Tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng sinh lời tại các Ngân hàng Thương mại niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2005 – 2020, 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM

PHẠM GIA HÂN

TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TÍN DỤNG

ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI

TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI NIÊM YẾT

TRÊN SÀN CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

GIAI ĐOẠN 2005 – 2020

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2022

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HCM

PHẠM GIA HÂN

TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TÍN DỤNG

ĐẾN KHẢ NĂNG SINH LỜI

TẠI CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI NIÊM YẾT

TRÊN SÀN CHỨNG KHOÁN VIỆT NAM

GIAI ĐOẠN 2005 – 2020

Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Người hướng dẫn khoa học: TS. LÊ VĂN HẢI

TP. Hồ Chí Minh – Năm 2022

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi tên là Phạm Gia Hân, học viên lớp CH22B2, niên khóa 2020 - 2022, trường Đại

Học Ngân Hàng TP. Hồ Chí Minh.

Tôi xin cam đoan đề tài luận văn “Tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng sinh lời tại

các ngân hàng thương mại niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2005 -

2020” là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi, được hoàn thành dưới sự hướng

dẫn của TS. Lê Văn Hải.

Kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước

đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn

đầy đủ trong khóa luận.

TP. Hồ Chí Minh, ngày …. tháng …. năm 2022

Người thực hiện

Phạm Gia Hân

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp này, bên cạnh sự nỗ lực cố gắng của bản thân, tôi

nhận được rất nhiều sự quan tâm và hướng dẫn tận tình của thầy cô giáo hướng dẫn.

Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô Trường Đại học Ngân Hàng TP. HCM

đã dạy dỗ, trang bị, giúp cho tôi được tiếp cận kiến thức nền tảng cũng như tạo điều kiện

cho tôi được thực hiện luận văn này nhằm nâng cao hiểu biết và áp dụng kiến thức đã

học vào nghiên cứu thực nghiệm.

Đặc biệt, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu săc đến giảng viên hướng dẫn tôi, Tiến sĩ Lê Văn

Hải. Thầy đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn, thẳng thắn đưa ra các ý kiến, giúp tôi nhận ra

từng lỗi sai để bài nghiên cứu được hoàn thiện hơn.

Cuối cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến gia đình và bạn bè, những người đã luôn

đồng hành, giúp đỡ và ủng hộ tôi trong suốt thời gian thực hiện khóa luận này.

Trân trọng!

Phạm Gia Hân

iii

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Tên đề tài: Tác động của rủi ro tín dụng đến khả năng sinh lời tại các ngân hàng thương

mại niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2005 – 2020.

Tóm tắt: Trong bài nghiên cứu này, tác giả tiến hành phân tích tác động của rủi ro tín

dụng đến khả năng sinh lời tại 22 ngân hàng thương mại niêm yết trên sàn chứng khoán

Việt Nam trong khoảng thời gian 2005 - 2020. Tác giả thu thập số liệu thứ cấp qua báo

cáo tài chính của các ngân hàng. Nghiên cứu sử dụng tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ cho

vay (NPLR), dự phòng rủi ro tín dụng (LLPR) và đòn bẩy tài chính (LEV) là các chỉ số

của rủi ro tín dụng; ngoài ra còn có các biến quy mô ngân hàng (BS), tỷ lệ thanh khoản

(LQR), tỷ lệ lạm phát (INF), tốc độ tăng trưởng (GDP). Thêm vào đó, nghiên cứu có

thêm yếu tố biến giả (DUMMY) tác động của khủng hoảng tài chính, để xét rằng trong

giai đoạn khủng hoảng tài chính 2008 - 2009 và biến Covid 19 năm 2020 (COV) có ảnh

hưởng đến khả năng sinh lời của các NHTM hay không. Còn chỉ số đại diện cho khả

năng sinh lời là ROE. Qua kết quả thống kê từ mô hình hồi quy REM, NPLR tác động

ngược chiều và có ý nghĩa thống kê tới ROE. Ngược lại, các biến LLPR, BS, LQR, INF,

GDP, COV có tác động cùng chiều đến ROE. Trong khi đó, LEV và DUMMY không

có tác động đến khả năng sinh lời. Nghiên cứu kết luận rằng rủi ro tín dụng vẫn là một

mối quan tâm lớn đối với các NHTM ở Việt Nam vì rủi ro tín dụng là một yếu tố dự báo

quan trọng của hoạt động tài chính ngân hàng.

