Tác động của lãi suất và tỷ giá đến tỷ suất sinh lợi của cổ phiếu ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Trần Cao Nguyên ; người hướng dẫn khoa học Lê Thị Tuyết Hoa

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

TRẦN CAO NGUYÊN

TÁC ĐỘNG CỦA LÃI SUẤT VÀ TỶ GIÁ ĐẾN

TỶ SUẤT SINH LỢI CỦA CỔ PHIẾU NGÂN

HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN TẠI

VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

TRẦN CAO NGUYÊN

TÁC ĐỘNG CỦA LÃI SUẤT VÀ TỶ GIÁ

ĐẾN TỶ SUẤT SINH LỢI CỦA CỔ PHIẾU

NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN TẠI

VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS., TS. LÊ THỊ TUYẾT HOA

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2020

i

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Bài nghiên cứu: “Tác động của lãi suất và tỷ giá đến tỷ suất sinh lợi của cổ

phiếu ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam”. Sử dụng phương pháp định

lượng bằng cách sử dụng mô hình ước lượng OLS và GARCH.

Các kết quả của nghiên cứu cho thấy có mối tương quan tích cực giữa tỷ giá hối

đoái và tỷ suất sinh lời của thị trường tới suất sinh lời của cổ phiếu ngân hàng thương

mại tại Việt Nam. Trong khi đó biến lãi suất có tác động ngược chiều đến suất sinh

lời của cổ phiếu ngân hàng thương mại tại Việt Nam. Ngoài ra qua nghiên cứu có thể

thấy được mức độ tác động của tỷ suất sinh lời của thị trường mạnh hơn tác động của

tỷ giá và lãi suất.

Từ đó luận văn cũng đưa ra một số kiến nghị nhằm nâng cao tỷ suất sinh lợi của

cổ phiếu ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam trong thời gian tới, đồng thời

nhìn nhận một số hạn chế mà luận văn chưa giải quyết được và định hướng cho

nghiên cứu tiếp theo.

ii

LỜI CAM ĐOAN

Tác giả cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu do chính tác giả thực

hiện dưới sự hướng dẫn của Giảng viên là PGS., TS. Lê Thị Tuyết Hoa - Trường

Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh và chưa từng được ai công bố trong

các công trình nghiên cứu trước đây. Kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó

không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người

khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.

TPHCM , ngày… tháng … năm 2020

Người cam đoan

Trần Cao Nguyên

iii

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành bài luận văn nghiên cứu này tôi đã nhận được rất nhiều sự động

viên, giúp đỡ của bạn bè, thầy cô và gia đình.

Trước tiên tôi xin cảm ơn chân thành đến Ban giám hiệu, quý Thầy Cô

trường Đại học Ngân Hàng thành phố Hồ Chí Minh đã truyền đạt cho tôi những

kiến thức quý báu trong suốt bốn năm ở bậc đại học và các năm rèn luyện ở bậc

thạc sỹ để tôi có đủ kiến thức và bản lĩnh để thực hiện bài luận văn này. Cảm ơn sự

nhiệt tình, tận tâm mà quý Thầy Cô luôn dành cho các học viên chúng tôi.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS., TS. Lê Thị Tuyết Hoa đã tận

tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu đề tài: “Tác

động của lãi suất và tỷ giá đến tỷ suất sinh lợi của cổ phiếu ngân hàng thương

mại cổ phần tại Việt Nam”.

Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến gia đình, bạn bè đã luôn

động viên giúp đỡ để tôi tự tin trong suốt quá trình thực hiện.

TPHCM , ngày… tháng … năm 2020

Tác giả

Trần Cao Nguyên

iv

MỤC LỤC

TÓM TẮT LUẬN VĂN............................................................................................ i

LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... ii

LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................... iii

DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT..................................................................... vii

DANH MỤC BẢNG................................................................................................ ix

DANH MỤC HÌNH...................................................................................................x

CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ........................................1

1.1. Tính cấp thiết của đề tài..............................................................................1

1.1.1. Bối cảnh thực tiễn........................................................................................1

1.1.2. Khoảng trống nghiên cứu ...........................................................................2

1.2. Mục tiêu nghiên cứu....................................................................................3

1.2.1. Mục tiêu tổng quát.......................................................................................3

1.2.2. Mục tiêu cụ thể.............................................................................................3

1.3. Câu hỏi nghiên cứu......................................................................................3

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ..............................................................3

1.5. Phương pháp nghiên cứu. ...........................................................................4

1.5.1. Cách tiếp cận nghiên cứu............................................................................4

1.5.2. Nguồn số liệu được sử dụng trong nghiên cứu .........................................4

1.6. Đóng góp của đề tài .....................................................................................4

1.7. Kết cấu luận văn. .........................................................................................5

Kết luận chương 1 .....................................................................................................6

CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ TÁC ĐỘNG CỦA LÃI SUẤT VÀ

TỶ GIÁ ĐẾN TSSL CỦA CỔ PHIẾU NHTMCP .................................................7

2.1. Lý luận cơ bản về lãi suất và tỷ giá............................................................7

2.1.1. Lãi suất .........................................................................................................7

2.1.2. Tỷ giá hối đoái..............................................................................................9

2.2. TSSL của cổ phiếu NHTMCP ..................................................................10

2.2.1. Khái niệm ...................................................................................................10

v

2.2.2. Các mô hình đo lường TSSL cổ phiếu.....................................................11

2.3. Tổng quan các nghiên cứu trước..............................................................16

2.3.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài ...................................................................16

