Tác động của lạm phát đến tăng trưởng kinh tế của các nước Đông Nam Á và khuyến nghị cho Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Hoàng Trọng Thắng ; Nguyễn Minh Sáng người hướng dẫn khoa học

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

-----------------

HOÀNG TRỌNG THẮNG

TÁC ĐỘNG CỦA LẠM PHÁT ĐẾN

TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ CỦA CÁC NƢỚC

ĐÔNG NAM Á VÀ KHUYẾN NGHỊ CHO VIỆT NAM

Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng

Mã số: 8340201

LUẬN VĂN THẠC SĨ

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. NGUYỄN MINH SÁNG

Thành phố Hồ Chí Minh – Năm 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi dƣới sự hƣớng

dẫn của TS. Nguyễn Minh Sáng. Các số liệu và kết quả đƣợc nêu trong luận văn là

trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và không có những sao chép từ các công trình

nghiên cứu của các tác giả khác.

Tác giả luận văn

HOÀNG TRỌNG THẮNG

ii

LỜI CÁM ƠN

Luận văn đƣợc hoàn thành dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Minh

Sáng. Tôi xin chân thành cảm ơn và bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc vì sự hƣớng dẫn tận

tình và những ý kiến đóng góp quý báu của Thầy trong quá trình tôi hoàn thành

luận văn này.

Tôi cũng xin chân thành cám ơn các Thầy Cô trƣờng Đại học Ngân hàng Thành

phố Hồ Chí Minh đã nhiệt tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức và hỗ trợ cho tôi

trong quá trình học tập tại trƣờng.

Tôi xin trân trọng cảm ơn!

iii

TÓM TẮT

1. Tiêu đề

Tác động của lạm phát đến tăng trƣởng kinh tế của các nƣớc Đông Nam Á và

khuyến nghị cho Việt Nam.

2. Tóm tắt

Là một trong những khu vực có tăng trƣởng kinh tế mạnh nên các quốc gia Đông

Nam Á thƣờng phải đối mặt với những biến động của lạm phát. Lạm phát đƣợc

xem nhƣ một trong những nguyên nhân gây sụt giảm tăng trƣởng kinh tế. Vì vậy,

tác giả chọn đề tài “Tác động của lạm phát đến tăng trƣởng kinh tế của các nƣớc

Đông Nam Á và khuyến nghị cho Việt Nam” để phân tích tác động của lạm phát

đến tăng trƣởng kinh tế của các quốc gia Đông Nam Á và ƣớc lƣợng ngƣỡng lạm

phát tối ƣu đối với các quốc gia này, từ đó đƣa ra các hàm ý chính sách cho Việt

Nam. Nghiên cứu đƣợc tiến hành bằng phƣơng pháp phân tích hồi quy dữ liệu bảng

với mẫu nghiên cứu 9 quốc gia Đông Nam Á trong tổng số 11 quốc gia trong giai

đoạn từ năm 2001 – 2018. Kết quả nghiên cứu cho thấy tồn tại một giá trị ngƣỡng

lạm phát ở các quốc gia Đông Nam Á là 3.8%, nghĩa là khi lạm phát nhỏ hơn mức

ngƣỡng này thì lạm phát sẽ thúc đẩy tăng trƣởng kinh tế, ngƣợc lại khi lạm phát

vƣợt mức ngƣỡng này sẽ gây tác động tiêu cực đến tăng trƣởng kinh tế. Điều này

cho thấy Ngân hàng Trung ƣơng ở các nƣớc Đông Nam Á có thể coi giá trị ngƣỡng

lạm phát xấp xỉ 3.8% là mục tiêu lạm phát để duy trì sự ổn định nền kinh tế. Dựa

trên thực tiễn Việt Nam, tác giả phân tích nguyên nhân của sự khác biệt về tăng

trƣởng giữa Việt Nam với các quốc gia Đông Nam Á và đề xuất một số chính sách

nhằm nâng cao năng lực kiểm soát lạm phát ở mức độ phù hợp hƣớng đến mục tiêu

tăng trƣởng kinh tế cho Việt Nam. Kết quả nghiên cứu có ý nghĩa chính sách quan

trọng đối với các quốc gia Đông Nam Á nói chung và Việt Nam nói riêng, ngụ ý

rằng lạm phát ở mức độ phù hợp là một trong những điều kiện cần thiết để thúc đẩy

tăng trƣởng kinh tế.

3. Từ khóa

Tăng trƣởng kinh tế, lạm phát, ngƣỡng lạm phát

iv

ABSTRACT

1. Title

The impact of inflation on the economic growth of Southeast Asian countries and

recommendations for Vietnam.

2. Abstract

As one of the regions with strong economic growth, Southeast Asian countries

often face the fluctuations of inflation. Inflation is one of the key factors of

decrease in economic growth. Therefore, the author chooses the topic "The impact

of inflation on economic growth of Southeast Asian countries and

recommendations for Vietnam". The study aims to analyze the impact of inflation

on economic growth of Southeast Asian countries, estimate the optimal inflation

threshold for these countries, and then propose some policy recommendations for

Vietnam. The study was conducted by the regression analysis of table data upon a

sample of 9 out of 11 Southeast Asian countries during period from 2001 to 2018.

The results present that a inflation threshold in Southeast Asian countries is 3.8%.

This means when inflation is less than this threshold, it will accelerate economic

growth, whereas inflation exceeding the threshold level will cause negative effects

on the growth of economy. This show that the Central Bank in Southeast Asian

countries can consider the inflation threshold value of approximately 3.8% as an

inflation target to maintain economic stability. Based on practices in Vietnam, the

author assesses the causes of differences on economic growth between Vietnam

and Southeast Asian countries, and suggest some proposals to improve the capacity

of inflation control at an appropriate level towards the goals of economic growth

for Vietnam. In conclusion, this result contributes important values in term of

policy for both Southeast Asian countries in general and Vietnam in particular,

which show that adequate inflation is one of the necessary conditions to promote

economic growth.

3. Keywords

Economic growth, inflation, inflation threshold

v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Cụm từ tiếng Anh Cụm từ tiếng Việt

AD Aggregate Demand Tổng cầu

AEC Asean Economic Community Cộng đồng kinh tế Asean

AS Aggregate Supply Tổng cung

ASEAN

Association os Southeast Asian

Nations

Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam

Á

CPI Consumer Price Index Chỉ số giá tiêu dùng

ECM Error Corection Model Mô hình hiệu chỉnh sai số

FDI Foreign Direct Investment Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài

FEM Fixed Effects Model Mô hình tác động cố định

GDP Gross Domestic Products Tổng sản phẩm quốc nội

GLS

Feasible Generalised Least

Squares

Phƣơng pháp ƣớc lƣợng bình

phƣơng bé nhất tổng quát khả thi

GNP Gross National Products Tổng sản phẩm quốc gia

HDI Human Development Index Chỉ số phát triển con ngƣời

ICOR

Incremental Capital Output

Ratio

Hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ

INF Inflation Tỷ lệ lạm phát

MS Money Supply Cung tiền

OLS Ordinary Least Squares

Phƣơng pháp ƣớc lƣợng bình

phƣơng bé nhất thông thƣờng

PCI Per Capita Income

Tổng sản phẩm bình quân đầu

ngƣời

POP Population Dân số

PTR Panel Threshold Regression

Phƣơng pháp ƣớc lƣợng mô hình

ngƣỡng

REM Random Effects Model Mô hình tác động ngẫu nhiên

VAR Vector Autoregressive Mô hình tự hồi quy vector

vi

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA

LỜI CAM ĐOAN........................................................................................................i

LỜI CÁM ƠN.............................................................................................................ii

TÓM TẮT ................................................................................................................ iii

ABSTRACT ..............................................................................................................iv

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT............................................................................v

DANH MỤC BẢNG..................................................................................................x

DANH MỤC HÌNH ..................................................................................................xi

CHƢƠNG 1. GIỚI THIỆU ........................................................................................1

1.1. Tính cấp thiết của đề tài ......................................................................................1

1.2. Mục tiêu của đề tài ..............................................................................................1

1.3. Câu hỏi nghiên cứu..............................................................................................2

1.4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu.....................................................................................2

1.6. Nội dung nghiên cứu ...........................................................................................3

1.7. Đóng góp của đề tài.............................................................................................4

1.8. Kết cấu nghiên cứu..............................................................................................4

CHƢƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ TÁC ĐỘNG CỦA LẠM PHÁT ĐẾN

TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ......................................................................................6

2.1. Lạm phát..............................................................................................................6

2.1.1. Khái niệm về lạm phát......................................................................................6

2.1.2. Cách tính tỷ lệ lạm phát....................................................................................7

2.1.3. Phân loại lạm phát ..........................................................................................10

2.1.4. Nguyên nhân lạm phát....................................................................................11

2.2. Tăng trƣởng kinh tế ...........................................................................................13

2.2.1. Khái niệm về tăng trƣởng kinh tế...................................................................13

2.2.2. Đo lƣờng tăng trƣởng kinh tế .........................................................................14

2.3. Tác động của lạm phát đến tăng trƣởng kinh tế ................................................17

vii

2.3.1. Tác động của lạm phát đến tăng trƣởng kinh tế theo các lý thuyết kinh tế ...17

2.3.2. Các tác động tích cực và tiêu cực của lạm phát đối với tăng trƣởng kinh tế .22

2.4. Các biến số kinh tế vĩ mô khác tác động đến tăng trƣởng kinh tế ....................24

2.5. Ngƣỡng lạm phát tối ƣu cho nền kinh tế...........................................................27

2.6. Các nghiên cứu thực nghiệm trƣớc về tác động của lạm phát đến tăng trƣởng

kinh tế .......................................................................................................................29

2.6.1. Một số nghiên cứu thực nghiệm nƣớc ngoài về tác động của lạm phát đến

tăng trƣởng kinh tế ...................................................................................................30

2.6.2. Một số nghiên cứu thực nghiệm trong nƣớc về tác động của lạm phát đến

tăng trƣởng kinh tế ...................................................................................................31

