Tác động của sở hữu nước ngoài đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Đỗ Phú Quý

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

ĐỖ PHÚ QUÝ

TÁC ĐỘNG CỦA SỞ HỮU NƯỚC NGOÀI

ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG

CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẨN

TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆTNAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

ĐỖ PHÚ QUÝ

TÁC ĐỘNG CỦA SỞ HỮU NƯỚC NGOÀI ĐẾN

HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN TẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. LÊ THỊ MẬN

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018

i

TÓM TẮT

Thông qua đề tài “Tác động của sở hữu nƣớc ngoài đến hiệu quả hoạt động

của ngân hàng thƣơng mại Việt Nam” tác giả nghiên cứu sở hữu nƣớc ngoài có tác

động đến hiệu quả hoạt động ngân hàng thƣơng mại Việt Nam không và mức độ tác

động nhƣ thế nào? Sử dụng bộ dữ liệu gồm 20 ngân hàng thƣơng mại cổ phần với

thời gian nghiên cứu từ năm 2007 đến 2017. Phƣơng pháp ƣớc lƣợng bình phƣơng

tối thiểu tổng quát (GLS) đƣợc sử dụng để xem xét tác động của sở hữu nƣớc ngoài

đến hiệu quả hoạt động ngân hàng thƣơng mại Việt Nam trong điều kiện đã xử lý

các vấn đề phƣơng sai thay đổi, tự tƣơng quan trong mô hình. Sau khi tiến hành

phân tích thống kê mô tả, phân tích hồi quy kết hợp với phân tích sự kiện và tình

hình thực tế của mối quan hệ sở hữu vốn nƣớc ngoài với hiệu quả hoạt động các

ngân hàng thƣơng mại Việt Nam, tác giả kết luận rằng sở hữu nƣớc ngoài tác động

ngƣợc chiều đến hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thƣơng mại cổ phần tại Việt

Nam (đo lƣờng bằng ROA, ROE).

ii

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trƣờng

đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên

cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc

các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ

trong luận văn.

TP. HCM, ngày 21 tháng 12 năm 2018

HỌC VIÊN

ĐỖ PHÚ QUÝ

iii

LỜI CẢM ƠN

Luận văn này không thể hoàn thành nếu không có sự giúp đỡ, hỗ trợ từ phía

gia đình, giảng viên hƣớng dẫn và những ngƣời bạn thân tình của tôi. Tôi vô cùng

biết ơn mọi ngƣời đã đồng hành cùng tôi cho đến ngày hôm nay.

Lời đầu tiên, tôi xin gửi tới mọi ngƣời trong gia đình tôi. Mặc dù mẹ không ở

bên cạnh tôi trong mọi hoàn cảnh nhƣng luôn là ngƣời động viên, khích lệ tôi trong

những lúc khó khăn nhất. Cảm ơn em gái của tôi đã luôn động viên và tạo điều kiện

hỗ trợ tôi trong suốt quá trình học tập tại Trƣờng Đại học Ngân hàng TPHCM.

Và tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến giảng viên hƣớng dẫn của tôi, PGS.

TS. Lê Thị Mận. Cô đã tận tâm, nhiệt tình hƣớng dẫn và đốc thúc tôi hoàn thành

luận văn này. Mặc dù, luận văn của tôi có rất nhiều sai sót nhƣng Cô đã đọc từng

câu, từng chữ giúp tôi hoàn thành luận văn với bố cục mạch lạc, rõ ràng, dễ hiểu

hơn. Và dù rất bận nhƣng Cô vẫn luôn dành thời gian và tạo điều kiện để hỗ trợ giải

đáp những vấn đề khó trong luận văn này.

Tôi xin gửi lời cảm ơn đến Ban lãnh đạo, các Thầy Cô – Giảng viên Khoa

Đào tạo Sau Đại học – Trƣờng Đại Học Ngân Hàng TP. Hồ Chí Minh đã tạo điều

kiện thuận lợi về thời gian và truyền đạt kiến thức chuyên ngành để tôi hoàn thành

luận văn.