2.3.2. Các nghiên cứu trong nước.......................................................................19

2.4. Tác động của lãi suất và tỷ giá đến TSSL của cổ phiếu NHTMCP ......23

2.4.1. Tác động của lãi suất đến TSSL của cổ phiếu NHTMCP......................23

2.4.2. Tác động của tỷ giá hối đoái đến TSSL của cổ phiếu NHTMCP..........23

Kết luận chương 2 ...................................................................................................24

CHƯƠNG 3. MÔ HÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................25

3.1. Quy trình nghiên cứu ................................................................................25

3.2. Mô hình nghiên cứu của đề tài .................................................................26

3.3. Giả thuyết nghiên cứu ...............................................................................27

3.3.1. Mối quan hệ giữa lãi suất và TSSL của cổ phiếu ngân hàng.................27

3.3.2. Mối quan hệ giữa tỷ giá và TSSL của cổ phiếu ngân hàng ...................27

3.3.3. Mối quan hệ giữa TSSL của chỉ số giá thị trường và TSSL của cổ phiếu

ngân hàng.................................................................................................................28

3.4. Dữ liệu nghiên cứu.....................................................................................28

3.4.1. Biến phụ thuộc ...........................................................................................28

3.4.2. Biến độc lập ................................................................................................31

3.4.3. Giai đoạn nghiên cứu và tần suất dữ liệu................................................33

3.5. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................34

3.5.1. Phân tích thống kê mô tả ..........................................................................34

3.5.2. Kiểm định tính dừng của chuỗi dữ liệu thời gian...................................35

3.5.3. Mô hình ước lượng bình phương nhỏ nhất (OLS) .................................36

3.5.4. Mô hình phương sai có điều kiện thay đổi ..............................................37

Kết luận chương 3 ...................................................................................................40

CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..........................41

4.1. Thống kê mô tả và Kiểm định ADF.........................................................41

4.1.1. Biến động của TSSL của cổ phiếu NHTMCP.........................................41

4.1.2. Biến động của lãi suất bình quân liên ngân hàng qua đêm (LS)...........48

vi

4.1.3. Biến động của tỷ giá USD/VND (TG) ......................................................48

4.1.4. Biến động của chỉ số giá thị trường (VND).............................................49

4.2. Kết quả ước lượng TSSL theo mô hình hồi quy OLS............................50

4.3. Kết quả hồi quy TSSL theo mô hình GARCH (1,1)...............................54

4.4. Thảo luận kết quả nghiên cứu tác động của các yếu tố đến TSSL của cổ

phiếu NHTM tại Việt Nam.....................................................................................57

4.4.1. Thảo luận kết quả nghiên cứu về tác động của TSSL chỉ số giá thị

trường .....................................................................................................................57

4.4.2. Thảo luận kết quả nghiên cứu về tác động của lãi suất.........................60

4.4.3. Thảo luận kết quả nghiên cứu về tác động của tỷ giá ............................60

Kết luận chương 4 ...................................................................................................62

CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ CÁC GỢI Ý CHÍNH SÁCH...........................63

5.1. Kết luận nghiên cứu ..................................................................................63

5.2. Các gợi ý chính sách ..................................................................................64

5.2.1. Đối với nhà đầu tư .....................................................................................64

5.2.2. Đối với các ngân hàng thương mại...........................................................64

5.2.3. Đối với ngân hàng nhà nước.....................................................................65

5.3. Hạn chế nghiên cứu và định hướng nghiên cứu tương lai.....................65

Kết luận chương 5 ...................................................................................................67

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................68

PHỤ LỤC

vii

DANH MỤC CHỮ CÁI VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Nguyên nghĩa

ACB Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Á Châu

APT Lý thuyết kinh doanh chênh lệch giá

ARCH Mô hình phương sai có điều kiện của sai số thay đổi tự hồi quy

BAB Ngân hàng Thương mại cổ phần Bắc Á

BID NHTMCP Đầu tư và Phát triển Việt Nam

CAPM Capital Asset Pricing Model

CTG Ngân hàng Thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam

DF Kiểm định Dickey–Fuller

EIB Ngân hàng thương mại cổ phần Xuất nhập khẩu Việt Nam

GARCH Mô hình phương sai có điều kiện của sai số thay đổi tự hồi quy tổng quát

HDB NHTMCP Phát triển Thành phố Hồ Chí Minh

HNX Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội

HOSE Sàn giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh

KLB NHTMCP Kiên Long

LPB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Bưu điện Liên Việt

LS Lãi suất

MBB Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội

viii

NHNN Ngân hàng nhà nước

NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần

NVB Ngân hàng Thương mại cổ phần Quốc Dân

OLS Phương pháp bình phương nhỏ nhất

SHB Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn - Hà Nội

STB Ngân hàng Thương mại cổ phần Sài Gòn Thương Tín

TCB NHTMCP Kỹ Thương Việt Nam

TCTD Tổ chức tín dụng

TG Tỷ giá

TPHCM Thành phố Hồ Chí Minh

TPB Ngân hàng Thương mại cổ phần Tiên Phong

TSSL Tỷ suất sinh lợi

TTCK Thị trường chứng khoán

VCB Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam

VIB Ngân hàng Thương mại cổ phần Quốc tế Việt Nam

VND Tỷ suất sinh lợi của chỉ số thị trường

VPB Ngân hàng Thương mại Cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng