VẠN TẤN

III

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến quý Thầy Cô giáo đang công tác và giảng dạy tại Trường

đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã truyền đạt cho tôi nhiều kiến thức và

kinh nghiệm bổ ích để hoàn thành khóa luận này. Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn chân

thành tới thầy TS.Hồ Công Hưởng, người trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ và truyền đạt

nhiều kiến thức cho tôi trong quá trình thực hiện đề tài nghiên cứu này.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến quý gia đình, bạn bè thân đã tạo điều kiện thuận lợi cho

tôi hoàn thành khóa luận này. Đặc biệt gửi lời cảm ơn tới bạn Lê Hồ Hàn Lâm đã giúp

đỡ tôi rất nhiều trong quá trình nghiên cứu.

Do thời gian có hạn và kiến thức còn nhiều hạn chế, khóa luận không thể tránh khỏi

các thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp của quý Thầy Cô.

Tôi xin chân thành cảm ơn!

IV

MỤC LỤC

TÓM TẮT ĐỀ TÀI ........................................................................................................ I

LỜI CAM ĐOAN ..........................................................................................................II

LỜI CẢM ƠN III

DANH MỤC VIẾT TẮT ......................................................................................... VIII

DANH MỤC BẢNG.................................................................................................... IX

DANH MỤC HÌNH.......................................................................................................X

DANH MỤC BIỂU ĐỒ............................................................................................... XI

CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU .......................................................................................1

1.1 Lý do chọn đề tài...............................................................................................1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu.........................................................................................4

1.2.1 Mục tiêu tổng quát .......................................................................................4

1.2.2 Mục tiêu cụ thể ............................................................................................4

1.3 Câu hỏi nghiên cứu .......................................................................................5

1.4 Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu...............................................5

1.4.1 Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................5

1.5 Phương pháp nghiên cứu.................................................................................6

1.5.1 Phương pháp nghiên cứu .............................................................................6

1.5.2 Phương pháp thu thập dữ liệu......................................................................6

1.5.3 Phương pháp xử lý số liệu ...........................................................................6

1.6 Nội dung nghiên cứu.........................................................................................7

V

1.7 Đóng góp của đề tài ..........................................................................................7

CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ LƯỢC KHẢO CÁC CÔNG TRÌNH

NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN.................................................................................9

2.1 Cơ sở lý thuyết tăng trưởng nợ của doanh nghiệp........................................9

2.1.1 Khái niệm về nợ...........................................................................................9

2.1.2 Các kênh huy động vốn của doanh nghiệp ................................................11

2.1.3 Các lý thuyết sử dụng nợ của doanh nghiệp..............................................12

2.1.4 Vai trò của tín dụng đối với nền kinh tế ....................................................25

2.1.5 Tăng trưởng nợ ..........................................................................................25

2.2 Cơ sở lý thuyết hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ...............................26

2.2.1 Khái niệm về hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh .............................26

2.2.2 Chỉ tiêu đo lường hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp ..........27

2.2.3 Các nhân tố ảnh hưởng đến ROA..............................................................29

2.2.4 Tác động của nợ vay..................................................................................32

2.2.5 Cơ hội tăng trưởng.....................................................................................32

2.3 Tổng quan các doanh nghiệp dầu khí tại Việt Nam....................................33

2.3.1 Quá trình hình thành và phát triển của lĩnh vực thương mại dầu khí tại

Việt Nam .................................................................................................................33

2.3.2 Đặc điểm hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp dầu khí Việt Nam

34

2.4 Tổng quan các nghiên cứu trước đây ...........................................................37

2.4.1 Nghiên cứu trên thế giới ............................................................................37

2.4.2 Các nghiên cứu trong nước........................................................................41

VI

TÓM TẮT CHƯƠNG 2...............................................................................................43

CHƯƠNG 3 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU....................................................44

3.1 Dữ liệu nghiên cứu..........................................................................................44

3.2 Quy trình nghiên cứu .....................................................................................45

3.3 Mô hình nghiên cứu và mô tả các biến.........................................................48

3.3.1 Mô hình nghiên cứu...................................................................................48

3.3.2 Biến phụ thuộc ...........................................................................................48

3.3.3 Biến độc lập ...............................................................................................48

3.3.4 Xử lý dữ liệu ..............................................................................................53

3.3.5 Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................53

TÓM TẮT CHƯƠNG 3...............................................................................................60

CHƯƠNG 4 KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN..............................................................61