Cuối cùng, tôi xin cảm ơn các bạn cùng lớp Cao học CH18B1 trƣờng Đại học

Ngân hàng TP.HCM đã hỗ trợ động viên tôi hoàn thành chƣơng trình Cao học.

iv

MỤC LỤC

TÓM TẮT ...................................................................................................................i

LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................ii

LỜI CẢM ƠN ...........................................................................................................iii

MỤC LỤC.................................................................................................................iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .........................................................................vii

DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................ix

DANH MỤC CÁC HÌNH..........................................................................................x

CHƢƠNG 1. PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................. 1

1.1 Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1

1.2 Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 2

1.2.1 Mục tiêu tổng quát .................................................................................. 2

1.2.2 Mục tiêu cụ thể ....................................................................................... 2

1.3 Câu hỏi nghiên cứu........................................................................................ 2

1.4 Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 3

1.5 Phƣơng pháp nghiên cứu............................................................................... 3

1.6 Đóng góp của đề tài....................................................................................... 3

1.7 Nội dung tóm lƣợc từng phần........................................................................ 4

CHƢƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT ........................................................................... 5

2.1 Ngân hàng thƣơng mại Việt Nam.................................................................. 5

2.1.1 Khái niệm................................................................................................ 5

2.1.2 Hệ thống Ngân hàng thƣơng mại Việt Nam........................................... 5

2.1.3 Hoạt động của Ngân hàng thƣơng mại ................................................... 7

2.2 Đầu tƣ gián tiếp nƣớc ngoài ........................................................................ 10

2.2.1 Khái niệm.............................................................................................. 10

2.2.2 Quá trình thu hút vốn đầu tƣ gián tiếp nƣớc ngoài ở Việt Nam........... 10

v

2.2.3 Đầu tƣ gián tiếp nƣớc ngoài vào các Ngân hàng thƣơng mại tại Việt

Nam 12

2.2.4 Tác động của nguồn vốn đầu tƣ gián tiếp đối với các Ngân hàng thƣơng

mại cổ phần tại Việt Nam................................................................................... 15

2.3 Lý thuyết về chi phí đại diện ....................................................................... 19

2.4 Cấu trúc sở hữu tối ƣu ................................................................................. 20

2.5 Lý thuyết về hiệu quả hoạt động ................................................................. 21

2.5.1 Khái niệm.............................................................................................. 21

2.5.2 Các chỉ tiêu đo lƣờng hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng

thƣơng mại.......................................................................................................... 22

2.6 Các nghiên cứu trƣớc đây............................................................................ 24

Kết luận chƣơng 2.................................................................................................. 30

CHƢƠNG 3. PHƢƠNG PHÁP VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU............................. 31

3.1 Mô hình nghiên cứu..................................................................................... 31

3.2 Nguồn dữ liệu .............................................................................................. 38

3.3 Phƣơng pháp hồi quy................................................................................... 39

3.4 Quy trình thực hiện đề tài............................................................................ 41

Kết luận chƣơng 3.................................................................................................. 43

CHƢƠNG 4. PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU........................................... 44

4.1 Phân tích thống kê mô tả ............................................................................. 44

4.2 Phân tích tƣơng quan ................................................................................... 46

4.3 Kết quả hồi quy............................................................................................ 48

4.3.1 Ƣớc lƣợng mô hình............................................................................... 48

4.3.2 Phân tích kết quả hồi quy...................................................................... 51

Kết luận chƣơng 4.................................................................................................. 62

CHƢƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH.......................................... 63

5.1 Kết luận........................................................................................................ 63

5.2 Hàm ý chính sách ........................................................................................ 64

vi

5.2.1 Đối với các ngân hàng thƣơng mại cổ phẩn ......................................... 64

5.2.2 Đối với cơ quan quản lý Nhà nƣớc....................................................... 65

5.3 Hạn chế trong bài nghiên cứu...................................................................... 66

5.4 Hƣớng nghiên cứu tiếp theo ........................................................................ 66

TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................................... 68

PHỤ LỤC.................................................................................................................. 75

Phụ lục 1. Danh sách các ngân hàng lấy mẫu cho bài nghiên cứu ........................ 75

Phụ lục 2. Kết quả chạy hồi quy bằng STATA ..................................................... 77

vii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Tiếng Việt Tiếng Anh

BCTC Báo cáo tài chính

Ctg Các tác giả

DG Tốc độ tăng trƣởng huy động

ETA Tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản

FDI Vốn đầu tƣ trực tiếp Foreign Direct Investment

FEM Mô hình tác động cố định Fixed effect model

FII Vốn đầu tƣ gián tiếp Foreign Indirect Investment

FO Tỷ lệ sở hữu nƣớc ngoài

GDP Tổng sản phẩm quốc nội Gross Domestic Product

GLS Bình phƣơng tối thiểu tổng quát

INF Lạm phát Inflation

LATA Tỷ lệ tài sản thanh khoản trên tổng tài

sản

LNTA Quy mô ngân hàng

NIM Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên Net Interest Margin

NHNN Ngân hàng Nhà nƣớc