Tác động của rủi ro tín dụng đến lợi nhuận của các ngân hàng thương mại niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Lê Thị Thảo Vy ; người hướng dẫn khoa học Lê Hoàng Vinh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

LÊ THỊ THẢO V Y

TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TÍN DỤNG

ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA CÁC NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI NIÊM YẾT TRÊN

THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

LÊ THỊ THẢO VY

TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TÍN DỤNG

ĐẾN LỢI NHUẬN CỦA CÁC NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI NIÊM YẾT TRÊN

THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ HOÀNG VINH

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019

i

TÓM TẮT

------------------------------

Đề tài nghiên cứu tác động của rủi ro tín dụng đến lợi nhuận của ngân hàng

thƣơng mại (NHTM) niêm yết tại Việt Nam. Mẫu nghiên cứu là 13 ngân hàng trong

giai đoạn 2008 – 2018, dữ liệu thứ cấp đƣợc tiếp cận từ báo cáo tài chính đã kiểm

toán của các ngân hàng thƣơng mại.

Phân tích hồi quy theo GLS cho thấy lợi nhuận đƣợc giải thích bởi ảnh hƣởng

ngƣợc chiều với rủi ro tín dụng. Kết quả hồi quy theo GLS còn tìm thấy ảnh hƣởng

cùng chiều của quy mô ngân hàng thƣơng mại, khả năng tăng trƣởng và hiệu quả

quản lý chi phí đến lợi nhuận; trong khi đó tỷ lệ cho vay trên tiền gửi của khách

hàng và đòn bẩy tài chính không có ý nghĩa thống kê. Ngoài ra, kết quả kiểm định

sự khác biệt giữa các nhóm NHTM đã chỉ ra rằng, không có sự khác biệt về xu

hƣớng tác động của rủi ro tín dụng đến lợi nhuận cho dù là NHTM niêm yết có hay

không có sở hữu kiểm soát của Nhà nƣớc, cho dù là NHTM niêm yết trên HOSE

hay HNX; tuy nhiên mức độ tác động có sự khác biệt giữa các nhóm NHTM này.

Dựa vào kết quả nghiên cứu, đề tài đƣa ra các gợi ý cho nhà quản trị ngân hàng

về việc quyết định lựa chọn chính sách phù hợp với các điều kiện cụ thể nhằm gia

tăng lợi nhuận, cũng nhƣ cung cấp thông tin cho các chủ thể khác có liên quan trong

việc giải thích biến động lợi nhuận của ngân hàng thƣơng mại dựa vào quản lý rủi

ro tín dụng.

ii

ABSTRACT

------------------------------

The study examines the credit risks affecting the profitability of listed

commercial banks in Vietnamese stock market. The research sample is 13 banks in

the period of 2008 - 2018, secondary data is accessed from the audited financial

statements of commercial banks.

The GLS regression analysis shows that the profitability of commercial banks

is explained by the effects of credit risks. Regression results according to GLS also

find the negative effect of bank size, bank growth and management efficiency;

while loan to deposit ratio and financial leverage have no significant effect on the

profitability. In addition, the results show that there are no differences in the trend

of the impact of credit risks on the profitability between State - Owned Commercial

Banks and Non-state owned commercial banks, between commercial banks listed

on HOSE and commercial banks listed on HNX; but there are differences in the

level of the the impact of credit risks on the profitability among commercial banks.

Based on the results of the study, the thesis provides suggestions for bank

managers to decide on appropriate policies under specific conditions in order to

increase the profitability of commercial bank, as well as providing information to

other relevant entities in explaining the fluctuation of the profitability of

commercial bank based on credit risk management.

iii

LỜI CAM ĐOAN

---------------------------------------

Tôi là Lê Thị Thảo Vy xin cam đoan đề tài “Tác động của rủi ro tín dụng đến

lợi nhuận của ngân hàng thương mại niêm yết tại Việt Nam” là công trình nghiên

cứu của cá nhân tôi, đƣợc hoàn thành từ quá trình làm việc nghiêm túc dƣới sự

hƣớng dẫn của TS. Lê Hoàng Vinh.

Luận văn này chƣa từng trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trƣờng

đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tác giả, kết quả nghiên

cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc

các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy

đủ trong luận văn.

Tôi hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này.

TP.HCM, ngày 28 tháng 8 năm 2019

Học viên

Lê Thị Thảo Vy

iv

LỜI CẢM ƠN

---------------------------------------

Tôi trân trọng cảm ơn Ban giám hiệu Trƣờng Đại học Ngân hàng TP.HCM và

Ngân hàng Nhà Nƣớc Việt Nam – Chi nhánh Bến Tre đã tổ chức và tạo nhiều điều

kiện thuận lợi cho tôi đƣợc có cơ hội tham gia lớp cao học, chuyên ngành Tài chính

– Ngân hàng của Trƣờng; đồng thời tôi chân thành cảm ơn đến toàn thể Quý

Thầy Cô tham gia giảng dạy, truyền đạt kiến thức cho tôi, cũng nhƣ các Thầy Cô

quản lý thuộc khoa Sau đại học trong suốt thời gian tham gia lớp học.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành đến Tiến sĩ Lê Hoàng Vinh, ngƣời đã

trực tiếp hƣớng dẫn, truyền đạt các kiến thức, các kinh nghiệm quý báu và tận tình

giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu để tôi thực hiện tốt đƣợc luận văn này.

Cảm ơn các Anh/Chị em học viên chung lớp đã giúp đỡ, chia sẻ thông tin hữu

ích với tôi trong quá trình nghiên cứu.

Kính chúc sức khỏe và thành công tất cả mọi ngƣời!

LÊ THỊ THẢO VY

v

MỤC LỤC

------------------

TÓM TẮT ................................................................................................................. i

ABSTRACT............................................................................................................. ii

LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... iii

LỜI CẢM ƠN ......................................................................................................... iv

MỤC LỤC................................................................................................................ v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT................................................................................ viii

DANH MỤC BẢNG............................................................................................... ix

DANH MỤC HÌNH ................................................................................................. x

CHƯƠNG 1: MỞ ĐẦU.......................................................................................... 1

1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU........................................................ 1

1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ........................................................................... 5

1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu tổng quát .................................................................. 5

1.2.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể........................................................................ 5

1.3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU.............................................................................. 5

1.4. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU................................................ 6

1.4.1. Đối tƣợng nghiên cứu ................................................................................ 6

1.4.2. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 6

1.5. NGUỒN DỮ LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................... 7

1.5.1. Nguồn dữ liệu ............................................................................................ 7

1.5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ........................................................................... 7

1.6. Ý NGHĨA KHOA HỌC, ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI.................................... 7

1.7. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI................................................................................ 8

TÓM TẮT CHƢƠNG 1......................................................................................... 8

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM .... 9

vi

2.1. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ LỢI NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI

.................................................................................................................................. 9

2.2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG NGHIỆP VỤ CẤP

TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI............................................. 10

2.3. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TÍN DỤNG ĐẾN LỢI

NHUẬN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI.................................................. 11

2.3.1 Lý thuyết rủi ro và lợi nhuận trong quản trị tài chính .............................. 11

2.3.2 Lý thuyết “kém may mắn” và “quản lý kém” .......................................... 12

2.4. NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM ................................................................ 13

2.4.1 Các nghiên cứu thực nghiệm tại Việt Nam............................................... 13

2.4.2 Các nghiên cứu trƣớc tại các quốc gia khác ............................................. 14

2.4.3 Thảo luận các nghiên cứu thực nghiệm và khoảng trống nghiên cứu của đề

tài........................................................................................................................ 19

TÓM TẮT CHƢƠNG 2....................................................................................... 22

CHƯƠNG 3: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................... 24

3.1. QUY TRÌNH NGHIÊN CỨU....................................................................... 24

3.2. MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ........................................................................... 26

3.2.1 Khái quát mô hình nghiên cứu.................................................................. 26

3.2.2 Giải thích các biến trong mô hình nghiên cứu.......................................... 27

3.2.3 Giả thuyết nghiên cứu............................................................................... 28

3.3 MẪU VÀ DỮ LIỆU NGHIÊN CỨU ............................................................ 33

3.3.1. Mẫu nghiên cứu ...................................................................................... 33

3.3.2. Dữ liệu nghiên cứu .................................................................................. 33

3.4 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................................................................. 33

TÓM TẮT CHƢƠNG 3....................................................................................... 36

CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN........................... 37

4.1. THỐNG KÊ MÔ TẢ .................................................................................... 37

4.2. PHÂN TÍCH TƢƠNG QUAN...................................................................... 41

vii

4.3. PHÂN TÍCH HỒI QUY................................................................................ 45

4.3.1 Kết quả hồi quy......................................................................................... 45

4.3.2 Lựa chọn kết quả hồi quy ......................................................................... 47

4.3.3 Kiểm định các vi phạm cơ bản của mô hình............................................. 48

4.3.4 Khắc phục các vi phạm của mô hình ........................................................ 49

4.4. THẢO LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU................................................... 54

4.4.1 Tác động của rủi ro tín dụng đến lợi nhuận của NHTM niêm yết tại Việt

Nam.................................................................................................................... 54

4.4.2 Các yếu tố khác tác động đến lợi nhuận của NHTM niêm yết tại Việt Nam

............................................................................................................................ 57

TÓM TẮT CHƢƠNG 4......................................................................................... 59

CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý, KHUYẾN NGHỊ................................. 60

5.1. KẾT LUẬN................................................................................................... 60

5.2. GỢI Ý, KHUYẾN NGHỊ.............................................................................. 61

5.2.1. Gia tăng lợi nhuận thông qua quản lý rủi ro tín dụng.............................. 61

5.2.2. Gia tăng lợi nhuận thông qua các yếu tố khác......................................... 63

5.3. HẠN CHẾ VÀ HƢỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO CỦA ĐỀ TÀI........ 64

5.3.1. Hạn chế của đề tài.................................................................................... 64

5.4.2. Hƣớng nghiên cứu tiếp theo .................................................................... 65

TÓM TẮT CHƢƠNG 5......................................................................................... 65

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC 1: Danh sách 13 ngân hàng thƣơng mại trong mẫu nghiên cứu

PHỤ LỤC 2: Dữ liệu nghiên cứu