4.1 Thống kê mô tả và phân tích tương quan ....................................................61

4.1.1 Thống kê mô tả ..........................................................................................61

4.1.2 Phân tích tương quan .................................................................................67

4.2 Kết quả hồi quy...............................................................................................68

4.2.1 Kết quả hồi quy giữa biến ROA và các biến độc lập.................................68

TÓM TẮT CHƯƠNG 4...............................................................................................76

CHƯƠNG 5 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ...................................................77

5.1 Kết luận ...........................................................................................................77

5.2 Khuyến nghị ....................................................................................................78

5.2.1 Nâng cao hiệu quả kinh doanh...................................................................78

VII

5.2.2 Xây dựng kế hoạch sử dụng vốn hợp lý ....................................................80

5.3 Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo..................................82

TÀI LIỆU THAM KHẢO ...........................................................................................83

PHỤ LỤC 1: CÁC CÔNG TY QUAN SÁT...............................................................91

PHỤ LỤC 2: DỮ LIỆU LỊCH SỬ HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI DẦU THÔ WTI

GIAI ĐOẠN 01/2000 – 06/2021 TỪ INVESTING.COM .........................................93

PHỤ LỤC 3: SỐ LIỆU SỬ DỤNG CHO MÔ HÌNH .............................................100

PHỤ LỤC 4: SỐ LIỆU BÌNH QUÂN BIẾN............................................................108

PHỤ LỤC 5: KẾT QUẢ CHẠY MÔ HÌNH............................................................109

VIII

DANH MỤC VIẾT TẮT

Từ viết tắt Diễn giải

CPI Chỉ số giá tiêu dùng

FEM Mô hình tác động cố định

GDP Tổng sản phẩm nội địa

GLS Phương pháp bình phương tối thiểu tổng quát

Pooled OLS Phương pháp bình phương tối thiểu dạng gộp

REM Mô hình tác động ngẫu nhiên

ROA Tỷ suất sinh lời trên tài sản

ROE Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu

IX

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1: Kỳ vọng dấu của các biến..............................................................................52

Bảng 4.1: Thống kê mô tả các biến trong giai đoạn 2016-2020 ....................................61

Bảng 4.2: Bình quân các biến của từng năm..................................................................67

Bảng 4.3: Ma trận tương quan của ROA với các biến ...................................................68

Bảng 4.4: Kết quả kiểm tra đa cộng tuyến.....................................................................72

Bảng 4.5 Kết quả hồi quy OLS, FEM, REM và GLS biến ROA và các biến độc lập...73

X

DANH MỤC HÌNH

Hình 2.1: Định đề M&M 2 trong trường hợp không có thuế.........................................14

Hình 2.2: Định đề M&M 2 trong trường hợp có thuế....................................................17

Hình 2.3: Cơ cấu nguồn vốn tối ưu theo lý thuyết đánh đổi..........................................19

Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu định lượng...................................................................46

XI

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 2.1: Chuỗi giá trị ngành dầu khí Việt Nam ......................................................35

Biểu đồ 2.2: Sản lượng nhập khẩu dầu thô của Việt Nam giai đoạn 2015 - 2020.........36

Biểu đồ 2.3: Biến động giá dầu thô giai đoạn 1861 - 2020............................................37

Biểu đồ 4.1: Biểu đồ tần số ROA bình quân giai đoạn 2016 - 2020 .............................62

Biểu đồ 4.2 : Biểu đồ tần số tăng trưởng doanh thu bình quân giai đoạn 2016 - 2020 .63

Biểu đồ 4.3: Biểu đồ tần số bình quân của tài sản hữu hình trên tổng tài sản giai đoạn

2016 - 2020 ....................................................................................................................64

Biểu đồ 4.4: Biểu đồ tần số bình quân của chỉ tiêu D/E giai đoạn 2016 - 2020............65

Biểu đồ 4.5: Biểu đồ tần số bình quân của tăng trưởng nợ giai đoạn 2016 - 2020........66

Biểu đồ 4.6: Bình quân ROA, Tổng doanh thu thuần của mẫu nghiên cứu ..................67