Tác động của năng lực công nghệ thông tin đến tăng trưởng tại các địa phương của Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

---------------------------

HUỲNH THANH QUANG

TÁC ĐỘNG CỦA NĂNG LỰC CÔNG NGHỆ

THÔNG TIN ĐẾN TĂNG TRƯỞNG TẠI CÁC

ĐỊA PHƯƠNG CỦA VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HỌC

TP. Hồ Chí Minh, Năm 2015

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC MỞ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

---------------------------

HUỲNH THANH QUANG

TÁC ĐỘNG CỦA NĂNG LỰC CÔNG NGHỆ

THÔNG TIN ĐẾN TĂNG TRƯỞNG TẠI CÁC

ĐỊA PHƯƠNG CỦA VIỆT NAM

Chuyên ngành : Kinh tế học

Mã số chuyên ngành : 60 31 01 01

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ HỌC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS. TS.LÊ BẢO LÂM

TP. Hồ Chí Minh, Năm 2015

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi cam đoan rằng luận văn: “Tác động của năng lực công nghệ

thông tin đến tăng trưởng kinh tế tại các địa phương của Việt Nam” là bài

nghiên cứu của chính tôi.

Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này,

tôi cam đoan rằng toàn bộ luận văn hay từng phần nhỏ của luận văn này chưa

từng được công bố hoặc được sử dụng để nhận những bằng cấp ở nơi khác.

Không có sản phẩm nghiên cứu nào của người khác được sử dụng

trong luận văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định. Luận văn chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các

trường đại học, các cở sở đào tạo khác.

TP. Hồ Chí Minh, Năm 2015

Huỳnh Thanh Quang

ii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn này, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành sâu sắc

đến PGS-TS. Lê Bảo Lâm - người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo trong suốt

quá trình nghiên cứu của tôi.

Tôi cũng xin bày tỏ lòng cảm ơn đến Ban giám hiệu trường Đại học

Mở Thành phố Hồ Chí Minh, đến các thầy cô trong khoa đào tạo sau đại học

của nhà trường đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập tại trường.

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giảng viên đã tham gia giảng dạy

khóa học vì đã cung c ấp những kiến thức mới, giúp tôi có thể hoàn thành tốt

luận văn.

Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn các đồng chí lãnh đạo UBND tỉnh Bình

Thuận, lãnh đạo Sở Thông Tin và Truyền Thông tỉnh Bình Thuận và lãnh đạo

Sở Nội Vụ tỉnh Bình Thuận đã tạo cho tôi cơ hội được học nâng cao trình độ

tại trường Đại học Mở Tp. Hồ Chí Minh.

Tôi xin cũng xin cám ơn các Anh Chị công chức, viên chức Trung

Tâm Công nghệ Thông tin & Truyền thông Bình Thuận đã tận tình hỗ trợ và

giúp đỡ tôi hoàn thành nhiệm vụ học tập trong thời gian qua.

Tôi cũng xin cảm ơn gia đình, bạn bè đã chia sẻ, giúp đỡ và tạo điều

kiện tốt nhất, cho tôi trong quá trình học tập, làm luận văn này.

iii

TÓM TẮT

Trong những năm gần đây, ngành công nghệ thông tin và truyền thông

đã được quan tâm đầu tư phát triển, đẩy mạnh ứng dụng vào công tác quản lý

điều hành tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong môi trường

minh bạch hóa các quan hệ giao dịch. Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết

số 36-NQ/TW về đẩy mạnh ứng dụng, phát triển CNTT đáp ứng yêu cầu phát

triển bền vững và hội nhập quốc tế. Văn bản này đã thể hiện quyết tâm chính

trị của Đảng và Chính phủ trong việc khẳng định tầm quan trọng và đề ra

định hướng chiến lược cho sự nghiệp ứng dụng và phát triển CNTT trong giai

đoạn tới. Điều này chứng tỏ công nghệ thông tin và truyền thông đã thực sự

tham gia vào quá trình xây dựng và phát triển Đất nước. Trong đó năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông đả tác động của đến quá trình tăng

trưởng kinh tế của Việt Nam nói chung và các địa phương nói riêng.

Để thực hiện nghiên cứu này, luận văn đã sử dụng các nghiên cứu về

lý thuyết và nghiên cứu về thực nghiệm trước đây về tác động của năng lực

công nghệ thông tin và truyền thông tổng thể và các thành phần đến tăng

trưởng của các địa phương của Việt Nam. Với mục tiêu nghiện cứu đánh giá

tác động của năng lực công nghệ thông tin và các thành phân năng lực công

nghệ thông tin đến tăng trưởng kinh tế tại các địa phương của Việt Nam. Từ

đó đưa ra những kết luận và khuyến nghị cần thiết đối với các địa phương và

chính phủ liên quan tới sự tác động của công nghệ thông tin tới tăng trưởng

kinh tế.Ở phạm vi nghiên cứu của đề tài sử dụng hai mô hình nghiên cứu,

ngoài biến phụ thuộc là Tăng trưởng (Growth), nghiên cứu sử dụng 19 biến

độc lập, trong đó 6 biến chính gồm 01 biến Chỉ số năng lực công nghệ thông

tin cấp tỉnh (ICT), 05 biến chỉ số thành phần của ICT (ICT1, ICT2, ICT3,

ICT4, ICT5), 6 biến kiểm soát và một số biến cấu thành biến kiểm soát.

