Tác động của tâm lý đám đông đến quyết định của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam: Khóa luận đại học chuyên ngành tài chính ngân hàng / Nguyễn Đình Chương; Đỗ Thị Hà Thương người hướng dẫn khoa học

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

--------------------

NGUYỄN ĐÌNH CHƯƠNG

TÁC ĐỘNG CỦA TÂM LÝ ĐÁM ĐÔNG ĐẾN QUYẾT

ĐỊNH CỦA NHÀ ĐẦU TƯ TRÊN THỊ TRƯỜNG

CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Mã ngành: 7340201

Thành Phố Hồ Chí Minh, năm 2019

ii

NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TPHCM

--------------------

NGUYỄN ĐÌNH CHƯƠNG

TÁC ĐỘNG CỦA TÂM LÝ ĐÁM ĐÔNG ĐẾN QUYẾT

ĐỊNH CỦA NHÀ ĐẦU TƯ TRÊN THỊ TRƯỜNG

CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

CHUYÊN NGÀNH TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG

Mã ngành: 7340201

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS ĐỖ THỊ HÀ THƯƠNG

Thành Phố Hồ Chí Minh, năm 2019.

LỜI CAM ĐOAN

Khóa luận này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là

trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội

dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong khóa

luận.

TP.HCM, ngày tháng 10 năm 2019

Tác giả

Nguyễn Đình Chương

2

TÓM TẮT

Trong bài nghiên cứu này xem xét tác động của tâm lý đám đông đến quyết định

của nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong giai đoạn từ năm 1/1/2016

– 7/2019. Bài nghiên cứu sử dụng mô hình Chang Cheng Khorana (2000) để kiểm định

hành vi đám đông trên thị trường chứng khoán Việt Nam mà cụ thể tại sàn giao dịch

chứng khoán TPHCM. Nghiên cứu cung cấp về lý thuyết về các yếu tố hành vi và bất

cân xứng thông tin tạo nên tâm lý đám đông và từ đó nghiên cứu ảnh hưởng của tâm lý

đám đông đến các quyết định của nhà đầu tư. Dựa vào những kết quả thu được làm cơ

sở để đưa ra các khuyến nghị nhằm giảm thiểu tâm lý đám đông trên thị trường chứng

khoán Việt Nam.

Từ khoá: Tâm lý đám đông, quyết định của nhà đầu tư.

3

LỜI CẢM ƠN

Để khoá luận với đề tài: “Tác động của tâm lý đám đông đến quyết định của nhà

đầu tư trên thị trường chứng khoán Việt Nam” được hoàn thiện là không chỉ dựa vào nỗ

lực và kết quả của riêng tôi mà còn nhờ vào sự giúp đỡ của nhiều người khác. Vì vậy,

tôi xin tỏ lòng cảm ơn sâu sắc và chân thành đến tất cả mọi người đã luôn hỗ trợ tôi trong

quá trình thực hiện khoá luận.

Tiếp theo, tôi xin tỏ lòng cảm ơn sâu sắc đến những Thầy Cô Trường Đại học Ngân

hàng thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình giảng dạy để tôi có được đầy đủ kiến thức làm

cơ sở cho quá trình thực hiện khoá luận.

TS. Đỗ Thị Hà Thương đã tận tình hướng dẫn, truyền cảm hứng nghiên cứu cho

tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu này. Tôi xin tỏ lòng biết ơn đến Cô đã

hướng dẫn tôi, giúp tôi hoàn thành khoá luận.

TP.HCM, ngày tháng 10 năm 2019

Tác giả

Nguyễn Đình Chương

4

MỤC LỤC

DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ .........................................................................7

DANH MỤC BẢNG ........................................................................................................8

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT...........................................................................................9

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ NGHIÊN CỨU.......................................................1

1.1 Tính cấp thiết của đề tài ...................................................................................1

1.2 Mục tiêu nghiên cứu.........................................................................................3

1.2.1 Mục tiêu tổng quát.......................................................................................3

1.2.2 Mục tiêu chi tiết...........................................................................................3

1.3 Câu hỏi nghiên cứu...........................................................................................3

1.4 Phạm vi và đối tượng nghiên cứu.....................................................................3

1.4.1 Phạm vi nghiên cứu .....................................................................................3

1.4.2 Đối tượng nghiên cứu ..................................................................................4

