Tác động của FDI đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam dưới tác động của các yếu tố chất lượng thể chế và môi trường kinh tế vĩ mô: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Nguyễn Thanh Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THANH NAM

Đề tài:

TÁC ĐỘNG CỦA FDI ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ VIỆT NAM DƯỚI

TÁC ĐỘNG CỦA CÁC YẾU TỐ CHẤT LƯỢNG THỂ CHẾ VÀ MÔI TRƯỜNG

KINH TẾ VĨ MÔ

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

TP.HỒ CHÍ MINH-NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THANH NAM

Đề tài:

TÁC ĐỘNG CỦA FDI ĐẾN TĂNG TRƯỞNG KINH TẾ VIỆT NAM DƯỚI

TÁC ĐỘNG CỦA CÁC YẾU TỐ CHẤT LƯỢNG THỂ CHẾ VÀ MÔI TRƯỜNG

KINH TẾ VĨ MÔ

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính – ngân hàng

Mã số : 60 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS.ĐẶNG VĂN DÂN

TP.HỒ CHÍ MINH-NĂM 2018

TÓM TẮT LUẬN VĂN

Trải qua hơn 30 năm đổi mới, nền kinh tế Việt Nam đã có được những kết quả rất

tích cực khi kinh tế vĩ mô luôn ổn định và nằm trong số các quốc gia có tốc độ tăng

trưởng kinh tế nhanh trên thế giới. Điều này một phần là do nền kinh tế đã sử dụng

được tổng hoà nhiều nguồn lực như huy động vốn từ thuế, từ trái phiếu chính phủ, từ

vay nợ nước ngoài,… Trong đó, không thể không kể đến nguồn lực từ khu vực đầu tư

trực tiếp nước ngoài (FDI). Có thể nói, nền kinh tế Việt Nam chịu rất nhiều ảnh hưởng

từ nguồn vốn này khi mà nguồn vốn FDI có tác động lan toả rất lớn đến nền kinh tế

Việt Nam, từ tác động tổng thể, gián tiếp tới trực tiếp, tạo ra công nghệ, năng suất lao

động, việc làm, xuất khẩu, thu ngân sách, GDP,… Cụ thể doanh nghiệp FDI theo thống

kê gần nhất năm 2017 của tổng cục thống kê, chiếm tới 70% kim ngạch xuất khẩu,

đóng góp 18% thu ngân sách, và 20% GDP. Tuy nhiên, liệu nền kinh tế Việt Nam đã

hấp thụ được những điểm tích cực từ nguồn vốn này hay chưa? Nguồn vốn này liệu có

mang đến những rủi ro hay những mặt tiêu cực gì cho nền kinh tế hay không? Và nền

kinh tế vĩ mô cùng với thể chế của Việt Nam có tác động gì tới mối quan hệ giữa

nguồn vốn FDI và tang trưởng kinh tế? Những thắc mắc trên hiện vẫn đang là vấn đề

gây nhiều tranh cãi của các chuyên gia.

Bằng sự kết hợp giữa phương pháp định tính và phương pháp định lượng bao gồm

kiểm định sự phù hợp của mô hình nghiên cứu bằng phương pháp bình phương tối

thiểu tổng quát để xác định các nhân tố ảnh hưởng đến vấn đề nghiên cứu, nghiên cứu

mong muốn mang đến nhận định cá nhân về đề tài nghiên cứu. Từ đó đề tài cũng mong

muốn mang đến những ý kiến đóng góp thêm cơ sở để Việt Nam cải thiện hơn nữa chất

lượng thể chế và ổn định hơn nữa kinh tế vĩ mô để phục vụ tăng trưởng kinh tế.

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại

bất cứ một trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác

giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố

trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn

nguồn đầy đủ trong luận văn.

Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2018

Tác giả luận văn

NGUYỄN THANH NAM

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình học tập và nghiên cứu, tôi nhận được sự giúp đỡ tận tình chỉ bảo

của tập thể và cá nhân, các cơ quan trong và ngoài Trường ĐH Ngân hàng Thành phố

Hồ Chí Minh

Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc nhất đến cô TS. Đặng Văn Dân -

Trường ĐH Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo tôi trong

suốt quá trình nghiên cứu đề tài này.

Tôi xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ từ các nguồn dữ liệu từ World Bank, các

tạp chí và các nghiên cứu của các học giả đã giúp tôi thu thập số liệu, nghiên cứu hoàn

thiện luận văn.

Bên cạnh sự hợp tác giúp đỡ trong công việc tôi không thể quên sự động viên của

gia đình và bạn bè trong quá trình học tập và nghiên cứu thực tế.

Dù đã cố gắng nhưng trình độ bản thân còn hạn chế, trong báo cáo của tôi sẽ

không tránh khỏi thiếu sót, kính mong các thầy, cô giáo, các bạn sinh viên đóng góp ý

kiến để nội dung nghiên cứu này hoàn thiện hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!

Tp. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2018

Tác giả luận văn

NGUYỄN THANH NAM

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .........................................................

DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................

DANH MỤC CÁC HÌNH.........................................................................

PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................... i

1. Giới thiệu ......................................................................................................... i

1.1. Đặt vấn đề ........................................................................................... i

1.2. Tính cấp thiết của đề tài: ................................................................... iii

2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI ............................................................................ iv

2.1. Mục tiêu tổng quát: ........................................................................... iv

2.2. Mục tiêu cụ thể: .................................................................................. v

3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ............................................................................. v

4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU .............................................. vi

5. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ......................................................................... vi

6. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI .......................................................................... vii

7. BỐ CỤC DỰ KIẾN CỦA LUẬN VĂN ...................................................... vii

CHƯƠNG 1: MỐI QUAN HỆ GIỮA DÒNG VỐN FDI VÀ TĂNG

TRƯỞNG KINH TẾ VIỆT NAM ......................................................... 1

1.1. Các khái niệm .................................................................................... 1

1.1.1. Khái niệm và đặc điểm của đầu tư trực tiếp nước ngoài ........................ 1

1.1.1.1. Khái niệm đầu tư (Investment) .................................................... 1

1.1.1.2. Đầu tư nước ngoài ........................................................................ 2

1.1.1.4. Các hình thức của đầu tư trực tiếp nước ngoài. ........................... 5

1.1.2. Tăng trưởng kinh tế ................................................................................ 12

1.1.2.1. Khái niệm về Tăng trưởng kinh tế ............................................. 12

1.1.3. Tác động của FDI đối với sự phát triển kinh tế -xã hội. ........................ 14

1.1.3.1. Tác động đối với nước đi đầu tư ................................................ 14

1.1.3.2. Đối với các nước tiếp nhận đầu tư. ............................................ 14

1.2. Các lý thuyết về tăng trưởng kinh tế ............................................... 23

1.2.1. Lý thuyết tăng trưởng kinh tế của K.Marx ............................................ 24

1.2.2. Lý thuyết tăng trưởng kinh tế của phái tân cổ điển ............................... 25

1.2.3. Lý thuyết tăng trưởng kinh tế của Solow ............................................... 25

1.2.4. Lý thuyết cổ điển của Adam Smith và Malthus ..................................... 26

1.2.5. Lý thuyết tăng trưởng của trường phái Keynes (Mô hình Harrod￾Domar) ............................................................................................................. 27

1.2.6. Các mô hình tăng trưởng nội sinh .......................................................... 27

1.3. Các nghiên cứu trước đây về đề tài nghiên cứu .............................. 29

CHƯƠNG 2: DỮ LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....... 29

2.1. Quy trình nghiên cứu ....................................................................... 33

2.2. Mô hình và các biến nghiên cứu ...................................................... 33

CHƯƠNG 3: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............. 37

3.1. Thực trạng thu hút và sử dụng FDI tại việt nam giai đoạn 2005 – 2016

................................................................................................................. 37

3.1.1. Quy mô vốn đăng ký .............................................................................. 37

3.1.2. Quy mô vốn FDI thực hiện .................................................................... 38

3.1.3. Quy mô vốn dự án FDI .......................................................................... 40

3.1.4. Cơ cấu FDI ............................................................................................. 41

3.1.4.1. Cơ cấu FDI theo địa phương, vùng kinh tế ................................ 41

3.1.4.2. Về cơ cấu FDI theo ngành, lĩnh vực .......................................... 43

3.1.5. Tác động của FDI vào tăng trưởng kinh tế ............................................ 47

3.3. Kết quả nghiên cứu .......................................................................... 47

3.3.1 Mô tả mô hình ......................................................................................... 47

3.3.2 Kiểm định tính dừng, xác định độ trễ tối ưu ........................................... 48

3.3.3 Kiểm định quan hệ nhân quả Granger .................................................... 50

3.3.4. Ước lượng mô hình VAR .............................................................. 51

3.3.5. Phân tích phân rã phương sai ................................................................. 53

CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ................... 57

4.1. Kết luận ............................................................................................ 60

4.2. Kiến nghị ......................................................................................... 62

4.2.1. Tiếp tục đổi mới tư duy và đổi mới cách tiếp cận trong xây dựng chính

sách đầu tư nước ngoài ..................................................................................... 62

4.2.2. Cải thiện môi trường đầu tư, tăng sự hấp dẫn ........................................ 62

4.2.3. Tận dụng ưu thế của nguồn vốn FDI cho các doanh nghiệp trong nước.

.......................................................................................................................... 64

4.2.4. Tận dụng tối đa thế mạnh về R&D ........................................................ 66

TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................... 68

PHỤ LỤC 1 ........................................................................................... 70

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

TỪ VIẾT TẮT Ý NGHĨA

FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài

UNCTAD Uỷ ban về thương mại và phát triển của Liên Hợp Quốc

ODF Tài trợ phát triển chính thức

ODA Viện trợ phát triển chính thức

IMF Quỹ tiền tệ quốc tế

GDP Tổng sản phẩm quốc nội

GNP Tổng sản phẩm quốc dân

DNNN Doanh nghiệp nhà nước

DANH MỤC CÁC BẢNG

Tên các bảng Trang

Bảng 3.1 Các yếu tố nghiên cứu 29

Bảng 3.2 Tỷ trọng vốn đăng ký của 10 địa phương đứng đầu

về thu hút FDI trong năm 2005, 2010 và 2015 35

Bảng 3.3 So sánh cơ cấu FDI theo lĩnh vực năm 2005, 2010,

2015

36

Bảng 3.4 Vốn FDI tại Việt Nam phân theo ngành 37

Bảng 3.5 Tóm tắt thống kê của các biến được sử dụng trong

mô hình

40

Bảng 3.6 Kiểm định tính dừng các biến tại chuỗi gốc 41

Bảng 3.7 Kiểm định tính dừng các biến tại sai phân bậc nhất 42

Bảng 3.8 Xác định độ trễ tối ưu 42

Bảng 3.9 Kiểm định nhân quả Granger 43