Nghiên cứu sử dụng dữ liệu bảng gồm 315 quan sát, với không gian là 63

tỉnh thành của Việt Nam và thời gian là 5 năm từ năm 2010 đến năm 2014 để

iv

đưa vào mô hình phân tích. Thông qua các phân tích thống kê mô tả và mô

hình hồi quy với dữ liệu bảng, nghiên cứu đã tìm thấy bằng chứng thống kê

mang dấu dương về ảnh hưởng của năng lực công nghệ thông tin và truyền

thông tổng thể và các thành phần đến tăng trưởng của các địa phương. Cụ

thể, chỉ số năng lực công nghệ thông tin và truyền thông tổng thể và các

thành phần của các địa phương tăng thì tăng trưởng của các địa phương cũng

tăng.

Từ các kết quả phân tích, nghiên cứu đã đưa ra các khuyến nghị liên

quan nhằm nâng hiệu quả, hiệu suất của tác động năng lực công nghệ thông

tin và truyền thông đến tăng trưởng kinh tế tại các địa phương.

v

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN.............................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN................................................................................................... ii

TÓM TẮT........................................................................................................iii

DANH MỤC HÌNH VÀ ĐỒ THỊ ................................................................. iv

DANH MỤC BẢNG......................................................................................... v

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ......................................................................... vi

CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU............................................................................. 1

1.1. Vấn đề nghiên cứu.....................................................................................1

1.2. Câu hỏi nghiên cứu ...................................................................................3

1.3. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................3

1.4. Phương pháp nghiên cứu...........................................................................3

1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.............................................................3

1.6. Ý nghĩa nghiên cứu ...................................................................................3

1.7. Kết cấu luận văn........................................................................................4

CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT ............................................................... 5

2.1. Một số khái niệm liên quan.......................................................................5

2.1.1. Khái niệm công nghệ thông tin và truyền thông.............................5

2.1.2. Khái niệm chỉ số công nghệ thông tin tổng hợp (ICT index).........5

2.1.3. Khái niệm tăng trưởng kinh tế ........................................................6

2.2. Phân tích nguồn gốc của tăng trưởng kinh tế ...........................................6

2.3. Tác động của ICT tới tăng trưởng kinh tế ............................................ 7

2.4. Đo lường chỉ số ICT............................................................................. 9

2.4.1. Hạ tầng kỹ thuật Thành phần 1................................................... 9

2.4.2. Hạ tầng nhân lực CNTT Thành phần 2..................................... 10

2.4.3. Ứng dựng CNTT Thành phần 3 ............................................... 10

2.4.4. Sản xuất kinh doanh CNTT Thành phần 4 ............................... 11

2.4.5. Chính sách CNTT Thành phần 5 .............................................. 11

2.5. Một số nghiên cứu trước .................................................................... 12

vi

2.5.1. Một số nghiên cứu trước sử dụng chỉ số đo lường tổng hợp –

ICT index ............................................................................................ 12

2.5.2. Một số nghiên cứu trước sử dụng các biến số đo lường cụ thể về

ICT...................................................................................................... 16

2.5.3. So sánh nghiên cứu của đề tài với các nghiên cứu trước ......... 21

2.6. Giả thuyết nghiên cứu ........................................................................ 21

CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......................................... 23

3.1. Quy trình nghiên cứu.......................................................................... 23

3.2. Mô hình nghiên cứu ........................................................................... 23

3.3. Đo lường các biến số trong mô hình .................................................. 25

3.3.1. Đo lường biến số phụ thuộc...................................................... 25

3.3.2. Đo lường biến số năng lực công nghệ thông tin ...................... 25

3.3.3. Đo lường các biến số kiểm soát................................................ 25

3.4. Dữ liệu nghiên cứu............................................................................. 27

3.5. Phương pháp ước lượng ..................................................................... 27

CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU............................. 30

4.1. Thống kê mô tả................................................................................... 30

4.1.1.Thống kê mô tả các biến trong mô hình nghiên cứu ................. 30

4.2. Xếp hạng ICT tại các địa phương của Việt Nam từ 2009 tới 2014.... 41

4.3. Phân tích hồi quy................................................................................ 43

4.3.1. Phân tích ma trận tương quan ................................................... 43

4.3.2. Phân tích hồi quy mô hình 1..................................................... 44

4.3.2.1. Kiểm định Hausman để lựa chọn mô hình FE hoặc RE44

4.3.2.2. Các kiểm định cần thiết cho FE.................................... 45

4.3.2.3. Xử lý sai phạm.............................................................. 48

4.3.3. Phân tích hồi quy mô hình 2..................................................... 49

4.3.3.1. Kiểm định Hausman để lựa chọn mô hình FE hoặc RE49

4.3.3.2. Kiểm định nhân tử Largrange để lựa chọn RE hoặc

Pooled OLS................................................................................ 49

4.3.3.3. Các kiểm định cần thiết cho mô hình Pooled OLS....... 50

4.3.3.4. Xử lý các sai phạm bằng mô hình hồi quy robust ........ 53

4.4. Thảo luận kết quả hồi quy.................................................................. 53