Từ khóa: rủi ro tín dụng, khả năng sinh lời, ngân hàng thương mại niêm yết trên sàn

chứng khoán Việt Nam

iv

ABSTRACT

Title: The impact of credit risk on profitability of commercial banks listed on Vietnam

stock exchange in the period 2005 - 2020.

Summary: In this study, the author analyzes the impact of credit risk on profitability at

22 commercial banks listed on Vietnam’s securities market from 2005 to 2020.

Secondary data were collected from the annual reports of banks. In the model, non -

performing loan ratio (NPLR), loan loss provision ratio (LLPR) and leverage (LEV) as

indicators of credit risk; moreover, bank size (BS), liquidation(LQR), inflation (INF),

and economic growth (GDP) are known as domestic and macro-financial variables. In

addition, the study has used dummy variables, the financial crisis 2008 – 2009

(DUMMY) and Covid - 19 in 2020 (COV) on the profitability of commercial banks.

The indicator of profitability is ROE. Based on the statistical results from the REM

regression model, NPLR has a negative effect and is statistically significant on ROE. In

contrast, the result reveals that the effect of LLPR, BS, LQR, INF, GDP and COV is

significantly positive on ROE. Meanwhile, LEV and DUMMY do not affect

profitability. The study concludes that credit risk remains a major concern for

commercial banks in Vietnam because credit risk is an important predictor of banking

operations.

Keywords: credit risk, profitability, commercial banks listed on Vietnam stock

exchange

v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt

BS Bank size Quy mô ngân hàng

CAR Capital adequacy ratio Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu

FEM Fixed effect model Mô hình tác động cố định

GDP Gross domestic product Tổng sản phẩm quốc nội

HNX Ha Noi Stock Exchange Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội

HOSE Ho Chi Minh Stock Exchange Sở giao dịch chứng khoán

TP. Hồ Chí Minh

INF Inflation Tỷ lệ lạm phát

LEV Leverage Hệ số đòn bẩy tài chính

LLPR Loan loss provision ratio Dự phòng rủi ro tín dụng

LLRGL Loan loss reserve/ gross loan Tỷ lệ dự phòng tổn thất cho vay

LLRNPL Loan loss reserve/ non –

performing loan Dự phòng tổn thất cho vay/ nợ xấu

NHNN State Bank Ngân hàng Nhà nước

NHTM Commercial Bank Ngân hàng thương mại

NHTMCP Joint Stock Commercial Bank Ngân hàng thương mại cổ phần

NHTMVN Vietnam Commercial Bank Ngân hàng thương mại Việt Nam

NIM Net interest margin Lãi suất cận biên

NPLR Non – performing loan ratio Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay

OLS Ordinary Least Squares Mô hình bình phương

nhỏ nhất thông thường

REM Random effect model Mô hình tác động ngẫu nhiên

ROA Return on asset Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản

ROE Return on equity Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu

UPCoM Unlisted Public Company

Market

Giao dịch chứng khoán công ty đại

chúng chưa niêm yết

VAMC Vietnam Asset Management

Company

Công ty TNHH MTV chuyên quản lý

tài sản của các tổ chức tín dụng

Việt Nam

vi

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...........................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ii

TÓM TẮT LUẬN VĂN .............................................................................................. iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT........................................................................................v

DANH MỤC BẢNG .....................................................................................................ix

DANH MỤC PHỤ LỤC................................................................................................x

DANH MỤC CÔNG THỨC........................................................................................xi

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ................................................1

1.1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................2

1.2.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................................2

1.2.2. Mục tiêu cụ thể .................................................................................................2

1.3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu............................................................................2

1.3.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................2

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu ..........................................................................................3

1.4. Phương pháp nghiên cứu......................................................................................3

1.4.1. Đối tượng nghiên cứu và mẫu nghiên cứu........................................................3

1.4.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................3

1.5. Đóng góp của đề tài..............................................................................................5

1.6. Bố cục của luận văn..............................................................................................5

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN

QUAN .............................................................................................................................7

2.1. Cơ sở lý thuyết về khả năng sinh lời của các NHTM ..........................................7

2.1.1. Khái niệm khả năng sinh lời của NHTM..........................................................7

2.1.2. Các chỉ số đo lường khả năng sinh lời..............................................................8

2.1.2.1. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản – ROA.................................................8

2.1.2.2. Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu – ROE ...........................................9

2.1.3. Các yếu tố tác động đến khả năng sinh lời của NHTM....................................9

2.1.3.1. Yếu tố vi mô ................................................................................................9