1.5 Phương pháp nghiên cứu..................................................................................4

1.5.1 Phương pháp định tính.................................................................................4

1.5.2 Phương pháp định lượng .............................................................................4

1.5.3 Dữ liệu nghiên cứu ......................................................................................5

1.6 Ý nghĩa và ứng dụng của nghiên cứu...............................................................5

1.7 Kết cấu nghiên cứu...........................................................................................5

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU CÓ LIÊN QUAN ....7

2.1 Bối cảnh ra đời của tài chính học hành vi ........................................................7

2.1.1 Lý thuyết hữu dụng kỳ vọng........................................................................7

2.1.2 Lý thuyết thị trường hiệu quả ......................................................................8

2.2 Lý thuyết triển vọng .........................................................................................8

5

2.3 Tâm lý đám đông............................................................................................11

2.3.1 Khái niệm tâm lý đám đông ......................................................................11

2.3.2 Đặc điểm của tâm lý đám đông .................................................................12

2.3.3 Phân loại tâm lý đám đông ........................................................................14

2.3.4 Nguyên nhân tâm lý đám đông..................................................................15

2.4 Các công trình nghiên cứu có liên quan .........................................................24

2.4.1 Các nghiên cứu nước ngoài .......................................................................24

2.4.2 Các nghiên cứu trong nước........................................................................25

2.4.3 Thảo luận các nghiên cứu trước đây và khoảng trống nghiên cứu............27

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................................................29

3.1 Quy trình nghiên cứu......................................................................................29

3.2 Mô hình nghiên cứu........................................................................................30

3.2.1 Mô hình Chang, Cheng, Khorana (2000) ..................................................30

3.2.2 Giả thuyết nghiên cứu................................................................................32

3.3 Phương pháp nghiên cứu................................................................................32

3.3.1 Phương pháp nghiên cứu định tính............................................................32

3.3.2 Phương pháp định lượng ...........................................................................32

3.3.3 Mẫu nghiên cứu .........................................................................................33

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..................................40

4.1 Tâm lý đám đông trên TTCK Việt Nam ........................................................40

4.1.1 Thời gian hình thành và phát triển của TTCK Việt Nam..........................40

4.1.2 TTCK Việt Nam trong giai đoạn trước khủng hoảng 2008 ......................41

4.1.3 TTCK Việt Nam giai đoạn sau khủng hoảng tài chính 2008 đến nay.......42

4.1.4 Biểu hiện tâm lý đám đông trên TTCK Việt Nam ....................................43

6

4.1.5 Cơ sở tại ra tâm lý bầy đàn trên thị trường chứng khoán Việt Nam .........44

4.2 Kết quả nghiên cứu từ khảo sát, điều tra bằng bảng hỏi ................................45

4.3 Kết quả thống kê mô tả dữ liệu ......................................................................48

4.4 Kết quả hồi quy ..............................................................................................49

4.4.1 Sự tồn tại của tâm lý đám đông trên thị trường chung ..............................49

4.5 Thảo luận kết quả nghiên cứu ........................................................................50

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN HÀM Ý CHÍNH SÁCH .................................................53

5.1 Kết luận ..........................................................................................................53

5.2 Hàm ý chính sách ...........................................................................................53

5.2.1 Hệ thống pháp luật cần được cải thiện để tăng tính pháp lý bảo vệ nhà đầu

tư nhỏ lẻ trên thị trường. ........................................................................................53

5.2.2 Minh bạch hệ thống công bố thông tin của các doanh nghiệp niêm yết trên

sàn. ...................................................................................................................54

5.2.3 Tiếp tục xây dựng phát triển thêm những sản phẩm trên thị trường giúp nhà

đầu tư có thể giảm thiểu rủi ro đến mức thấp nhất.................................................55

5.2.4 Cải thiện tâm lý giao dịch và kiến thức về thị trường tài chính nói chung và

thị trường chứng khoán nói riêng cho nhà đầu tư cá nhân.....................................55

5.3 Những hạn chế của nghiên cứu và gợi ý hướng nghiên cứu tiếp theo ...........55

TÀI LIỆU THAM KHẢO..............................................................................................57

DANH MỤC PHỤ LỤC ................................................................................................61

Phụ lục 1: Danh mục cổ phiếu được chọn trong mẫu nghiên cứu .................................61

Phụ lục 2:........................................................................................................................66

Phụ lục 3:........................................................................................................................66

Phụ lục 4 .........................................................................................................................67

Bảng khảo sát ................................................................................................................69