2.6.3. Điểm mới của nghiên cứu so với các nghiên cứu trƣớc.................................32

CHƢƠNG 3. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU NHẰM PHÂN TÍCH TÁC ĐỘNG

CỦA LẠM PHÁT ĐẾN TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ CỦA CÁC NƢỚC ĐÔNG

NAM Á.....................................................................................................................34

3.1. Mô hình nghiên cứu...........................................................................................34

3.1.1. Mô hình hồi quy tuyến tính nhằm phân tích tác động của lạm phát đến tăng

trƣởng kinh tế các nƣớc Đông Nam Á .....................................................................34

3.1.2. Mô hình hồi quy biến giả bình phƣơng tối thiểu nhằm ƣớc lƣợng giá trị tung

độ gốc của Việt Nam................................................................................................36

3.1.3. Mô hình hồi quy phi tuyến tính nhằm xác định ngƣỡng lạm phát của các

nƣớc Đông Nam Á ...................................................................................................37

3.2. Quy trình phân tích dữ liệu................................................................................39

3.2.1. Quy trình phân tích mô hình hồi quy tuyến tính nhằm phân tích tác động của

lạm phát đến tăng trƣởng kinh tế các nƣớc Đông Nam Á........................................40

3.2.2. Quy trình phân tích mô hình hồi quy biến giả bình phƣơng tối thiểu nhằm

ƣớc lƣợng giá trị tung độ gốc của Việt Nam............................................................42

3.2.3. Quy trình phân tích mô hình hồi quy phi tuyến tính nhằm xác định ngƣỡng

lạm phát của các nƣớc Đông Nam Á........................................................................42

3.3. Dữ liệu nghiên cứu ............................................................................................42

viii

CHƢƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN TÁC ĐỘNG CỦA

LẠM PHÁT ĐẾN TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ CÁC NƢỚC ĐÔNG NAM Á.....45

4.1. Tổng quan về tình hình kinh tế của các quốc gia Đông Nam Á .......................45

4.2. Mô hình hồi quy tuyến tính nhằm phân tích tác động của lạm phát đến tăng

trƣởng kinh tế các nƣớc Đông Nam Á .....................................................................45

4.2.1. Thống kê mô tả các biến trong nghiên cứu ....................................................45

4.2.2. Phân tích mối tƣơng quan giữa các biến trong nghiên cứu............................46

4.2.3. Kết quả mô hình hồi quy tuyến tính nhằm phân tích tác động của lạm phát

đến tăng trƣởng kinh tế các nƣớc Đông Nam Á.......................................................47

4.2.4. Kết quả mô hình hồi quy tuyến tính nhằm phân tích tác động của lạm phát

đến tăng trƣởng kinh tế các nƣớc Đông Nam Á hiệu chỉnh.....................................52

4.2.5. Phân tích kết quả mô hình hồi quy tuyến tính nhằm phân tích tác động của

lạm phát đến tăng trƣởng kinh tế các nƣớc Đông Nam Á........................................52

4.3. Mô hình hồi quy biến giả bình phƣơng tối thiểu nhằm ƣớc lƣợng giá trị tung độ

gốc của Việt Nam.....................................................................................................56

4.3.1. Kết quả mô hình hồi quy biến giả bình phƣơng tối thiểu nhằm ƣớc lƣợng giá

trị tung độ gốc của Việt Nam ...................................................................................56

4.3.2. Phân tích kết quả mô hình hồi quy biến giả bình phƣơng tối thiểu nhằm ƣớc

lƣợng giá trị tung độ gốc của Việt Nam...................................................................58

4.4. Mô hình hồi quy phi tuyến tính nhằm xác định ngƣỡng lạm phát của các nƣớc

Đông Nam Á.............................................................................................................59

4.4.1. Kiểm định hiệu ứng ngƣỡng lạm phát trong mô hình đa ngƣỡng..................59

4.4.2. Kết quả mô hình hồi quy phi tuyến tính nhằm xác định ngƣỡng lạm phát của

các nƣớc Đông Nam Á.............................................................................................61

4.4.3. Thảo luận ngƣỡng lạm phát tối ƣu các quốc gia Đông Nam Á......................62

CHƢƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ CHO VIỆT NAM NHẰM NÂNG

CAO NĂNG LỰC KIỂM SOÁT LẠM PHÁT VÀ HƢỚNG ĐẾN MỤC TIÊU

TĂNG TRƢỞNG KINH TẾ.. ..................................................................................64

5.1. Kết luận về tác động của lạm phát đến tăng trƣởng kinh tế của các quốc gia

Đông Nam Á.............................................................................................................64

ix

5.2. Một số khuyến nghị nhằm nâng cao năng lực kiểm soát lạm phát và hƣớng đến

mục tiêu tăng trƣởng kinh tế.....................................................................................65

5.2.1. Khuyến nghị cho các quốc gia Đông Nam Á.................................................65

5.2.2. Khuyến nghị cho Việt Nam............................................................................67

5.3. Hạn chế và hƣớng phát triển tiếp theo của nghiên cứu.....................................68

TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................70

PHỤ LỤC.................................................................................................................74